Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 1781 / 14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Małgorzata Wąchała

po rozpoznaniu w dniu 28.02.2017 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa S. J.

przeciwko Gminie S.

o zapłatę 753 000 zł

I. zasądza od pozwanej na rzecz powoda 633 468 zł (sześćset trzydzieści trzy tysiące czterysta sześćdziesiąt osiem złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 06.11.2014 r. do dnia 31.12.2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty;

II. oddala dalej idące powództwo;

III. zasądza od pozwanej na rzecz powoda 39 127, 87 zł kosztów procesu;

IV. nakazuje pozwanej uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 2 722, 07 zł nieopłaconych kosztów sądowych;

V. nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu z roszczenia zasądzonego na rzecz powoda w punkcie I wyroku 513, 48 zł pozostałej części nieopłaconych kosztów sądowych.

I C 1781 / 14

UZASADNIENIE

Powód S. J. wniósł o zasądzenie od pozwanej Gminy S. 659 400 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 06.11.2014 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu.

Powód podał, że jest na podstawie umowy darowizny z dnia 30.12.2009 r. właścicielem nieruchomości o pow. 1,1917 ha objętej KW nr (...), położonej w S. przy ul. (...). Działka nr (...) uległa podziałowi na cztery działki, a następnie scaleniu, i stanowi obecnie jedną działkę nr (...). Zgodnie z obowiązującym do dnia 27.11.2014 r. miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego przyjętym uchwałą Rady Gminy Ś. z dnia 28.10.2004 r. opisana nieruchomość była położona w przeważającej części, tj. na powierzchni 10 664 m ( 2) (89,5 %) na terenie o przeznaczeniu mieszkalno-usługowym (...), gdzie dopuszczalna była zabudowa wielomieszkaniowa, a jedynie w niewielkiej części na terenie przeznaczonym pod zieleń nieurządzoną (...). Uchwałą Rady Miejskiej w S. z dnia 17.10.2013 r. dokonano zmiany przeznaczenia nieruchomości. Obowiązujący obecnie plan miejscowy w stosunku do opisanej nieruchomości wyłącza w ogóle przeznaczenie pod zabudowę wielomieszkaniową, dopuszcza na części nieruchomości (7 748 m ( 2), tj. 65 % powierzchni) położonej na obszarze oznaczonym (...) zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, znaczącą część nieruchomości – 4 169 m ( 2) (35 %) sytuuje na terenie (...) (...) z przeznaczeniem pod zieleń urządzoną i nieurządzoną. Powód zlecił architektowi przeprowadzenie symulacji możliwości wykorzystania nieruchomości do celów inwestycyjnych na podstawie dotychczasowego oraz nowego planu miejscowego. Jak wynika z symulacji, powierzchnia zabudowy do sprzedaży możliwa do uzyskania przy planie miejscowym z 2004 r. wynosiła ok. 6 750 m ( 2), zaś przy nowym planie miejscowym zaledwie ok. 2 500 m ( 2).

Wobec powyższego należy uznać, że w wyniku zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego korzystanie z opisanej nieruchomości w sposób zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe, zaś powód jako właściciel tej nieruchomości poniósł szkodę polegającą na obniżeniu wartości nieruchomości. Poprzez zmianę miejscowego plany doszło do uniemożliwienia korzystania z nieruchomości zgodnie z jej dotychczasowym przeznaczeniem w miejscowym planie, w szczególności poprzez:

- wyłączenie w ogóle na obszarze nieruchomości możliwością zabudowy wielomieszkaniowej

oraz

- znaczące zmniejszenie obszaru z przeznaczeniem pod zabudowę jako taką na korzyść terenu z przeznaczeniem pod zieleń,

co istotnie ograniczyło możliwości zagospodarowania nieruchomości, w tym zwłaszcza wykorzystania jej pod inwestycję lub sprzedaży jako nieruchomość pod inwestycję oraz spowodowało istotne obniżenie wartości nieruchomości, tj. o 36 %. Doszło do szkody po stronie powoda, która wyraża się obniżeniem wartości nieruchomości z 1 837 000 zł do 1 177 000 zł, tj. o kwotę 659 400 zł.

Powód wskazał, że na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym żąda od pozwanej odszkodowania w wysokości 659 400 zł.

Pismem z dnia 28.04.2014 r., doręczonym dnia 05.05.2014 r., powód wystąpił o zapłatę odszkodowania w kwocie dochodzonej pozwem. Termin na dobrowolne dokonanie zaspokojenia roszczeń powoda przewidziany w art. 37 ust. 9 upzp upłynął 05.11.2014 r. Do tego dnia powód nie uzyskał odpowiedzi na złożone żądanie ani zaspokojenia zgłoszonego roszczenia.

W odpowiedzi na pozew (k. 121-125) pozwana Gmina S. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Pozwana podniosła, że powód nie podał, iż zbywa nieruchomość, której wartość uległa obniżeniu. Odszkodowanie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości ustala się na dzień sprzedaży zgodnie z art. 37 ust. 1 w zw. z art. 36 ust. 3 upzp. Ponieważ powód nie dokonał zbycia nieruchomości, jedyną podstawą odszkodowania jest art. 36 ust. 1 upzp. Powód powinien udowodnić, że w związku z uchwaleniem nowego planu korzystanie z nieruchomości albo jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone. Nieruchomość ta jest łąką, a w praktyce ugorem zupełnie nie wykorzystywanym przez powoda.

Pozwana podniosła, że wartość działki wzrosła w chwili uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego uchwałą Rady Gminy Ś. z dnia 28.10.2014 r. i wartość ta nie uległa obniżeniu w wyniku uchwalenia nowego planu zagospodarowania przestrzennego uchwałą Rady Miejskiej w S., jak również w żaden sposób uchwalenie nowego planu miejscowego nie spowodowało, że powód nie może korzystać z nieruchomości w sposób dotychczasowy lub zgodnie z jego przeznaczeniem. Nic nie uzasadnia przyznania powodowi odszkodowania.

Według pozwanej w dotychczasowym planie nie było mowy o zabudowie wielomieszkaniowej, nietrafne są zarzuty powoda dotyczące wyłączeń sposobu zabudowy nieruchomości w wyniku uchwale nowego planu miejscowego.

Roszczenie powoda co do zasady i co do wysokości nie zasługuje na uwzględnienie i powinno zostać oddalone, tym bardziej że przepis art. 36 ust. 1 upzp wymaga, aby powód wykazał, iż w związku z uchwaleniem nowego planu miejscowego poniósł rzeczywistą szkodę, a więc już poniesioną, a nie hipotetyczną.

Pismem z dnia 14.06.2016 r. (k. 306-307) powód rozszerzył żądanie pozwu o dalszą kwotę 93 600 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tj. zażądał łącznie 753 000 zł.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

Powód S. J. jest właścicielem nieruchomości położonej w S. - działki nr (...), wcześniej nr (...), o pow. 1,1917 ha, oznaczonej jako grunty orne i łąki, objętej KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Oławie.

Powód nabył tę nieruchomość na podstawie umowy darowizny z dnia 30.12.2009 r., rep. (...). Wcześniej jej właścicielem był dziadek powoda, który uprawiał grunt jako rolny.

Aktualnie teren nie jest użytkowany rolniczo; stanowi nieużytki.

/ dowód: wydruk elektronicznej KW nr (...) – k. 7-8, 463-474; umowa darowizny z

dnia 30.12.2009 r., rep. (...) – k. 20-21; ortofotomapy – k. 138-142; zeznania

świadków: W. B. – e-protokół z dnia 13.11.2015 r. 00.01.05-00.33.48,

J. J. (1) – e-protokół z dnia 13.11.2015 r. 00.33.49-00.49.26 /

W 2011 r. powód i jego ojciec J. J. (1) zaczęli rozważać inwestycyjne wykorzystanie nieruchomości przy ul. (...) pod zabudowę.

/ dowód: zeznania świadka J. J. (1) – e-protokół z dnia 13.11.2015 r. 00.33.49-

00.49.26 /

Powód wystąpił o podział działki nr (...).

Decyzją nr (...) z dnia 02.04.2013 r. Burmistrz S. zatwierdził podział działki nr (...) na działki:

- nr (...) – o pow. 0,3413 ha, w tym:

- (...) – 0,0023 ha,

- (...) – 0,1803 ha,

- (...) 0,1355 ha,

- nr (...) – o pow. 0,3618 ha, w tym:

- (...) – 0,3273 ha,

- (...) – 0,0345 ha,

- nr (...) – o pow. 0,1175 ha, w tym:

- (...) – 0,0482 ha,

- (...) – 0,0054 ha,

- (...) 0,0639 ha,

- nr (...) – o pow. 0,3711 ha, w tym:

- (...) 0,3711 ha.

Działka nr (...) miała być przeznaczona pod drogę wewnętrzną.

Wobec zmiany koncepcji zagospodarowania terenu dawna działka nr (...) została ponownie scalona i obecnie oznaczona jest nrem(...)

/ dowód: wydruk elektronicznej KW nr (...) – k. 463-474; wypis z rejestru gruntów

– k. 19; decyzja nr (...) z dnia 02.04.2013 r. – k. 22; zeznania świadka J.

(...) – e-protokół z dnia 13.11.2015 r. 00.33.49-00.49.26 /

Uchwałą nr (...) z dnia 28.10.2004 r. Rada Gminy Ś. przyjęła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla południowej części obrębu S..

Zgodnie z tym planem działka nr (...) znajdowała się w obszarze (...) oraz (...) (0,1253 ha), a działki nr (...) w obszarze (...).

/ dowód: uchwała z dnia 28.10.2004 r. – k. 24-28 /

Uchwałą nr (...) z dnia 17.10.2013 r. Rada Miejska w S. przyjęła nowy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla południowej części obrębu S..

Zgodnie z tym planem nieruchomość powoda znalazła się:

- w części o pow. 7 750 m 2 – w obszarze (...),

- w części o pow. 4 167 m 2 – w obszarze 19 (...).

Działka nr (...) znalazła się w obszarze (...) oraz (...) (...), działka nr (...) w obszarze (...), działka nr (...) w obszarze (...), działka nr (...) w obszarze (...) i (...) (...).

Wskaźnik intensywności zabudowy na terenie (...) nie może przekraczać 0,3. Powierzchnia terenu biologicznie czynnego powinna wynosi minimum 60 % powierzchni działki budowlanej lub terenu inwestycji.

/ dowód: wypis i wyrys z (...) z dnia 29.01.2014 r. – k. 58-63; uchwała z dnia 28.10.2013 r. – k.

64-73; wypis i wyrys z (...) z dnia 23.06.2014 r. – k. 127-131; wypis i wyrys z (...) z

dnia 23.06.2014 r. – k. 132-137; opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości

K. P. – k. 224-277 /

Na przełomie lutego i marca 2014 r. na zlecenie ojca powoda J. J. (1) arch. W. B. opracował porównawczą analizę chłonności – koncepcję zagospodarowania terenu dla nieruchomości powoda przy ul. (...) w dwóch wariantach: I według mpzp z 2004 r., II według (...) z 2013 r.

W pierwszym wariancie na nieruchomości zakładano posadowienie 10 budynków z czterema lokalami dwupoziomowymi w dwóch równoległych szeregach z drogą wewnętrzną pośrodku oraz garażem podziemnym. Powierzchnia użytkowa mieszkań wynosiła 4 580 m 2.

W drugim wariancie zakładano posadowienie pięciu budynków z czterema lokalami dwupoziomowymi i garażami. Powierzchnia użytkowa mieszkań wynosiła 2 278 m 2.

W otoczeniu nieruchomości znajdują się budynki jednorodzinne, a także zabudowa usługowa.

W. B. opracował także projekt budowlany, który został złożony w Starostwie Powiatowym w celu uzyskania pozwolenia na budowę.

/ dowód: analiza chłonności – k. 80-87, k. 207; koncepcja zagospodarowania – k. 148-151;

zeznania świadków: W. B. – e-protokół z dnia 13.11.2015 r. 00.01.05-

00.33.48, J. J. (1) – e-protokół z dnia 13.11.2015 r. 00.33.49-00.49.26 /

Na zlecenie powoda rzeczoznawca majątkowy M. S. sporządził operat szacunkowy dotyczący wartości nieruchomości, w którym oszacował wartość wg stanu przed uchwaleniem nowego planu miejscowego na 1 837 000 zł oraz wartość wg stanu po uchwaleniu nowego planu miejscowego na 1 177 600 zł. Różnica wartości nieruchomości wyniosła w tym operacie 659 400 zł.

/ dowód: operat szacunkowy z dnia 17.04.2014 r. – k. 29-48 /

Pismem z dnia 28.04.2014 r., doręczonym dnia 05.05.2014 r., pełnomocnik powoda skierował do pozwanej Gminy wniosek o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę w wysokości 659 400 zł w związku ze zmianą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla nieruchomości stanowiącej działki nr (...), obręb S., położone w S. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Oławie prowadzi KW nr (...).

Do wezwania pełnomocnik powoda dołączył operat szacunkowy z dnia 17.04.2014 r.

/ dowód: pismo z dnia 28.04.2014 r. – k. 88-89; potwierdzenie doręczenia – k. 90 /

Pismem z dnia 23.06.2014 r. pozwana poinformowała powoda o umorzeniu postępowania

administracyjnego oraz o dalszym rozpatrywaniu sprawy na podstawie przepisów prawa cywilnego.

Decyzją nr (...) Burmistrz S. na podstawie art. 104 w zw. z art. 105 § 1 kpa umorzył postępowanie administracyjne z wniosku S. J. w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości będącej własnością powoda.

/ dowód: pismo z dnia 23.06.2014 r. – k. 91; decyzja nr (...) – k. 92 /

Pismem z dnia 04.11.2014 r. pozwana poinformowała pełnomocnika powoda, że zleciła sporządzenie kontroperatu szacunkowego dla potrzeb ustalenia, czy nastąpiła faktyczna utrata wartości nieruchomości powoda spowodowana brakiem możliwości korzystania z ww. nieruchomości w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem w zw. z uchwaleniem nowego planu miejscowego, który to operat zostanie sporządzony do dnia

/ dowód: pismo z dnia 04.11.2014 r. – k. 93 /

W sąsiedztwie nieruchomości powoda znajdują się działki zabudowane budynkami jednorodzinnymi, które były przedmiotem następujących transakcji:

- działka nr (...) – o pow. 750 m 2 – sprzedana dnia 03.07.2014 r. wraz z udziałem 1/30 w działce nr (...) stanowiącej drogę wewnętrzną – za cenę 110 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 1 502 m 2 – sprzedana dnia 17.05.2016 r. wraz z udziałem 1/15 w działce nr (...) stanowiącej drogę wewnętrzną – za cenę 228 000 zł + 12 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 1 000 m 2 – sprzedana dnia 25.10.2016 r. wraz z udziałem 1/30 w działce nr (...) stanowiącej drogę wewnętrzną – za cenę 165 000 zł + 1, 00 zł,

- działka nr (...) – o pow. 1 000 m 2 – sprzedana dnia 21.07.2016 r. wraz z udziałem 1/30 w działce nr (...) stanowiącej drogę wewnętrzną – za cenę 165 000 zł + 1 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 1 000 m 2 – sprzedana dnia 08.02.2016 r. – za cenę 110 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 1 002 m 2 – sprzedana dnia 15.05.2014 r. – za cenę 114 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 1 000 m 2 – sprzedana dnia 03.02.2016 r. – za cenę 135 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 123 000 m 2 oraz działka nr (...) – o pow. 800 m 2 – sprzedane dnia 16.12.2015 r. – za cenę 123 000 zł + 127 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 760 m 2 – sprzedana dnia 02.10.2014 r. – za cenę 120 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 750 m 2 – sprzedana dnia 03.07.2014 r. wraz z udziałem 1/30 w działce nr (...) stanowiącej drogę wewnętrzną – za cenę 105 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 750 m 2 – sprzedana dnia 22.12.2015 r. wraz z udziałem 1/30 w

działce nr (...) stanowiącej drogę wewnętrzną – za cenę 110 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 750 m 2 – sprzedana dnia 15.10.2014 r. wraz z udziałem 1/30 w działce nr (...) stanowiącej drogę wewnętrzną – za cenę 110 000 zł,

- działka nr (...) – o pow. 885 m 2 – sprzedana dnia 29.04.2016 r. wraz z udziałem 1/30 w działce nr (...) stanowiącej drogę wewnętrzną – za cenę 130 980 zł + 1, 00 zł,

- działki nr (...) o pow. 1 279 m ( 2), nr (...) o pow. 2 415 m ( 2), nr (...) o pow. 2 122 m ( 2), nr (...) o pow. 2 101 m ( 2), nr (...)o pow. 1 047 m ( 2) – sprzedane dnia 11.12.2013 r. – za cenę łączną 1 603 920 zł,

- działka nr (...) o pow. 3 135 m 2 – sprzedana dnia 12.02.2013 r. – za cenę 590 400 zł,

- działki nr (...) o pow. 1 447 m 2 i nr 281/47 o pow. 2 076 m 2 – sprzedane dnia 16.12.2015 r. – za cenę łączną 634 680 zł,

- działka nr (...) – o pow. 9 675 m 2 – sprzedana dnia 30.01.2015 r. – za cenę 1 230 000 zł.

/ dowód: umowy sprzedaży – k. 356-431 /

Wartość rynkowa nieruchomości powoda położonej w S. przy ul. (...)działki nr (...) – wynosi:

- przy uwzględnieniu przeznaczenia wynikającego z postanowień miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przyjętego uchwałą Rady Gminy Ś. nr (...) z dnia 28.01.2004 r. – 154 zł/m 2,

- przy uwzględnieniu przeznaczenia wynikającego z postanowień miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przyjętego uchwałą Rady Miejskiej w S. nr (...) z dnia 17.10.2013 r. – 153 zł/m 2 – dla części nieruchomości niewyłączonej spod zabudowy oraz 16 000 zł – dla części nieruchomości przeznaczonej pod teren zielony.

Wartość 1 m 2 nieruchomości powoda została wyliczona w podejściu porównawczym metodą korygowania ceny średniej, przy następujących założeniach cech rynkowych:

- lokalizacja:

- 1 – mniej atrakcyjne miejscowości (gmina C.),

- 2 – średnio atrakcyjne miejscowości (gmina D.),

- 3 – miasta gminne (S., K.),

- 4 – atrakcyjne miejscowości podwrocławskie,

- 5 – bardzo atrakcyjne miejscowości podwrocławskie (graniczące z miastem) – W.,

- wielkość powierzchni gruntu: cecha ciągła,

- intensywność zabudowy (wielkość możliwego do zrealizowania PUM w stosunku do wielkości całego gruntu): cecha ciągła,

- sąsiedztwo:

- 1 – zabudowa zróżnicowana – mieszkaniowa i niemieszkalna, grunty niezabudowane,

- 2 – korzystne – nowe osiedla mieszkaniowe; teren zagospodarowany,

- prawo do gruntu:

- 1 – użytkowanie wieczyste,

- 2 – własność,

- zurbanizowanie terenu (uzbrojenie, drogi dojazdowe, itp.): cecha nieistotna, nieróżnicująca nieruchomości w bazie porównawczej.

Do oszacowania wartości nieruchomości według planu miejscowego z 2004 r. zostały przyjęte nieruchomości położone w K., D. (2), K., B. (2), W. i S. (6), o powierzchni gruntu od 1 588 m 2 do 2,6 ha, sprzedane w okresie od 05.2013 r. do 12.2015 r. za ceny jednostkowe od 70 zł/m 2 do 369 zł/m 2, tj. średnio 201 (średnia arytmetyczna) lub 198 zł (mediana).

W S. lub bezpośredniej okolicy nie było dostatecznej ilości transakcji gruntami o charakterze inwestycyjnym – pod zabudowę (...).

Do oszacowania wartości nieruchomości według planu miejscowego z 2013 r. zostało przyjęte 19 nieruchomości położonych w S., o powierzchni gruntu od 680 m 2 do 1 113 m 2, sprzedane w okresie od 07.2014 r. do 02.2016 r. za ceny jednostkowe od 130 zł/m 2 do 187 zł/m 2, tj. średnio 153 zł (średnia arytmetyczna) lub 151 zł (mediana).

Przy przewidzianym w planie miejscowym z 2004 r. przeznaczeniu mieszkalno-usługowym nieruchomość miała charakter inwestycyjny, tj. mogła być wykorzystana pod budowę budynku wielomieszkaniowego lub mieszkaniowo-usługowego.

Na wycenę nie ma wpływu niepełne uzbrojenie działki – brak sieci kanalizacyjnej, co jest typowe dla terenów poza W.. Niezbędnym uzbrojeniem jest sieć wodociągowa i elektroenergetyczna.

/ dowód: opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości K. P. – k. 224-277,

330-339; ustna opinia uzupełniająca biegłej K. P. – e-protokół z dnia

28.02.2017 r. 00.00.46-00.36.21 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Powód dochodził od pozwanej odszkodowania odpowiadającego zmniejszeniu wartości nieruchomości położonej przy ul. (...) w S. na skutek uchwalenia nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego tej miejscowości przez Radę Miejską w S..

Co do zasady to roszczenie należy uznać za usprawiedliwione.

Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może żądać od gminy:

1) odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo

2) wykupienia nieruchomości lub jej części.

Z kolei zgodnie z art. 36 ust. 3 tej ustawy, jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, wartość nieruchomości uległa obniżeniu, a właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość i nie skorzystał z roszczeń, o których mowa w ust. 1, może żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13.06.2013 r., IV CSK 680/12, właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, której wartość uległa obiektywnemu obniżeniu w związku z zaistnieniem przesłanek określonych w art. 36 ust. 1 upzp, przysługuje w stosunku do gminy roszczenie o odszkodowanie już za samo obniżenie wartości nieruchomości. Wcześniej, w wyroku z dnia 12.10.2007 r., V CSK 230/07, Sąd Najwyższy uznał, że odszkodowanie na podstawie art. 36 ust. 1 upzp przysługuje za rzeczywiście poniesioną szkodę, która polega na obniżeniu wartości nieruchomości w związku ze zmianą przeznaczenia nieruchomości.

Należąca do powoda nieruchomość przy ul. (...)działka nr (...), uprzednio nr (...), pod rządem planu miejscowego z 2004 r. znajdowała się na terenie o przeznaczeniu mieszkalno-usługowym, natomiast po zmianie planu miejscowego w 2013 r. leży w obszarze przewidzianym pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne. Widać zatem, że przeznaczenie tej nieruchomości, pomimo częściowego podobieństwa, uległo istotnej zmianie. W miejsce zabudowy mieszkalno-usługowej, w tym wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej, pojawiła się wyłącznie zabudowa mieszkalna jednorodzinna. Zamiast jednego lub kilku budynków wielorodzinnych, mieszkalnych lub mieszkalno-usługowych, możliwe będzie zabudowanie tej działki jedynie domami jednorodzinnymi. Dodatkowo elementem zmiany zawartej w nowym planie miejscowym jest istotne ograniczenie możliwości zabudowy w postaci wyłączenia obszaru zieleni w ogóle spod zabudowy oraz zmiana współczynnika intensywności zabudowy – wymagane jest pozostawienie terenu biologicznie czynnego na minimum 60 % powierzchni działki budowlanej lub terenu inwestycji.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19.12.2006 r., V CSK 332/06, przewidziane w art. 36 ust. 1 upzp roszczenia przysługują właścicielowi nieruchomości bądź użytkownikowi wieczystemu, gdy uchwalony lub zmieniony plan uniemożliwia im lub istotnie ogranicza zarówno kontynuowanie dotychczasowego korzystania z nieruchomości, jak i pozbawia ich potencjalnej możliwości korzystania z nieruchomości zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem. W takich okolicznościach nie ma znaczenia aktualne użytkowanie działki jako działki rolnej, skoro zmiana planu miejscowego spowodowała zmianę oczekiwanej możliwości zagospodarowania albo warunków zbycia nieruchomości. Powód mógł rozważać własną inwestycję albo sprzedaż gruntu, jednakże plany co do wykorzystania gruntu musiały ulec zmianie.

Sąd uznał zatem, iż roszczenie powoda jest co do zasady usprawiedliwione.

Ocena wysokości roszczenia powoda wymagała ustalenia, czy zachodzi różnica i to w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości pomiędzy wartością ustaloną z uwzględnieniem przeznaczenia przewidzianego w mpzp z 2004 r. a wartością ustaloną z uwzględnieniem przeznaczenie przewidzianego w mpzp z 2013 r. Ustalenie to wymagało przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości.

Zasady określania wartości rynkowej nieruchomości uregulowane zostały w ustawie z dnia 29.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz w wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21.09.2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego.

Reguły te przedstawiają się następująco:

- wartość rynkową nieruchomości stanowi najbardziej prawdopodobna jej cena, możliwa do uzyskania na rynku, określona z uwzględnieniem cen transakcyjnych – art. 151 ust. 1 ugn,

- wartość nieruchomości określa się w pierwszej kolejności przy zastosowaniu podejścia porównawczego,

- podejście porównawcze polega na założeniu, że wartość rynkowa odpowiada cenom, jakie uzyskano za nieruchomości podobne, które były przedmiotem obrotu rynkowego, ceny te koryguje się ze względu na cechy różniące nieruchomości podobne od nieruchomości wycenianej oraz uwzględnia się zmiany poziomu cen wskutek upływu czasu; podejście to stosuje się, jeżeli znane są ceny i cechy nieruchomości podobnych do nieruchomości wycenianej - art. 152 ust. 1 i 153 ust. 1 ugn,

- wyboru właściwego podejścia oraz metody i techniki szacowania nieruchomości dokonuje rzeczoznawca majątkowy, uwzględniając w szczególności cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, przeznaczenie w planie miejscowym, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stan jej zagospodarowania oraz dostępne dane o cenach, dochodach i cechach nieruchomości podobnych – art. 154 ust. 1 ugn,

- w przypadku braku planu miejscowego przeznaczenie nieruchomości ustala się na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – art. 154 ust. 2 ugn,

- w przypadku braku studium lub decyzji, o których mowa w ust. 2, uwzględnia się faktyczny sposób użytkowania nieruchomości – art. 154 ust. 3 ugn,

- rzeczoznawca majątkowy sporządza na piśmie opinię o wartości nieruchomości w formie operatu szacunkowego – art. 156 ust. 1 ugn,

- określanie wartości nieruchomości poprzedza się analizą rynku nieruchomości, w szczególności w zakresie uzyskiwanych cen, czynszów oraz warunków zawarcia transakcji - § 3 ust. 2 rozp.,

- przy zastosowaniu podejścia porównawczego konieczna jest znajomość cen transakcyjnych nieruchomości podobnych do nieruchomości wycenianej, a także cech tych nieruchomości wpływających na poziom ich cen - § 4 ust. 1 rozp.,

- w podejściu porównawczym stosuje się metodę porównywania parami, metodę korygowania ceny średniej albo metodę analizy statystycznej rynku - § 4 ust. 2 rozp.,

- przy metodzie porównywania parami porównuje się nieruchomość będącą przedmiotem wyceny, której cechy są znane, kolejno z nieruchomościami podobnymi, które były przedmiotem obrotu rynkowego i dla których znane są ceny transakcyjne, warunki zawarcia transakcji oraz cechy tych nieruchomości – § 4 ust. 3 rozp.,

- przy metodzie korygowania ceny średniej do porównań przyjmuje się co najmniej kilkanaście nieruchomości podobnych, które były przedmiotem obrotu rynkowego i dla których znane są ceny transakcyjne, warunki zawarcia transakcji oraz cechy tej nieruchomości; wartość nieruchomości będącej przedmiotem wyceny określa się w drodze korekty średniej ceny nieruchomości podobnych współczynnikami korygującymi, uwzględniającymi różnice w poszczególnych cechach tych nieruchomości - § 4 ust. 4 rozp.,

- w operacie szacunkowym przedstawia się sposób dokonania wyceny nieruchomości, w tym - § 56 ust. 1 rozp.:

1) określenie przedmiotu i zakresu wyceny;

2) określenie celu wyceny;

3) podstawę formalną wyceny nieruchomości oraz źródła danych o nieruchomości;

4) ustalenie dat istotnych dla określenia wartości nieruchomości;

5) opis stanu nieruchomości;

6) wskazanie przeznaczenia wycenianej nieruchomości;

7) analizę i charakterystykę rynku nieruchomości w zakresie dotyczącym celu i sposobu wyceny;

8) wskazanie rodzaju określanej wartości, wyboru podejścia, metody i techniki szacowania;

9) przedstawienie obliczeń wartości nieruchomości oraz wyniku wyceny wraz z uzasadnieniem.

Jak wynika z art. 154 ust. 1-3 ugn przeznaczenie nieruchomości bierze się pod uwagę najpierw z uwzględnieniem planu miejscowego, następnie w razie braku planu z uwzględnieniem studium, w ostatniej zaś kolejności, gdy brak jest i planu i studium, uwzględnia się stan faktycznego wykorzystania nieruchomości. W tych okolicznościach dla oceny, czy zaszła zmiana wartości nieruchomości uzasadniająca obowiązek naprawienia szkody po stronie gminy, bez znaczenia pozostaje faktyczny sposób aktualnego zagospodarowania nieruchomości.

Analizując treść sporządzonej w tej sprawie opinii biegłej z zakresu szacowania nieruchomości K. P. sąd doszedł do wniosku, iż może ona stanowić podstawę ustalenia wartości nieruchomości powoda, aczkolwiek nie w pełnym zakresie.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że opinia w formie operatu szacunkowego została sporządzona prawidłowo, zgodnie z opisanymi wyżej regułami szacowania i opracowywania operatów szacunkowych. Opiniująca przeprowadziła analizę rynku, wzięła pod uwagę istotne okoliczności wpływające na wycenę nieruchomości, uwzględniła jej cechy mogące wpływać na oszacowanie. Przeprowadziła merytoryczną ocenę stanu nieruchomości, jej lokalizacji i atrakcyjności, oraz co zasady wykonała prawidłowe obliczenia stanowiące podstawę oszacowania.

Oszacowanie zostało opracowane podejściem porównawczym metodą korygowania ceny średniej. Metoda ta została przez biegłą prawidłowo zastosowana. Biegła przyjęła do porównania przy szacowaniu nieruchomości według planu z 2004 r. 13 nieruchomości, w tym sześć położonych w S., jedną w K., dwie w D., jedną w K., dwie w B. i jedną w W., natomiast przy szacowaniu nieruchomości według planu z 2013 r. 19 nieruchomości położonych w S.. Pozwana zakwestionowała przyjęcie do porównania nieruchomości położonych w B. i W., jednakże to zastrzeżenie nie było zasadne. W opinii uzupełniającej oraz podczas przesłuchania na rozprawie biegła zwróciła uwagę na korygowanie lokalizacji jako czynnika cenotwórczego przy pomocy stosownych współczynników i tę korektę należy uznać za prawidłową. Opiniująca przyjęła wskaźnik atrakcyjności lokalizacji dla nieruchomości wycenianej – 3, zaś dla nieruchomości położonych w B. i W. odpowiednio 2 i 1. Widać zatem, że położenie nieruchomości porównawczych w tych miejscowościach, bardziej atrakcyjnych, zostało uwzględnione. Lokalizacja wycenianej nieruchomości wpływa w ten sposób na zmniejszenie ceny w porównaniu do ceny uzyskanej za nieruchomości zlokalizowane w tych atrakcyjniejszych miejscowościach. Biegła wyjaśniła także, że konieczne było sięgnięcie do transakcji sprzedaży nieruchomości poza S. z uwagi na zbyt małą ilość takich transakcji na rynku lokalnym. Jeżeli rynek lokalny nie pozwala na stworzenie pełnego, miarodajnego zbioru porównawczego, należy sięgnąć do rynku regionalnego. Różnice w cechach rynkowych wpływających na oszacowanie, w tym różnice w lokalizacji koryguje się przy użyciu stosownych współczynników – na tym polega korygowanie ceny średniej. Biegła odniosła się także do zastrzeżeń pozwanej dotyczących traktowania gruntu jako inwestycyjnego pod rządem planu z 2004 r. Wskazała, że przeznaczenie gruntu i możliwość jego zabudowy oznaczały, że mógł on być wykorzystany nie na własne potrzeby właściciela, ale na cele inwestycyjne, tj. wybudowanie obiektu budowlanego i sprzedaż lokali mieszkalnych lub użytkowych. W takich warunkach uznawanie gruntu za inwestycyjny jest prawidłowe.

Na wycenę nieruchomości nie wpływa brak dostępu do sieci kanalizacyjnej. Biegła trafnie zwróciła uwagę, że podstawowe znaczenie ma dostęp do wody i energii elektrycznej. Brak kanalizacji może być czasowo przezwyciężony przez zastosowanie szamba, przydomowej czy osiedlowej oczyszczalni, itp. W opinii (s. 10 – k. 233) zostało jednak zaznaczone, że sieć kanalizacyjna znajduje się na etapie realizacji (zakończone prace projektowe, prawdopodobne bliskie rozpoczęcie realizacji wzdłuż ulicy (...)).

Również bliskość cmentarza nie ma istotnego znaczenia, gdyż wyceniana nieruchomość do niego nie przylega, jest oddzielona wodą i obszarem zieleni, dojazd do niej nie następuje obok cmentarza ani też dojazd na cmentarz nie przebiega obok tej działki.

Odwołanie się przez pozwaną do szeregu transakcji działkami w S. nie daje podstaw do zakwestionowania prawidłowości oszacowania. Niektóre z przywołanych przez pozwaną transakcji zostały ujęte w zbiorze porównawczym. Ponadto ceny jednostkowe tych nieruchomości kształtowały się na poziomie 140 – 170 zł/m 2, zaś skorygowana cena jednostkowa wynikająca z opinii wynosi 153 zł, czyli jak najbardziej odpowiada cenom w transakcjach rzeczywistych.

Można zwrócić uwagę, że wyliczone w operacie biegłej K. P. wartości jednostkowe: dla pierwotnego przeznaczenia 154 zł/m 2 oraz dla nowego przeznaczenia 153 zł/m 2 praktycznie się nie różnią. Samo zmniejszenie ceny jednostkowej to 1/154, czyli 0,65 %, co jest różnicą w istocie pomijalną. Na obniżenie wartości nieruchomości wpływa zatem przede wszystkim ograniczenie możliwości jej zabudowy, w tym wyłączenie części gruntu pod teren zieleni.

W takich okolicznościach zachodzi zmiana przeznaczenia nieruchomości skutkująca obniżeniem jej wartości, a w konsekwencji odpowiedzialnością odszkodowawczą pozwanej Gminy wobec powoda.

Reasumując powyższe rozważania opinia biegłej K. P. została co do zasady sporządzona prawidłowo, jest rzetelna i wiarygodna, wobec czego może stanowić podstawę do ustalenia wartości nieruchomości stanowiących punkt wyjścia dla obliczenia wysokości doznanej przez powoda szkody.

Sąd oddalił wniosek pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii kolejnego biegłego jako nieuzasadniony. Sąd może bowiem dopuścić dowód z opinii innego biegłego wyłącznie wtedy, gdy opinia uprzednio sporządzona jest nieprzydatna dla celów postępowania, tzn. nie odpowiada na pytania zadane biegłemu, lub też wtedy, gdy jest wewnętrznie niespójna lub sprzeczna i to na tyle, że defekty te nie mogą zostać usunięte w drodze przeprowadzenia dowodu z opinii uzupełniającej. Opinia złożona przez biegłą K. P. nie odznaczała się wskazanymi cechami, które dyskwalifikowałyby ją jako środek dowodowy, była jedynie niekorzystna dla pozwanej. Nie daje to jednak podstawy ku temu, aby dopuszczać dowód z opinii kolejnego biegłego, w sytuacji, gdy opinia złożona do akt sprawy była rzetelna oraz co do zasady poprawna pod względem merytorycznym. O ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej poddające ją w wątpliwość. W przeciwnym wypadku wniosek taki musi zostać oceniony wyłącznie jako zmierzający do wywołania nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu. Potrzeba powołania innego biegłego powinna bowiem wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 05.11.1974 r., I CR 562/74, oraz z dnia 30.50.2007 r., IV CSK 41/07; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 07.03.2008 r., I ACa 910/07). Pozwana nie przedstawiła jednak argumentów dyskwalifikujących przydatność opinii dla potrzeb rozstrzygnięcia, ograniczając się do polemiki z wnioskami merytorycznymi opinii. Ocena całości opinii wykluczała uwzględnienie argumentów pozwanej. Trzeba też podnieść, że jakkolwiek opinia biegłego jest oparta na wiadomościach specjalnych, to podlega ona ocenie sądu w oparciu o cały zebrany w sprawie materiał, a zatem, na tle tego materiału, konieczne jest stwierdzenie, czy ustosunkowała się ona do wynikających z innych dowodów faktów mogących stanowić podstawę ocen w opinii zawartych oraz, czy opierając się na tym materiale w sposób logiczny i jasny przedstawia tok rozumowania prowadzący do sformułowanych w niej wniosków; dopiero, jeżeli opinia biegłego wymogów tych nie spełnia, wniosek strony o powołanie innych biegłych należy uznać za zasadny (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.05.2005 r., V CK 659/04).

Sąd oddalił zgłoszony na rozprawie dnia 13.11.2015 r. wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka A. Ś. zgłoszony na okoliczność dokonania wyceny rynkowej nieruchomości w świetle zmiany planu zagospodarowania przestrzennego oraz ewentualnego ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, uznając, że po pierwsze pozwana mogła przedstawić operat szacunkowy autorstwa tego świadka, po drugie zaś wycena wartości rynkowej wymagała opinii biegłego, a nie zeznań świadka.

Uwzględniając zawarte w opinii obliczenia dokonane metodą porównawczą należało ustalić, iż wartość nieruchomości powoda z uwzględnieniem przeznaczenia pod zabudowę (...) przewidzianego w planie miejscowym z 2004 r. wynosiła 11 917 m 2 x 154 zł/m 2 = 1 835 218 zł. W tabeli znajdującej się na s. 34 opinii (k. 257) wskazanie wartości całkowitej jako 1 831 937 zł dotknięte było błędem rachunkowym.

Natomiast wartość nieruchomości powoda z uwzględnieniem przeznaczenia pod zabudowę (...) przewidzianego w planie miejscowym z 2013 r. należało ustalić jako 7 750 m 2

x 153 zł/m 2 = 1 185 750 zł + 16 000 zł = 1 201 750 zł.

Jedynie w odniesieniu do powierzchni działki przyjętej do wyliczenia aktualnej wartości nieruchomości powoda sąd podzielił zastrzeżenia pozwanej wobec opinii biegłej K. P.. Biegła odliczyła od powierzchni możliwej do wykorzystania pod zabudowę 800 m 2 przeznaczone pod drogę. Wskazała, że udział w drodze wewnętrznej jest związany z nabywaną działką budowlaną, ale nie wpływa na wartość tej działki. To stanowisko nie może zostać uznane za poprawne w okolicznościach tej sprawy. Przede wszystkim pomimo wcześniejszej decyzji organu gminy co do zatwierdzenia projektu podziału geodezyjnego, nieruchomość powoda – oznaczona obecnie w ewidencji gruntów nrem 791 – ponownie stanowi jednolitą całość. Wcześniejszy podział geodezyjny zakładał powstanie wewnętrznej drogi – działki nr (...) o pow. 1 100 m 2 (odliczenie tylko 800 m 2 byłoby zatem korzystniejsze dla pozwanej), jednakże nie został ostatecznie utrzymany. Jak wynika z zeznań świadka W. B., który na zlecenie ojca powoda opracowywał koncepcję zagospodarowania terenu, nie jest obecnie możliwe wydzielenie dwóch ciągów zabudowy szeregowej z drogą biegnącą pośrodku, co było założeniem projektowanego uprzednio podziału nieruchomości. W chwili obecnej brak jest stanowczego, wiążącego projektu czy nawet koncepcji zagospodarowania tego terenu, z których wynikałoby, ile i jakie działki mogą zostać wydzielone pod zabudowę jednorodzinną oraz czy wymagać będą zorganizowania drogi wewnętrznej. Ponadto, jak wynika z mapy na s. 10 i 16 opinii oraz mapy złożonej przez biegłą na rozprawie, od strony północno-zachodniej nieruchomość przylega do działki mającej stanowić drogę dojazdową. Wreszcie, projekt opracowany przez arch. W. B. zakładał wjazd na posesję także przez strugę od strony południowo-wschodniej (k. 148). Nawet przy podziale nieruchomości na działki równolegle do krótszego boku działki (...) nie można wykluczyć dojazdu od strony ul. (...) przez strugę. Niesłusznie też biegła założyła podział na działki budowlane o pow. 750 m 2. Według planu miejscowego z 2013 r. jest to minimalna powierzchnia działki budowlanej na tym terenie. Jednakże na terenach poza W. działki budowlane pod budynkami jednorodzinnymi mają powierzchnie rzędu ok. 1 500 m 2, a nawet większe. Działka powoda mogłaby zostać podzielona – licząc powierzchnię w obszarze (...) – na pięć działek po ok. 1 500 m 2, co odpowiadałoby koncepcji zagospodarowania autorstwa arch. W. B. w wariancie 2.

Wobec powyższego do wyliczenia wartości nieruchomości według nowego planu miejscowego należy przyjąć powierzchnię 7 750 m 2, a nie 6 950 m 2. Wyłączenie 800 m 2 oznaczałoby, że ta powierzchnia – nawet przy założeniu, iż jest to droga – pozostałaby w ogóle nie wyceniona, aczkolwiek odrębna wycena dotyczyła części przeznaczonej pod zieleń.

Reasumując, różnica w wartości nieruchomości powoda pomiędzy wartością uwzględniającą przeznaczenie przewidziane w mpzp z 2004 r. a wartością uwzględniającą przeznaczenie przewidziane w mpzp z 2013 r. wynosi 1 835 218 zł – 1 201 750 zł = 633 468 zł. Sąd zasądził wobec tego od pozwanej na rzecz powoda tę właśnie kwotę.

Odsetki za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia należne na podstawie art. 481 § 1 kc przypadają powodowi od dnia 06.11.2014 r. Zgodnie z przywołanym w pozwie przepisem art. 37 ust. 9 upzp wypłata odszkodowania przez gminę powinna nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia zgłoszenia wniosku o odszkodowanie. Powód zgłosił swoje roszczenie pismem z dnia 28.04.2014 r., doręczonym dnia 05.05.2014 r. Termin wypłaty odszkodowania upłynął z dniem 05.11.2014 r. Od następnego dnia pozwana pozostaje w opóźnieniu.

Dalej idące powództwo podlegało oddaleniu.

Wobec częściowego uwzględnienia żądania pozwu o kosztach procesu należało orzec zgodnie z wyrażoną w art. 100 kpc zasadą ich stosunkowego rozdzielenia.

Powód wygrał sprawę w 84, 13 %, pozwana odpowiednio w 15, 87 %. Koszty procesu poniesione przez powoda objęły: opłatę od pozwu – 32 970 zł + 4 680 zł, wynagrodzenie pełnomocnika ustalone zgodnie z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (sprawa nie miała aż tak skomplikowanego charakteru, aby żądać dwukrotności stawki zastępstwa), opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł oraz zaliczkę na poczet wynagrodzenia biegłego – 3 000 zł, tj. łącznie 47 867 zł, z czego 84, 13 % wynosi 40 270, 51 zł. Koszty procesu po stronie pozwanej objęły wynagrodzenie pełnomocnika ustalone zgodnie z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – 7 200 zł, z czego 15, 87 % wynosi 1 142, 64 zł. Różnica między wskazanymi kwotami wynosi 39 127, 87 zł i przypada powodowi.

Nieopłacone koszty sądowe obciążają strony w tym samym stosunku zgodnie z art. 113 uksc. Należności przyznane biegłej K. P. wyniosły łącznie 6 236, 55 zł (wynagrodzenie za opinię zasadniczą – 5 275, 05 zł, zwrot kosztów sporządzenia tej opinii – 360, 94 zł, wynagrodzenie za opinię uzupełniającą – 311, 35 zł, wynagrodzenie za udział w rozprawie - 289, 21 zł). Z zaliczki uiszczonej przez powoda zostało pokryte 3 000 zł, zaś tymczasowo z rachunku Skarbu Państwa 3 236, 55 zł. Pozwaną obciąża obowiązek zwrotu 84, 13 % z tej kwoty, tj. 2 722, 91 zł, powoda zaś 15, 87 %, tj. 513, 64 zł.

Mając powyższe okoliczności na uwadze sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.