Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 540/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Lucyna Morys - Magiera

Protokolant Agnieszka Wołoch

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2017 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 13 grudnia 2016 r., sygn. akt I C 1266/16

1)  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 2. w ten sposób, że nie obciąża powódki kosztami postępowania;

2)  oddala apelację w pozostałej części;

3)  nie obciąża powódki kosztami postępowania odwoławczego.

SSO Lucyna Morys – Magiera

Sygn. akt III Ca 540/17

UZASADNIENIE

Powódka A. S. pozwem z dnia 17 lutego 2016r. domagała się nakazania pozwanej (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. aby zapłaciła na jego rzecz kwotę 400 euro wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 6 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty oraz obciążenia pozwanej kosztami procesu.

W uzasadnieniu żądania, powódka podała, że zawarła z pozwaną umowę, na podstawie której ta ostatnia zobowiązała się do przewozu lotniczego powódki na trasie F. - K.. Wylot miał się odbyć w dniu 5 sierpnia 2014 r. o godzinie 18.05. Faktyczny wylot z lotniska w F. nastąpił jednak z opóźnieniem wynoszącym 3,5 godziny, tj. 5 sierpnia 2014 r. o godz. 21.46. Wskazując na powyższe, powódka powołała się na Rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów oraz orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C-432/07, z których wynika, iż pasażerowie opóźnionych lotów mogą powoływać się na prawo do odszkodowania przewidzianego w art. 7 rozporządzenia nr 261/2004. Uzasadniając wysokość roszczenia wskazała natomiast, że zgodnie z rozporządzeniem nr 261/2004/WE w razie opóźnienia lotu powyżej 3 godzin, gdy lot ma się odbyć na dystansie powyżej 1500 km przysługuje odszkodowanie w wysokości 400 Euro dla pasażera.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 15 kwietnia 2016 roku w sprawie o sygn. akt I Nc 1119/16, Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach uwzględnił żądanie pozwu w całości i nakazał pozwanej, aby zapłaciła powódce kwotę 400 euro z odsetkami ustawowymi oraz kwotę 951,20 złotych tytułem kosztów procesu, w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu, albo wniosła w tym terminie sprzeciw.

Pozwana (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w ustawowym terminie wniosła sprzeciw od powołanego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i domagając się oddalenia powództwa.

W uzasadnieniu pozwana przyznała, że rejs był opóźniony. Nastąpiło to z powodów nadzwyczajnych a to złych warunków atmosferycznych. Zarzuciła natomiast, iż roszczenie uległo przedawnieniu. Zgodnie z szeroko uzasadnionym stanowiskiem strony pozwanej, roszczenie powódki w niniejszej sprawie winno ulec przedawnieniu po upływie rocznego terminu, zgodnie z przepisem art. 778 k.c. Zarzuciła także, że brak podstaw do zasądzenia odsetek od dnia zdarzenia. Rozporządzenie nie wskazuje terminu wymagalności roszczenia o odszkodowanie z art. 7. Wobec tego zastosowanie ma przepis art. 455 k.c., który wskazuje, że wymagalność roszczenia następuje najwcześniej po wezwaniu dłużnika do jego spełnienia. Zakwestionowała przy tym doręczenia wezwania z dnia 26 września 2014 roku z powodu niedołączenia dowodu doręczenia wezwania.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach oddalił powództwo A. S. przeciwko pozwanej (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę 400 euro wraz z odsetkami ustawowymi i zasądził od powódki na rzecz pozwanej 1217zł kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w ramach umowy o świadczenie usługi turystycznej, dnia 5 sierpnia 2014 r. powódka miała zaplanowaną podróż lotniczą z F. do K.P.. Przewoźnikiem miała być pozwana (...) S.A. Rejs o numerze (...) miał rozpocząć się o godzinie 18.05. Rzeczywisty czas wylotu miał miejsce o godzinie 21.46. W konsekwencji, samolot, którym podróżowała powódka, przybył do K. z ponad 3-godzinnym opóźnieniem w stosunku do przewidywanego czasu przylotu . Powódka przedstawiła kartę pokładową na dowód faktycznego stawienia się do odprawy i odbycia lotu. Pismem z dnia 25 września 2014 r. powódka wezwała pozwaną do dobrowolnej zapłaty na jej rzecz kwoty 400 euro w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma. Pozwana powyższe pismo odebrała, co można wnioskować z odpowiedzi udzielonej dnia 9 października 2014 r.

Sąd Rejonowy analizując treść rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz. U. UE. L 2004.46.1) oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, stwierdził, że nie regulują one kwestii związanych z przedawnieniem roszczeń pasażerów i termin na wytoczenie powództwa odszkodowanie należy przyjmować zgodnie z przepisami każdego państwa członkowskiego. W związku z podniesionym przez pozwaną zarzutem przedawnienia Sąd Rejonowy uznał ten zarzut na uzasadniony w oparciu o art. 778 k.c.

Powód w apelacji zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i pominięcie dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy na okoliczności zawarcia umowy przez powoda na realizację przelotu i treść tej umowy, podczas gdy ustalenie okoliczności nabycia biletu lotniczego przez powoda prowadziłoby do wniosku, że zawarta przez powoda umowa nie jest umową przewozu lecz umową o świadczenie usług nienazwaną w myśl przepisów ustawy kodeks cywilny zawartą przez powoda z organizatorem wycieczki, przez nieuwzględnienie, że terminy roczne i dwuletnie przedawnienia nie są do siebie zbliżone, a zastosowanie rocznego terminu przedawnienia roszczeń pozostaje w sprzeczności z przepisami prawa kształtującymi prawa i obowiązki stron umowy zawartej przez powoda, pominięcie obowiązujących i utrwalonych zasad wykładni orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości stanowiących o konieczności wykładni tychże rozstrzygnięć przy zastosowaniu reguł celowościowych i funkcjonalnych oraz zasady efektywności prawa wspólnotowego, naruszenie art. 328 § 2 przez niewskazanie przyczyn i podstaw prawnych niezastosowania w sprawie uregulowań konwencji o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego o sporządzonej w M. z 28 maja 1999 roku, nieodniesienie się przez sąd pierwszej instancji w treści uzasadnienia do rodzaju umowy jaką powód zawarł nabywając bilet lotniczy, a także naruszenie prawa materialnego art. 774, 775, 776, 777,778 k.c. przez błędne zastosowanie, art. 750 w związku z art. 118 k.c. przez ich niezastosowanie, art. 208 punkt 1,2 ustawy prawo lotnicze w związku z art. 87 pkt 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz art. 288 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przez ich błędną wykładnię, naruszenie art. 2 pkt 2 art. 3 ust. 5 oraz art. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lutego 2004 nr (...) przez ich niewłaściwe zastosowanie. Powód wniósł o zmianę wyroku przez uwzględnienie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, wnosił także o zwrócenie się do Sądu Najwyższego z zagadnieniem prawnym budzącym poważne wątpliwości. Zarzucił także, że sąd błędnie obciążył powoda kosztami procesu, przyjmując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

W odpowiedzi na apelację pozwana wnosiła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania od pozwanej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim wskazać należy, że na obecnym etapie brak było podstaw do skierowania pytania prawnego do Sądu Najwyższego z uwagi na podjętą już w tej materii uchwałę przez Sąd Najwyższy w dniu 17 marca 2017r. sygn. III CZP 111/16.

Przedmiotowa sprawa wynika z umowy, była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym i w takim postępowaniu rozpoznał ją Sąd odwoławczy. W konsekwencji Sąd odwoławczy zastosował regulację art. 505 13§2 zgodnie z którą, jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Powołane przez Sąd Rejonowy Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz. U. UE. L 2004.46.1) nie reguluje kwestii związanych z przedawnieniem roszczeń pasażerów w zakresie dochodzenia odszkodowań z tytułu overbookingu, odwołania lub opóźnienia lotu. Zgodnie zaś z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 22 listopada 2012 roku wydanym w sprawie C – 139/11, Rozporządzenie nr 261/2004 ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, należy interpretować w ten sposób, że termin na wytoczenie powództwa o odszkodowanie, o którym mowa w art. 5 i 7 tego Rozporządzenia, jest ustalany zgodnie z przepisami każdego państwa członkowskiego w dziedzinie przedawnienia roszczeń. Z treści wydanego wyroku przy tym wynika jednoznacznie, iż kwestie przedawnienia nie mogą być rozstrzygane w oparciu o art. 29 Konwencji o ujednostajnieniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, podpisanej w W. dnia 12 października 1929 roku i art. 35 sporządzonej w M. w dniu 28 maja 1999 roku Konwencji o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, które ustanawiają dwuletni okres przedawnienia na wytoczenie powództwa o ustalenie odpowiedzialności z tytułu praw przyznanych na mocy tych konwencji, albowiem przewidziany w art. 5 i 7 powołanego Rozporządzenia środek w postaci odszkodowania znajduje się poza zakresem zastosowania tych konwencji. Konwencja o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego sporządzona w M. w dniu 28 maja 1999 roku, została ratyfikowana przez prezydenta w dniu 6 października 2005 roku (opublikowana w Dz. U. z 2007 roku, Nr 37, poz. 235), zaś zgoda na ratyfikację została wyrażona w ustawie z dnia 17 czerwca 2005 roku o ratyfikacji Konwencji o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, sporządzonej w M. dnia 28 maja 1999 roku (Dz. U z 2005 roku, Nr 150, poz. 1237), i z mocy art. 87 i 91 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. Nr 78, poz. 484) jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej, mającym pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Zastosowanie terminu przedawnienia określonego w powołanej Konwencji wyłączył jednak sam Trybunał Sprawiedliwości, wydając orzeczenie w sprawie C – 139/11.

Zgodnie z art. 205 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 roku – Prawo lotnicze ( Dz.U. z 2016 roku, poz. 605), do umowy przewozu lotniczego, w tym czarteru lotniczego oraz do innych stosunków cywilnoprawnych związanych z przewozem lotniczym, nieuregulowanych przepisami niniejszej ustawy i umowami międzynarodowymi, stosuje się przepisy prawa cywilnego. Prawo lotnicze nie reguluje kwestii związanych z przedawnieniem roszczeń, zaś zgodnie z wyrokiem z dnia 22 listopada 2012 roku w sprawie nie można zastosować terminów przedawnienia określonych w powołanych konwencjach, a zatem w sprawie winny zostać zastosowane przepisy kodeksu cywilnego.

Zgodnie z treścią art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednak powołane Rozporządzenie nr 261/2004 ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów reguluje w istocie szczególne obowiązki przewoźnika lotniczego będące konsekwencją wcześniejszego zawarcia z tym przewoźnikiem umowy przewozu, przy czym do zawarcia takiej umowy przewozu dochodzi zarówno wtedy, gdy umowę zawiera z przewoźnikiem bezpośrednio pasażer, jak i wtedy gdy taka umowa przewozu jest elementem umowy o usługę turystyczną i jest zawierana w imieniu pasażera przez organizatora imprezy turystycznej. Umowa przewozu została uregulowana w art. 774 i następne kodeksu cywilnego. Zgodnie z treścią art. 775 k.c. przepisy tytułu niniejszego stosuje się do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami. Zgodnie z art. 778 k.c., roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany.

Stanowisko to potwierdził także Sąd Najwyższy w powołanej już wyżej uchwale z dnia 17 marca 2017 r. sygn. III CZP 111/16, stwierdzając że roszczenie o odszkodowanie przewidziane w art. 7 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91, przedawnia się w terminie rocznym na podstawie art. 778 k.c. W tej sprawie przewóz miał nastąpić w dniu 5 sierpnia 2014 roku, zaś powództwo zostało wniesione w dniu 22 lutego 2016 roku, tak więc w dniu wniesienia pozwu roszczenie powoda było przedawnione, co wobec zgłoszonego zarzutu przedawnienia musiało skutkować oddaleniem powództwa.

Z tych też względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok jedynie w punkcie 2 zawierającym rozstrzygnięcie o kosztach procesu na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 505 10 §1 k.p.c. , uwzględniając charakter sprawy, to że powódka miała w niej status konsumenta oraz powoływane przez strony rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych rozstrzygających o podobnych roszczeniach. Z tych względów Sąd Okręgowy na zasadzie art. 102 k.p.c. nie obciążył powódki kosztami procesu oraz obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania przed sądami obu instancji na rzecz pozwanej. W pozostałej zaś części apelację oddalił na mocy art. 385 k.p.c. jako nieuzasadnioną

SSO Lucyna Morys- Magiera