Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XXVII Ca 1973/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

SSO Waldemar Beczek (spr.)

Sędziowie:

SO Katarzyna Parczewska

SR del. Aleksandra Koman

Protokolant:

st. sekr. sąd. Agnieszka Ślebzak

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa S. Ł.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie

z dnia 12 października 2015 r., sygn. akt I C 2401/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz S. Ł. kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

SSR Aleksandra Koman SSO Waldemar Beczek SSO Katarzyna Parczewska

Sygn. akt XXVII Ca 1973/16

UZASADNIENIE

S. Ł. pozwem z 11 sierpnia 2015 r. skierowanym przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W. wystąpił o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego – bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) wystawionego przez Bank (...) S.A. z siedzibą w W. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności przez Sąd Rejonowy w Kutnie postanowieniem z dnia 20 lutego 2015 roku w sprawie o sygn. akt I Co 1689/14 oraz o zasądzenie kosztów procesu, podnosząc, że należność objęta tym tytułem nie istnieje.

Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie wyrokiem z 12 października 2015 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 2401/15 pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 12 grudnia 2014 r. wystawionego przez Bank (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem z dnia 20 lutego 2015 r. przez Sąd Rejonowy w Kutnie w sprawie o sygnaturze I Co 1689/14 w stosunku do S. Ł. w całości oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1686 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i rozważania:

S. Ł. zawarł w dniu 2 lipca 2008 r. z Bankiem (...) S.A. w W. umowę pożyczki gotówkowej na kwotę 95 000 zł netto, która miała być spłacana w 72 miesięcznych ratach po 1928 zł, w okresie od 9 sierpnia 2008 r. do 9 lipca 2014 r. Termin płatności poszczególnych rat ustalony został na 9 dzień każdego miesiąca, przy czym strony ustaliły, że za dzień spłaty raty uważa się wpływ środków na rachunek wskazany w umowie. Oprocentowanie pożyczki wynosiło 9,99% w skali roku. W umowie bank zastrzegł sobie prawo do zmiany stopy oprocentowania w czasie obowiązywania umowy, co uzależnione było od wzrostu bądź spadku któregokolwiek z następujących wskaźników: stopy procentowej operacji otwartego rynku, wskaźnika inflacji, wskaźnika kosztów finansowania odsetek banku, poziomu stóp procentowych ustalanych przez NBP. O zmianie oprocentowania pożyczkobiorca miał być zawiadamiany na piśmie. W przypadku zmiany oprocentowania pożyczkobiorca miał spłacać raty w wysokości ustalonej w umowie, przy czym bank miał ustalić ostatnią ratę jako wyrównawczą obejmującą ratę kapitałową, ratę odsetkową oraz niezapłacone w terminie odsetki i opłaty.

W okresie od sierpnia 2008 r. do lipca 2014 r. S. Ł. dokonywał spłaty pożyczki w ratach po 1928 zł. Nie w każdym miesiącu środki wpływały na rachunek banku do 9 dnia miesiąca.

W dniu 12 grudnia 2014 roku Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), stwierdzający, że S. Ł. na podstawie umowy pożyczki gotówkowej z dna 2 lipca 2008 r. ma zapłacić na rzecz Banku (...) S.A. kwotę 9718,43 zł z tytułu niespłaconej pożyczki wraz z odsetkami umownymi określonymi w Regulaminie dla pożyczki gotówkowej w wysokości 12% rocznie od kwoty 9718,43 zł liczonymi za okres od 5 listopada 2014 r. do dnia faktycznej spłaty.

Postanowieniem z dnia 20 lutego 2015 roku Sąd Rejonowy w Kutnie w sprawie o sygn. akt I Co 1689/14 nadał w/w bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności, na podstawie którego nie zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne.

Pismem z dnia 20 lipca 2015 r. S. Ł. wezwany został do zapłaty Bankowi (...) S.A. kwoty 10 650,59 zł obejmującej kwotę 9718,43 zł z tytułu niespłaconego kredytu, 805,16 zł z tytułu odsetek umownych wyliczonych zgodnie z tytułem wykonawczym według stanu na dzień 15 lipca 2015 r., kwotę 127 zł z tytułu kosztów postępowania sądowego.

Sąd Rejonowy stwierdził, że ustalił stan faktyczny na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów podnosząc, iż ich wiarygodność nie była kwestionowana przez strony postepowania.

W świetle powyższych ustaleń Sąd I instancji stwierdził, że powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy wskazał, że podstawą prawną żądania zgłoszonego w pozwie był art. 840 § 1 pkt 1 zgodnie, z którym dłużnik może wytoczyć powództwo w celu pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, przez co w doktrynie rozumie się zaprzeczenie przez dłużnika obowiązkowi spełnienia na rzecz wierzyciela świadczenia objętego tytułem egzekucyjnym. Wskazując na orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreślił, że bankowy tytuł egzekucyjny nie ma mocy wiążącej orzeczenia sądowego ani nie stwarza stanu powagi rzeczy osądzonej, a dłużnik banku może wytoczyć przeciwko bankowi powództwo przeciwegzekucyjne, w którym może podnieść wszelkie zarzuty materialnoprawne dotyczące wierzytelności banku, objętej bankowym tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w sądową klauzulę wykonalności. Sąd I instancji wskazał, że chodzi o zarzuty powstałe przed wystawieniem bankowego tytułu egzekucyjnego, przed wydaniem klauzuli wykonalności i po jej wydaniu, np. zarzuty nieistnienia roszczenia banku lub istnienia roszczenia w mniejszej wysokości niż ujęte w tytule, nienastąpienia wymagalności roszczenia.

Są Rejonowy wskazał, że przedmiotem sporu była ocena czy pozwany zasadnie i prawidłowo obciążył powoda ratą wyrównawczą, która została objęta bankowym tytułem egzekucyjnym podkreślając, że umowa pożyczki łącząca strony pozwalała bankowi na obciążenia powoda ostatnią ratą wyrównawczą obejmującą ratę kapitałową, ratę odsetkową oraz niezapłacone w terminie odsetki i opłaty, jednakże w ocenie powoda zapisy dotyczące ww. instytucji stanowiły niedozwoloną klauzulę umowną, gdyż powód nie znał kryteriów, jakimi kierował się bank zmieniając oprocentowanie.

Odnosząc się do podniesionych przez powoda zarzutów Sąd I instancji stwierdził, że powód nie wykazał aby postanowienia umowy z ust. 1 zastrzegające możliwość zmiany oprocentowania pożyczki stanowił y niedozwolone postanowienia umowne, bowiem S. Ł. nie przedstawił żadnych w tym zakresie dowodów. Sąd podkreślił ponadto, że co do zasady zastrzeżenie w umowie stosowania zmiennej stopy oprocentowanie jest dozwolone, o ile określone są zasady, na jakich zmiana oprocentowania ma następować i warunki tej zmiany.

Sąd I instancji stwierdził jednakże, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na to, iż pozwany nie wykazał – w odniesieniu do umowy zawartej z powodem – że spełnione zostały wszystkie przesłanki w umowie tej przewidziane, które pozwalały pozwanemu na zmianę oprocentowania pożyczki podnosząc, iż w tym zakresie pozwany nie zaoferował na poparcie swoich twierdzeń żadnych dowodów, zaś powód przeczył, że był informowany o zmianie oprocentowania. Sąd uznał, wbrew stanowisku pozwanego, że powód konsekwentnie wskazywał na to, iż warunki w jakich doszło do zmiany oprocentowania pożyczki w toku wykonywania umowy nie były mu znane, a tym samym nie wiedział on, z czego wynikała kwota, którą został obciążony w ramach tzw. raty wyrównawczej. Sąd I instancji podkreślił, że ]powód wprost wskazał, iż o dwukrotnym podwyższeniu oprocentowania pożyczki dowiedział się dopiero z odpowiedzi na złożoną reklamację.

Sąd Rejonowy wskazując na postanowienia łączącej strony umowy podkreślił, że po stronie pozwanego nie było dowolności w zakresie ustalenia stopy oprocentowanie pożyczki, bowiem oprocentowanie mogło ulec zmianie (w stosunku do ustalonego w umowie na poziomie 9,99% w skali roku) tylko w razie zmiany wskaźników wymienionych w ust. 1 umowy, przy czym bank zobowiązany był powiadomić o tym fakcie pożyczkobiorcę na piśmie. Sąd zauważył, że obowiązek informacyjny pozwanego w tym zakresie miał o tyle istotne znaczenie, iż możliwość zmiany oprocentowania w razie zmiany wskaźników wskazanych w umowie pozostawiona została w gestii banku, który decydował, czy z takiej możliwości skorzysta, czy nie, a jedynie informacja o zmianie oprocentowania, ze wskazaniem przyczyn, z jakich zmiana następowała, umożliwiłaby weryfikację, czy faktycznie zaistniały określone umową warunki pozwalające na taką zmianę.

Odnosząc się do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany nie przedstawił żadnych dowodów, z których wynikałoby, kiedy i z jakich przyczyn dokonał zmiany oprocentowanie pożyczki (które wskaźniki uległy zmianie i jak przekładało się to na wysokość oprocentowania) ani aby o zmianie zawiadomił powoda. Sąd podkreślił także, że z żadnych dokumentów zaoferowanych przez pozwanego nie wynikało w jaki sposób obliczył ratę wyrównawczą podkreślając, że wprawdzie powód nie zawsze dokonywał spłaty rat pożyczki w terminie, przez co nie ulegało wątpliwości, iż co do zasady istniały podstawy do ustalenia przez pozwanego raty wyrównawczej, jednakże całkowita pasywność dowodowa pozwanego, co do sposobu obliczenia wysokości raty wyrównawczej, w połączeniu z niejasnymi zasadami, w oparciu o które dokonał zmiany oprocentowania wyłączyła możliwość ustalenia, jaką część kwoty objętej bankowym tytułem egzekucyjnym stanowiłyby odsetki od nieterminowej spłaty rat.

Reasumując Sąd I instancji stwierdził, że pozwany nie wykazał, że istniały podstaw do obciążania powoda ratą wyrównawczą podkreślając, że brak aktywności dowodowej pozwanego uniemożliwiał ustalenie wysokości należnych bankowi odsetek za nieterminową spłatę rat, a tym samym uznał, że powód zasadnie podnosił, iż roszczenie objęte tytułem wykonawczym w postaci bankowego tytułu wykonawczego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nie istnieje. O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. stwierdzając, że pozwany zobowiązani jest ponieść wszystkie koszty postępowania.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył apelacją pozwany zarzucając mu:

1)  art. 232 k.p.c. w zw. z art. 229 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż pozwany nie wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z których wywodzi skutki prawne, tj. że nie przedstawił dokumentu potwierdzającego fakt poinformowania powoda o zmianie oprocentowania podczas, gdy powód przyznał w pozwie, iż był informowany o zmianie oprocentowania przez skierowanie do niego korespondencji, a zatem okoliczność powyższa jako bezsporna nie wymagała dowodu, co w konsekwencji skutkowało błędnym uznaniem, że pozwany nieprawidłowo obciążył powoda ratą wyrównawczą obejmującą ratę kapitałową, ratę odsetkową oraz niezapłacone w terminie odsetki i opłaty i doprowadziło do uznania powództwa jako zasługującego na uwzględnienie w całości oraz do pozbawienia tytułu wykonawczego, tj. Bankowego Tytułu Egzekucyjnego nr (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 20 lutego 2015 roku, sygn. akt I Co 1689/14 wykonalności,

2)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z 229 k.p.c., poprzez dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, przekraczającej zasadę swobodnej oceny dowodów oceny zgromadzonego materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, że pozwany nie wykazał, że istniały podstawy do obciążenia powoda ratą wyrównawczą pomimo tego, że powód nie podnosił, że nie zaszły zmiany uprawniające do zmiany wysokości oprocentowania udzielonej pożyczki co skutkowało pozbawieniem tytułu wykonawczego, tj. Bankowego Tytułu Egzekucyjnego nr (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 20 lutego 2015 roku, sygn. akt I Co 1689/14 wykonalności,

3)  art. 843 § 3 k.p.c. poprzez uwzględnienie z urzędu zarzutu dotyczącego niewykazania przez pozwanego okoliczności warunkujących zmianę oprocentowania Umowy Pożyczki Gotówkowej, pomimo niewskazania przez powoda w pozwie wyżej wskazanego zarzutu podczas, gdy w świetle powyżej wskazanego przepisu, powód winien przytoczyć w pozwie wszystkie zarzuty, jakie mógł w tym czasie podnieść, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o ponowne rozstrzygnięcie co do kosztów postępowania przed Sądem I instancji. Wniósł także o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Powód wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlega oddaleniu, gdyż żaden z podniesionych w niej zarzutów nie był zasadny.

Przede wszystkim - wbrew zarzutom skarżącego - Sąd Okręgowy stwierdza, że Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz właściwie zastosował do nich przepisy prawa materialnego. Ustalenia faktyczne poczynione zostały, bowiem w oparciu o prawidłowo oceniony materiał dowodowy, zaś ich subsumpcja prawna jest konsekwencją obowiązującego porządku prawnego.

Wbrew zarzutom podniesionym w apelacji Sąd Okręgowy stwierdza, iż przy ocenie materiału dowodowego Sąd I instancji nie przekroczył granic swobody zakreślonych treścią art. 233 § 1 k.p.c. Podkreślić w tym miejscu należy, że dla skutecznego podniesienia zarzutu tego przepisu należy wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania względnie doświadczenia życiowego, to, bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest, więc wystarczające dla skutecznego postawienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przekonanie strony o innej, niż przyjął Sąd, wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena Sądu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2009 roku, sygn. akt II PK 261/08, LEX nr 707877; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1998 roku, sygn. akt III CKN 4/98, LEX nr 50231). Takich uchybień skarżący nie wykazał, co oznacza, że zarzuty wskazujące na naruszenie art. 233§ 1 k.p.c. okazały się bezzasadne.

Sąd Okręgowy podkreśla, że wprawdzie powód w treści pozwu dość nieprecyzyjnie sformułował swoje zarzuty, niemniej jednak stwierdza, że pozwany jako strona obowiązana podjąć inicjatywę dowodową wobec okoliczności podniesionych w pozwie nie sprostał temu obowiązkowi ze skutkami wynikającymi z art. 6 k.c. Już bowiem w pozwie powód podniósł, w sposób jednoznaczny, że o zmianie oprocentowania pożyczki przez Bank dowiedział się dopiero po złożeniu reklamacji.

Sąd Okręgowy stwierdza, że Sąd I instancji prawidłowo uznał, iż powód nie wykazał abuzywności postanowienia o możliwości zmiany oprocentowania bowiem nie powoływał się na jedną z podstawowych przesłanek z art. 385 1 k.c. jaką jest nieindywidualne uzgodnienie treści tego postanowienia.

Sąd II instancji stwierdza, że zarzut skarżącego kwestionujący twierdzenia powoda, iż nie otrzymywał w stosownym czasie zawiadomień o zmianie oprocentowania nie zasługiwał na uwzględnienie podnosząc, że już w treści pozwu powód jednoznacznie wskazał, iż dowiedział się o kilkukrotnym podwyższeniu oprocentowania dopiero z odpowiedzi pozwanego banku na złożoną przez niego reklamację. Oznacza to, co trafnie ustalił Sąd Rejonowy, że S. Ł. do momentu złożenia reklamacji nie został poinformowany o zmianie oprocentowania., a tej okoliczności pozwany bowiem nie wykazał. Sąd I instancji prawidłowo wskazał, że konieczność poinformowania powoda o wprowadzeniu zmiany w przedmiocie oprocentowania pożyczki stanowiła warunek sine qua non zastosowania tej regulacji, zaś brak takiego zawiadomienia uniemożliwiał stosowania podwyższonego oprocentowania, co miało miejsce w przedmiotowej sprawie. W tym zakresie ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy nie budzą wątpliwości Sądu II instancji i w pełni je podziela.

Również rozważania Sądu I instancji w zakresie ustalenia wysokości raty wyrównawczej, którą został obciążony powód są trafne. Podkreślić bowiem należy, że Sąd Rejonowy trafnie ocenił, że pozwany nie wykazał w jaki sposób została przez niego ustalona wysokość raty wyrównawczej, nie powołał się na żadne przesłanki czy wskaźniki stanowiące podstawę do poczynienia wyliczeń, a także w jaki sposób została określona kwota, którą powód został ostatecznie obciążony. Sąd Okręgowy stwierdza, że również w tym zakresie pozwany nie sprostał ciążącemu na nim obowiązkowi wynikającemu z art., 6 k.c., a tym samym Sąd I instancji trafnie uznał, iż powód wykazał przesłanki do ustalenia nieistnienia roszczenia w zakresie raty wyrównawczej, co stanowiło podstawę do pozbawieniu tytułu wykonawczego wykonalności na podstawie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację orzekając o kosztach postępowania na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., których wysokość ustalił na podstawie § 6 pkt 4 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz.U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).

SSR Aleksandra Koman SSO Waldemar Beczek SSO Katarzyna Parczewska