Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. W. (J. W. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego J. W.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

z dnia 1 lutego 2013r. sygn. akt IV U 962/12

oddala apelację.

/-/SSA M. Żurecki /-/SSA M. Procek /-/SSOdel. M. Ścigała-Pentak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 783/13

UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. W. wniósł odwołanie od decyzji z dnia 12 kwietnia 2012 roku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmawiającej mu prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony domagał się zaliczenia wszystkich okresów zatrudnienia w Hucie (...), zgodnie ze złożonym świadectwem pracy w warunkach szczególnych. Podniósł, że zaliczenie spornej pracy do pracy w warunkach szczególnych jest jego prawem nabytym, gdyż zostało ustalone decyzją Komisji ds. Pracowniczych Huty (...), która zaliczyła stanowiska, na których był zatrudniony, do pracy w warunkach szczególnych. Ponadto okres tej pracy został uwzględniony przez Powiatowy Urząd Pracy w L., który decyzją z dnia 3 stycznia 2002 roku przyznał ubezpieczonemu zasiłek przedemerytalny.

Organ rentowy, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie.

Według organu rentowego, ubezpieczony nie spełnia przesłanki 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Do okresu zatrudnienia w tych warunkach nie uwzględniono okresów zatrudnienia w Hucie (...) S.A. w Z.: od 15.11.1973 roku do 30.11.1976 roku - na stanowisku dysponenta produkcji, od 1.12.1976 roku do 19.02.1991 roku - na stanowisku specjalisty ds. organizacji, od 20.02.1991 roku do 31.12.1991 roku - na stanowisku kierownik transportu samochodowego i od 1.01.1992 roku do 31.12.1998 roku na stanowisku specjalista ds. organizacji-kierownika Sekcji.

Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 1 lutego 2013 roku oddalił odwołanie.

Sąd ustalił, na podstawie przesłuchania ubezpieczonego i jego akt emerytalnych,
że ubezpieczony urodzony w dniu (...), uprawniony jest do zasiłku przedemerytalnego.

W dniu 3.04.2012 roku ubezpieczony wystąpił o przyznanie prawa do emerytury.

Na dzień 1 stycznia 1999 roku, ubezpieczony wykazał 27 lat, 4 miesiące i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Ubezpieczony nie przystąpił do OFE i nie pozostaje
w zatrudnieniu.

W dniu 16 sierpnia 1971 roku J. W. został zatrudniony w Hucie (...)
w Z., w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie od 28 października 1971 roku do 16 października 1973 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Od dnia 15 listopada 1973 roku powierzone mu zostały obowiązki dysponenta produkcji. Ubezpieczony pracował na wydziale Ciągarni Rur i wykonywał pracę piłowego, hakowego, kontrolera jakości bez uprawnień do wykonywania certyfikatów. Do ubezpieczonego spływały braki z produkcji, wybraki i zapasy, które segregował i odsyłał na inne wydziały lub do magazynów.

W okresie od 1 grudnia 1976 roku do 19 lutego 1991 roku ubezpieczony pracował na stanowisku specjalisty ds. normowania i organizacji w Dziale Organizacji. Do jego zadań należało: opracowywanie projektów racjonalnej organizacji stanowisk roboczych, badanie metod pracy, opracowywanie prawidłowych metod pracy, opracowywanie projektów polepszania warunków pracy, ustalanie norm obsad stanowisk roboczych, kontrolowanie prawidłowości zatrudnienia pracowników na poszczególnych wydziałach zgodnie
z obowiązującymi normami. W zakresie wykorzystania czasu pracy do obowiązków ubezpieczonego należało prowadzenie analizy celowości zużycia czasu roboczego, wykrywanie przyczyn występowania pracy zbędnej i straty czasu, opracowywanie projektów ich likwidacji lub zmniejszenia, opracowywanie instrukcji ewidencji produkcji i czasu pracy.

W zakresie taryfikacji czasu pracy odwołujący odpowiadał za bieżące zaszeregowanie robót do odpowiedniej kategorii, zatwierdzanie zaszeregowania robotników, opracowywanie projektów zmian taryfikatorów.

Ubezpieczony współpracował z Działem Zatrudnienia i Płac w zakresie zaszeregowania pracowników i z wydziałami produkcyjnymi w zakresie opracowywania projektów i zmian
w taryfikatorach.

Aby wykonać projekt, ubezpieczony musiał dokonać obserwacji poszczególnych stanowisk pracy na wydziale produkcyjnym, na co przeznaczał około 60% czasu pracy. Przez pozostały czas, ubezpieczony wykonywał w biurze różne projekty, analizował dane i wyciągał z nich wnioski.

Ubezpieczony nie nadzorował pracy na wydziałach produkcyjnych, gdyż robili to brygadziści, majstrowie i kierownicy wydziałów.

Od dnia 20 lutego 1991 roku ubezpieczony został przeniesiony na stanowisko kierownika transportu samochodowego. Na tym stanowisku ubezpieczony prowadził nadzór nad kierowcami autobusów, dźwigów, samochodów ciężarowych, dostawczych i osobowych, nad dyspozytorem transportu i rozdzielcą robót. Przez pewien okres podlegała mu również grupa mechaników samochodowych.

Od 1 stycznia 1992 roku ubezpieczony pracował jako specjalista ds. organizacji -kierownik sekcji w Dziale Organizacji i Zarządzania. Na tym stanowisku wykonywał obowiązki takie jak na stanowisku specjalisty ds. normowania i organizacji.

Natomiast w okresie od 1 stycznia 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku pracował jako kierownik biura w Dziale Organizacyjno-Prawnym. W tym okresie kierował, koordynował
i nadzorował biuro, wykonywał zadania dotyczące zarządzania i organizacji pracy, wydawał opinię w sprawie przyjmowania, przenoszenia i zwalniania pracowników, wnioskował
w spawie nagród i premii, prowadził referat skarg i wniosków.

Sąd Okręgowy powołał przesłanki z art.184 i 32 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS i uznał, że ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki warunkujące prawo do wcześniejszej emerytury, za wyjątkiem okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Wskazał, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jedynie dokumentem prywatnym w rozumieniu art.245 k.p.c. i okoliczności podane przez pracodawcę podlegają weryfikacji w postępowaniu przed organem rentowym i w postępowaniu sądowym.

Nie jest również wiążąca dla Sądu ocena dokonana przez Powiatowy Urząd Pracy na potrzeby zasiłku przedemerytalnego.

Sąd uznał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe nie daje podstaw do zaliczenia całego okresu zatrudnienia w Hucie (...) do pracy w warunkach szczególnych.

Zdaniem Sądu Okręgowego, do pracy w warunkach szczególnych można by zaliczyć ubezpieczonemu okres pracy na stanowiskach dysponenta produkcji (od 15.11.1973r. do 30.11.1976r.) i kierownika Wydziału Samochodowego ( od 20.02.1991r. do 31.12.1991r.).

Natomiast brak podstaw do przyjęcia, że w okresach zatrudnienia na stanowiskach specjalisty ds. organizacji, specjalisty ds. organizacji-kierownika sekcji i kierownika biura w Dziale Organizacyjno-Prawnym ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Sąd przytoczył przepis rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i podał, że zgodnie z poz.24 działu XIV pracą w warunkach szczególnych jest kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace
w warunkach szczególnych. Według Sądu I instancji ubezpieczony częściowo wykonywał prace na takich wydziałach, nie sprawował jednak dozoru inżynieryjno-technicznego. Praca wykonywana przez niego nie była również kontrolą jakości produkcji i usług, ani kontrolą międzyoperacyjną. Natomiast na stanowisku kierownika biura, ubezpieczony wykonywał jedynie pracę biurową.

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony, który nie zgodził się z wyrokiem, domagając się uznania pracy w Hucie (...) jako pracy w warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu apelacji ubezpieczony podniósł, iż Komisja ds. Pracowniczych Huty (...) uznała prace na stanowiskach zajmowanych przez ubezpieczonego jako prace
w warunkach szczególnych, zgodnie z zarządzeniem nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985r. Ponadto Powiatowy Urząd Pracy przyznał ubezpieczonemu prawo do zasiłku przedemerytalnego na podstawie złożonego świadectwa pracy z Huty (...), a ZUS przejął obowiązek wypłaty zasiłku bez zastrzeżeń.

Aby otrzymać zasiłek przedemerytalny, ubezpieczony przekazał gospodarstwo rolne szwagrowi. Gdyby nie sprzedał gospodarstwa, utrzymywałby się ze sprzedaży nieruchomości.

Według ubezpieczonego istnieje zasada ciągłości prawa, według której naturalną konsekwencją przyznania prawa do zasiłku przedemerytalnego jest przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja ubezpieczonego jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny sprawy w niezbędnym zakresie, pozwalającym na wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia w sprawie.

W szczególności uzasadnione jest stanowisko Sądu Okręgowego dotyczące możliwości samodzielnej oceny przesłanek warunkujących prawo ubezpieczonego do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, dokonanej w pierwszym etapie w postępowaniu przed organem rentowych, a po złożeniu odwołania od decyzji ZUS - w postępowaniu sądowy.

Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest dokumentem prywatnym
w rozumieniu art.245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario
art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe. Takim organem nie jest ani były pracodawca ubezpieczonego, tj. Huta (...) S.A. w Z., ani działająca u niego Komisja ds. Pracowniczych. Organ rentowy mógł zatem samodzielnie ustalić, czy ubezpieczony spełnia warunki do przyznania mu wcześniejszej emerytury z tytułu pracy
w warunkach szczególnych.

Z obowiązujących przepisów nie wynika, aby organ rentowy był związany oceną Powiatowego Urzędu Pracy w zakresie zaliczenia danego okresu zatrudnienia do pracy
w warunkach szczególnych. Natomiast zgodnie z przepisem art.68 ust. 1 pkt 1 b) ustawy
z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Takim świadczeniem jest emerytura z tytułu pracy w warunkach szczególnych, przyznawana na podstawie art.184 ust. 1 w związku z art.32 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W ust.4 art.32 w/w ustawy wskazano, że rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Słusznie zatem Sąd Okręgowy ocenił, czy praca świadczona przez ubezpieczonego
w Hucie (...) spełniała warunki wymienione w powołanym wyżej rozporządzeniu. Istotnym jest również, że nie tylko ma to być praca wymieniona w rozporządzeniu, ale również musi spełniać warunek pracy świadczonej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
(§ 2 ust.1 rozporządzenia).

Pracodawca ubezpieczonego podał, że jego praca świadczona w okresie od 15.11.1973 roku do 30.11.1976 roku spełniała warunki pracy wymienionej w wykazie A, Dziale III, poz.11/25, a w pozostałym okresie - wymienione w Dziale XIV, poz.24 zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG
z dnia 29 czerwca 1985r.).

Chociaż o zaliczeniu danej pracy do pracy świadczonej w warunkach szczególnych decydujące znaczenie mają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, a przepisy resortowe mają jedynie charakter porządkujący, to w przypadku pozycji 24 działu XIV nie ma to istotnego znaczenia, bo przepis ten w obu aktach ma tożsame brzmienie.

Przewiduje on, że pracą w warunkach szczególnych jest kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji oraz dozór inżynieryjno-techniczny w oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Dodatkowo w zarządzeniu nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego przewidziano, że mają być to stanowiska pracy, na których prace wykonywane są w warunkach szczególnych - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przy stanowisku wymienionym w wykazie.

Słusznie przyjął Sąd Okręgowy, że zasadnicze znaczenie dla oceny uprawnień ubezpieczonego do wcześniejszej emerytury ma okres pracy od 1 grudnia 1976 roku do
19 lutego 1991 roku na stanowisku specjalisty ds. organizacji, od 1 stycznia 1992 roku do
31 grudnia 1995 roku na stanowisku specjalisty ds. organizacji - kierownika sekcji oraz od
1 stycznia 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku na stanowisku kierownika biura. Wszystkie te okresy zostały zaliczone przez pracodawcę ubezpieczonego do pracy w warunkach szczególnych na podstawie pozycji 24 działu XIV. Nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego przyjęcie, że praca wykonywana na wszystkich wymienionych wyżej stanowiskach nie miała charakteru kontroli międzyoperacyjnej, ani kontroli jakości produkcji. Nie była również dozorem inżynieryjno-technicznym. Przyporządkowanie to było zatem błędne. Dodatkowo, ubezpieczony wykonując pracę na tych stanowiskach, nie pracował stale na wydziałach produkcyjnych, czego wymaga przepis.

Nie jest słuszny zarzut ubezpieczonego, że zaliczenie okresu pracy w Hucie (...) do pracy w warunkach szczególnych jest jego prawem nabytym i naturalną konsekwencją przyznania prawa do zasiłku przedemerytalnego. Uprawnienie takie nie wynika ani
z przepisów prawa ubezpieczeń społecznych, ani z innych przepisów.

Bez znaczenia dla oceny prawa do wcześniejszej emerytury są okoliczności dotyczące sprzedaży gospodarstwa rolnego przed przyznaniem prawa do zasiłku chorobowego. Dla oceny prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego istotnym jest ustalenie spełnienia przesłanek warunkujących prawo do tego świadczenia. Przesłanki te określone są
w przepisach prawa ubezpieczeń społecznych.

Biorą pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd II instancji uznał apelację za bezzasadną i orzekł o jej oddaleniu, na podstawie art.385 k.p.c.

/-/SSA M. Żurecki /-/SSA M. Procek /-/SSO del. M. Ścigała-Pentak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM