Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI U 596/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSO Monika Miller-Młyńska

Protokolant:

Stażysta Paulina Robaczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 lipca 2013 r. w S.

sprawy L. H. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania L. H. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 5 marca 2013 roku nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje L. H. (1) prawo do emerytury, począwszy od 01 stycznia 2013 roku.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 marca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił L. H. (1) prawa do emerytury po osiągnięciu 60 roku życia, z uwagi na nieudowodnienie przez niego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Organ rentowy przyjął za udowodnione przez ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999 r. 14 lat, 8 miesięcy i 11 dni takiej pracy.

L. H. (1)zaskarżył powyższą decyzję, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że w warunkach szczególnych – jako traktorzysta - pracował również w okresie zatrudnienia w Zakładzie (...)w okresie od 1 kwietnia 1979 r. do 9 maja 1980 r. oraz w Spółdzielni (...)w okresie od 25 lipca 1972 r. do 15 marca 1977r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

L. H. (1)urodził się (...)roku. Jego łączny staż ubezpieczeniowy (udowodnione okresy składkowe, nieskładkowe i uzupełniające) na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosił 25 lat.

Ubezpieczony nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Wniosek o emeryturę złożył w organie emerytalnym w dniu 8 stycznia 2013 roku.

Okoliczności niesporne, a nadto dowody:

- wniosek o emeryturę – k. 1-2 plik I akt rentowych;

- świadectwa pracy - k. 10-12, 18-19plik I akt rentowych;

- karta przebiegu zatrudnienia - k. 32 plik II akt rentowych.

Organ rentowy uznał za udowodnione przez ubezpieczonego - na podstawie przedłożonego świadectwa pracy w warunkach szczególnych - 14 lat, 8 miesięcy i 11 dni stażu pracy w warunkach szczególnych (okres zatrudnienia na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego w Gospodarstwie Rolnym Skarbu Państwa w M.: od dnia 21 marca 1977 r. do 31 marca 1979 r., od 10 maja 1980 r., do 5 lipca 1992r., od 31 lipca 1992 r. do 24 sierpnia 1992 r. oraz od 1 stycznia 1993 r. do 8 czerwca 1993 r.)

Niesporne, a nadto dowody:

- świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych - k. 13 plik I akt rentowych;

- karta zasiłkowa - k. 36 plik I akt rentowych;

- raport z ustalenia uprawnień do świadczenia - k. 46 plik I akt rentowych;

W okresie od 25 lipca 1972 r. do 15 marca 1977 r. L. H. (1)był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni (...)w C.na stanowisku traktorzysty.

Dowód: świadectwo pracy z 15.12.1993 r. - k. 11 plik I akt rentowych.

Następnie, w okresie od 21 marca 1977 r. do 31 marca 1994 r. ubezpieczony został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Gospodarstwie Rolnym Skarbu Państwa w M., również na stanowisku traktorzysty. W tym czasie w okresie od 21 marca 1977 r. do 31 marca 1979 r. pracował w Gospodarstwie Rolnym (...), w okresie od 1 kwietnia 1979 r. do 9 maja 1980 r. został przeniesiony do pracy w Zakładzie (...), następnie w okresie od 19 maja 1980 r. do 31 marca 1994 r. pracował w Gospodarstwie Rolnym (...).

W okresie od 6 lipca 1992 r. do 30 lipca 1992 r., od 25 sierpnia 1992 r. do 31 grudnia 1992 r. oraz od 9 czerwca 1993 r. do 31 marca 1994 r. ubezpieczony korzystał z urlopu bezpłatnego.

Ubezpieczony przez cały okres zatrudnienia, w tym również w okresie od dnia 1 kwietnia 1979 r. do 9 maja 1980 r., miał powierzane wyłącznie obowiązki kierowcy ciągnika (traktorzysty). W Zakładzie (...) ubezpieczony kierował ciągnikiem K700. Uczestniczył wówczas zarówno w pracach rolnych jak i transportowych.

Ubezpieczony miał w tym czasie formalne uprawnienia do prowadzenia ciągników.

Pracodawca Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa w M. wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym potwierdził fakt wykonywania przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia w Gospodarstwie Rolnym SP w M. pracy w warunkach szczególnych w okresie od 21 marca 1977 r. do 31 marca 1979 r., od 10 maja 1980 r., do 5 lipca 1992 r., od 31 lipca 1992 r. do 24 sierpnia 1992 r. oraz od 1 stycznia 1993 r. do 8 czerwca 1993 r. na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego.

Dowody:

- świadectwo pracy z 31.03.1994 r. - k. 12 plik I akt rentowych;

- świadectwo pracy w warunkach szczególnych z 15.07.2012 r. - k. 13 plik I akt rentowych;

- zaświadczenie z 5.07.2012 r. - k. 16 plik I akt rentowych;

- dokumentacja w aktach osobowych: karty płac, umowa o pracę z 21.03.1977 r., angaż z 14.04.1979 r., angaż z 10.05.1980 r., świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 31.03.1994 r. oraz z dnia 14.06.1982 r.;

- zeznania ubezpieczonego - k. 25-26 w zw. z k. 27 akt sądowych;

- zeznania świadka Z. Z. (1) - k. 27 akt sądowych;

- zeznania świadka H. K. (1) - k. 26-27 akt sądowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Zgodnie z przepisem art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.; dalej jako: ustawa emerytalna) - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

W ust. 2 wskazano, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Przepis §4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu §2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o którym mowa, stwierdza przy tym zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W załączniku do powyższego rozporządzenia, w Wykazie A w dziale VIII, zatytułowanym „W transporcie i łączności”, w podtytule „Transport”, pod pozycją 3 wskazano, że pracami w szczególnych warunkach są „prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”.

W sprawie poza sporem pozostawał fakt, że ubezpieczony ukończył 60 lat w dniu (...)roku, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz iż na koniec 1998 roku posiadał łączny okres składkowy i nieskładkowy przekraczający 25 lat, w tym 14 lat 8 miesięcy i 11 dni stażu pracy w warunkach szczególnych. Bezspornym było również, że w okresie od 21 marca 1977 r. do 31 marca 1994 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Gospodarstwie Rolnym Skarbu Państwa w M.oraz to, że w zakładzie tym co najmniej w okresie od 21 marca 1977 r. do 31 marca 1979 r., od 10 maja 1980 r., do 5 lipca 1992 r., od 31 lipca 1992 r. do 24 sierpnia 1992 r. oraz od 1 stycznia 1993 r. do 8 czerwca 1993 r. pracował w warunkach szczególnych na stanowisku traktorzysty (okres uwzględniony przez ZUS). Przedmiotem sporu pozostawało natomiast, czy również w czasie kiedy ubezpieczony został przeniesiony do pracy w Zakładzie (...)(tj. w okresie od 1 kwietnia 1979 r. do 9 maja 1980 r.) pracował on w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w pierwszej kolejności zwrócił uwagę, że ubezpieczony nie przedstawił za sporny okres świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Okoliczność ta nie przesądzała jednak o konieczności odmówienia ubezpieczonemu prawa do doliczenia okresu zatrudnienia w Zakładzie (...) do stażu pracy w warunkach szczególnych. W tym miejscu podkreślenia bowiem wymaga, że faktem jest, że zgodnie z §2 ust.2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.), okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowym. Wydanie lub niewydanie przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie rodzi więc żadnych skutków materialnoprawnych. Zaświadczenie to jest bowiem jedynie dokumentem prywatnym (art. 245 k.p.c.), wydawanym dla celów dowodowych, a okoliczności w tym dokumencie potwierdzone przez pracodawcę podlegają weryfikacji zarówno w postępowaniu sądowym, jak i w postępowaniu przed organem rentowym. Określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże zatem Sądu, który na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenia, czy ubezpieczony pracował – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w warunkach szczególnych. Samodzielnie Sąd ustala również, jak zakwalifikować pracę wnioskodawcy w odniesieniu do wykazu prac określonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.). Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma bowiem istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Kierując się powyższym, w ramach postępowania dowodowego Sąd dopuścił dowód z dokumentów zawartych w aktach emerytalnych ubezpieczonego, jak również z akt osobowych ubezpieczonego ze spornego zakładu pracy, ściągniętych przez Sąd do akt sprawy głównej. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne. Prymat wiarygodności przyznał Sąd także zeznaniom świadków oraz korespondującym z tymi zeznaniami zeznaniom ubezpieczonego. Oceniając zeznania świadków Sąd miał na względzie, że przesłuchane osoby są osobami obcymi dla ubezpieczonego i nie mają żadnego interesu w tym by nieprawdziwie zeznawać na korzyść L. H., narażając się jednocześnie na odpowiedzialność karną. Świadkowie byli przy tym pracownikami w Zakładzie (...) w tym samym okresie co ubezpieczony, przy czym H. K. pracował na stanowisku traktorzysty, natomiast Z. Z. jako dyspozytor, mieli zatem bezpośrednią wiedzę odnośnie powierzonych ubezpieczonemu w spornym okresie obowiązków. Zeznania przesłuchanych świadków były przy tym spójne, konsekwentne i zbieżne ze sobą wzajemnie, nie budząc jakichkolwiek wątpliwości Sądu co do ich wiarygodności.

W wyniku przeprowadzenia postępowania dowodowego Sąd ustalił więc, iż w okresie od 21 marca 1977 r. do 31 marca 1994 r. L. H. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Gospodarstwie Rolnym Skarbu Państwa w M. na stanowisku traktorzysty. W tym czasie w okresie od dnia 21 marca 1977 r. do 31 marca 1979 r. pracował w Gospodarstwie Rolnym (...), w okresie od 1 kwietnia 1979 r. do 9 maja 1980 r. został przeniesiony do pracy w Zakładzie (...), a następnie, począwszy od 19 maja 1980 r. został przeniesiony do pracy w Gospodarstwie Rolnym (...). Powyższy okres zatrudnienia ubezpieczonego znajduje potwierdzenie w świadectwie pracy oraz dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych ubezpieczonego: umowa o pracę, angaże.

Jednocześnie zgromadzony materiał dowodowy – w szczególności zeznania ubezpieczonego oraz przesłuchanych w sprawie świadków pracowników zatrudnionych w Zakładzie (...)– daje podstawy do przyjęcia, że również w okresie od dnia 1 kwietnia 1979 r. do 9 maja 1980 r. praca wykonywana przez ubezpieczonego była pracą w warunkach szczególnych. Sąd zwrócił bowiem uwagę, że świadkowie potwierdzili wyjaśnienia ubezpieczonego, iż w Zakładzie (...)stale i w pełnym wymiarze czasu pracy kierował on ciągnikiem (...), uczestnicząc zarówno w pracach rolnych, jak i transportowych. Wymaga podkreślenia, że zeznania te znalazły potwierdzenie w treści znajdującego się w oryginalnych akta osobowych ubezpieczonego angażu z dnia 14.04.1979 r., gdzie wskazano, że L. H.zostaje przeniesiony do pracy w Zakładzie (...), przy czym warunki umowy o pracę nie ulegają zmianie. W umowie o pracę z dnia 21.03.1977r. wskazano zaś jednoznacznie, że ubezpieczony został zatrudniony wyłącznie na stanowisku traktorzysty.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Sądu w analizowanym postępowaniu uznać należało, ze zgromadzony w sprawie materiał dowodowy okazał się wystarczający dla ustalenia, że w warunkach szczególnych ubezpieczony pracował również w okresie od 1 kwietnia 1979 r. do 9 maja 1980 r., pracując wówczas stale i w pełnym wymiarze czasu jako traktorzysta. Uwzględnienie tego czasu wraz z okresami uznanymi przez organ rentowy (14 lat, 8 miesięcy i 11 dni) spowodowało konieczność przyjęcia, iż L. H. (1) na koniec roku 1998 legitymwał się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych uprawniającym go nabycia emerytury.

Co więcej Sąd zwrócił uwagę, że możliwym byłoby również ewentualnie zaliczenie do stażu ubezpieczeniowego okresu zatrudnienia od 25 lipca 1972 r. do 15 marca 1977 r. w Spółdzielni (...)w C.. Odnośnie tego okresu ubezpieczony przedłożył bowiem wystawione przez pracodawcę „zwykłe” świadectwo pracy, w którym wskazano jednak, że okresie od 25 lipca 1972 r. do 15 marca 1977 r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty. Zdaniem Sądu sformułowanie użyte przez pracodawcę, iż ubezpieczony wykonywał pracę jako traktorzysta nie nasuwa żadnych wątpliwości, iż ubezpieczony we wskazanym okresie świadczył pracę jako kierowca ciągników. W ocenie Sądu mimo braku przywołania przez pracodawcę przy określaniu stanowiska pracy ubezpieczonego przepisów resortowych czy też konkretnego działu i pozycji rozporządzenia użyte przez pracodawcę określenie stanowiska pracy - traktorzysta - byłoby wystarczające do ustalenia, że w spornym okresie ubezpieczony świadczył pracę jako kierowca ciągników, a tym samym świadczył pracę w warunkach szczególnych. Trzeba przy tym wskazać, że dodatkowo ubezpieczony złożył wnioski o przesłuchanie dwóch świadków, którzy byli z nim w tym czasie zatrudnieni i którzy mieliby zeznawać o rodzaju faktycznie wykonywanej przez niego w tym czasie pracy. Mając jednak na uwadze to, że i bez przeprowadzania tego dowodu Sąd uznał za udowodnione posiadanie przez L. H.15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, a z uwagi na zamieszkiwanie świadka w okręgu Sądu we Włocławku koniecznym byłoby korzystanie z pomocy sądowej, co znacznie wydłużyłoby czas rozpoznawania sprawy, na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. pominięto te dowody.

W myśl przepisu art. 129 ust 1 ustawy emerytalnej świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2. Ubezpieczony 60 rok życia osiągnął w dniu (...)., a wniosek o emeryturę złożył w dniu 8 stycznia 2013 r.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w ten sposób, że przyznał L. H. (1) prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2013 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku o emeryturę.