Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2015 r.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy
w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Marcin Królikowski

Protokolant: st. sekr. sąd. Marzena Lewandowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 sierpnia 2015 r. w B.

sprawy z powództwa (...) Spółka Akcyjna w W.

przeciwko M. E.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 15 196,50 zł (piętnaście tysięcy sto dziewięćdziesiąt sześć złotych pięćdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 27 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.177,00 zł (trzy tysiące sto siedemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Marcin Królikowski

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

.

(...)

(...)

(...)

(...)

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w W. wniósł pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie o zasądzenie od pozwanego M. E. kwoty 15.196,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto powód wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że spółka (...) sp. z o. o. sp. k. w dniu 5 września 2011 r. zawarła z pozwanym umowę o współpracy, zgodnie, z którą powierzyła pozwanemu wykonanie na jej rzecz usług pomocniczych do usług pośrednictwa finansowego i ubezpieczeniowego. Powód podał, iż do zadań pozwanego należało m. in. pozyskiwanie klientów na usługi dostarczane przez powoda, w zamian za określoną prowizję. Powód podniósł, iż pozwany pozyskiwał klientów i w związku z powyższym na podstawie wystawionych przez niego faktur wypłacana mu była prowizja. Ponadto powód wskazał, iż w przypadku rozwiązania przez klienta umowy lub wygaśnięcia polisy produktu inwestycyjnego ze składką regularną w pierwszym roku istnienia produktu, prowizja wypłacona pozwanemu za jego sprzedaż podlegała zwrotowi w części uzależnionej od ilości wpłaconych przez klienta składek. Powód podał, iż umowy podpisane z klientami: D. S. (1), P. S. oraz M. Z. uległy rozwiązaniu w pierwszym roku ich trwania. Powód wskazał, iż wobec powyższego pismem z dnia 5 lutego 2013 r. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 15.196,50 zł. Powód wskazał ponadto, iż w dniu 1 grudnia 2012 r. doszło do przeniesienia majątku spółki (...) sp. z o. o. sp. k. na rzecz (...) Sp. z o. o., zaś w dniu 24 października 2013 r. doszło do podjęcia uchwały przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (...) S.A. na podstawie której doszło do połączenia spółki (...) S.A. ze spółkami (...) Sp. z o. o., (...) Sp. z o. o. i Doradcy (...) Sp. z o. o.

Sąd Rejonowy L. Z. w L. stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i postanowieniem z dnia 10 czerwca 2014 r. przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w części dotyczącej wysokości kwoty, tj. 15.196,50 zł, i ustalenie jej faktycznej wysokości, tj. kwoty 5541 zł.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany potwierdził, iż strony łączyła umowa współpracy z dnia 5 września 2011 r. Pozwany potwierdził również, iż zawarł umowy z klientami D. S. (1), P. S. oraz M. Z., zaś Ci rozwiązali przedmiotowe umowy w pierwszym roku trwania umowy, w związku z powyższym powodowi należny jest zwrot prowizji wypłaconej pozwanemu. Pozwany wskazał, iż godzi się zna zwrot prowizji z zastrzeżeniem pomniejszenia tej kwoty o prowizje należące się mu za czynności dokonane w okresie następującym po rezygnacji w/w klientów, ale jeszcze przed zgłoszeniem powoda o konieczności zwrotu wypłaconych prowizji. Pozwany podniósł, iż w dniu 4 listopada 2012 r. wystawił powodowi fakturę VAT nr (...) na kwotę 2.827,50 zł oraz fakturę VAT nr (...) r. na kwotę 4428,00 zł. Powód wskazał, iż płatności za powyższe faktury zostały przez powoda wstrzymane, w celu zabezpieczenia roszczenia o zwrot wypłaconych prowizji. Pozwany podał, iż zgodnie z zaleceniem Departamentu Księgowości powoda, skorygował fakturę VAT nr (...) r. oraz fakturę VAT nr (...) r. do 0 zł by te płatności mogły być wliczone na poczet zwrotu wypłaconych prowizji. Ponadto pozwany wskazał, iż roszczenie powoda powinno być pomniejszone o kwotę 2400,00 zł, z tytułu zawartej przez pozwanego umowy ubezpieczeniowej z dnia 29 września 2012 r. z klientem M. S. (2). Pozwany podniósł również, iż praktyka rozliczania prowizji należnych powodowi za rezygnację klientów, była taka, iż od niej odliczano prowizje należne agentowi.

W uzupełnionym pozwie powód podtrzymał swoje stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 5 września 2011 r. pozwany zawarł umowę o współpracy ze spółką (...) Sp. z o. o. sp. k., w ramach, której pozwany przyjął do realizacji świadczenie usług pośrednictwa finansowego, ubezpieczeniowego oraz inwestycyjnego, których zakres obejmował udostępnianie potencjalnym klientom partnerów powoda, między innymi wstępnych informacji o możliwości skorzystania z produktów oferowanych przez partnerów powoda, a w szczególności o kredytach bankowych, rachunkach bankowych oraz produktach inwestycyjnych i ubezpieczeniowych. Pozwanemu przysługiwała prowizja za sprzedaż produktów finansowych oferowanych przez partnerów powoda. Ostateczna kwota prowizji wyliczana był na podstawie oceny jakości usług świadczonych przez pozwanego za rozliczany miesiąc.

(Dowód: umowa o współpracy wraz z załącznikami- k. 58-69 akt).

W przypadku rozwiązania przez klienta umowy lub wygaśnięcia polisy produktu inwestycyjnego ze składką regularną w pierwszym roku istnienia produktu, prowizja wypłacona pozwanemu za jego sprzedaż podlegała zwrotowi w części uzależnionej od ilości wpłaconych przez klienta składek.

(Okoliczności bezsporne).

W styczniu 2012 r. pozwany sprzedał P. S. produkt finansowy – Rachunek bankowy- Firma i (...) (IB), TC+ ( (...)). Z tytułu powyższej transakcji pozwany otrzymał prowizję w wysokości 1606,50 zł.

(Dowód: zestawienie sprzedaży produktów finansowych za miesiąc styczeń - k. 71 akt).

W dniu 3 kwietnia 2012 r. pozwany wystawił powodowi fakturę VAT nr (...) na kwotę 14.890 zł z tytułu prowizji za miesiąc styczeń.

(Dowód: faktura VAT nr (...)- k. 70 akt).

W marcu 2012 r. pozwany sprzedał M. Z. produkt f. (...): M. (...). Z tytułu powyższej transakcji pozwany otrzymał prowizję w wysokości 4590,00 zł.

(Dowód: zestawienie sprzedaży produktów finansowych za miesiąc kwiecień - k. 73 akt).

W dniu 11 maja 2012 r. pozwany wystawił powodowi fakturę VAT nr (...) na kwotę 16.454,17 zł z tytułu prowizji za miesiąc marzec.

(Dowód: faktura VAT nr (...)- k. 74 akt).

W kwietniu 2012 r. pozwany sprzedał D. S. (2) produkt f. (...): M. (...) (15L, 20L, 25L). Z tytułu powyższej transakcji pozwany otrzymał prowizję w wysokości 9000,00 zł.

(Dowód: zestawienie sprzedaży produktów finansowych za miesiąc kwiecień - k. 73 akt).

W dniu 4 czerwca 2012 r. pozwany wystawił powodowi fakturę VAT nr (...) na kwotę 12.289 zł z tytułu prowizji za miesiąc kwiecień.

(Dowód: faktura VAT nr (...)- k. 72 akt).

Pozwany w dniu 4 listopada 2012 r. wystawił powodowi fakturę VAT nr (...) na kwotę 2827,50 zł z tytułu prowizji za miesiąc kwiecień, maj i czerwiec oraz fakturę VAT nr (...) r. na kwotę 4428,00 zł z tytułu wynagrodzenia. Pozwany w dniu 4 listopada 2012 r. wystawił również korektę faktury VAT nr (...)/2012 zł na kwotę 0,00 zł oraz korektę faktury VAT nr (...) na kwotę 0,00 zł.

(Dowód: faktura VAT nr (...)- k. 96 akt, faktura VAT nr (...)- k. 97 akt, faktura VAT korekta nr (...)- k. 99 akt, faktura VAT korekta nr (...)- k. 98 akt).

W dniu 1 grudnia 2012 r. doszło do przeniesienia majątku spółki (...) Sp. z o. o. sp. k. na rzecz (...) Sp. z o. o.

(Dowód: umowa sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa - k. 78-89 akt).

Pismem z dnia 5 lutego 2013 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 15.196,50 zł w terminie do dnia 11 lutego 2013 r., wskazując, iż pozwany jest zobowiązany do zwrotu prowizji, otrzymanych tytułem umów, które uległy rozwiązaniu przed upływem 12 miesięcy od daty jej zawarcia, tj. umowa zawarta z D. S. (2), kwota pobranej prowizji 9.000,00 zł, umowa zawarta z P. S. kwota pobranej prowizji 1.606,50 zł, umowa zawarta z M. Z., kwota pobranej prowizji 4.590,00 zł

(Dowód: wezwanie do zapłaty wraz z załącznikiem - k. 76-77 akt).

W dniu 24 października 2013 r. doszło do podjęcia uchwały przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (...) S.A. na podstawie której doszło do połączenia spółki (...) S.A. ze spółkami (...) Sp. z o. o., (...) Sp. z o. o. i Doradcy (...) Sp. z o. o.

(Dowód: Krajowy Rejestr Sądowy nr (...) - k. 51-57 akt)

Powyższy stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił w oparciu o okoliczności bezsporne oraz wyżej wymienione dowody z dokumentów prywatnych znajdujących się w aktach sprawy, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości, a także nie były kwestionowane przez strony.

Na podstawie art. 217 § 2 k.p.c. Sąd oddalił pozostałe wnioski dowodowe stron, gdyż w jego ocenie wszystkie sporne okoliczności sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione, zaś zgodnie z art. 217 § 2 k.p.c. Sąd pomija środki dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub, jeżeli strona powołuje dowody jedynie dla zwłoki.

Sąd zważył, co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, iż w dniu 1 grudnia 2012 r. doszło do przeniesienia majątku spółki (...) Sp. z o. o. sp. k. na rzecz (...) Sp. z o. o., zaś w dniu 24 października 2013 r. doszło do podjęcia uchwały przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (...) S.A. na podstawie której doszło do połączenia spółki (...) S.A. ze spółkami (...) Sp. z o. o., (...) Sp. z o. o. i Doradcy (...) Sp. z o. o. Połączenie powyższych spółek nastąpiło w trybie art. 492 § 1 pkt 1 w związku z art. 515 § 1 k.s.h., tj. poprzez przeniesienie całego majątku spółek przejmowanych: (...) Sp. z o. o., (...) Sp. z o. o. i Doradcy (...) Sp. z o. o. na spółkę przejmującą, tj. (...) S.A. Wobec powyższego powód posiadał legitymację czynną do wniesienia przedmiotowego pozwu.

W przedmiotowej sprawie bezsporne było, iż strony zawarły umowę współpracy w ramach, której pozwany przyjął do realizacji świadczenie usług pośrednictwa finansowego, ubezpieczeniowego oraz inwestycyjnego. Bezsporny był również fakt, iż pozwany z tytułu podpisanych umów z klientami otrzymywał wynagrodzenie w systemie prowizyjnym, zaś w przypadku rozwiązania przez klienta umowy lub wygaśnięcia polisy produktu inwestycyjnego ze składką regularną w pierwszym roku istnienia produktu, prowizja wypłacona pozwanemu za jego sprzedaż podlegała zwrotowi w części uzależnionej od ilości wpłaconych przez klienta składek.

Pozwany nie negował również okoliczności, iż zawarł umowy z klientami D. S. (1), P. S. oraz M. Z., którzy rozwiązali przedmiotowe umowy w pierwszym roku trwania umowy i w związku z powyższym powodowi należny jest zwrot prowizji wypłaconej pozwanemu.

Pozwany podniósł jedynie, iż powodowi należna jest kwota 5541,00 zł, gdyż kwotę należną powodowi z tytułu zwrotu prowizji należy pomniejszyć o prowizje należące się pozwanemu za czynności dokonane w okresie następującym po rezygnacji w/w klientów, ale jeszcze przed zgłoszeniem powoda o konieczności zwrotu wypłaconych prowizji.

Sąd zważył, iż w myśl art. 758 § 1 k.c. przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Stronami umowy agencyjnej są przyjmujący zlecenie, czyli agent, oraz dający zlecenie. Umowa ta została ukształtowana jako profesjonalna, ponieważ obie jej strony są przedsiębiorcami. Każda ze stron jako przedsiębiorca zobowiązana jest do zachowania należytej staranności ocenianej przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej przez nią działalności gospodarczej (art. 355 § 2 k.c.).

Zgodnie z art. 758 ¹ § 1 jeżeli sposób wynagrodzenia nie został w umowie określony, agentowi należy się prowizja, zaś zgodnie z § 2 w/w artykułu prowizją jest wynagrodzenie, którego wysokość zależy od liczby lub wartości zawartych umów. Należy podkreślić, iż jednym z przedmiotowo istotnych postanowień umowy agencyjnej jest zobowiązanie dającego zlecenie do zapłaty agentowi wynagrodzenia. Świadczenia agenta zawsze mają charakter odpłatny, zaś umowa o treści odpowiadającej umowie agencyjnej, jednakże przewidująca nieodpłatny charakter usług zleceniobiorcy, nie jest umową agencyjną w rozumieniu kodeksu cywilnego.

Jednakże zgodnie z art. 761 ⁴ . Agent nie może żądać prowizji, gdy oczywiste jest, że umowa z klientem nie zostanie wykonana na skutek okoliczności, za które dający zlecenie nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli zaś prowizja została już agentowi wypłacona, podlega ona zwrotowi. Staje się ona, bowiem świadczeniem nienależnym. Natomiast zasady zwrotu należy odnieść do przepisów o nienależnym świadczeniu (art. 410 k.c.). Ponadto zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W ramach autonomii woli, która pozwala podmiotom kształtować stosunki cywilnoprawne mocą własnych decyzji, fundamentalne znaczenie dla stosunków cywilnoprawnych ma swoboda umów.

Podkreślenia wymaga również, iż zgodnie z art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody.

Przepis powyższy ustanawia zasadę kontradyktoryjności. Reguła ta wyraża się w tym, że postępowanie cywilne jest sporem toczącym się między równouprawnionymi podmiotami. W ramach tego sporu strony obowiązane są przedstawiać twierdzenia, składać wyjaśnienia oraz zgłaszać wnioski dowodowe.

W procesie cywilnym ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania i to one są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). Innymi słowy ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo (żąda czegoś od innej osoby) obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu (czyli neguje uprawnienie żądającego) obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje.

Strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Istota zasady dotycząca ciężaru dowodów sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem. Samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014 r., sygn. I ACa 286/14).

W myśl ogólnych zasad procesowych, to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie (por. wyrok SN z dnia 19 grudnia 1997 r., II CKN 531/97, LEX nr 496544), a na stronie pozwanej spoczywa obowiązek wykazania, że powodowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06).

W przedmiotowej sprawie pozwany nie sprostał powyższemu obowiązkowi. Pozwany nie przedstawił żadnych wiarygodnych dowodów na potwierdzenie, iż powodowi należny jest zwrot prowizji w mniejszej kwocie. Pozwany przedłożył wprawdzie faktury VAT z dnia 04.11.2012 r. nr (...) na kwotę 2827,50 zł oraz nr (...) r. na kwotę 4428,00 zł wystawione powodowi. Jednakże jednocześnie pozwany sam wskazał, iż przedmiotowe faktury zostały przez niego skorygowane do kwoty 0,00 zł. Tym samy pozwany pozbawił się możliwości dochodzenia roszczeń od powoda z tytułu powyższy faktur. Pozwany nie wykazał również, iż należna jest mu od powoda kwotę 2400 zł, z tytułu zawartej przez pozwanego umowy ubezpieczeniowej. Pozwany nie podnosił także zarzutu potrącenia, ani nie przedstawił żadnych wierzytelności do potrącenia z należnością powoda. Pozwany powinien był przedstawić dowody, np. z zeznań świadków na wykazanie, iż korekta w/w faktur do wartości 0,00 zł nastąpiła na polecenie działu księgowości powoda.

W myśl art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Jeżeli zaś dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 § 1 k.c.)

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 761 ⁴ k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 15.196,50 zł. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c.

Nadmienia się, że o kosztach procesu orzeczono w niniejszej sprawie na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Koszty, jakie poniosła powód to kwota 3.177,00 zł. Na powyższą kwotę składa się kwota 760 zł tytułem opłaty od pozwu, kwota 2.400,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego w oparciu o § 6 pkt 5 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), kwota 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kwota 270 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdów pełnomocnika pozwanego.

W pkt II wyroku zasądzono, zatem od pozwanego na rzecz powoda, kwotę 3.177,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Marcin Królikowski