Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Patrycja Baranowska (spr.)

Sędziowie: SO Anna Górnik

SO Natalia Pawłowska- Grzelczak

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2017 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) spółki akcyjnej w G.

z udziałem Skarbu Państwa - Starosty (...)

o nadanie klauzuli wykonalności

na skutek zażalenia uczestnika na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 9 listopada 2016 roku, sygn. akt X GCo 276/16,

postanawia:

I.  sprostować oczywistą omyłkę pisarską zawartą w postanowieniu Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 9 listopada 2016 r. sygn. akt X GCo 276/16, w zakresie oznaczenia stron postępowania w ten sposób, że w miejsce błędnego oznaczenia uczestnika „Skarbu Państwa - Starostwa Powiatowego w P.” wpisać prawidłowe „Skarb Państwa - Starosta (...)” oraz w zakresie oznaczenia daty wydania tytułu egzekucyjnego po zapisie - prawomocnemu nakazowi zapłaty z dnia 19 kwietnia zamiast „1995 roku” wpisać „1996 roku” .

II.  oddalić zażalenie,

III.  zasądzić od dłużnika Skarbu Państwa - Starosty (...) na rzecz (...) spółki akcyjnej w G. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.

SSO Anna Górnik SSO Patrycja Baranowska SSO Natalia Pawłowska- Grzelczak

UZASADNIENIE

W piśmie z dnia 27 września 2016 r. wierzyciel - (...) spółka akcyjna w G. wniosła o nadanie klauzuli nakazowi zapłaty z zaznaczeniem przejścia uprawnień po stronie dłużnika. Jako dłużnik w petitum wniosku wskazany został Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę (...).

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 9 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie nadał klauzulę wykonalności tytułowi egzekucyjnemu – prawomocnemu nakazowi zapłaty z dnia 19 kwietnia 1995 roku, wydanemu przez Sąd Rejonowy w Szczecinie w sprawie o sygn. akt XIII Ng 278/96 opatrzonego klauzulą wykonalności uprawniającą do egzekucji na rzecz (...) spółki akcyjnej z siedzibą w G. – przeciwko Skarbowi Państwa Starostwu Powiatowemu w P. z ograniczeniem jego odpowiedzialności do 1/100 udziału w prawie własności nieruchomości położonej w S., dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) o określonej treści (pkt 1) i orzekł o kosztach postępowania (pkt 2).

Uwzględniając wniosek Sąd Rejonowy uznał, że w przedmiotowej sprawie wierzyciel wykazał swoje uprawnienie w oparciu o regulacje zawarte w ustawie - przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 1997 Nr 121, poz. 770) oraz treść ostatecznej decyzji Starosty (...) z dnia 23 sierpnia 2016 roku, stwierdzającej fakt nieodpłatnego nabycia opisanego w sentencji mienia stanowiącego pozostałość po spółce (...) będącej pierwotnym dłużnikiem, a tym samym sprostał obowiązkom formalnym przedstawionym w art. 788 k.p.c.

Zażalenie na powyższe orzeczenie wniósł reprezentujący Skarb Państwa Starosta (...) domagając się jego zmiany i oddalenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko następcy prawnemu, ewentualnie uchylenia zaskarżonego postanowienia w całości i przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, a nadto zasądzenia na rzecz dłużnika zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że zaskarżone postanowienie nie odpowiada prawu, z uwagi na brak podstaw prawnych do uznania, iż Skarb Państwa Starostwo Powiatowe w P. jest następcą prawnym po Spółdzielni Pracy (...) w P.. Skarżący zaznaczył, że klauzula wykonalności została nadana przeciwko Skarbowi Państwa Starostwu Powiatowemu w P., gdy tymczasem, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żadne starostwo nie jest reprezentantem Skarbu Państwa . Co więcej, żadne starostwo nie posiada legitymacji sądowej, ani procesowej, gdyż nie jest podmiotem prawa (ani nawet jednostką organizacyjną), z wyłączeniem spraw pracowniczych, w których starostwo może mieć szczególną legitymację sądową i procesową jako pracodawca. O ile więc reprezentantem Skarbu Państwa może być właściwy starosta (czyli organ powiatu), o tyle nie może nim być żadne starostwo powiatowe. Postępowanie w niniejszej sprawie toczyło się więc wobec podmiotu nieprawidłowo oznaczonego - nie wskazano bowiem w ogóle statio fisci Skarbu Państwa, a to skutkuje nieważnością prowadzonego postępowania. Powyższa wada postępowania i w konsekwencji wada tytułu nie może zostać usunięta w drodze sprostowania postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności, ani tym bardziej nie może zostać usunięta w toku postępowania egzekucyjnego przez jakąkolwiek czynność dłużnika, wierzyciela, czy organu egzekucyjnego. Jedyną możliwością zgodnego z prawem usunięcia w/w nieprawidłowości jest uchylenie zaskarżonego postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności wobec Skarbu Państwa i ewentualne rozpatrzenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności w stosunku do Skarbu Państwa reprezentowanego przez właściwe statio fisci.

W odpowiedzi na zażalenie wierzyciel wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności zaznaczenia wymaga, że wątpliwości stron nie budziła ani kwestia zastosowanej przez Sąd I instancji podstawy prawnej rozstrzygnięcia, ani spełnienia określonych nią przesłanek, ani też faktycznego wystąpienia sukcesji z mocy prawa, objętej regulacją z art. 788 k.p.c. i przejścia obowiązku po powstaniu tytułu egzekucyjnego na inną osobę. Podstaw do zmiany czy ewentualnego uchylenia orzeczenia skarżący upatrywał bowiem jedynie w nieprawidłowym oznaczeniu dłużnika, a w zasadzie nieprawidłowym oznaczeniu statio fisci Skarbu Państwa.

W myśl zaś art. 350 § 1 k.p.c. sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki. Jeżeli sprawa toczy się przed sądem drugiej instancji, sąd ten może z urzędu sprostować wyrok pierwszej instancji (art. 350 § 3 k.p.c.). Do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach, jeżeli kodeks nie stanowi inaczej (art. 361 k.p.c.).

Instytucja sprostowania ma na celu - poza środkami zaskarżenia - usunięcie niezgodności pomiędzy rzeczywistą wolą i wiedzą sądu oraz zebranym materiałem a ich wyrażeniem na piśmie. W drodze sprostowania wyroku (postanowienia) co do zasady dopuszczalna jest również zmiana oznaczenia strony. Uściślenie oznaczenia strony przez sąd jest bowiem dopuszczalne zarówno w toku postępowania, jak i w drodze sprostowania na podstawie art. 350 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2016 r., III CSK 309/15, legalis nr 2186573 i z dnia 29 stycznia 2016 r., II CSK 94/15, legalis nr 2016024). Orzeczeniem podlegającym sprostowaniu na podstawie art. 350 w zw. z art. 361 k.p.c. jest również postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności.

W okolicznościach niniejszej sprawy w wyniku omyłki pisarskiej doszło do nieprawidłowego oznaczenia w postanowieniu Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 9 listopada 2016 r., sygn. akt X GCo 276/16 zarówno dłużnika jak i daty wydania tytułu egzekucyjnego. Z wniosku o nadanie klauzuli wykonalności z zaznaczeniem przejścia obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym oraz dokumentów złożonych do akt sprawy w szczególności decyzji z dnia 23 sierpnia 2015 r. Starosty (...) w sprawie przejęcia mienia wynika, że uczestnikiem postępowania jest Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę (...), a nie Skarb Państwa - Starostwo Powiatowe w P.. W tym stanie rzeczy niezależnie od trafności zarzutów zawartych w zażaleniu w zakresie legitymacji sądowej, procesowej, struktur organizacyjnych czy sposobu reprezentacji ewidentnym, pozostaje, że zawarte w treści orzeczenia oznaczenie dłużnika stanowi oczywistą omyłkę. Sprostowaniu podległa też data wydania tytułu egzekucyjnego. Bezspornie bowiem, już z samego złożonego do wniosku tytułu (karta 11) wynika, że nakaz zapłaty w sprawie XIII Ng 278/96 z dnia 19 kwietnia został wydany w 1996 a nie w 1995 roku.

Zgodnie z art. 67 § 2 k.p.c. za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej. Stroną czy uczestnikiem postępowania nieprocesowego zawsze jest Skarb Państwa, a określenie właściwej statio fisci lub reprezentanta Skarbu Państwa jest obowiązkiem strony inicjującej postępowanie. Na powodzie (wnioskodawcy) ciąży zatem obowiązek wynikający z art. 126 § 1 pkt 1 k.p.c. wskazania stron postępowania i wierzyciel we wniosku złożonym w przedmiotowi sprawie prawidłowo oznaczył uczestnika jako Skarb Państwa.

Niewątpliwie należy też odróżnić ewentualną sytuację, gdy wnioskodawca niewłaściwie oznacza stronę mającą uczestniczyć w postępowaniu od niewłaściwego doboru podmiotu. W sytuacji pierwszej - czyli również wtedy, gdy nie orientując się, kto według przyjętej konstrukcji prawnej powinien być stroną, powód wciągnął do procesu niewłaściwego pozwanego (np. jednostkę organizacyjną osoby prawnej zamiast tę osobę) - naprawienie wady następuje w drodze sprostowania oznaczenia stron (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9.09.2000 r. I CKN 749/00, wyrok z dnia 28.04.2004. I CK 472/03, wyrok z dnia 20.05.2009 r. I CKN 400/08). Tylko wtedy gdyby strona poprzestała na określeniu jako pozwanego (uczestnika) organu, który powinien wystąpić w roli statio fisci Skarbu Państwa poszukiwanie czy oznaczenie przez sąd prawidłowo strony pozwanej, stanowiłoby naruszenie jednej z podstawowych zasad postępowania cywilnego wyrażonej w art. 126 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 187 § 1 k.p.c.

W okolicznościach niniejszej sprawy wierzyciel nigdy nie twierdził, że uczestnik postępowania - następca prawny pierwotnie zobowiązanego jest odrębnym podmiotem od Skarbu Państwa, a nawet wskazał, już w samym wniosku, że „Skarb Państwa” reprezentowany jest przez Starostę (...). Zgodnie z poglądem judykatury, który należy podzielić niezależnie od wielości wskazanych przez stronę państwowych jednostek organizacyjnych lub organów, z których działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, stroną pozwaną jest zawsze Skarb Państwa, a nie wskazane jednostki (wyrok SA w Poznaniu z dnia 21 maja 2013 r., I ACa 308/13, lex nr 1342317).

Naprawienie wady związanej z omyłkowym oznaczeniem Starostwa Powiatowego w P. jako statio fisci Skarbu Państwa winno więc nastąpić w prawidłowym trybie poprzez sprostowanie oznaczenia dłużnika o czym orzeczono jak w pkt I sentencji

W konsekwencji na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w pkt II sentencji orzeczono o oddaleniu zażalenia.

Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego, zawarte w pkt III sentencji zapadło przy zastosowaniu art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 8 ust. 2 pkt 14 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

SSO Anna Górnik SSO Patrycja Baranowska SSO Natalia Pawłowska- Grzelczak

Sygn. akt VIII Gz 304/17

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)