Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2017 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2017 r. w Szczytnie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko W. O.

o zapłatę Nc-e (...)

I.  zasądza od pozwanego W. O. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę 575,54 zł ( pięćset siedemdziesiąt pięć 54/100),

II.  w pozostałej części powództwo oddala,

III.  zasądza od pozwanego W. O. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę 321,78zł (trzysta dwadzieścia jeden 78/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 311,22 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  wyrokowi w pkt. I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 531/17 upr.

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w B. w pozwie przeciwko W. O. domagał się zasądzenia kwoty 1.664,62 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto, domagał się zasądzenia kosztów procesu, w tym: kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, 0,54 złotych tytułem opłaty manipulacyjnej oraz 30 złotych tytułem opłaty od pozwu.

W uzasadnieniu żądania powód podniósł, że w dniu 14 listopada 2012 roku strony zawarły Umowę o pożyczkę gotówkową nr (...). Na mocy tej umowy pozwany zobowiązał się do zwrotu kwoty 1.913,40 złotych w 13 tygodniowych ratach począwszy od 21 listopada 2012 roku. Mimo wynikającego z w/w umowy obowiązku zwrotu pożyczki, pozwany nie wywiązał się z niego. Spłacona została jedynie kwota 424,46 złotych. Wobec powyższego strony zawarły w dniu 28 stycznia 2015 roku aneks do umowy o pożyczkę gotówkową, na mocy którego pozwany zobowiązał się do spłaty istniejącego na chwilę zawarcia aneksu zadłużenia z tytułu niespłaconej pożyczki w wysokości 1.488,84 złotych. Po podpisaniu aneksu pozwany nie wpłacił żądanej kwoty. W dniu 5 grudnia 2016 roku powód wezwał pozwanego do dobrowolnego spełnienia świadczenia, wezwanie to okazało się jednak nieskuteczne.

Na dzień złożenia pozwu do zapłaty przez pozwanego na rzecz powoda pozostała kwota 1.664,62 złotych, na którą składa się 1.488,84 złotych tytułem niespłaconej pożyczki oraz kwota 175,78 złotych tytułem skapitalizowanych odsetek naliczonych do dnia 23 grudnia 2016 roku.

Postanowieniem wydanym w dniu 12 marca 2017 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie stwierdziwszy brak podstaw do wydania nakazu zapłaty przekazał rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Szczytnie, jako sądowi właściwości ogólnej pozwanego.

W odpowiedzi na pozew pozwany W. O. uznał powództwo w części, tj. co do kwoty 575,54 złotych, wnosząc o oddalenie powództwa ponad tę kwotę. Pozwany przyznał, iż w dniu 14 listopada 2012 roku zawarł z powodem umowę pożyczki gotówkowej nr (...), w ramach której otrzymał kwotę pożyczki w wysokości 1.000 złotych. Pożyczka miała zostać spłacona w 60 tygodniowych ratach po 31,89 złotych każda. Łączne zobowiązanie pozwanego wynosiło 1.913,40 złotych. Pozwany dokonał spłaty pożyczki do kwoty 424,46 złotych, nie będąc świadomym, iż powód nie wywiązał się z obowiązków ustawowych i jakie w związku z tym ma uprawnienia. Pozwany podpisał przedłożony mu do podpisu aneks z dnia 28 stycznia 2015 roku. Pozwany wniósł o uznanie złożonego oświadczenia o spłacie kredytu darmowego zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, wskutek zaniedbania przez powoda obowiązków informacyjnych określonych w art. 30 ust. 1 pkt 7 i 15 w/w ustawy.

Na rozprawie w dniu 14 września 2017 roku pozwany, reprezentowany przez małżonkę A. O., podtrzymał swoje stanowisko. Strona pozwana wskazała, iż osoba podpisująca umowę w imieniu powoda nie negocjowała z nim warunków spłaty kosztów pożyczki.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 14 listopada 2012 roku pozwany W. O. zawarł z powodem (...) S.A. z siedzibą w B. Umowę o pożyczkę gotówką o nr (...). Zgodnie z postanowieniami umowy pozwany otrzymał kwotę 1.000 złotych. Opłata przygotowawcza wynosiła 100 złotych, łączna kwota odsetek 145,66 złotych, opłata za obsługę pożyczki w domu 567,74 złotych, dodatkowa opłata przygotowawcza 100 złotych. Łączne zobowiązanie do zapłaty wynosiło 1.913,40 złotych. Pozwany zobowiązał się do spłaty tej kwoty w 60 tygodniowych ratach po 31,89 złotych każda, począwszy od dnia 20 listopada 2012 roku. Rzeczywista roczna stopa oprocentowana określono w umowie na 47,68%.

Pozwany W. O. dokonał spłaty zadłużenia w wysokości 424,46 złotych.

W dniach 27 sierpnia 2013 roku i 1 lutego 2015 roku strony zawarły aneksy do w/w umowy, ustalające nowe zasady spłaty zadłużenia.

(dowód: umowa z dn. 14.11.2012r.k. 19-22, aneks do umowy k. 23,45)

W dniu 31 grudnia 2013 roku Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wszczętego z urzędu przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w B., wydał Decyzję (...) nr (...), w treści której uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. polegające na niepodawaniu w umowach pożyczki (umowach o kredyt konsumencki) z obsługą w domu informacji o odsetkach w stosunku dziennym należnych (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w B. w przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy, co stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 15 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715 ze zm.) – i nakazał zaniechanie jej stosowania, a także uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. polegające na podawaniu w Formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego wykorzystywanym przy pożyczce z obsługą w domu oraz w umowie pożyczki z obsługą w domu nieprawdziwej informacji o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171 poz. 1206) – i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 15 lutego 2013 r.

(dowód: decyzja Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 31.12.2013r. k. 41-42)

W dniu 5 grudnia 2016 roku powód sporządził przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 1.657,20 złotych adresowane do pozwanego W. O..

(dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty k. 28)

W dniu 21 czerwca 2017 roku W. O. nadał w placówce pocztowej Oświadczenie o spłacie kredytu darmowego adresowane do powoda, powołując się na art. 45 oraz art. 30 ust. 1 pkt 7 i 15 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim.

(dowód: oświadczenie o spłacie kredytu darmowego k. 40-40v.)

W. O. jest zatrudniony w Zakładzie (...) w N. jako operator maszyn na czas nieokreślony. Otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 1.347,88 złotych netto. Małżonka pozwanego pracuje jako salowa w Zespole (...) w S., na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, za wynagrodzeniem w kwocie 1.642,87 złotych. W/w wynagrodzenie jest obciążone zajęciem komorniczym w miesięcznej kwocie 150 złotych.

(dowód: zaświadczenie k. 35-36)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

W przedmiotowej sprawie strony nie kwestionowały samego faktu zawarcia umowy, lecz odmiennie interpretowały jej zapisy i wywodziły z jej treści odmienne wnioski.

Umowa pożyczki z dnia 14 listopada 2012r., stanowiąca podstawę dochodzonej przez powoda kwoty stanowi umowę o kredyt konsumencki, uregulowaną w ustawie z dnia z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2016.1528 j.t.), dalej jako KredKonsU.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do odpowiedzi na pytania, czy powód przy zawarciu umowy pożyczki naruszył postanowienia ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011r. w brzmieniu obowiązującym w czasie zawarcia umowy, a tym samym, czy pozwany w wyniku złożenia w dniu 21 czerwca 2017 oświadczenia mógł zgodnie z zapisem art. 45 ust. 1 w/w ustawy spłacić przedmiotową pożyczkę bez odsetek i innych kosztów należnych powodowi w terminie i w sposób ustalony w umowie, czy też winien spłacać całość zobowiązania zgodnie z zapisami umownymi.

Zgodnie z art. 45 ust 1 przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie.

Sankcja kredytu darmowego polega zatem w ogólności na uprawnieniu konsumenta do spłaty kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. Zgodnie z uzasadnieniem do KredKonsU, celem sankcji kredytu darmowego jest pozbawienie kredytodawcy prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu za naruszenie obowiązków informacyjnych. Takimi opłatami należnymi za udzielony kredyt są w istocie wyłącznie koszty wchodzące w skład całkowitego kosztu kredytu, gdyż koszty fakultatywne pobierane są za usługi dodatkowe, a nie za sam kredyt i wobec tego nie są one kosztami należnymi z tytułu udzielonego kredytu. W konsekwencji inne koszty kredytu należne kredytodawcy, o których mowa powyżej, obejmują tylko koszty wchodzące w skład całkowitego kosztu kredytu, gdyż tylko takie koszty można zakwalifikować jako koszty należne z tytułu kredytu. Koszty te nie obejmują natomiast kosztów fakultatywnych usług dodatkowych, kosztów nieznanych kredytodawcy, kosztów związanych z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy i ponoszonych przez konsumenta kosztów notarialnych, gdyż koszty te nie są elementem całkowitego kosztu kredytu. Koszty należne kredytodawcy obejmują wszelkie koszty, które wchodzą w skład całkowitego kosztu kredytu bez względu na to, czy są pobierane wyłącznie na rzecz kredytodawcy, czy też kredytodawca jest zobowiązany koszty te po ich otrzymaniu lub ich ekwiwalent rozliczyć z osobami trzecimi. Ustawa wskazuje wyraźnie, że sankcja kredytu darmowego odnosi się oprócz odsetek jedynie do kosztów należnych kredytodawcy. Sankcja ta w daleko idący sposób modyfikuje treść stosunku prawnego łączącego kredytodawcę z konsumentem na niekorzyść tego pierwszego. Co do zasady zatem przepisy sankcjonujące dane postępowanie powinny być możliwie ściśle interpretowane nie pozwalając na pojawienie się obszarów niepewności prawnej. Skoro zatem w art. 45 KredKonsU mowa jest wyłącznie o kosztach należnych kredytodawcy to nie ma podstaw ku temu, aby sankcją obejmować również koszty, które nie są należne kredytodawcy, gdyż w istocie zmuszałoby to kredytodawcę do finansowania kosztów należnych osobom trzecim od konsumenta.

Zastosowanie sankcji kredytu darmowego uzależniono od określonych zachowań zarówno kredytodawcy, jak i kredytobiorcy. Przyjęty w art. 45 ust. 1 ustawy sposób wyliczenia naruszeń przez kredytodawcę przepisów tej ustawy wskazuje, że sankcja kredytu darmowego jest możliwa do zastosowania dopiero po łącznym zaistnieniu wszystkich wymienionych w tym przepisie naruszeń odnoszących się do danego rodzaju umowy o kredyt konsumencki, np. umowy o kredyt wiązany lub umowy o kredyt konsumencki w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym. Wskazuje się również, że nawet pojedyncze uchybienie może uzasadniać zastosowanie sankcji kredytu darmowego. Podstawę do zastosowania sankcji kredytu darmowego może stanowić m.in. pominięcie w treści umowy o kredyt konsumencki istotnych jej postanowień (tj. danych pozwalających na identyfikację konsumenta, kredytodawcy oraz pośrednika kredytowego; określenia rodzaju kredytu oraz czasu obowiązywania umowy lub całkowitej kwoty kredytu; ustaleń dotyczących terminów i sposobu wypłaty kredytu; określenia stopy oprocentowania kredytu oraz warunków jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; danych dotyczących rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania oraz całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta ustalonej w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia; określenia zasad i terminów spłaty kredytu, w szczególności kolejności zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy, w tym informację o prawie do bezpłatnego otrzymania harmonogramu spłaty kredytu; informacji o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunkach, na jakich koszty te mogą ulec zmianie; informacji o rocznej stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunkach jej zmiany oraz ewentualnych innych opłatach z tytułu zaległości w spłacie kredytu; dotyczących sposobu zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje; dotyczących terminu, sposobu i skutków odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązku zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek, a także kwoty odsetek należnych w stosunku dziennym; informacji o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem; informacji o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za dokonanie spłaty kredytu przed terminem i zasad ustalenia wysokości tej prowizji).

W niniejszej sprawie pozwany powoływał się na praktyki stosowane przez powoda naruszające art. 30 ust. 7 i 15 KredKonsU. W ocenie tutejszego Sądu zarzuty podnoszone przez pozwanego zasługują na uwzględnienie. Niewątpliwie powód w treści umowy zawartej z pozwanym błędnie wskazał kwotę do zapłaty z tytułu udzielonej pożyczki oraz co się z tym wiąże – podał nieprawidłową wysokość (...), wskazując, iż wynosi ona 47,68 %, podczas gdy prawidłowo wynosi ona ponad 200%. Klauzula o całkowitym koszcie kredytu ponoszonym przez konsumenta, wyrażonym jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym (tzw. rzeczywista roczna stopa oprocentowania) oraz sumie całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta) są z punktu widzenia interesów kredytobiorcy (konsumenta) najistotniejsze, ponieważ określają poziom jego periodycznych obciążeń związanych ze spłatą zaciągniętego kredytu. Wskazanie w treści umowy pożyczki (...) o wartości niższej niż w rzeczywistości stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy i mogło stanowić podstawę do zastosowania przez pozwanego tzw. sankcji kredytu darmowego. Nadto w zawartej umowie między stronami zabrakło określenia kwoty odsetek należnej w stosunku dziennym w przypadku odstąpienia od umowy. Jak słusznie wskazuje się w doktrynie, uniemożliwia to konsumentowi bezpośrednie i łatwe obliczenie, jaką kwotę odsetek za okres korzystania z pożyczki winien zwrócić w przypadku odstąpienie od umowy. Powyższe twierdzenia znajdują oparcie m.in. w decyzji Prezesa Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 31 grudnia 2013r. (nr decyzji (...)), który uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. polegające na niepodawaniu w umowach pożyczki (umowach o kredyt konsumencki) z obsługą w domu informacji o odsetkach w stosunku dziennym należnych (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w B. w przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy, co stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 15 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715 ze zm.) – i nakazał zaniechanie jej stosowania, a także uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działanie (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. polegające na podawaniu w Formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego wykorzystywanym przy pożyczce z obsługą w domu oraz w umowie pożyczki z obsługą w domu nieprawdziwej informacji o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171 poz. 1206) – i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 15 lutego 2013r.

Wobec tak ustalonego stanu faktycznego i prawnego Sąd uznał, iż pozwanemu przysługiwało prawo złożenia oświadczenia o spłacie kredytu darmowego. Nie można zgodzić się z zarzutem strony powodowej, iż prawo do skorzystania z przedmiotowej sankcji przysługujące pozwanemu wygasło. Zgodnie z art. 45 ust 5 ustawy uprawnienie to wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Zwrot „wykonanie umowy” użyty w art. 45 ust. 5 KredKonsU, od którego zaczyna biec roczny termin na wygaśnięcie uprawnienia konsumenta do złożenia oświadczenia o sankcji kredytu darmowego, oznacza przede wszystkim stan, w którym wszelkie zobowiązania obu stron umowy o kredyt konsumencki zostały w pełni wykonane, nie można odnosić tego wyłącznie, jak podnosi powód, do wykonania zobowiązania po stronie kredytodawcy. Nie ma przy tym znaczenia, czy zostały one wykonane w terminie, dobrowolnie, czy też przymusowo, np. w drodze egzekucji komorniczej. Należy przy tym zaznaczyć, że chodzi tutaj o zobowiązania określone treścią umowy o kredyt konsumencki bez uwzględnienia skutków sankcji kredytu darmowego. W konsekwencji, jeżeli konsument lub kredytodawca pozostaje w opóźnieniu lub zwłoce z wykonaniem jakiegokolwiek obowiązku wynikającego z umowy o kredyt konsumencki termin roczny na wygaśnięcie uprawnienia do złożenia oświadczenia z art. 45 ust. 1 nie rozpoczyna swojego biegu. Przedawnienie danego roszczenia nie wpływa na rozpoczęcie biegu terminu wygaśnięcia uprawnienia dotyczącego sankcji kredytu darmowego, gdyż przedawnione roszczenie nadal istnieje i nie jest uznawane za wykonane. (zob. M. Chruściak, A. Kopeć, M. Kłoda Ustawa o kredycie konsumenckim. Rekomendacje interpretacyjne podstawowych regulacji. Komentarz. Warszawa 2012). Biorąc pod uwagę powyższe rozważania należy przyjąć, iż pozwany skutecznie złożył powodowi oświadczenie o skorzystaniu z kredytu darmowego, wobec czego zobowiązany jest do zapłaty na jego rzecz kwoty 575,54 złotych, stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą udzielonej pożyczki, a kwotą dokonanej przez pozwanego spłaty. W punkcie IV wyroku Sąd orzekł o nadaniu wyrokowi w tej części rygoru natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c., albowiem w tej tylko części pozwany uznał powództwo. W pozostałej części powództwo jako niezasadne należało oddalić.

Orzeczenie o kosztach procesu wydane zostało na podstawie art. 100 k.p.c. przy zastosowaniu zasady stosownego ich rozdzielenia. Powód wygrał sprawę w 34,58 % i w takim zakresie winien uzyskać zwrot kosztów od strony pozwanej. Wysokość poniesionych kosztów procesu przez powoda wyniosła 930,54 złotych w tym 900 złotych tytułem kosztów zastępstwa prawnego, 30 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu oraz 0,54 złotych tytułem opłat manipulacyjnych. Wobec powyższego Sąd w punkcie III wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 321,78 złotych. (34,58% x 930,54 zł).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...),

3.  (...)

S., (...)