Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 stycznia 2017 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. - ostatecznie - skierowane przeciwko pozwanemu (...) Spółka Akcyjna w W. (będącemu nabywcą portfela ubezpieczeń pierwotnie pozwanego – (...) w M.) o zapłatę kwoty 2.882,40 zł, zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanego ubezpieczyciela kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego nakazując jednocześnie zwrot powodowi ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 273,00 zł tytułem nadpłaconej części zaliczki na koszty związane z opinią biegłego.

Sąd I instancji ustalił, iż w dniu 18 czerwca 2015 r. miało miejsce zdarzenie komunikacyjne, w wyniku którego został uszkodzony – stanowiący własność K. M. i J. M. – samochód osobowy marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...) zaś odpowiedzialność cywilna podmiotu będącego sprawcą tego zdarzenia stanowiła przedmiot ochrony ubezpieczeniowej udzielanej przez (...) z siedzibą w M. (H.). Poszkodowany K. M. w dniu 19 czerwca 2015 r. dokonał zgłoszenia szkody zaś ubezpieczyciel – w toku postępowania likwidacyjnego – zakwalifikował uszczerbek jaki zaistniał w samochodzie marki P. (...) jako szkodę całkowitą. K. M. – w czasie kiedy dokonywał on zgłoszenia szkody – został poinformowany przez przedstawiciela ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy zdarzenia zarówno o możliwości najmu samochodu zastępczego za pośrednictwem (...) z siedzibą w M. jak również o tym, iż w przypadku skorzystania z oferty najmu innego podmiotu - ubezpieczyciel dokona refundacji uszczerbku w wysokości 130,00 zł netto za dobę korzystania z takiego auta. Samochód marki P. (...) został oddany do warsztatu naprawczego w dniu 19 czerwca 2015 r. Sąd Rejonowy ustalił nadto, iż K. M. wykonuje zawód taksówkarza, w okresie wystąpienia zdarzenia szkodzącego nie posiadał innego samochodu, z którego mógłby korzystać w okresie w jakim pojazd marki P. (...) był niesprawny zaś na potrzeby związane z najmem samochodu zastępczego poszkodowany oświadczył, iż uszkodzony pojazd był przez niego wykorzystywany przede wszystkim w celu dojazdów do pracy (5 razy w tygodniu) oraz podróży do rodziny (3 razy w tygodniu).

K. M. w dniu, w którym oddał uszkodzony pojazd do naprawy (19 czerwca 2015 r.) zawarł z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. umowę najmu auta zastępczego (samochodu marki C. (...) o numerze rejestracyjnym (...)) z dobową stawką czynszu wynoszącą 210,00 zł brutto – pojazd został oddany poszkodowanemu z pełnym bakiem paliwa, bez konieczności płatności jakiejkolwiek kaucji zaś korzystanie z tego auta nie było ograniczone jakimkolwiek limitem kilometrów. Samochód zastępczy został przekazany poszkodowanemu w dniu 29 czerwca 2015 r. zaś K. M. korzystał z tego auta do dnia 29 czerwca 2015 r. – w tej dacie, wobec uszkodzenia układu hamulcowego w samochodzie o numerze rejestracyjnym (...), poszkodowanemu przekazano inny samochód zastępczy – pojazd marki C. (...) o numerze rejestracyjnym (...), który K. M. miał w posiadaniu do dnia 21 lipca 2015 r. Sąd I instancji wskazał, iż ceny (dobowe stawki) najmu samochodów zastępczych są zróżnicowane – wypożyczalnie oferują najem aut należących do klasy C (tak jak samochód marki C. (...)) w cenie około 219,00 zł brutto.

Stosownie do ustaleń Sądu Rejonowego, w dniu 19 czerwca 2015 r. K. M. zawarł z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. umowę przelewu wierzytelności, w oparciu o którą strona powodowa stała się uprawniona do dochodzenia wierzytelności w kwocie 6.719,93 zł jaka przysługiwała poszkodowanemu względem (...) z siedzibą w M. z tytułu szkody z dnia 18 czerwca 2015 r. zaś w dniu 25 czerwca 2015 r. poszkodowany K. M. wraz z żoną udał się na zaplanowany wcześniej wyjazd turystyczny (urlop) do T., z którego osoby te wróciły – z uwagi na zamach terrorystyczny – już w dniu 28 czerwca 2015 r.

Jak wskazał Sąd I instancji, w dniu 8 lipca 2015 r. K. M. dokonał zakupu pojazdu marki M. (...), któremu został nadany numer rejestracyjny (...), w dniu 17 lipca 2015 r. poszkodowany uzyskał świadectwo legalizacji taksometru w tym pojeździe zaś w dniu 3 sierpnia 2015 r. – licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób taksówką w obszarze gminy Ł.. Z kolei (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. w dniu 28 lipca 2015 r. wystawił fakturę VAT nr (...), w treści której obciążył K. M. obowiązkiem zapłaty kwoty 5.463,36 zł netto (6.719,93 zł brutto) z tytułu najmu pojazdu zastępczego w okresie od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia 21 lipca 2015 r. (okres 21. dni) z obowiązkiem zapłaty tej należności przez poszkodowanego w terminie do dnia 11 sierpnia 2015 r.

Strona powodowa w dniu 31 lipca 2015 r. dokonała uzupełniającego zgłoszenia szkody żądając zapłaty przez (...) z siedzibą w M. kwoty 6.719,93 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, z którego korzystał K. M. – zgłoszenie to ubezpieczyciel sprawcy otrzymał w dniu 4 sierpnia 2015 r., który z kolei, w piśmie z dnia 14 sierpnia 2015 r., uznał żądanie naprawienia szkody z tego tytułu w wysokości 3.837,60 zł, dokonując jednocześnie skrócenia jako zasadnego okresu najmu do 24. dni oraz redukcji dobowej stawki do kwoty 130,00 zł netto.

Wedle ustaleń Sądu I instancji uzasadniony czas naprawy uszkodzeń powstałych wyłącznie wskutek zdarzenia szkodzącego z dnia 18 czerwca 2015 r. w samochodzie marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...) wynosił 7 dni roboczych zaś średnia dobowa stawka najmu samochodu odpowiadającego pojazdowi stanowiącemu przedmiot najmu (pojazdowi klasy C) zamykała się w przedziale od 86,00 zł brutto do 246,00 zł brutto. Jednocześnie Sąd Rejonowy przyjął, iż uszkodzony samochód K. M. należał do segmentu wyższego – był on pojazdem klasy D.

Sąd I instancji uznał za wiarygodny cały zebrany w sprawie materiał dowodowy i na jego podstawie dokonał ustaleń faktycznych, podnosząc jednocześnie iż dowody z dokumentów jakie znajdowały się w aktach sprawy, w tym aktach postępowania likwidacyjnego, nie były przez strony kwestionowane i nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności. Sąd Rejonowy swoje ustalenia oparł w całości także na pisemnej opinii biegłego, uznając iż jest ona pełna, jasna i należycie umotywowana a tym samym nie może budzić wątpliwości co do swej fachowości i rzetelności także z tej przyczyny, że nie zawiera w swej treści sprzeczności zaś biegły posługiwał się w niej logicznymi argumentami co czyni wyrażone w niej poglądy w pełni zrozumiałymi. Także zeznania przesłuchanych świadków (T. F. i K. M.) zostały ocenione jako wiarygodne a tym samym stanowiły one podstawę ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego, tym bardziej iż uzupełniały one złożone dokumenty.

Przy wskazanych wyżej ustaleniach faktycznych – w ocenie Sądu Rejonowego – powództwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. było niezasadne i jako takie podlegało ono oddaleniu.

Sąd I instancji przyjął, iż w realiach przedmiotowej sprawy odpowiedzialność sprawcy kolizji mającej miejsce w dniu 18 czerwca 2015 r. za szkodę wyrządzoną w jej wyniku K. M. nie była kwestionowana przez stronę pozwaną i miała ona swą materialnoprawną podstawę w przepisach art. 436 kc w zw. z art. 435 kc. Nie była także podważana odpowiedzialność ubezpieczyciela sprawcy za skutki tego zdarzenia szkodzącego zaś sporne okoliczności dotyczyły uprawnienia powoda dochodzenia żądanej należności (w tym zakresie strona pozwana podniosła zarzut braku legitymacji procesowej strony powodowej), czasu trwania uzasadnionego okresu najmu samochodu zastępczego jak również dobowej stawki najmu takiego pojazdu.

Sąd I instancji wskazał, iż legitymacja procesowa czynna (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. wynika ze wstąpienia tego podmiotu w miejsce osoby poszkodowanego co miało miejsce na skutek cesji wierzytelności. Za nieuprawnione uznał Sąd I instancji stanowisko strony pozwanej jakoby - z tej przyczyny, iż umowa przelewu wierzytelności dotyczyła jedynie należności przysługującej poszkodowanemu wobec ubezpieczyciela – kontrakt zbycia wierzytelności dotknięty był sankcją nieważności. Sąd Rejonowy podniósł bowiem, iż z chwilą zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej powstają stosunki prawne między ubezpieczonym i ubezpieczycielem, między ubezpieczonym sprawcą szkody i poszkodowanym oraz między ubezpieczycielem i poszkodowanym tworząc zobowiązanie in solidum, którego istota polega na tym, że dłużnicy z różnych tytułów prawnych zobowiązani są do spełnienia na rzecz tego samego wierzyciela identycznego świadczenia, z tym skutkiem, że spełnienie świadczenia przez jednego dłużnika zwalnia drugiego. W razie zobowiązania in solidum wynikającego z odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń i sprawcy szkody, wierzytelność przeciwko drugiemu z wymienionych podmiotów wynika z przepisów o czynach niedozwolonych, przeciwko zaś zakładowi ubezpieczeń - z istnienia stosunku ubezpieczenia między sprawcą szkody i ubezpieczycielem. Cechą charakterystyczną ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej jest akcesoryjny charakter odpowiedzialności ubezpieczyciela, co oznacza, że ubezpieczyciel odpowiada tylko wtedy i tylko w takim zakresie, w jakim odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczony sprawca szkody. Poszkodowanemu na podstawie art. 822 § 4 kc przysługuje roszczenie bezpośrednio przeciwko ubezpieczycielowi, które w doktrynie kwalifikowane jest jako specyficzna figura prawna, niepodlegająca zaszeregowaniu do tradycyjnej konstrukcji roszczenia deliktowego czy kontraktowego ( actio directa), które na płaszczyźnie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń nabiera cech specyficznych - jest to bowiem odrębne roszczenie prawno - ubezpieczeniowe. Uwzględniając istotę zobowiązania in solidum oraz specyfikę actio directa, w relacji ubezpieczyciel - poszkodowany mają zastosowanie zarówno przepisy prawa ubezpieczeń, jak i przepisy prawa cywilnego dotyczące obowiązku naprawienia szkody. Poszkodowany zajmuje na gruncie takich zasad szczególną pozycję prawną wynikającą z tego, że przysługują mu dwa odrębne roszczenia, między którymi zachodzi ścisła współzależność polegająca na tym, że oba roszczenia istnieją obok siebie dopóty, dopóki jedno z nich nie zostanie całkowicie zaspokojone. Tym samym poszkodowany nie może uzyskać dwóch odszkodowań, jednakże o tym, w jaki sposób i w jakiej kolejności nastąpi realizacja przysługującego mu odszkodowania, decyduje on sam, kierując żądanie przeciwko ubezpieczonemu albo ubezpieczycielowi, albo przeciwko obu podmiotom jednocześnie. Przy odpowiedzialności in solidum chodzi zatem o całkowicie odrębne zobowiązania, związane wspólnym celem, zwykle w postaci naprawienia jednej szkody – występuje tu wielość samodzielnych zobowiązań zaś odrębność tytułów prawnych powoduje, że ich losy mogą być różne. Ze względu na niezależny byt zobowiązania każdego z dłużników (ubezpieczyciela i ubezpieczonego) również i wierzytelność poszkodowanego względem każdego z zobowiązanych poczytywana winna być odrębnie. Odrębność obu roszczeń, zważywszy na ich specyfikę wynikającą z konstrukcji in solidum oraz actio directa – w ocenie Sądu Rejonowego - pozwala zatem na zbycie każdego z nich w drodze przelewu wierzytelności (art. 509 kc) zaś przyjęcie odmiennego poglądu strony pozwanej przekreślałoby istotę i sens zobowiązania in solidum. Ze wskazanych wyżej względów Sąd I instancji za w pełni uprawnione przyjął zbycie przez poszkodowanego K. M. przysługującej mu wierzytelności także względem tylko jednego z dłużników co czyniło zarzut pozwanego braku legitymacji procesowej (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. nieskutecznym.

Sąd I instancji, odwołując się do treści przepisu art. 361 § 1 kc, podniósł że podmiotowi poszkodowanemu należy się zwrot wszelkich celowych i ekonomicznie uzasadnionych wydatków poniesionych w celu przywrócenia stanu poprzedniego, do których należało zaliczyć koszty związane z czasowym najmem przez K. M. samochodu zastępczego, gdyż poszkodowany może żądać zrekompensowania uszczerbku polegającego na braku możliwości korzystania z uszkodzonego auta. Ma on bowiem prawo dysponować sprawnym pojazdem niezależnie od tego, czy jego własny pojazd wykorzystywany był do prowadzenia działalności gospodarczej, czy też poszkodowany użytkował go do zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych zaś fakt posiadania pojazdu sam w sobie potwierdza, że jest on mu potrzebny.

Jak wskazał Sąd Rejonowy, podmiot poszkodowany może żądać pokrycia kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres, w którym nie było możliwe korzystanie z pojazdu, który uległ uszkodzeniu (uzasadniony okres najmu) przy czym długość tego czasu warunkowana jest lojalnym zachowaniem się poszkodowanego wobec ubezpieczyciela zaś dobowa stawka najmu pojazdu zastępczego nie może przekraczać cen występujących na rynku lokalnym. Odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego (w tym wyroku z dnia 8 września 2004 r. – IV CK 672/03, Lex nr 146324 oraz uchwały z dnia 17 listopada 2011 r. – III CZP 5/11, Lex nr 1011468), Sąd I instancji podniósł, że czasem refundowanego najmu pojazdu zastępczego w przypadku szkody całkowitej jest okres od dnia wynajęcia pojazdu zastępczego w związku ze zniszczeniem posiadanego przez poszkodowanego pojazdu do dnia, w którym poszkodowany mógł nabyć faktycznie i obiektywnie odtworzyć możliwość korzystania ze zniszczonej rzeczy poprzez zakup innego pojazdu mechanicznego o podobnej wartości rynkowej, przy czym okres ten może kończyć się wcześniej niż dzień wypłaty odszkodowania za szkodę w pojeździe, a może kończyć się w dniu wypłaty tego rodzaju świadczenia odszkodowawczego zaś zasada indywidualizacji odpowiedzialności za szkodę nakazuje każdorazowo ustalać i badać chwilę, w której możliwe było odtworzenie przez poszkodowanego możliwości korzystania z rzeczy poprzez zakup innego pojazdu mechanicznego.

Czyniąc wskazane wyżej rozważania, w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd I instancji uznał, iż poszkodowany był uprawniony do najmu samochodu zastępczego do dnia, w którym dokonał zakupu nowego pojazdu (samochodu marki M. (...)) a zatem w okresie od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia 8 lipca 2015 r., tj. przez czas 19. dni. Zdaniem Sądu Rejonowego dla oceny takiego okresu za uzasadniony czas najmu auta zastępczego bez znaczenia pozostawał fakt, iż zakupiony pojazd nie nadawał się od chwili jego nabycia przez K. M. do wykorzystania jako taksówka (poszkodowany dopiero później uzyskał na ten pojazd licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób oraz dokonał legalizacji taksometru) gdyż najmowany przez niego samochód zastępczy także nie posiadał parametrów pozwalających na wykorzystanie tego auta jako taksówki. W ocenie Sądu I instancji trudno jest zatem uznać okres od dnia 9 lipca 2015 r. za uzasadniony czas najmu samochodu zastępczego, gdyż K. M. w tym czasie posiadał już inny samochód, który był sprawnym pojazdem co umożliwiało jego wykorzystanie do zaspokajania potrzeb; w okresie po dniu 8 lipca 2015 r. K. M. – jak wskazał to Sąd Rejonowy – powinien zminimalizować koszty najmu i zakończyć korzystanie z auta zastępczego. Odmienne zachowanie stanowiło naruszenie obowiązku wierzyciela minimalizowania zakresu uszczerbku i lojalności wobec kontrahenta oraz braku poszanowania interesu dłużnika. Zdaniem Sądu Rejonowego przyjęty okres 19. dni najmu samochodu zastępczego przez K. M. (który powinien się zakończyć w dniu zakupu innego samochodu) winien zostać pomniejszony o 2 dni, w czasie których poszkodowany wraz z żoną przebywał poza granicami kraju. Skoro K. M. udał się samolotem do T. w dniu 25 czerwca 2015 r. zaś powrócił z urlopu w dniu 28 czerwca 2015 r., Sąd Rejonowy przyjął iż w dniach 26 – 27 czerwca 2015 r. samochód zastępczy nie był poszkodowanemu potrzebny. Odwołując się do opinii biegłego oraz wskazując iż poszkodowany nie jest zobowiązany do poszukiwania najtańszych ofert najmu samochodów zastępczych, Sąd I instancji uznał dobową stawkę najmu jaka została zastosowana przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. (210,00 zł brutto) za uzasadnioną skoro ta mieściła się w granicach stawek obowiązujących na rynku lokalnym (ustalonych przez biegłego w granicach od 86,00 zł brutto do kwoty 246,00 zł brutto). Mając na względzie wskazane okoliczności, Sąd Rejonowy przyjął iż poszkodowany był uprawniony do korzystania z samochodu zastępczego przez okres 17. dni przy przyjęciu dobowej stawki korzystania z takiego auta na poziomie kwoty 210,00 zł brutto co z kolei uzasadnia refundację uszczerbku K. M. na poziomie kwoty 3.570,00 zł (17 dni x 210,00 zł). Zważywszy jednak tę okoliczność, iż ubezpieczyciel sprawcy zdarzenia z dnia 18 czerwca 2015 r. dokonał refundacji uszczerbku w wysokości 3.837,60 zł – z uwagi na fakt, że wypłacona kwota odszkodowania w pełni pokrywa uszczerbek majątkowy poszkodowanego – powództwo przeciwko (...) Spółka Akcyjna w W. (jako podmiotowi, który przejął zobowiązania (...) S. A. z siedzibą w M.) zostało ocenione jako niezasadne i jako takie podlegało oddaleniu.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd I instancji oparł na – wynikającej z przepisu art. 98 kpc – zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy. Oddalenie żądania pozwu skutkowało uznanie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. za podmiot przegrywający sprawę a tym samym za zobowiązany do poniesienia kosztów procesu, w tym zwrotu należności wydatkowanych z tego tytułu przez stronę pozwaną. Na ostatnio wskazane koszty składała się opłata skarbowa od dokumentu stwierdzającego ustanowienie pełnomocnika (w wysokości 17,00 zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej (w kwocie 600,00 zł) ustalone w oparciu o przepis §2 6 pkt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490) przy uwzględnieniu treści przepisu § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 201 r. poz. 1804). Jednocześnie – w oparciu o przepis art. 84 ust. 1 i ust. 2 w zw. z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sadowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 623) zwrócono powodowi kwotę 273,00 zł tytułem nadpłaconej części zaliczki na koszty związane z opinią biegłego.

Wyrok Sądu I instancji został zaskarżony apelacją przez powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. w zakresie w jakim jego żądanie zostało oddalone, tj. co do kwoty 2.882,40 zł jak również w odniesieniu do rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Strona skarżąca zarzuciła Sądowi Rejonowemu:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

–

art. 233 § 1 kpc - poprzez brak wszechstronności oceny materiału dowodowego, a w konsekwencji dokonanie przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności polegające na:

a)  błędnym przyjęciu, iż do naprawienia szkody poszkodowanego doszło z chwilą zakupu przez niego nowego samochodu, a nie z chwilą uzyskania odszkodowania od pozwanego;

b)  błędnym przyjęciu, iż poszkodowany uprawniony był do najmu pojazdu zastępczego do dnia, w którym dokonał zakupu nowego samochodu, a więc w okresie od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia 8 lipca 2015 r. ponieważ dopiero w późniejszym okresie uzyskał na przedmiotowy pojazd licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób taksówką oraz legalizację taksometru, a wynajmowany pojazd zastępczy nie spełniał parametrów taksówki, podczas gdy dostosowanie pojazdu do możliwości użytkowania go jako taksówki było niezbędne celem użytkowania auta zgodnie z przeznaczeniem, a brak możliwości użytkowania auta zastępczego jako taksówki nie ma żadnego znaczenia w okolicznościach niniejszej sprawy;

c)  nieprawidłowym uznaniu, iż od uzasadnionego okresu najmu należy odjąć 2 dni, kiedy to poszkodowany przebywał za granicą, podczas gdy auto zastępcze było niezbędne poszkodowanemu celem dojazdu na lotnisko i powrotu z lotniska do domu, a w konsekwencji

–

błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, iż uzasadnionym czasem najmu pojazdu zastępczego był okres 17 dni, podczas gdy przy uwzględnieniu faktu zwlekania przez ubezpieczyciela z wypłatą odszkodowania do dnia 21 lipca 2015 r., koniecznością dostosowania auta do wymogów przewidzianych dla taksówek oraz prawa poszkodowanego do użytkowania auta zastępczego do dnia wypłaty odszkodowania w związku z istniejącą do tego momentu szkodą w jego majątku, a w konsekwencji zbieżności dat wypłaty odszkodowania i zdania auta zastępczego, co ma kluczowe znaczenie z niniejszej sprawie - czyni zasadnym uznanie, iż poszkodowany nie może ponosić kosztów opieszałości w postępowaniu ubezpieczyciela, a rzeczywisty okres najmu pojazdu zastępczego od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia 21 lipca 2015 r. jest celowy i uzasadniony;

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 361 kc - poprzez dokonanie błędnej oceny zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej polegającej na uznaniu, iż ubezpieczyciel powinien pokryć koszty najmu pojazdu zastępczego jedynie za okres od dnia wyrządzenia szkody całkowitej w pojeździe do dnia zakupu nowego pojazdu przez poszkodowanego, bez względu na to czy ubezpieczyciel wypłaci osobie poszkodowanej odszkodowanie z tytułu szkody całkowitej, a co za tym idzie błędne przyjęcie, iż roszczenie strony powodowej jest uzasadnione jedynie w opisanym wyżej zakresie, podczas gdy poszkodowanemu należy się zwrot wszelkich celowych i ekonomicznie uzasadnionych wydatków związanych z likwidacją szkody, do których zalicza się koszty rzeczywistego okresu najmu pojazdu za okres, w którym ubezpieczyciel prowadził postępowanie likwidacyjne i ustalał podstawę oraz zakres swojej odpowiedzialności za szkodę aż do momentu wypłacenia należnego odszkodowania.

Formułując tego rodzaju zarzuty (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie powództwa w całości, tj. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 2.882,40 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 15 sierpnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty jak również zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za instancję odwoławczą oraz ponowne rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego poprzez ich zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz pozostawienie sądowi I instancji rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja strony powodowej w pewnej jej (niewielkiej) części zasługiwała na uwzględnienie co – w oparciu o przepis art. 386 § 1 kpc - skutkować musiało zmianą zaskarżonego wyroku.

Za częściowo słuszne należało uznać zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa procesowego – zarówno w zakresie błędu w ustaleniach faktycznych jak i braku wszechstronnej oceny materiału dowodowego – które to uchybienie doprowadziło do częściowej zasadności zarzutu uchybienia przez Sąd I instancji przepisom prawa materialnego (art. 361 kc) i w konsekwencji nieuprawnionego przyjęcia za uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego, z którego korzystał K. M. okresu od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia 8 lipca 2015 r. z pominięciem dni, w których podmiot poszkodowany – w związku z pobytem poza granicami kraju – faktycznie nie wykorzystywał auta zastępczego (okres od dnia 26 czerwca 2015 r. do dnia 27 czerwca 2015 r.). Trudno zgodzić się z Sądem Rejonowym aby potrzeba posiadania przez poszkodowanego samochodu zastępczego w tym czasie (obejmującym okres faktycznego pobytu K. M. poza P.) jak również szkoda związana z koniecznością ponoszenia wydatków z tytułu takiego najmu wykraczały poza ramy adekwatnego związku przyczynowego ze zdarzeniem szkodzącym, za które – w zakresie obowiązku refundacji pieniężnej – odpowiedzialność ponosi (...) Spółka Akcyjna w W.. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności twierdzenia K. M. w sposób niewątpliwy wskazują, iż poszkodowany – w związku ze zorganizowaną wcześniej samolotową wycieczką zagraniczną i potrzebą dojazdu na lotnisko – wykorzystał posiadany samochód zastępczy w celu dojazdu z domu na lotnisko oraz z miejsca przylotu do domu. W tej sytuacji trudno było wymagać od poszkodowanego (i to w przypadku, kiedy – co nie budzi wątpliwości, gdyby posiadał sprawny swój samochód, podróż z domu na lotnisko i z lotniska do domu odbyłby własnym środkiem transportu z pozostawieniem go na lotnisku lub w jego pobliżu) – aby, w związku z wycieczką zagraniczną i potrzebą dojazdu na lotnisko i z lotniska, miał oddać auto zastępcze i organizować transport pomiędzy miejscem jego zamieszkania a lotniskiem w inny sposób. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej zamieszczonym w piśmie stanowiącym odpowiedź na apelację, doświadczenie życiowe implikuje wniosek, iż każdy kto posiada samochód i zamieszkuje poza miejscem startu i lądowań samolotów, wykorzystuje swój pojazd w celu dotarcia na lotnisko i jego opuszczenia po zakończeniu wycieczki. Skoro istota najmu samochodu zastępczego sprowadza się do jego wykorzystywania do tych samych celów, do jakich poszkodowany używałby własnego auta, gdyby było ono sprawne, brak jest jakichkolwiek względów i przyczyn, dla których odmowę refundacji przez stronę pozwaną wydatków dotyczących najmu samochodu zastępczego w związku z wykorzystaniem samochodu w celu odbycia podróży na lotnisko i z lotniska jak również – z natury rzeczy – „pobytem” tego samochodu w ostatnio wskazanym miejscu (w realiach niniejszej sprawy - wobec przybywania poszkodowanego w T.) należałoby uznać za uzasadnioną, tym bardziej, iż – jak wynika z powoływanej przez Sąd Rejonowy uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. – odpowiedzialność ubezpieczyciela sprawcy zdarzenia szkodzącego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem auta zastępczego i nie jest ona uzależniona od braku możliwości korzystania przez takiego poszkodowanego z komunikacji zbiorowej.

Wskazane wyżej względy implikują zatem wniosek odnośnie uzasadnionego okresu najmu samochodu zastępczego także w zakresie – pominiętego przez Sad Rejonowy – okresu korzystania z takiego auta przez dalsze 2. dni obejmujące pobyt K. M. poza granicami P..

W odniesieniu do pozostałego okresu najmu, który Sąd I instancji uznał za nie podlegający refundacji, stwierdzić należy bezzasadność zarzutów apelacji, co – w tym zakresie – prowadzić musi do jej oddalenia (art. 385 kpc). Nie sposób więc uznać – tak jak tego chce apelacja –za uzasadniony i jako taki podlegający naprawieniu poprzez rekompensatę pieniężną okres najmu auta zastępczego występujący po dniu 8 lipca 2015 r. Z prawidłowo ustalonego w tym zakresie przez Sąd Rejonowy stanu faktycznego sprawy – co zresztą nie było kwestionowane przez żadną ze stron procesu – wynika, iż poszkodowany w dniu 8 lipca 2015 r. dokonał zakupu samochodu marki M. (...). W świetle orzecznictwa sądowego nie może budzić wątpliwości, iż za celowy i ekonomicznie uzasadniony okres najmu samochodu zastępczego uznać należy czas od dnia wynajęcia auta zastępczego do dnia, w którym poszkodowany mógł nabyć analogiczny samochód lecz nie później niż do dnia otrzymania od ubezpieczyciela odszkodowania. O ile zatem – tak jak w niniejszej sprawie – poszkodowany nabył samochód zastępczy przed datą otrzymania odszkodowania od ubezpieczyciela, uzasadniony okres najmu auta zastępczego (w zakresie dotyczącym jego końcowej daty) wyznacza dzień nabycia przez poszkodowanego innego pojazdu. Zatem – w realiach niniejszej sprawy – za uzasadniony okres korzystania z pojazdu zastępczego przez poszkodowanego K. M. uznać należy czas od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia 8 lipca 2015 r. Wbrew twierdzeniom apelacji, dla oceny zasadności żądania powoda bez znaczenia pozostaje fakt, iż nowo nabyty samochód do dnia 3 sierpnia 2015 r. (data uzyskania przez poszkodowanego licencji na wykonywanie samochodem marki M. (...) krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób taksówką) – choć strona powodowa domaga się refundacji wydatków związanych z najmem samochodu do dnia 21 lipca 2015 r. (daty faktycznego zakończenia stosunku najmu) - nie mógł być wykorzystywany przez poszkodowanego do przewozu osób. Zważyć bowiem należy, iż K. M. najął samochód zastępczy, który nie był wykorzystywany w celu przewozu osób a nadto poszkodowany w oświadczeniu o niezbędności najmu samochodu zastępczego z dnia 19 czerwca 2015 r. nie podniósł, iż uszkodzony samochód był przez niego używany w celu zarobkowego przewozu osób (poszkodowany w tym oświadczeniu wskazał na potrzebę najmu auta zastępczego z uwagi na sposób korzystania z dotychczas posiadanego samochodu sprowadzający się do dojazdów do pracy oraz dla celów rodzinnych). Skoro zatem potrzeby poszkodowanego, dla zaspokajania których K. M. najął pojazd zastępczy (a do nich – na co wskazuje oświadczenie poszkodowanego jak i sam przedmiot najmu nie będący przecież pojazdem przystosowanym do zarobkowego przewozu osób – nie należało wykonywanie tego rodzaju transportu) mogły być spełnione poprzez najem pojazdu nie stanowiącego „taksówki”, oczywistym jest iż z chwilą zakupu samochodu marki M. (...) ustała potrzeba korzystania z pojazdu marki C. (...); tym samym okres najmu następujący po dniu 8 lipca 2015 r. nie może zostać uznany za ekonomicznie uzasadniony a w konsekwencji wydatki poniesione w tym zakresie przez poszkodowanego nie mogą podlegać refundacji przez stronę pozwaną. Dla takiej oceny – wbrew twierdzeniom apelacji – całkowicie bez znaczenia pozostaje fakt wypłaty przez ubezpieczyciela odszkodowania w dniu 21 lipca 2015 r. Jak już wcześniej powiedziano, K. M. - zgromadziwszy środki finansowe - mógł dokonać zakupu samochodu marki M. (...) zanim uzyskał wypłatę odszkodowania od ubezpieczyciela zaś możliwość zaspokajania potrzeb nowo nabytym pojazdem w zakresie w jakim dotychczas korzystał z auta zastępczego skutkuje uznanie za zbędny (a w każdym razie nie podlegający refundacji) okres najmu mający miejsce po dniu 8 lipca 2015 r.

Mając na względzie wskazane wyżej okoliczności, w szczególności uznanie zasadności zarzutów środka odwoławczego w odniesieniu do – niesłusznie pominiętego przez Sąd I instancji – czasu najmu obejmującego okres od dnia 26 czerwca 2015 r. do dnia 27 czerwca 2015 r. (2 dni), konieczna była zmiana zaskarżonego orzeczenia w jego punkcie 1. poprzez obciążenie pozwanego ubezpieczyciela (będącego następcą prawnym (...) z siedzibą w M. obowiązkiem refundacji uszczerbku w wysokości 152,40 zł. Przyjmując za zasadny czas najmu auta zastępczego w okresie od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia 8 lipca 2015 r. (19 dni) oraz ustaloną przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. i K. M. dobową stawkę najmu (na poziomie kwoty 210,00 zł brutto), która – stosownie do opinii biegłego – miała charakter rynkowy, wysokość odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego powinna zamykać się kwotą 3.990,00 zł zaś zważywszy fakt, iż ubezpieczyciel dokonał wypłaty odszkodowania na poziomie kwoty 3.837,60 zł, żądanie pozwu zasługiwało na uwzględnienie co do kwoty 152,40 zł (3.990,00 zł – 3.837,60 zł) zaś dalej idące roszczenie podlegało oddaleniu. O odsetkach od uwzględnionej części żądania orzeczono na podstawie przepisu art. 359 § 1 kc w zw. z art. 481 § 1 kc. Podnieść bowiem należy, iż K. M. dokonał zgłoszenia szkody w (...) z siedzibą w M. w dniu 3 sierpnia 2015 r. co – przy uwzględnieniu wynikającego z przepisu art. 817 § 1 kc 30. dniowego terminu wyznaczonego dla spełnienia świadczenia przez zobowiązanego ubezpieczyciela i liczonego od daty zgłoszenia uszczerbku – uzasadnia przyjęcie opóźnienia strony pozwanej w spełnieniu świadczenia od dnia 3 września 2015 r. i tym samym obciążenie jej odsetkami z tytułu nieterminowej płatności. Wysokość tych należności ubocznych określono na poziomie ustawowym (w odniesieniu do okresu opóźnienia występującego do dnia 31 grudnia 2015 r.) – art. 481 § 2 kc w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej przepisami ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2015 r., poz. 1830) oraz gdy chodzi o okres występujący po dniu 31 grudnia 2015 r. - na poziomie ustawowych odsetek za opóźnienie – art. 481 § 2 kc w brzmieniu nadanym przepisami ostatnio wskazanego aktu prawnego (art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2015 r., poz. 1830).

Zmiana wyroku Sądu Rejonowego nie skutkuje korekty rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem I instancji, pomimo zmiany jego prawnej podstawy. Uwzględnienie żądania (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. co do kwoty 152,40 zł (stanowiącej 5,29 % żądanej należności) prowadzi do przyjęcia iż (...) Spółka Akcyjna w W. uległ tylko co do nieznacznej części roszczenia co – w oparciu o przepis art. 100 zd. 2 kpc – skutkuje uznanie powoda za podmiot zobowiązany do pokrycia kosztów procesu przed Sądem Rejonowym.

Bezzasadność zarzutów apelacji w pozostałym jej zakresie prowadzi – z mocy przepisu art. 385 kpc – do oddalenia w tej części wniesionego środka odwoławczego.

O kosztach postępowania przed Sądem Odwoławczym orzeczono na podstawie przepisu art. 100 zd. 2 kpc, uznając iż strona pozwana uległa tylko co do nieznacznej części żądania (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. (apelacja powoda została bowiem uwzględniona w zakresie 5,29 % dochodzonego roszczenia). Tym samym strona powodowa zobowiązana jest do pokrycia kosztów postępowania odwoławczego, w tym także zwrotu pozwanemu należności jakie ten wydatkował z tytułu kosztów postępowania. Te ostatnie należności obejmowały wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika procesowego (...) Spółka Akcyjna w W., którego wysokość (kwota 450,00 zł) została ustalona na podstawie przepisu § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 z późn. zm.) w jego aktualnym brzmieniu.

(SSO Beata Matysik) ( SSO Ryszard Badio ) ( SSR Paweł Kowalczyk )