Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: protokolant sądowy Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2017 r. w Warszawie

sprawy M. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę socjalna

na skutek odwołania M. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 21 marca 2016 r., znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

M. O. w dniu 14 kwietnia 2016r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 21 marca 2016r., znak: (...), odmawiającej prawa do renty socjalnej.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że w jej ocenie decyzja organu rentowego jest nieprawidłowa i niezgodna ze zgromadzoną dokumentacją medyczną. Żaden z lekarzy przeprowadzających badanie nie był specjalistą w dziedzinie wrodzonych wad metabolizmu, a wypowiedzi niektórych z nich świadczyły o braku wiedzy na temat choroby, jej skutków i leczenia. Z brakiem aprobaty spotkało się szczególnie stwierdzenie jednego z lekarzy, który uznał, że kwasica propionowa nie jest problemem. Choroba ta tymczasem prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego, serca, wątroby, nerek i osteoporozy. O ciągłym jej postępie u ubezpieczonej świadczy stały wzrost liczby symboli przyczyn niepełnosprawności w orzeczeniach o niepełnosprawności. Ponadto choroba ta powoduje męczliwość, zaburzenia równowagi oraz spowolnienie. W związku z tą chorobą ubezpieczona nie tylko jest niezdolna do pracy, ale wymaga opieki. Nie jest w stanie przygotować posiłków i wyliczyć zawartości poszczególnych aminokwasów i kalorii w każdym posiłku, nie może samodzielnie jeździć na częste wizyty w poradni metabolicznej, ginekologicznej, kardiologicznej oraz w centrum osteoporozy stomatologicznej, nie radzi sobie w kontaktach z ludźmi oraz w kwestiach załatwiania różnych spraw, np. w urzędach. ( odwołania M. O., k. 2 - 4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że M. O. w dniu 10 grudnia 2015r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o rentę socjalną. W toku postępowania została skierowana na badanie do Komisji Lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 11 marca 2016r. uznała, iż nie jest ona osobą całkowicie niezdolną do pracy. Jednocześnie organ rentowy wskazał, iż w myśl art. 4 ust.
1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2013r., poz. 982) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki
w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia, w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję oparł się na wskazanym orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS oraz powołanych wyżej przepisach
i odmówił M. O. prawa do wnioskowanego świadczenia (odpowiedź na odwołanie z dnia 22 kwietnia 2016r., k. 7 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. O., urodzona w dniu (...), w latach 2001-2006 była uczennicą (...) Szkoły Podstawowej ( zaświadczenie, k. 19 tom II a.r), następnie w okresie od 2006r. do 2009r. uczęszczała do (...) Gimnazjum w Z. ( zaświadczenie, k. 21 tom II a.r.). Od 1 września 2009r. do 31 sierpnia 2012r. była uczennicą Liceum Ogólnokształcącego (...) w W. ( zaświadczenie, k. 15 tom II a.r.). W okresie od 8 listopada 2014r. do 20 grudnia 2014r. brała udział w szkoleniu zorganizowanym przez (...) ( zaświadczenie, k. 13 tom II a.r.), natomiast w roku szkolnym 2013/2014 była słuchaczem Szkoły Policealnej Nr (...) w Zespole Szkół (...) w W. ( zaświadczenie, k. 3 tom I a.r.).

W dniu 20 czerwca 2005r. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w P. wydał orzeczenie o niepełnosprawności M. O., w którym wskazał, że niepełnosprawność datuje się od urodzenia, natomiast przyczyna niepełnosprawności według symbolu to (...) ( orzeczenie o niepełnosprawności, k. 3 dokumentacji lekarskiej). Następnie w dniu 30 czerwca 2009r. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. wydał kolejne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, w którym zaliczył M. O. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, z symbolem przyczyny niepełnosprawności – (...) ( orzeczenie o niepełnosprawności, k. 4 dokumentacji lekarskiej). Z kolei w dniu 31 sierpnia 2011r. zostało wydane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, w którym dodano dodatkowy symbol przyczyny niepełnosprawności – (...) ( orzeczenie o niepełnosprawności, k. 5 dokumentacji lekarskiej). W dniu 14 września 2015r. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. wydał kolejne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zaliczające ubezpieczoną do stopnia niepełnosprawności umiarkowanego na stałe ( orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, k. 6 dokumentacji lekarskiej).

W dniu 10 grudnia 2015r. M. O. złożyła wniosek o rentę socjalną (wniosek wraz z załącznikami, k. 1-9 tom II a.r). Po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, w tym dokumentacji z przebiegu leczenia, kart informacyjnych z leczenia szpitalnego z 2013r. oraz zaświadczeń
o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących w dniu 30 listopada 2015r., a także w oparciu o opinię konsultanta ZUS z dnia 27 stycznia 2016r., Lekarz Orzecznik ZUS w dniu
4 lutego 2016r. wydał orzeczenie, w którym stwierdził, że M. O. nie jest całkowicie niezdolna do pracy (orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS, k. 23 tom II a.r.). W związku z wniesionym sprzeciwem, sprawa została skierowana do rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS nr (...), która orzeczeniem z dnia 11 marca 2016r. także wskazała, że ubezpieczona nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy (sprzeciw, k. 31 tom II a.r., orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS, k. 33 tom II a.r.).

W oparciu o powyższe ustalenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 21 marca 2016r. decyzję znak: (...), w której odmówił M. O. prawa do wnioskowanego świadczenia (decyzja ZUS z dnia 21 marca 2016r., znak: (...), k. 35 tom II a.r.). M. O. złożyła odwołanie od wskazanej decyzji ( odwołanie, k. 2 i k. 3 - 4 a.s.).

W toku postępowania Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie dopuścił dowód z opinii łącznej biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu psychiatrii i psychologii celem ustalenia, czy M. O. jest osobą całkowicie niezdolną do pracy zarobkowej, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres oraz czy naruszenie sprawności organizmu powstało przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia, bądź w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej (postanowienie z dnia 29 kwietnia 2016r., k. 10 a.s.).

W dniu 9 maja 2016r. biegła sądowa z zakresu psychiatrii M. P. przeprowadziła bezpośrednie badanie psychiatryczne M. O. ( protokół badania lekarskiego, k. 17-18 a.s.).

W opinii z dnia 25 czerwca 2016r. biegła sądowa z zakresu psychologii J. K. na podstawie analizy dostępnej dokumentacji, obserwacji, zebranego wywiadu, a także wyników prób eksperymentalno-klinicznych rozpoznała u ubezpieczonej zaburzenia emocjonalne. Biegła wskazała, iż z linii życia M. O. wynika, że miała w przeszłości istotne trudności w życiu szkolnym i zawodowym. Mimo prób ze strony rodziny, nie udało się jej podjąć żadnej pracy. W opinii biegłej psycholog ubezpieczona jest aktualnie okresowo częściowo niezdolna do pracy i wymaga systematycznej opieki i leczenia psychiatrycznego oraz psychoterapeutycznego ( opinia biegłej sądowej z dziedziny psychologii z dnia 25 czerwca 2016r., k. 32 - 33 a.s.).

W opinii łącznej z dnia 21 lipca 2016r. biegłe sądowe z zakresu psychiatrii M. P. oraz z zakresu psychologii J. K. wskazały, że ubezpieczona w liceum uczyła się w klasie integracyjnej, miała problemy z matematyką, maturę zdała z tego powodu w drugim terminie. Przed dwoma laty ukończyła studium policealne, odbyła 3 miesięczny staż. Pracy szukała bez rezultatu, chciałaby, żeby była to praca niewymagająca kontaktu z ludźmi. Od lat szkolnych miała problemy w nawiązaniu kontaktów z ludźmi, nie ma żadnych znajomych. Lubi czytać, słucha muzyki, ogląda telewizję, trochę pomaga w obowiązkach domowych, korzysta z komputera. Skarży się na zmęczenie, trudności w skupieniu uwagi. Często sprawdza, czy wszystko jest wyłączone, szereg czynności wykonuje w określonym porządku. Nasilenie tych objawów ocenia jako mniejsze niż kiedyś. Przerwała leczenie w PZP. Nie przyjmuje żadnych leków psychotropowych, nie korzysta z psychoterapii. Uważa, że zasadniczym problemem są u niej zaburzenia metaboliczne, a nie psychiczne. Nie czekając zakończenia badań opuściła gabinet.

Biegłe podniosły, iż w trakcie badania ubezpieczona kontakt wzrokowy nawiązywała jedynie sporadycznie, a kontakt werbalny był niechętny, powierzchowny. Wypowiedzi rzeczowe, zbywające. Zauważalne było napięcie emocjonalne, niepokój, trudności w skupieniu uwagi, męczliwość, drażliwość. Nastrój - bez cech klinicznych depresji. Bez objawów psychozy. Sprawność intelektualna w granicach normy.

Ubezpieczona od 2008 roku leczona była z powodu zespołu (...) i objawów obsesyjno-kompulsyjnych, otrzymywała leki przeciwdepresyjne, korzystała z turnusów rehabilitacyjnych. W 2008 roku była dwukrotnie hospitalizowana psychiatrycznie, później leczona tylko ambulatoryjnie.

W ocenie biegłej sądowej psychiatry nasilenie objawów obsesyjno-kompulsyjnych jest obecnie niewielkie i nie ma istotnego wpływu na codzienne funkcjonowanie. Nadal obecne są trudności w relacjach interpersonalnych i lęk społeczny. Z kolei biegła psycholog rozpoznała u ubezpieczonej zaburzenia emocjonalne.

Zdaniem obu biegłych, wnioskodawczyni wymaga systematycznego leczenia i psychoterapii, ale nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy ( opinia łączna biegłych sądowych psycholog i psychiatry, k. 38-39 a.s.).

Postanowieniem z dnia 28 października 2016r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłej sądowej internisty E. R. celem ustalenia, czy M. O. jest osobą całkowicie niezdolną do pracy zarobkowej, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa, to na jaki okres oraz czy naruszenie sprawności organizmu powstało przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia, bądź w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej (postanowienie z dnia 28 października 2016r., k. 66 a.s.).

W opinii z dnia 13 grudnia 2016r. biegła sądowa E. R. wskazała, że ubezpieczona powinna pozostawać pod stałą kontrolą Poradni Metabolicznej, wskazane jest przestrzeganie właściwej diety oraz kontynuacja leczenia farmakologicznego. Biegła po zebraniu wywiadu oraz ocenie klinicznej w dniu 13 grudnia 2016r. i zapoznaniu się z dokumentacją zawartą w aktach sprawy wyraziła jednak stanowisko, że dysfunkcja organizmu związana z chorobą przewlekłą nie powoduje całkowitej niezdolności do pracy ( opinia biegłej sądowej E. R. z dnia 13 grudnia 2016r., k. 76-77 a.s.).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych M. O., które zostały ocenione jako w pełni wiarygodne. Dodatkowo podstawę ustaleń faktycznych stanowiły opinie biegłych specjalistów z zakresu psychiatrii, psychologii oraz interny, których ani odwołująca, ani organ rentowy nie kwestionowali. Wobec takiego stanowiska stron oraz wszechstronności opinii biegłych sądowych, oparcia ich na zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, a także na przepisach prawa, Sąd przyjął opinie jako dowód stanowiący podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 21 marca 2016r., znak: (...), jako niezasadne nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej (Dz. U. 2003r. Nr 135, poz. 1268), renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18 roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia;

3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Stosownie do brzmienia ust. 2 powołanego przepisu, osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1 przysługuje:

1) renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Z kolei z dyspozycji art. 15 ustawy o rencie socjalnej wynika, że ustawodawca w ramach oceny, czy spełnione zostały przesłanki do przyznania opisanego powyżej świadczenia, nakazał odpowiednio stosować art. 12-14 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które zawierają legalne definicje całkowitej i częściowej niezdolności do pracy. Przepis art. 12 ust. 1 ustawy emerytalnej wskazuje, że za całkowicie niezdolną do pracy należy uznać osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Z kolei przepis art. 12 ust. 3 ustawy za częściowo niezdolną do pracy uznaje osobę, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Dokonując oceny stanu zdrowia ubezpieczonej, należy mieć na uwadze nie tylko powołane przepisy, lecz także i to, że w rozumieniu tych przepisów o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2000 roku, II UKN 113/00). Ocena całkowitej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, co do zasady wymaga wiadomości specjalnych. W takiej sytuacji, sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2009r., III UK 30/09).

W świetle przytoczonych przepisów kwestią, od której uzależniona była zasadność odwołania M. O., było ustalenie, czy odwołująca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy i czy niezdolność ta powstała z powodu naruszenia sprawności organizmu w okresach, na które wskazuje art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej.

Celem rozstrzygnięcia powyższych wątpliwości Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu psychiatrii, psychologii oraz interny, jako właściwych ze względu na schorzenia występujące u odwołującej.

W wydanych opiniach biegli sądowi w/w specjalności wypowiedzieli się w kwestii stanu zdrowia odwołującej na podstawie badania jej osoby oraz zgromadzonej w aktach sprawy i aktach rentowych dokumentacji medycznej. Ich spostrzeżenia i wnioski są logiczne, nie budzą żadnych wątpliwości. Biegli oparli się na kompleksowym materiale dowodowym. Z opinii biegłych jednoznacznie wynika, że M. O. cierpi na kwasicę propionową, a także rozpoznano u niej zespół (...) i zaburzenie obsesyjno-kompulsywne ( (...)). Zdaniem biegłych z zakresu psychiatrii, psychologii oraz interny nie powoduje to jednak długotrwałej niezdolności do pracy. Wymaga natomiast dalszej obserwacji, systematycznego leczenia oraz psychoterapii, a także przestrzegania właściwej diety. Biegła sądowa z zakresu psychologii w osobnej opinii uznała, że ze względu występujących u ubezpieczonej zaburzeń emocjonalnych można ją uznać za osobę okresowo częściowo niezdolną do pracy, wymagającą systematycznej opieki i leczenia psychiatrycznego oraz psychoterapeutycznego.

Podkreślić należy, że obowiązujące przepisy prawa wskazują wprost, że tylko osobie pełnoletniej, która jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18 roku życia; w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia; w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej, przysługuje prawo do renty socjalnej. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że żaden z biegłych wydających opinie w sprawie nie uznał odwołującej za osobę całkowicie niezdolną do pracy, tym samym nie zostały spełnione przesłanki uprawniające do przyznania M. O. wnioskowanego świadczenia.

Sąd w całości podzielił wnioski i spostrzeżenia zawarte w opiniach biegłych sądowych. Podkreślić należy, że opinia biegłego podlega, jak inne dowody, ocenie według kryteriów z art. 233 § 1 k.p.c., lecz co odróżnia ją pod tym względem, to szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, którymi są: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00). W efekcie specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez Sąd do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłego za przekonującą (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2005 r., II CK 572/04).

Reasumując powyższe rozważania natury prawnej i faktycznej Sąd doszedł do przekonania, że ponad wszelką wątpliwość M. O. z uwagi na stan zdrowia nie jest aktualnie niezdolna do pracy w stopniu całkowitym. Na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2017r. pełnomocnik ubezpieczonej nie zgodziła się z takim stanowiskiem biegłych sądowych, lecz na poparcie swoich racji – poza subiektywnymi odczuciami – nie przytoczyła żadnych racjonalnych argumentów, nie zakwestionował także skutecznie stanowiska, jakie zajęli biegli sądowi.

Sąd Okręgowy, kierując się powyższymi względami uznał zatem odwołanie M. O. za niezasadne i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił je.

ZARZĄDZENIE

(...)