Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Mirosław Major

Protokolant P.. sąd. A. M.

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2017 r. w Poznaniu

odwołania R. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

z dnia 23 stycznia 2017 r., znak: (...)

w sprawie R. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o emeryturę pomostową

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje odwołującej R. S. prawo do emerytury pomostowej od dnia 1 grudnia 2016 r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 stycznia 2017 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.) oraz ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2015 r., poz. 965 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 27 grudnia 2016 r., odmówił R. S. prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu wskazał, że w wyniku przeprowadzonego postępowania przyjął za udowodnione 32 lata, 9 miesięcy i 5 dni ogólnego stażu pracy wnioskodawczyni. Jednak -zdaniem Zakładu - ubezpieczona nie udowodniła okresu co najmniej 15 lat wykonywania pracy w warunkach szczególnych, który w jej przypadku wynosi 5 lat i 1 miesiąc (tj. od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 stycznia 2014 r.). Organ rentowy nie zaliczył bowiem do stażu pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia R. S. od 1 września 1981 r. do 27 stycznia 1986 r., od 13 marca 1986 r. do 28 marca 1986 r., od 31 sierpnia 1986 r. do 20 stycznia 1992 r., od 26 maja 1992 r. do 28 lipca 1992 r. oraz od 1 grudnia 1992 r. do 31 grudnia 2008 r., ponieważ ubezpieczona wykonywała prace równocześnie na dwóch stanowiskach w obrębie dwóch różnych działów zarządzenia resortowego.

Od powyższej decyzji, w ustawowym trybie i terminie, odwołała się R. S., wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie odwołującej prawa do emerytury pomostowej. Ubezpieczona domagała się uznania jako pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia w SPZOZ w M. od dnia 1 września 1981 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. oraz od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 stycznia 2014 r. Odwołująca wskazała, że w powyższych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała wyłącznie pracę pielęgniarki anestezjologicznej, tj. prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru, nigdy natomiast nie wykonywała obowiązków pielęgniarki instrumentującej. Na potwierdzenie swojego stanowiska wniosła o przesłuchanie wskazanych w odwołaniu świadków.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. wniósł o oddalenie odwołania i podtrzymał argumentację prawną i faktyczną zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji.

W toku sprawy strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. S. (z domu Ł.) urodziła się (...), obecnie ma 56 lat. Na dzień złożenia wniosku o emeryturę nie pozostawała w stosunku pracy. Aktualnie prowadzi działalność gospodarczą.

W dniu 30 maja 1981 r. odwołująca ukończyła Liceum Medyczne w D. i uzyskała uprawnienia do wykonywania zawodu pielęgniarki. W dniu 24 lipca 2009 r. uzyskała tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa. W okresie od 1 do 30 kwietnia 1982 r. R. S. odbyła szkolenie z zakresu pielęgniarstwa anestezjologicznego.

(bezsporne, dowód: wniosek o emeryturę pomostową – w aktach ZUS , zeznania odwołującej – k. 36, odpis świadectwa dojrzałości – k. 3A akt osobowych odwołującej - koperta k. 31 , zaświadczenie o prawie wykonywania zawodu pielęgniarki – k. 8A akt osobowych odwołującej - koperta k. 31, dyplom ukończenia studiów – k. (...) akt osobowych odwołującej - koperta k. 31, zaświadcz enie z dnia 30 kwietnia 1982 r. – k. 4A akt osobowych odwołującej - koperta k. 31)

W okresie od 1 września 1981 r. do 31 maja 2014 r. R. S. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w M. jako pielęgniarka. W tym okresie, od dnia 1 stycznia 1991 r. do dnia 31 marca 1991 r. pracowała w wymiarze 1,5 etatu (cały etat na bloku operacyjnym i dodatkowe pół etatu na oddziale chirurgicznym).

W dniu 31 maja 2014 r. odwołującej zostało wydane zwykłe świadectwo pracy oraz świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym wskazano, że R. S.:

- w okresie od 1 września 1981 r. do 31 grudnia 2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace wymienione w wykazie A, dziale XII, poz. 2 oraz dziale XIV, poz. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.), na stanowisku pielęgniarki (instrumentującej, biorącej udział w zabiegu, pomagającej do znieczulenia), wymienionym w wykazie A, dziale XII, poz. 2a, pkt 2 oraz dziale XIV, poz. 4 zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej, a także

- w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 31 stycznia 2014 r. była zatrudniona zgodnie z ustawą z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, załącznik nr 2, poz. 24 – prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru.

Organ rentowy uwzględnił jako okres pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jedynie zatrudnienie w SPZOZ w M. od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 stycznia 2014 r. (tj. przez 5 lat i 1 miesiąc).

(d owód: świadectwo pracy z dnia 31 maja 2014 r., świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 31 maja 2014 r. – w aktach osobowych odwołującej część C – koperta k. 31 oraz w aktach ZUS, decyzja z dnia 23 stycznia 2017 r. – w aktach ZUS)

Od chwili ukończenia z dniem 30 kwietnia 1982 r. kursu anestezjologicznego R. S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała obowiązki pielęgniarki anestezjologicznej na sali operacyjnej. Bez ukończenia ww. szkolenia nie mogłaby pracować na sali operacyjnej (k. 35v). Do jej obowiązków należało wówczas m.in.: przygotowanie pacjenta do zabiegu (operacji), podłączenie go do aparatury, podanie leków na zlecenie lekarza, przygotowanie zestawu do wkłucia i znieczulenia, podanie leku w formie dożylnej do znieczulenia, przetaczanie krwi, a także inne czynności zlecone przez lekarza (płyta CD – k. 37 – od 00:53:21 do 00:54:30).

W 2008 r. w Szpitalu w M. utworzono Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii (tzw. (...)). Odwołująca została przeniesiona do pracy na (...)ie jako pielęgniarka oddziałowa, jednak równocześnie dalej wykonywała pracę pielęgniarki anestezjologicznej na bloku operacyjnym.

W czasie pracy na bloku operacyjnym odwołująca była narażona na szkodliwe działanie pola elektromagnetycznego i promieniowania jonizującego, spowodowane używaniem aparatu do cięcia tkanek. Na sali operacyjnej występowało również wysokie stężenie szkodliwych gazów takich jak: halotan i podtlenek azotu. Był tam też używany przewoźny rentgen. Odwołująca była również narażona na silny stres.

Po godzinach pracy odwołująca bywała często wzywana w pilnych przypadkach na ostry dyżur w ramach tzw. pogotowia pracowniczego. Wykonywała wówczas także obowiązki pielęgniarki anestezjologicznej w zespołach operacyjnych. Praktycznie przez cały okres zatrudnienia odwołująca świadczyła swą pracę w ramach ostrego dyżuru, a to z uwagi na niewielkie rozmiary szpitala powiatowego, w którym pracowała.

R. S. nigdy nie pracowała jako pielęgniarka instrumentariuszka. Wszystkie inne powierzone jej obowiązki, jak np. obowiązki pielęgniarki oddziałowej na oddziale ratunkowym wykonywała zawsze dodatkowo, poza obowiązkami pielęgniarki anestezjologicznej, które wykonywała na sali operacyjnej w pełnym wymiarze czasu pracy (k. 35-36).

(dowód: zaświadczenie o ukończeniu kursu z dnia 30 kwietnia 1982 r. – k. 4A akt osobowych odwołującej - koperta k. 31, zeznania świadka Z. P. – k. 34v-35, zeznania świadka C. B. – k. 35, zeznania świadka L. B. – k. 35-35v, zeznania odwołującej – k. 35v- 36, zakres czynności pielęgniarki anestezjologicznej – k. 30B i k. 86B akt osobowych odwołującej - koperta k. 31)

Wraz z odwołującą w Szpitalu w M. pracowali świadkowie: Z. P. - zatrudniona na stanowisku pielęgniarki instrumentariuszki, C. B. - zatrudniona na stanowisku naczelnej pielęgniarki oraz L. B. - zatrudniony na stanowisku lekarza anestezjologa.

(dowód: zeznania świadka Z. P. – k. 34v-35, zeznania świadka C. B. – k. 35, zeznania świadka L. B. – k. 35-35v)

Odwołująca przebywała na urlopie wychowawczym w okresie: od 28 stycznia 1986 r. do 12 marca 1986 r., od 29 marca 1986 r. do 30 sierpnia 1986 r., od 29 lipca 1992 r. do 30 listopada 1992 r. oraz pobierała zasiłek macierzyński w okresie od 21 stycznia 1992 r. do 25 maja 1992 r.

(dowód: zaświadczenie RP-7 wraz z załącznikiem – w aktach ZUS)

W dniu 27 grudnia 2016 r. odwołująca złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę pomostową. W postępowaniu przed ZUS odwołująca wykazała okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze łącznym 32 lata, 9 miesięcy i 5 dni.

Na podstawie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych organ rentowy przyjął za udowodnione 5 lat i 1 miesiąc stażu pracy w szczególnych warunkach, uwzględniając okres zatrudnienia w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w M. od 1 stycznia 2009 r. do 31 stycznia 2014 r.

ZUS nie zaliczył natomiast (już po odjęciu okresów przebywania odwołującej na urlopie wychowawczym i zasiłku macierzyńskim) do okresu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia ubezpieczonej w SPZOZ w M.:

- od 1 września 1981 r. do 27 stycznia 1986 r.,

- od 13 marca 1986 r. do 28 marca 1986 r.,

- od 31 sierpnia 1986 r. do 20 stycznia 1992 r.,

- od 26 maja 1992 r. do 28 lipca 1992 r. oraz

- od 1 grudnia 1992 r. do 31 grudnia 2008 r.,

ponieważ ubezpieczona wykonywała prace równocześnie na dwóch stanowiskach w obrębie dwóch różnych działów zarządzenia resortowego.

W dniu 23 stycznia 2017 r. organ rentowy wydał zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję odmowną.

(dowód: wniosek o emeryturę pomostową z dnia 27 grudnia 2016 r., decyzja z dnia 23 stycznia 2017 r. – w aktach ZUS)

Odwołująca ukończyła 55 lat życia w dniu 26 lutego 2016 r.

(bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie:

- dokumentów zawartych w aktach sprawy, w szczególności na podstawie akt osobowych odwołującej (k. 31),

- dokumentów zawartych w aktach organu rentowego nr (...),

- zeznań świadków: Z. P. (k. 34v-35), C. B. (k. 35), L. B. (k. 35-35v),

- zeznań odwołującej (k. 35v-36).

Zgromadzone w sprawie dokumenty Sąd uznał za wiarygodne i przydatne dla ustalenia stanu faktycznego, gdyż nie były one kwestionowane przez strony, a i Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu. Fakt niekwestionowania przez strony treści kserokopii dokumentów pozwolił na potraktowanie tychże kserokopii jako dowodów pośrednich istnienia dokumentów o treści im odpowiadającej.

W tym miejscu przypomnieć należy, że świadectwo pracy stanowi jedynie dokument prywatny. Treść tego dokumentu może w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych podlegać weryfikacji przy pomocy innych środków dowodowych. Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. nawet wtedy, gdy wydane zostaje przez urząd administracji państwowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 1991 r., I PR 422/90, LEX nr 14682). Zgodnie natomiast z art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument prywatny nie jest zatem, w przeciwieństwie do dokumentów urzędowych, dowodem rzeczywistego stanu rzeczy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1985 r., IV PR 200/85, OSNC 1986/5/84), a jedynie niesie ze sobą domniemanie o autentyczności i prawdziwości oświadczenia wystawcy dokumentu (art. 245 k.p.c.). Według zaś art. 473 § 1 k.p.c. w sprawach dotyczących postępowań odrębnych z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron, co usprawiedliwiało przeprowadzenie dowodu z innych dokumentów oraz zeznań świadków i strony odwołującej, pomimo faktu wydania przez zakład pracy stosownych świadectw/zaświadczeń pracy.

Zeznania odwołującej zasługiwały na nadanie im przymiotu wiarygodności. Sąd miał na uwadze, że zeznania odwołującej, jako strony bezpośrednio zainteresowanej wynikiem prowadzonego postępowania, mają jedynie uzupełniającą wartość dowodową i jako takie je ocenił. R. S. w rzeczowy, spontaniczny, logiczny i szczegółowy sposób opisała przebieg swojej pracy zawodowej w spornym okresie jako pielęgniarki anestezjologicznej na bloku operacyjnym. Jej zeznania były spójne, logiczne, konsekwentne i obiektywne oraz znajdowały potwierdzenie w dokumentach, a także w zeznaniach świadków.

Sąd dał także wiarę zeznaniom wszystkich przesłuchanych w sprawie świadków, tj. Z. P., C. B. i L. B.. Świadkowie ci pracowali z odwołującą w spornym okresie w SPZOZ w M., dzięki czemu posiadali wiedzę o warunkach jej pracy. Ich zeznania pozwalały w sposób wiarygodny ustalić rzeczywisty charakter pracy R. S. w spornym okresie.

Wszyscy świadkowie jednoznacznie potwierdzili fakt wykonywania przez odwołującą w spornym okresie pracy pielęgniarki anestezjologicznej na bloku operacyjnym (w zespołach operacyjnych), również w warunkach ostrego dyżuru. Każdy ze świadków potwierdził, że odwołująca była narażona na szkodliwe działanie pola elektromagnetycznego i promieniowania jonizującego oraz że po godzinach pracy bywała często wzywana w pilnych przypadkach na ostry dyżur w ramach tzw. pogotowia pracowniczego.

W ocenianych zeznaniach odwołującej i świadków Sąd nie dostrzegł istotnych sprzeczności, tak wewnętrznych, jak i w stosunku do innych zgromadzonych dowodów rzeczowych i osobowych, które podważałyby ich wiarygodność i wartość dowodową.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się zasadne.

W przedmiotowej sprawie R. S. ubiegała się o przyznanie prawa do emerytury pomostowej powołując się na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych. Prawo wnioskodawczyni do tejże emerytury należało rozpatrywać poprzez pryzmat przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 664).

Emerytury pomostowe zapowiedziane w art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U z 2016 r., poz. 887), zostały wprowadzone do systemu ubezpieczeń społecznych przez ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r.

Zgodnie z powołanym wyżej art. 24 ust. 2 ustawy emerytalnej, dla ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wyjątkiem ubezpieczonych mających prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 32 (szczególne warunki lub charakter zatrudnienia), art. 33 (działalność twórcza lub artystyczna), art. 39 (emerytura górnicza), art. 40 i 50 (emerytura kolejowa), art. 46 (przesłanki udzielenia emerytury), art. 50a (uprawnienia do emerytury górniczej), i art. 50e (nieprzerwany okres pracy górniczej), art. 184 (prawo do emerytury urodzonych po 31 grudnia 1948 r.) oraz w art. 88 (okresy zatrudnienia uprawniające do przejścia na emeryturę ustawy, o której mowa w art. 150), zostaną ustanowione emerytury pomostowe.

W myśl art. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych, użyte w ustawie określenie „pracownik” oznacza ubezpieczonego, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1, 2a i ust. 6 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegającego ubezpieczeniu emerytalnemu z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a także ubezpieczonego, który przed dniem wejścia w życie ustawy z tytułu takiej pracy podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu.

Przepis art. 4 ustawy pomostowej stanowi z kolei, że prawo do tego świadczenia przysługuje pracownikowi, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 tej ustawy, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Ustawa nie utożsamia pojęcia „pracownik” z osobą aktualnie pozostającą w stosunku pracy, bowiem zgodnie z przywołanym art. 4 ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, z którym nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy (pkt 7).

Zgodnie z art. 3 ust 1 cyt. ustawy, prace w szczególnych warunkach, to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Prace o szczególnym charakterze, to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1.

Za pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 3.

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zatem, warunkiem nabycia prawa do emerytury pomostowej jest osiągnięcie przez ubezpieczonego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat. Okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze należy ustalać z uwzględnieniem przepisów art. 3 ust. 4-7 ustawy o emeryturach pomostowych. Do okresu tego wlicza się okresy pracy kwalifikowanej osiągnięte zarówno przed dniem 1 stycznia 1999 r., jak i po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych. Do okresu uprawniającego do emerytury pomostowej osiągniętego przed dniem 1 stycznia 1999 r. wlicza się okresy pracy w szczególnych warunkach oraz w szczególnym charakterze, o których mowa w art. 32 ust. 2 i 3 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego, jak również okresy takiej pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast za okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze osiągnięte po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych uznaje się wyłącznie te okresy, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy). Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 3 ustawy). Stosownie do treści ust. 4 komentowanego przepisu wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, mianowicie na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, nr 3, poz. 43 ze zmianami), które zgodnie z § 1 pkt 1 stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami".

W niniejszej sprawie spór dotyczył jedynie udowodnienia przez R. S. okresu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Pozostałe przesłanki uzyskania prawa do emerytury pomostowej, określone w mających zastosowanie przepisach, zostały spełnione i nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Poza sporem pozostawało także to, iż organ rentowy uwzględnił odwołującej okres 5 lat i 1 miesiąca pracy w szczególnych warunkach, na który składa się zatrudnienie odwołującej w SPZOZ w M. od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 stycznia 2014 r.

W toku postępowania odwołująca wnioskowała o uwzględnienie pozostałego okresu zatrudnienia w SPZOZ w M., tj. od dnia 1 września 1981 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., gdzie przez cały czas wykonywała w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki pielęgniarki anestezjologicznej na bloku operacyjnym.

W wykazie A, dziale XII, poz. 2 stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jako prace w szczególnych warunkach wskazano prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów. Z kolei w wykazie A, dziale XIV, poz. 4 ww. załącznika do rozporządzenia RM z 1983 r. wskazano prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz w strefie zagrożenia.

Zgodnie natomiast z załącznikiem nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, poz. 24 – pracami o szczególnym charakterze są prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru.

W tym miejscu należy podkreślić, że zgodnie z Komunikatem Ministerstwa Zdrowia w sprawie rozumienia pojęcia „w warunkach ostrego dyżuru” zawartego w pkt 24
załącznika nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru to nie tylko prace wykonywane (w ramach obowiązków pracowniczych), polegające na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w trybie nagłym, ze wskazań życiowych, ale również inne prace tego personelu (w ramach obowiązków pracowniczych), które są wykonywane w ramach czasu pracy, kiedy istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia, skutkującego koniecznością podjęcia działań w trybie nagłym. Pojęcie „w warunkach ostrego dyżuru” oznacza nieuchronność wystąpienia zdarzenia, które powoduje konieczność udzielania świadczeń zdrowotnych w trybie nagłym, ze wskazań życiowych. Nieuchronność występowania takich zdarzeń skutkuje tym, że od pracowników pracujących w tych warunkach wymagane są kryteria określone w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (szczególna odpowiedzialność oraz szczególna sprawność psychofizyczna).

W trakcie postępowania dowodowego przed sądem mogą być przeprowadzane wszelkie dowody przewidziane przepisami kodeksu postępowania cywilnego, w tym także dowód z zeznań świadków, w celu udowodnienia pracy w szczególnych warunkach, przy czym wiarygodność i moc wszystkich dowodów jest oceniana przez sąd według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Rzeczą sądu w przypadku odwołującej pozostało zatem rozważyć, czy spełnia ona przesłankę nabycia prawa do emerytury pomostowej, jaką jest wykazanie wymaganego co najmniej 15-letniego okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wykonywanej zarówno:

- przed dniem 1 stycznia 1999 r., w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz

- po dniu 31 grudnia 2008 r., w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, w tym dowodu z zeznań odwołującej przesłuchanej w charakterze strony oraz świadków Z. P., C. B. i L. B. oraz materiału dowodowego z dokumentów, sąd uznał, że istnieją podstawy do stwierdzenia, iż odwołująca wykonywała stale i w pełnym wymiarze prace w szczególnych warunkach, będąc zatrudniona w SPZOZ w M. w okresie od 1 maja 1981 r. (tj. od chwili ukończenia kursu anestezjologicznego) do 31 grudnia 2008 r., z wyłączeniem okresów przebywania odwołującej na urlopie wychowawczym i macierzyńskim.

A zatem, wnioskodawczyni w okresie zatrudnienia w szpitalu w M. na bloku operacyjnym jako pielęgniarka anestezjologiczna wykonywała pracę o szczególnym charakterze w okresach od 1 maja 1982 r. do 27 stycznia 1986 r., od 13 marca 1986 r. do 28 marca 1986 r., od 31 sierpnia 1986 r. do 20 stycznia 1992 r., od 26 maja 1992 r. do 28 lipca 1992 r. oraz od 1 grudnia 1992 r. do 31 grudnia 2008 r. Była to praca personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru. Jest to praca zawarta w wykazie prac o szczególnym charakterze zawartym w załączniku nr 2 pkt 24 ustawy o emeryturach pomostowych . Praca w szczególnym charakterze wykonywana była przez odwołującą zarówno przed 1 stycznia 1999 r., jak i po 31 grudnia 2008 r. (okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 stycznia 2014 r. został uznany przez ZUS). Uwzględniając zaliczony przez organ rentowy okres 5 lat i 1 miesiąc rozmiar tej pracy znacznie przekracza wymagane 15 lat.

W ocenie Sądu, nie ulega wątpliwości, że odwołująca pracując na bloku operacyjnym, zarówno w czasie swych godzin pracy, jak i w ramach tzw. pogotowia pracowniczego, asystując przy wykonywaniu zabiegów operacyjnych, biorąc udział w czynnościach związanych z przygotowaniem pacjenta do zabiegu, wykonując czynności związane ze znieczuleniem pacjenta zgodnie ze wskazaniem lekarza anestezjologa, czuwając nad przebiegiem znieczulenia w trakcie zabiegu - była członkiem personelu medycznego uprawnionego do udzielania świadczeń medycznych. Jeśli chodzi o miejsce wykonywania pracy, to bezspornie odwołująca od chwili ukończenia kursu anestezjologicznego była członkiem zespołu dyscyplin zabiegowych, bo stale brała udział w operacjach na bloku operacyjnym (czy to w ramach godzin pracy czy w ramach tzw. pogotowia pracowniczego). Jako członek personelu medycznego anestezjologii świadczyła pracę w ramach ostrego dyżuru. Takie stanowisko Sądu wynika również z utrwalonej judykatury sądowej, czego przykładem jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 10 listopada 2015r. w sprawie III AUa 452/15.

Co więcej, odwołująca wykonując obowiązki pielęgniarki anestezjologicznej w zespołach operacyjnych (na bloku operacyjnym) była narażona na szkodliwie działanie pola elektromagnetycznego i promieniowania jonizującego, spowodowane używaniem aparatu do cięcia tkanek. A zatem wykonując pracę pielęgniarki anestezjologicznej przed 1 stycznia 1999 r. ubezpieczona wykonywała pracę w szczególnych warunkach zarówno w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej, jak i art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej. R. S. wykonywała bowiem prace w szczególnych warunkach, o których mowa w wykazie A, dziale XII, poz. 2, (prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów) oraz wykazie A, dziale XIV, poz. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300 000 MHz w strefie zagrożenia). Praca odwołującej w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych była bowiem wykonywana w warunkach szkodliwych w postaci narażenia na działanie promieniowania jonizującego oraz na działanie pól elektromagnetycznych.

Mając powyższe na uwadze, po ustaleniu, że wnioskodawczyni wykonywała pracę w szczególnym charakterze, tak przed 1 stycznia 1999 r., jak i po 31 grudnia 2008 r. (uznane przez ZUS 5 lat i 1 miesiąc) w łącznym wymiarze znacznie ponad 15 lat, Sąd uznał, że R. S. spełniła warunki do uzyskania emerytury pomostowej w oparciu o art. 4 ustawy pomostowej.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Niemniej jednak przepis odsyłający zawarty art. 26 ust. 1 tej ustawy stanowi, że emeryturę pomostową wypłaca się za miesiąc kalendarzowy w terminach i na zasadach przewidzianych dla wypłaty emerytur określonych w art. 129, art. 130, art. 132-135 i art. 137 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Termin początkowy powstania prawa do emerytury reguluje przepis art. 129 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stanowi, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Wniosek o przyznanie prawa do emerytury odwołująca złożyła w dniu 27 grudnia 2016 r., a wiek emerytalny osiągnęła w dniu 26 lutego 2016 r., dlatego należy przyjąć, że prawo do emerytury pomostowej nabyła poczynając od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożyła wniosek.

Mając powyższe na względzie, Sąd - na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz powołanych przepisów prawa materialnego - zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał R. S. prawo do emerytury pomostowej od dnia 1 grudnia 2016 r.

(-) M. M.