Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 569/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący

SSA Antonina Grymel (spr.)

Sędziowie

SSO del. Gabriela Pietrzyk - Cyrbus

SSA Lena Jachimowska

Protokolant

Ewa Bury

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. w R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku

z dnia 14 stycznia 2013r. sygn. akt IX U 1420/12

oddala apelację.

/-/SSO del. G.Pietrzyk-Cyrbus /-/SSA A.Grymel /-/ SSA L.Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 569/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 sierpnia 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. stwierdził, że stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującą płatnika składek - (...) Sp. z o.o. w R. - w roku składkowym obejmującym okres od 1 października 2010r. do 31 marca 2011r., podwyższa się o 50% wskazując, iż w okresie od 1 listopada 2010r. do 31 marca 2011r. obowiązująca stopa procentowa powinna wynosić 2,53% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe, natomiast w dokumentach rozliczeniowych składanych za okres od listopada do grudnia 2010r. wykazano niższą stopę procentową na ubezpieczenie wypadkowe 1,67%, czyli nastąpiło zaniżenie stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe.

W odwołaniu od powyższej decyzji (...) Sp. z o.o. w R. domagała się jej zmiany i ustalenia, iż nie jest zobowiązana do opłacenia składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres od
1 października 2010r. do 31 marca 2011r. według stopy procentowej podwyższonej o 50% podnosząc, iż zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe nie nastąpiło wskutek jej umyślnego, zawinionego zachowania.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania powołując się na okoliczności przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku wyrokiem z dnia 14 stycznia 2013r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż ustalił, że ubezpieczona spółka nie jest zobowiązana do opłacania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres od 1 października 2010r. do 31 marca 2011r. podwyższonej o 50%.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, iż (...) Sp. z o.o. prowadzi działalność gospodarczą od dnia 1 października 2010r. w zakresie obejmującym produkcję dla górnictwa. Aktualnie zatrudnia 44 osoby, w tym pracownika obsługującego kadry, natomiast prowadzenie księgowości zlecone jest odrębnej firmie. Wcześniej, a mianowicie w początkowym okresie działalności osoba, która miała przydzielony system kadr, a także płatnik składek, nie posiadali doświadczenia w takiej pracy.

Sąd I instancji ustalił także, iż w deklaracji rozliczeniowej jak w zaskarżonej decyzji odwołująca wykazała dwie osoby zatrudnione zamiast dwudziestu dwóch,
co skutkowało zaniżeniem składki procentowej na ubezpieczenie wypadkowe, przy czym spowodowane to było błędem systemu informatycznego, gdy następnie po dwóch miesiącach, bez żadnej ingerencji z zewnątrz, system ten poprawnie wykazywał już wszystkie osoby zatrudnione.

Po otrzymaniu w lipcu 2012r. pisma z organu rentowego, iż za listopad
i grudzień 2010r. składka procentowa dotycząca ubezpieczenia wypadkowego została błędnie obliczona (zaniżona) - wskazano 1,67% zamiast 2,53%, po dokonaniu sprawdzenia w tym zakresie, odwołująca niezwłocznie złożyła korekty deklaracji i dokonała nadpłaty przedmiotowej składki wraz z odsetkami.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Wskazał, iż bezspornym jest, iż (...) Sp. z o.o. za okres od listopada do grudnia 2010r. złożyła deklaracje rozliczeniowe ZUS DRA
z wykazaniem zaniżonej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
w wysokości 1,67%, zamiast 2,53%, co wynikało z niewłaściwego podania liczby osób ubezpieczonych.

W ocenie Sądu I instancji, okoliczność ta niewątpliwie implikuje po stronie odwołującej - płatnika składek, obowiązek uiszczenia różnicy pomiędzy wysokością składek należnych, a faktycznie odprowadzonych, nie prowadzi jednak automatycznie do możliwości nałożenia na płatnika sankcji określonej w art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. nr 199, poz. 1673 ze zm.).

Zgodnie z ust. 1 i 3 cytowanego wyżej przepisu, jeżeli płatnik składek zobowiązany do samodzielnego ustalania wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustali stopę w wysokości niższej od obowiązującej tego płatnika, nieprawidłowo ustali liczbę ubezpieczonych lub grupę działalności,
co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, Zakład ustala, w drodze decyzji, stopę procentową składki na cały rok składkowy
w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych.

Zdaniem Sądu Okręgowego, tylko zachowanie płatnika (odwołującej) noszące znamiona zawinionego działania, uzasadnia zastosowanie niniejszego przepisu. Jeśli zatem płatnik składek przekazał obiektywnie nieprawdziwe dane będąc przekonanym o ich zgodności z rzeczywistością, wskutek oczywistej omyłki, odpada podstawa do naliczenia mu stopy procentowej składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej na podstawie prawidłowych danych.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, iż wykazanie przez odwołującą niewłaściwej liczby ubezpieczonych - dwóch takich osób zamiast dwudziestu dwóch, co skutkowało zaniżeniem stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe za miesiące podane na wstępie rozważań, spowodowane było błędem systemu informatycznego, gdy następnie po dwóch miesiącach, bez żadnej ingerencji z zewnątrz system ten poprawnie już wykazywał wszystkie osoby zatrudnione. Błąd ten miał miejsce w momencie, gdy odwołująca dopiero rozpoczęła swoją działalność, nie dysponowała jeszcze wykwalifikowaną kadrą administracyjną, doświadczoną w zakresie obsługi systemu informatycznego.

Sąd I instancji zaznaczył przy tym, iż niezwłocznie po uzyskaniu z organu rentowego informacji o zaistniałych nieprawidłowościach odwołująca złożyła korekty deklaracji i nadpłaciła składki wraz z odsetkami.

W konsekwencji Sąd ten stwierdził, iż omówione zachowanie odwołującej nie kwalifikuje się do subsumcji przepisu art. 34 ust. 3 cytowanej ustawy i stąd z mocy art. 477 14 § 2 k.p.c. orzekł o zmianie zaskarżonej decyzji.

Apelację od przedstawionego orzeczenia wywiódł organ rentowy, zaskarżając wyrok w całości.

Powołując się na zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 34 ustawy
z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
(tekst jednolity: Dz. U. z 2009r., poz. 1227 ze zm.) przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że tylko zachowanie odwołującej noszące znamiona zawinionego oraz, jak można wywieść z uzasadnienia, umyślnego działania, uzasadniają zastosowanie sankcji określonej w tym przepisie, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł, iż jego zdaniem zaskarżonego rozstrzygnięcia nie można uznać za słuszne, albowiem narusza przepisy prawa materialnego, tj. art. 34 powołanej ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy
i chorób zawodowych
, gdyż Sąd błędnie przyjął, iż zachowanie odwołującej, która
w dokumentach rozliczeniowych wykazała 2, zamiast 22 pracowników, nie było zawinione i tym samym nie dawało podstaw do zastosowania sankcji przewidzianej
w tym przepisie.

Zaznaczył, iż jako przesłankę zobowiązującą go do zastosowania sankcji,
o której mowa we wspomnianym przepisie ustawodawca wskazał m.in. nieprawidłowe określenie liczby ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego.

Jednocześnie w stanie faktycznym sprawy można mówić co najmniej o braku należytej staranności bądź pracownika odwołującej, bądź osoby działającej w imieniu odwołującej, która bez wątpienia odpowiada za prawidłowość i rzetelność wszelkich składanych przez siebie dokumentów, także tych, które sporządza przy użyciu programów komputerowych.

Organ rentowy zauważył nadto, iż nawet gdyby przyjąć wyrażony w doktrynie pogląd, zgodnie z którym jedynie zawinione zachowanie płatnika składek kwalifikuje się do subsumcji przepisu art. 34 ust. 3 cytowanej ustawy (z czym skarżący nie zgadza się), brak podstaw do przyjęcia, iż w stanie faktycznym sprawy odwołujący wykazał, że sporządzenie błędnych dokumentów rozliczeniowych było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasłużyła na uwzględnienie.

Jakkolwiek Sąd Apelacyjny w pełni podziela trafny pogląd Sądu I instancji,
iż zastosowanie sankcji, o której mowa w art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r., nr 167, poz. 1322 ze zm.) jest możliwe jedynie w przypadku, gdy podanie nieprawdziwych danych, prowadzących do zaniżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, nastąpiło wskutek zawinionego działania płatnika składek (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2013r., III UK 53/12, LEX nr 1315954), w okolicznościach faktycznych rozpatrywanej sprawy brak podstaw do zastosowania przedmiotowej sankcji wynika ze zgoła odmiennych, niż przyjęte przez Sąd Okręgowy, względów.

Spór w niniejszym przypadku sprowadzał się do oceny, czy zasadnie organ rentowy podwyższył płatnikowi składek (...) Sp. z o.o. w R. o 50% stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres od 1 października 2010r. do 31 marca 2011r.

Przypomnieć należy, iż w cytowanej na wstępie ustawie w przepisie art. 28 ust. 1 i 2 wyodrębniono dwie kategorie płatników składek: 1) płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych oraz 2) płatników zgłaszających do tegoż ubezpieczenia co najmniej 10 ubezpieczonych. Kryterium przedmiotowego podziału, które stanowi liczba ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego, zostało doprecyzowane w ust. 3 i 4 powołanej normy. Dla każdej z wymienionych kategorii płatników określono przy tym odmienne zasady ustalania stopy procentowej składki i inny tryb postępowania w tym zakresie.

W odniesieniu do drugiej grupy płatników, do której zalicza się odwołująca Spółka, zasadą jest, iż opłacają oni składkę według ustalanej (w myśl art. 28 ust. 1
i art. 32 powyższej ustawy) przez Zakład i podawanej do wiadomości płatnika zindywidualizowanej stopy procentowej, stanowiącej iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe właściwej dla grupy działalności, do której należy płatnik, ustalanej - zgodnie z art. 30 tej samej ustawy oraz § 4 i załącznika
nr 1 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne
z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń i ich skutków (tekst jednolity: Dz. U. 2013r., poz. 878) - według przypisanej dla każdej
z grup działalności kategorii ryzyka określonego wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, wypadkami przy pracy śmiertelnych i ciężkich, stwierdzonych chorób zawodowych i zatrudnionych
w warunkach zagrożenia oraz wskaźnika korygującego ustalanego dla danego płatnika stosownie do zasad określonych w art. 31 ustawy i § 5-8 rozporządzenia, czyli według właściwej dla płatnika kategorii ryzyka mierzonej wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia. Zgodnie z art. 29 oraz art. 31 ust. 3 i 6 wspomnianej ustawy płatnicy należący do omawianej kategorii zobowiązani są zatem do przekazywania Zakładowi danych służących do ustalenia kategorii ryzyka dla swojej grupy działalności, takich jak rodzaj działalności według PKD ujęty w rejestrze REGON oraz wskaźnika korygującego, w tym przypadku - liczbę osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego.

Do tych też płatników znajduje zastosowanie regulacja art. 34 ust. 1 powołanej ustawy, zgodnie z którą nieprzekazanie przez nich przedmiotowych danych lub przekazanie nieprawdziwych danych, o jakich mowa w jej art. 31 i spowodowanie wskutek tego zaniżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe implikuje obligatoryjne ustalenie przez Zakład stopy procentowej składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej określonej na podstawie prawidłowych danych, a nadto obowiązek zapłaty zaległych składek wraz
z odsetkami.

Zaznaczyć przy tym wypada, iż zakresowo czym innym są dane nieprawidłowe, a czym innym dane nieprawdziwe. Omawiany art. 34 ust. 1 powołanej ustawy pozwala zaś na zastosowanie sankcji w nim przewidzianej jedynie
w przypadku podania danych nieprawdziwych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2012r., II UK 39/12, M.P.Pr. 2013, nr 1, str. 49-50).

Nie sposób również pominąć, iż organ rentowy nie ma prawa odgórnie zakładać, że pracodawca celowo zaniżył liczbę pracowników, aby zmniejszyć koszty odprowadzanych składek na ubezpieczenie wypadkowe (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2013r., G.Prawna 2013/80/9).

Niekwestionowanym jest, iż odwołująca wraz ze zgłoszeniem do ubezpieczenia wypadkowego nieprawidłowo ustaliła liczbę ubezpieczonych,
co za okres od listopada do grudnia 2010r. spowodowało zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Niezależnie jednak od faktycznych przyczyn zaistniałego stanu rzeczy, wydanie zaskarżonej w sprawie decyzji w dniu 8 sierpnia 2012r. istotnie nastąpiło
z naruszeniem przepisów wspomnianej ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Uszło bowiem uwadze zarówno organu rentowego, jak i Sądu I instancji, iż po myśli art. 27 tej ustawy, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na rok składkowy.

Rok składkowy, w rozumieniu art. 2 pkt 8 ustawy, to z kolei okres obowiązywania stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe należnych za okres od dnia 1 kwietnia danego roku do dnia 31 marca następnego roku. Z tego też względu w art. 32 ustawodawca zobowiązał Zakład do zawiadomienia płatnika składek o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej go w danym roku składkowym nie później niż do dnia 20 kwietnia danego roku, tak, aby płatnik mógł w ustawowych terminach opłacić składkę
w zindywidualizowanej wysokości.

Kontrolowana w sprawie decyzja, ustalająca dla płatnika składek (...) Sp. z o.o. w R. podwyższoną o 50% stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres od
1 października 2010r. do 31 marca 2011r., została tymczasem wydana w dniu
8 sierpnia 2012r., a zatem w trakcie kolejnego roku składkowego obejmującego okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2012r. do 31 marca 2013r., co już tylko z tego względu czyni tę decyzję nieprawidłową, uzasadniając jej zmianę.

Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Apelacyjny uznając,
iż zaskarżony wyrok - uwzględniający odwołanie - odpowiada prawu, na mocy
art. 385 k.p.c. orzekł o oddaleniu apelacji jako bezzasadnej.

/-/SSO del. G.Pietrzyk-Cyrbus /-/SSA A.Grymel /-/ SSA L.Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM