Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 lipca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie - VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Beata Jarosz

SSO Agnieszka Gałkowska

SSR del. Monika Maciążek (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Klaudia Talar

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Lublińcu J. K.

po rozpoznaniu sprawy P. K.

s. J. i C. z domu K., ur. (...) w miejscowości K.

oskarżonego o czyn z art. 222 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

na skutek zażaleń wniesionych w dniu 30 marca 2017 roku przez oskarżyciela publicznego – Prokuratora oraz w dniu 29 marca 2017 roku przez oskarżonego P. K.

na postanowienie Sądu Rejonowego w Lublińcu z dnia 21 marca 2017 roku wydane w sprawie o sygn. akt II K 650/16

w przedmiocie umorzenia postępowania

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

postanawia

zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Lublińcu postanowieniem z dnia 21 marca 2017 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II K 650/16:

1.  na podstawie art. 11 § 1 k.p.k. umorzył postępowanie karne przeciwko P. K. w sprawie o sygn. akt II K 650/16 Sądu Rejonowego w Lublińcu;

2.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego z obowiązku ponoszenia wydatków postępowania, obciążając nimi Skarb Państwa.

Zażalenia na powyższe postanowienie wnieśli oskarżyciel publiczny – Prokurator oraz osobiście oskarżony P. K..

Oskarżyciel publiczny zaskarżył powyższe orzeczenie w całości na niekorzyść oskarżonego P. K. i zarzucił mu obrazę przepisów postępowania mającą bezpośredni wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 11 § 1 k.p.k. poprzez błędne uznanie, iż orzeczenie wobec oskarżonego kary za przestępstwo z art. 222 § 1 k.k. i z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 222 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. i art. 64 § 1 k.k. byłoby oczywiście niecelowe, a interes pokrzywdzonych się temu nie sprzeciwia.

W konsekwencji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Lublińcu.

Oskarżony we wniesionym środku odwoławczym wniósł o uchylenie powyższego postanowienia oraz przywrócenie sprawy do ponownego rozpoznania, a także o zwolnienie go z kosztów sądowych postępowania zażaleniowego oraz wydanie postanowienia – zarządzenia – nakazu sądowego o zatrzymaniu go w Zakładzie Karnym w S. do czasu prawomocnego zakończenia niniejszego postępowania. W treści pisemnego uzasadnienia wniesionego zażalenia wskazał on, iż ww. postanowienie uniemożliwiło rozpatrzenie wniosków dowodowych, a co za tym idzie nie stwierdziło „winy” lub „braku winy” – co będzie postawą wniesienia skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Ani zażalenie oskarżyciela publicznego ani oskarżonego nie zasługują na uwzględnienie, bowiem zaskarżona decyzja o sposobie zakończenia postępowania sądowego jest prawidłowa i należycie uzasadniona. Istotnie, oceniając całokształt okoliczności sprawy, zaistniały przesłanki umorzenia postępowania na zasadzie art. 11 § 1 kpk i należało dojść do przekonania, że taki sposób zakończenia sprawy nie stoi w sprzeczności z interesem pokrzywdzonych.

Sąd Rejonowy rozważył wszystkie okoliczności rzutujące na celowość kontynuowania postępowania przeciwko P. K. o przestępstwo z art. 222 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i wymierzenia kary. W pierwszej kolejności przeanalizował zgromadzone dowody, w szczególności relacje funkcjonariuszy Służby Więziennej o przebiegu zdarzenia i sposobie zachowania się oskarżonego i ustalił, że P. K. dopuścił się naruszenia nietykalności cielesnej K. G. poprzez uderzenie go pięścią w szyję, a względem M. W., z uwagi na to że jego nietykalność cielesna nie została naruszona, bo zrobił unik, zachowanie oskarżonego rozważał w kategoriach usiłowania naruszenia nietykalności cielesnej. Zatem – odnosząc się do treści zażalenia oskarżonego – wypada podkreślić, że uzasadnienie zaskarżonego postanowienia jasno wskazuje, że Sąd dostrzegł wyczerpanie przez oskarżonego znamion przestępstwa z art. 222 § 1 kk i art. 13 § 1 kk w zw. z art. 222 § 1 kk przy zast. art. 11 § 2 kk i art. 64 § 1 kk. Wprawdzie umorzenie absorpcyjne nie jest równoznaczne ze stwierdzeniem winy oskarżonego, bądź braku winy, ale niewątpliwie w tych okolicznościach jest ono dla P. K. korzystne, skoro w uzasadnieniu Sąd wyraźnie stwierdził sprawstwo i winę oskarżonego.

Prokurator w zażaleniu kwestionuje uznanie przez Sąd „oczywistej niecelowości” orzekania wobec oskarżonego kary oraz przyjęcie, że interes pokrzywdzonych nie sprzeciwia się takiemu umorzeniu. Pozostałe przesłanki nie są poddawane wątpliwość i jest oczywiste, że są spełnione. Trzeba podkreślić, że ideą umorzenia z art. 11 kpk jest eliminacja zbędnych kosztów społecznych. Ustawa wymaga drastycznej dysproporcji pomiędzy rodzajem i wysokością kary już orzeczonej prawomocnie za inne przestępstwo a karą, która zostałaby orzeczona w postępowaniu podlegającym umorzeniu. Z reguły oczywista niecelowość zachodzi wtedy, gdy nastąpiłoby całkowite pochłonięcie „nowej” kary przez karę już orzeczoną. Jest jasne, że ustalenie oczywistej niecelowości nie może ignorować zasad wymiaru kary i środków karnych przewidzianych w rozdziale VI k.k., a także rozdziale IX w zakresie kary łącznej – jak słusznie zwraca uwagę prokurator. Sąd Rejonowy, rozważając celowość karania oskarżonego w tej sprawie, te okoliczności miał w polu widzenia. Dostrzegł brak możliwości orzeczenia kary łącznej z połączenia kary dożywotniego pozbawienia wolności z karą, jaka zapadłaby w tej sprawie. Uznał jednak, że treść art. 85 § 3 kk nie stoi na przeszkodzie zastosowaniu art. 11 § 1 kpk. Taka ocena jest słuszna i nie stoi w sprzeczności z cytowanym w zażaleniu poglądem doktryny. Z. Gostyński wskazuje bowiem, że ustalanie oczywistej niecelowości karania wymaga dokonania analizy przyszłych skutków ukarania, m. in. przez pryzmat ewentualnego wyroku łącznego. A zatem jest oczywiste, że możliwość połączenia kar, oceniana przez pryzmat art. 85 kk i nast., jest tylko jednym z elementów, które należy wziąć pod uwagę przy ustalaniu „oczywistej niecelowości” karania sprawcy, a nie kryterium decydującym. W kontekście tego podkreślić należy, że obecnie jest wykonywania wobec P. K. kara dożywotniego pozbawienia wolności, a zatem gdyby została wykonana w całości, to brak jest możliwości wykonania jakiejkolwiek innej kary za czyn z art. 222 § 1 kk.

Rację ma prokurator, że skazanie P. K. w tej sprawie będzie miało wpływ na możliwość ubiegania się przez niego o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary. Jednak już odnotowanie faktu oskarżenia o ten czyn i umorzenia postępowania na zasadzie art. 11 § 1 kpk musi także zostać wzięte pod uwagę przy ocenie podstaw do warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary. Zgodnie z art. 77 § 1 kk, ocenia się wówczas m. in. postawę, właściwości i warunki osobiste, zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary, pod kątem tego czy warunki te uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie m.in. przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Fakt agresywnego zachowania się wobec funkcjonariuszy Służby Więziennej jest odnotowywany w opinii dyrektora zakładu karnego o skazanym, przez co nie powinien zostać pominięty w razie podejmowania przez Sąd Penitencjarny decyzji w sprawie warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary. Dlatego nie można zgodzić się z Prokuratorem, że z uwagi na możliwe zastosowanie art. 77 kk celowe jest orzeczenie kary za czyn, objęty tym postępowaniem.

Nie można również podzielić argumentów prokuratora związanych z interesem pokrzywdzonych jako stojącym naprzeciw umorzeniu absorpcyjnemu w tej sprawie. Uwagi skarżącego na temat godności funkcjonariuszy Służby Więziennej są jak najbardziej słuszne. Tyle, że na gruncie omawianych przesłanek należy zastanowić się nad konkretnym interesem M. W. i K. G.. Można było, jak sugeruje prokurator, uzyskać pisemne stanowisko pokrzywdzonych na temat umorzenia postępowania, ale można także ocenić ich zainteresowanie kontynuowaniem procesu i doprowadzeniem do ukarania sprawcy na podstawie dotychczasowej ich postawy w toku postępowania. Trzeba zauważyć, że do wszczęcia postępowania doszło z inicjatywy Dyrektora Zakładu Karnego w H., a nie pokrzywdzonych, a także że pokrzywdzeni zostali poinformowani o skierowaniu do Sądu aktu oskarżenia i dotychczas nie skorzystali z prawa występowania w procesie w charakterze strony. Jednocześnie trzeba wyraźnie przyznać, że nie sposób wyobrazić sobie uzyskania przez nich jakiejkolwiek wymiernej korzyści ze skazania P. K., czy to w postaci zadośćuczynienia finansowego bądź moralnego, czy też choćby ułatwienia związanego z dochodzeniem roszczeń cywilnych. Dlatego nie można zasadnie twierdzić, że interes pokrzywdzonych w tym konkretnym wypadku sprzeciwia się umorzeniu postępowania w tej sprawie.

Podsumowując – argumenty Prokuratora, a tym bardziej oskarżonego, nie podważają prawidłowości rozstrzygnięcia podjętego przez Sąd Rejonowy. Biorąc pod uwagę, że wobec P. K. prawomocnie orzeczono karę dożywotniego pozbawienia wolności, z zastrzeżeniem surowszego ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia, tj. 30 lat, orzekanie kary w niniejszym postępowaniu należało uznać za oczywiście niecelowe. W sytuacji, gdy interes pokrzywdzonych nie stoi naprzeciw umorzeniu postępowania w tej sprawie, wolno było zastosować instytucję z art. 11 § 1 kk. Dlatego zaskarżone postanowienie należało utrzymać w mocy.