Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt VI Ka 411/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Dariusz Prażmowski

Protokolant Agata Lipke

przy udziale Tomasza Grzesika

Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Z.

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2017 r.

sprawy M. B. (1) syna R. i M.

ur. (...) w miejscowości Ś.

oskarżonego z art. 286§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 7 marca 2017 r. sygnatura akt II K 1129/15

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Zabrzu do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

M. B. (2) został oskarżony o to, że:

w okresie od 17 sierpnia 2013 roku do 19 sierpnia 2013 roku w Z. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził M. W. (1) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 190,20 zł, poprzez wprowadzenie jej w błąd, co do zamiaru sprzedania jej zegarków marki (...) za pośrednictwem portalu (...), wyrządzając tym szkodę w majątku pokrzywdzonej w kwocie 190,20 zł, tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Zabrzu wyrokiem z dnia 7 marca 2017 r. sygn. II K 1129/15, na mocy art. 1 § 2 k.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt. 3 k.p.k., umorzył postępowanie karne przeciwko M. B. (1) oskarżonemu o to, że: w okresie od dnia 17 sierpnia 2013 roku do dnia 19 sierpnia 2013 roku w Z. jako osoba odpowiedzialna w podmiocie gospodarczym za dystrybucję towarów oraz mająca dostęp do środków finansowych tegoż podmiotu, a toM. (...) z siedzibą w Stanach Zjednoczonych Ameryki, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w krótkich odstępach czasu, z wykorzystaniem takiej samej sposobności doprowadził M. W. (2) dwukrotnie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a to w dniu 17 sierpnia 2013 roku w kwocie 21,72 złotych, zaś w dniu 19 sierpnia 2013 roku w kwocie 168,48 złotych, tj. w łącznej kwocie 190,20 zł, poprzez wprowadzenie jej w każdym z tych przypadków w błąd, co do zamiaru sprzedania jej zegarków marki (...) za pośrednictwem portalu (...), wyrządzając tym szkodę w majątku pokrzywdzonej w kwocie łącznej 190,20 złotych stanowiącej łączną wartość wspomnianego towaru wraz z kosztami przesyłki, tj. o tworzące ciąg przestępstw czyny - każde kwalifikowane z art. 286 § 1 k.k. – z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość każdego z tych czynów. Sąd kosztami postępowania w sprawie obciążył Skarb Państwa w całości.

Apelację od tego wyroku wniósł prokurator, zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego i zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na wadliwym ustaleniu, że zarzucany oskarżonemu czyn charakteryzuje się znikomą społeczną szkodliwości. Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja oskarżyciela publicznego okazała się zasadna, a w wyniku jej wywiedzenia dojść musiało do uchylenia zaskarżonego wyroku.

Sąd Rejonowy prawidłowo w uzasadnieniu przytoczył rozważania teoretyczne dotyczące stopnia społecznej szkodliwości czynu, wskazując, że „katalogu takich okoliczności należy się doszukiwać w art. 115 § 2 k.k., a są nimi: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, waga naruszonych przez sprawcę obowiązków, postać zamiaru, motywacja sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Cechy indywidualne czynu, konkretyzujące te okoliczności, decydują o stopniu społecznej szkodliwości czynu i przy atypowym wystąpieniu okoliczności zmniejszających społeczną szkodliwość mogą spowodować, że osiągnie ona stopień znikomy, wyłączający karygodność czynu. (…) Jeżeli ta ujemna zawartość czynu jest atypowo niska i osiąga poziom znikomego stopnia społecznej szkodliwości, to pomimo realizacji przez czyn znamion typu czynu zabronionego, nie będzie podstawy do traktowania takiego czynu jako przestępstwa. Ten konkretny zindywidualizowany czyn nie jest czynem karygodnym.”

Jednakże odnośnie tak wyszczególnionych przesłanek Sąd wskazał jedynie lakonicznie, że o przyjęciu znikomości stopnia społecznej szkodliwości zadecydował „fakt niskich wartości przedmiotów obydwu przestępstw oszustwa internetowego popełnionych z pokrzywdzeniem M. W. (1) Rodzaj i charakter naruszonego dobra prawnego, rozmiary wyrządzonej szkody zadecydowały tu o uznaniu, iż jakakolwiek represja karna lub działania probacyjne byłyby nieuzasadnioną i niepotrzebną odpowiedzią na zachowania z formalnego punktu widzenia wyczerpujące znamiona przestępstwa.”

Z powyższego przytoczenia wynikałoby, iż jedyną kwestią jaką rozważył Sąd Rejonowy była wywnioskować szkody.

Nie można się jednak zgodzić z takim rozumowaniem bowiem nie jest to wyłączny wyznacznik stopnia społecznej szkodliwści czynu, ponadto zupełnie pominął Sąd okoliczność, iż na portalach internetowych, w tym także na portalu (...), sprzedaż zwykle dotyczy przedmiotów o niewysokich wartościach. Nie jest zatem zasadne przyjęcie, że wartość transakcji w wysokości 168,48 zł oraz 21,72 zł jest wartością na tyle niską, że przesądza sama w sobie o subminimalnym stopniu społecznej szkodliwości czynów oskarżonego. Oceniając zaś okoliczności transakcji to w niczym nie odbiegały one od typowych umów zawieranych za pośrednictwem serwisu (...). Wypada w tym zakresie podkreślić, iż przecież Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego zakresie przyczyn które miałyby uniemożliwiać wywiązanie się z transakcji, a więc kwestii związanych z zawieszeniem konta spółki co oskarżony wiązał z nieusprawiedliwioną „weryfikacją” danych firmy. Jeżeli zwrócić uwagę, że zawieszenia takie miały miejsce przed datami transakcji będącymi przedmiotem niniejszej sprawy (30 kwietnia 2013 r., 10 lipca 2013 r.) to trudno przyjąć iż oskarżony był zaskoczony taką sytuacją i uniemożliwiło mu to późniejszy kontakt z pokrzywdzoną. Należy także zauważyć, iż w dniu 2 października 2013 r. został przecież wysłany do pokrzywdzonej mail sugerujący zwrot pieniędzy za transakcje (a był to przed zawieszeniem konta firmy w dniu 18 października 2013 r.). Nie sposób uznać zatem, że zaistniały jakieś obiektywne przesłanki do niewywiązania się z transakcji, zaś trudno uznać, że właśnie taka korespondencja z pokrzywdzoną miałaby być oceniona jako okoliczność świadcząca o znikomości społecznej szkodliwości czynów oskarżonego.

Mając na uwadze podstawowe elementy strony przedmiotowej czynu badane przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu jakimi są rodzaj i charakter dobra, w które godzi przestępstwo, rozmiar szkody wyrządzonej czynem, a także sposób i okoliczności popełniania czynu oraz elementy strony podmiotowej jak rodzaj i stopień winy, zamiar, pobudki, motywy i cele działania sprawcy, a więc okoliczności, które znamionują stosunek sprawcy do czynu, nie sposób uznać, iż całokształt tych okoliczności odbiega od typowych okoliczności jakie mają miejsce przy przestępstwach oszustwa za pośrednictwem portali internetowych, w szczególności serwisu (...).

Wypada także podkreślić iż Sąd Rejonowy oceniając stopień społecznej szkodliwości czynów przypisanych oskarżeniu odnosił się wyłącznie do kwalifikacji podstawowej czyli przepisu art. 286 § 1 k.k., pomijając, iż w kodeksie karnym w tym zakresie przewidział ustawodawca także odpowiedzialność za wypadek mniejszej wagi w art. 286 § 3 k.k., a zatem za czyn którego stopień społecznej szkodliwości jest mniejszy niż przestępstwa oszustwa, a jednak większy niż subminimalny. Kwestia zatem odpowiedzialności za tak zakwalifikowany czyn - w kontekście stopnia społecznej szkodliwości czynu - winna być poddana osądowi przez Sąd.

Sąd Odwoławczy uznał zatem, że ładunek społecznej szkodliwości przypisanych oskarżonemu występków w oparciu o samą wysokość szkody nie jest trafnie ustalony, a zatem brak podstaw do umorzenia postępowania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Zabrzu celem ponownego rozpoznania sprawy.

Wymaga także wskazania, że zawarte w uzasadnieniu wyroku rozumowanie dotyczące możliwości zastosowania art. 91 § 1 k.k. jest w ocenie Sądu Okręgowego zbędne, bowiem konstrukcja ta ma zastosowanie wyłącznie w razie konieczności wymierzenia kary oskarżonemu, jako przewidująca wymierzenie jednej kary, zatem wypowiadając się w zakresie poszczególnych czynów co do których umarzane jest postępowanie opis czynu odnośnie umorzenia nie powinien odnosić się do ciągu przestępstw, która to przecież konstrukcja nie ma bezpośredniego znaczenia w przypadku umorzenia postępowania.

Podobnie jako zbędne określić należy przytaczanie w uzasadnieniu całości wyjaśnień oskarżonego, co zajęło prawie 4 strony, tym bardziej iż oceniając wyjaśnienia te Sąd nie odnosił się szczegółowo do poszczególnych twierdzeń oskarżonego.

Wypada także wskazać, iż uzasadnienie wyroku jest dokumentem sprawozdawczym, w którym w sposób uporządkowany przedstawiony musi być wynik z narady z dokładnym wskazaniem - co do podstawy faktycznej wyroku - co i dlaczego sąd uznał za udowodnione, jak ocenił poszczególne dowody, dlaczego ustalenia oparł na jednych z nich a inne - odrzucił. Uzasadnienie wyroku jest w istocie odzwierciedleniem wyników sędziowskiej narady nad wyrokiem i powinno wskazywać logiczny proces, który doprowadził sąd do określonych wniosków w przedmiocie winy, jej zakresu lub jej braku. Oznacza to tym samym iż uzasadnienie powinno być ono sporządzone w sposób stanowczy przedstawiający stanowisko sądu, a równocześnie powinno być pozbawione wszelkich cech o charakterze publicystycznym czy felietonistycznym, które zaciemniają tok rozumowania sądu.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd przeprowadzi postępowanie dowodowe w zakresie w jakim będzie to konieczne dla rozstrzygnięcia kwestii wskazanych wyżej. Nie przesądzając rozstrzygnięcia w przedmiocie winy oskarżonego należy stwierdzić, iż właściwie zgromadzony materiał dowodowy powinien być przez Sąd poddany wnikliwej ocenie, zgodnie z zasadami swobodnej oceny dowodów jak i zasad logicznego rozumowania, pozwalającej na ustalenie, bądź wykluczenia istnienia przesłanek odpowiedzialności oskarżonego w zakresie zarzucanego mu przestępstwa, nadto wyniki analizy materiału dowodowego przez Sąd I instancji powinny znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku, zgodnie z art. 424§1 i 2 k.p.k. oraz uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w toku rozprawy głównej.