Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W., dnia 16 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Sławomir Urbaniak

Protokolant:Wojciech Langer

po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2017 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa M. K. (1)

przeciwko M. B.

o ochronę dóbr osobistych i zapłatę

I odrzuca pozew w części obejmującej żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 80 000 zł tytułem zadośćuczynienia;

II w pozostałym zakresie powództwo oddala.

Sygn. akt 310/16

UZASADNIENIE

Powód M. K. (1) wniósł w pozwie o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego M. B. kwoty 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych. Domagał się ponadto nakazania pozwanemu złożenia przeprosin o określonej przez powoda treści na antenie stacji telewizyjnych: (...), (...) W., (...), Telewizji (...), stacji radiowych: (...), Radio (...), oraz na łamach Gazety (...). Dodatkowo jeszcze żądał zasądzenia od pozwanego kwoty 20.000 zł na rzecz schroniska dla zwierząt w W..

W uzasadnieniu swojego żądania powód wskazał, że przed Sądem Okręgowym w (...)w sprawie prowadzonej pod sygn. akt III Ko 445/13 z wniosku powoda przeciwko Skarbowi Państwa toczyło się postępowanie o odszkodowanie. W dniu 4.02.2016 r. pozwany podczas wygłaszania uzasadnienia wyroku wydanego w tej sprawie użył następujących słów: „ gdyby Sąd stwierdził brak winy M. K. (1), to miałby obowiązek M. K. (1) uniewinnić. Ponieważ tak się nie stało i Sąd postępowanie karne umorzył, to orzeczenia wydane w tamtej sprawie, nie uprawniają do uznania, że M. K. (1) nie popełnił przestępstwa i nie doprowadził do szkody Skarbu Państwa na 475 tys. zł”. W ocenie powoda powyższe sformułowanie w sposób oczywisty wywołało negatywny odbiór w społeczeństwie, naruszając wizerunek i dobre imię powoda, ponieważ było szeroko relacjonowane w mediach. Sprawiło, że znajomi i rodzina powoda, uznali, iż powód dopuścił się czynu przestępczego oraz jest winny oszustwa na szkodę Skarbu Państwa.

Zdaniem powoda zachowanie pozwanego było bezprawne i zupełnie sprzeczne z faktami, jakie miały miejsce w sprawie karnej toczącej się 10 lat przeciwko powodowi, a zakończonej uniewinnieniem go od stawianych zarzutów i umorzeniem postępowania. Zupełny brak przedstawienia powodowi dowodów na popełnienie zarzucanego czynu dotyczącego uszczuplenia należności podatkowych i celnych, tym samym szkody Skarbu Państwa, spowodowało, że sprawa uległa umorzeniu zupełnie z innej przyczyny niż oświadczył to pozwany, co wynika wprost z prawomocnych wyroków i postanowień wydanych w sprawie II K 578/03. Oczywistym było, w ocenie powoda, że braki w opisie zarzucanych powodowi czynów, uniemożliwiające zakreślenie granic przedmiotowych oskarżenia czy kontrolę aktu oskarżenia, doprowadziły do tego, iż akt oskarżenia nie nadawał się do kontroli merytorycznej w postępowaniu sądowym. W związku z tym sprawa była trzykrotnie zwracana w celu uzupełnienia śledztwa i dwukrotnie rozpoznawana przez sąd I instancji, wskutek uchylenia wyroku do ponownego rozpoznania. Rażące braki aktu oskarżenia w zakresie przypisanego czynu uszczuplenia należności celnej i podatkowej skutkowały wydaniem przez Sąd Rejonowy w (...)w dniu 20.01.2011r. postanowienia o umorzeniu postępowania karnego z uwagi na przedawnienie karalności. Powyższe okoliczności i dowody, mające miejsce zarówno w sprawie niesłusznego zatrzymania powoda w dniu 13.12.2000 r. oraz stawianych mu zarzutów za popełnienie zarzucanego czynu dotyczącego uszczuplenia należności podatkowej i celnej na szkodę Skarbu Państwa, nigdy nie znalazły oparcia w materiale dowodowym sprawy i nigdy powodowi nie postawiono zarzutów w tym zakresie.

Zdaniem powoda cytowana wypowiedź pozwanego o braku uprawnienia do uznania, że powód nie popełnił przestępstwa i nie doprowadził do szkody Skarbu Państwa na 475 tys., zł jest bezprawna oraz w sposób rażący narusza dobre imię i wizerunek powoda.

W odpowiedzi na pozew pozwany M. B. wniósł w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu z uwagi na uprzednią zawisłość sporu, a w przypadku nieuwzględnienia powyższego żądania wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Domagając się odrzucenia pozwu pozwany wskazał, że przed Sądem Okręgowym w (...)toczy się sprawa o to samo roszczenie, w której powód występując przeciwko pozwanemu M. B. domaga się zapłaty sumy zadośćuczynienia w wysokości 100.000 zł jako rekompensaty za naruszenie jego dobrego imienia i naruszenie jego wizerunku. Źródłem żądania powoda jest sformułowanie użyte przez pozwanego w uzasadnieniu wyroku z 4.02.2016r. : ,,(...) gdyby Sąd stwierdził brak winy M. K. (1), to miałby obowiązek M. K. (1) uniewinnić. Ponieważ tak się nie stało i sąd postępowanie kanie umorzył, to orzeczenia w tamtej sprawie, nie uprawniają do uznania, że M. K. (1) nie popełnił przestępstwa i nie doprowadził do szkody Skarbu Państwa na 475 tysięcy złotych.” Podnoszona w obecnym pozwie argumentacja dotyczy więc tych samych zarzutów i argumentów, odnosi się bowiem do tego samego zdarzenia, z którego powód wywodzi roszczenie: ogłoszenia wyroku przez pozwanego M. B. w dniu 4.02.2016r. Zachodzi więc nie tylko tożsamość stron, ale też tożsamość roszczenia wynikająca z tej samej podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia. Powód w obu złożonych przez siebie pozwach swoje roszczenia opiera o przepis art. 24 k.c. i art.448 k.c., podnosząc że pozwany swoim działaniem naruszył dobra osobiste powoda i jego wizerunek.

W sytuacji nieuwzględnienia zarzutu z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. pozwany wnosił o oddalenie powództwa z uwagi na przepis art. 417 k.c., wskazując na brak legitymacji biernej po stronie pozwanego. Pozwany podał, że wykonując funkcje jurydyczne pozostaje pod szczególną ochroną przepisów prawa tworzących granicę sędziowskiej niezawisłości (zasada konstytucyjna art. 62 Konstytucji RP) rozwiniętej w ustawie o ustroju sądów powszechnych. Zatem zarzucając pozwanemu działanie bezprawne polegające na podaniu nieprawdy przez pozwanego podczas wygłaszania ustnych motywów wyroku, powód zarzuca mu przewinienie sądowe, względnie uchybienie godności urzędu sędziowskiego. Zatem ze względu na zasadę niezawisłości sędziowskiej oraz stojące na jej straży gwarancje ustawowe - wyłączone jest zarzucanie sędziemu dopuszczenia się naruszenia dóbr osobistych przy wykonywaniu czynności jurysdykcyjnych w innym postępowaniu niźli postępowanie dyscyplinarne (wyrok SN z 8.02.1991r. I CR 791/90).

Niezależnie od tego, odnosząc się do przedstawionych przez powoda zarzutów, pozwany podnosił, że są one niezasadne i powództwo powoda jako pozbawione podstaw faktycznych winno ulec oddaleniu. Zdaniem pozwanego nie można przypisać jego działaniu znamion bezprawności. Pozwany działał na podstawie przepisów prawa, a podane przez pozwanego informacje w uzasadnieniu ustnym wyroku z dnia 4.02.2016r. (także pisemnym na k. 29 uzasadnienia) były wiarygodne i prawdziwe, bowiem opierały się o dane i stwierdzenia zawarte w orzeczeniach sądowych - w tym w prawomocnym postanowieniu Sądu Rejonowego w (...)umarzającym postępowanie karne wobec przedawnienia karalności. Powód M. K. (1) domagał się uniewinnienia - jednakże Sąd Rejonowy nie podzielił tej argumentacji. Podniesienie w uzasadnieniu ustnym i pisemnym tych stwierdzeń rzutowało na rozstrzygnięcie w sprawie III Ko 445/13 i stanowiło działanie pozwanego w ramach porządku prawnego i uzasadnionego interesu publicznego. Dodał jednocześnie pozwany, że M. K. (1) zawiadamiając o procesie media przedstawiał się jako osoba prawomocnie uniewinniona, pokrzywdzona działaniem organów wymiaru sprawiedliwości. Konieczne było zatem stwierdzenie, iż nie doszło do uniewinnienia powoda, zaś postępowanie karne zostało umorzone wskutek przedawnienia karalności czynów. Zatem odniesienie się do sytuacji faktycznej i prawnej powoda stanowiło działanie pozwanego w obronie uzasadnionego interesu społecznego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. K. (1) w sprawie o sygn. akt III Ko 445/13 domagał się odszkodowania od Skarbu Państwa w kwocie ok. 46 milionów złotych za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie. Sąd Okręgowy w (...)wyrokiem z dnia 4.02.2016 r. sygn. akt II Ko 445/13 zasądził od Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w (...)na rzecz powoda M. K. (1) kwotę 89.957,79zł tytułem odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie powoda jakie miało miejsce w sprawie o sygn. akt II K 28/11 Sądu Rejonowego w (...)w okresie od 13 do 29.12.2000 r.

W pisemnym i ustnym uzasadnieniu wydanego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy podniósł, że tymczasowe aresztowanie powoda w prowadzonej przeciwko niemu sprawie o sygn. akt II K 28/11 Sądu Rejonowego w (...)o uszczuplenie należności celnopodatkowej było niewątpliwie niesłuszne, bowiem - co stwierdził sąd odwoławczy w postanowieniu z 29.12. 2000 r.- uchylając tymczasowe aresztowanie zastosowane przez sąd rejonowy - należało zastosować wobec oskarżonego M. K. (1) przepisy ustawy względniejszej dla sprawcy z zakresu ustawy karnej skarbowej, w których sankcją była jedynie kara grzywny. W tym postępowaniu Sąd Okręgowy w (...)poczynił ustalenia co do sekwencji kolejnych orzeczeń wydawanych w stosunku do M. K. (1). Wskazał, że jako pierwszy orzekał Sąd Rejonowy w (...), który wyrokiem z 3.09.2008r. w sprawie o sygn. akt II K 578/2003, w odniesieniu do zarzucanego M. K. (1) czynu dotyczącego narażenia Skarbu Państwa na uszczuplenie należności celno-podatkowej w wysokości nie mniejszej niż 475.924 zł, umorzył podstępowanie z powodu przedawniania karalności czynu, przyjmując, że czyn ten stanowi występek z art. 80 par. 1 ustawy karno-skarbowej. Jednocześnie tym samym wyrokiem uniewinnił M. K. (1) od popełnienia wszystkich pozostałych zarzutów (występków kwalifikowanych z art. 229 § 3 kk i 273 kk). Następnie Sąd Okręgowy w (...), po rozpoznaniu apelacji prokuratora od tego orzeczenia, wyrokiem z 30.04.2009r. w sprawie IV Ks 229/09 uchylił wyrok Sądu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania w zakresie czynu dotyczącego narażenia Skarbu Państwa na uszczuplenie należności celno-podatkowej w wysokości nie mniejszej niż 475.924 zł. Uchylił też wyrok wobec M. K. (1) w zakresie uniewinnienia go od popełnionych czynów kwalifikowanych z art. 273 kk i w tym zakresie umorzył postępowanie, utrzymał natomiast w mocy wyrok uniewinniający w zakresie zarzutu popełnienia czynu z art. 229 par. 3 kk. Sąd Rejonowy w (...), przed którym ponownie zawisła sprawa w przedmiocie czynu z art. 80 par. 1 uks i innych postanowieniem z 20.01.2011r. umorzył postępowanie w stosunku do powoda na podstawie art. 17 §1 pkt 6 kpk w zw. z art. 44 § 1 pkt 11 kks i 44 § 3 i 5 kks, wobec przedawnienia karalności czynu polegającego na narażeniu Skarbu Państwa na uszczuplenie należności celno-podatkowej w wysokości nie mniejszej niż 475.924 zł. Sąd Rejonowy w (...)uznał, że zarzucony czyn podlegał 10-letniemu okresowi przedawnienia karalności, który upłynął 31.12.2010 r. Przekroczenie terminu karalności stanowiło negatywną przeszkodę procesową do dalszego prowadzenia postępowania. Sąd Rejonowy w (...)ustalił jednocześnie, że M. K. (1) podejmował działania pozorowanego uszkadzania sprowadzanych do Polski pojazdów celem wprowadzenia w błąd organu uprawnionego do kontroli celnej i doprowadził do zaniżenia wartości celnej takich pojazdów, czym naraził Skarb Państwa na szkodę uszczuplenia należności celno-podatkowej w wysokości nie mniejszej niż 475.924 zł.

Odwołując się do tak zarysowanego przebiegu postępowań karnych prowadzonych przeciwko M. K. (1) przed Sądem Rejonowym w (...)i Sądem Okręgowym w (...)– pozwany sędzia Sądu Okręgowego w (...)w dalszej części uzasadnienia wyroku z 4.02.2016r. powołał się na stanowisko Sądu Rejonowego w (...), który jako ostatni orzekał kończąc postępowanie w sprawie M. K. (1), podając, że Sąd ten nie podzielił argumentacji oskarżonego M. K. (1), zgodnie z którą skutkiem stwierdzenia przedawnienia karalności winno być uniewinnienie go od popełnienia czynu opisanego w akcie oskarżenia. Dodał następnie, że w głównym zakresie postępowania sądowego, dwa składy orzekające potwierdziły trafność zarzutu aktu oskarżenia wniesionego przez prokuraturę. Dalej uzasadniając swoje rozstrzygnięcie (strona 29 pisemnego uzasadnienia) wskazał, że: „ gdyby Sąd stwierdził brak winy M. K. (1), to miałby obowiązek M. K. (1) uniewinnić. Ponieważ tak się nie stało i Sąd postępowanie karne umorzył, to orzeczenia wydane w tamtej sprawie, nie uprawniają do uznania, że M. K. (1) nie popełnił przestępstwa i nie doprowadził do szkody Skarbu Państwa na 475 tys. zł”.

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego w (...)z 4.02.2016r. III Ko 445/13 wraz z uzasadnieniem- k. 69-91)

Powód, poza powództwem wytoczonym w niniejszej sprawie, wniósł jednocześnie pozew datowany na dzień 15.02.2016r. przeciwko sędziemu Sądu Okręgowego M. B., który skierowany został do rozpoznania przed Sądem Okręgowym w (...). Domagał się w nim zapłaty zadośćuczynienia w kwocie 100.000 zł za naruszenie dóbr osobistych oraz wizerunku powoda na podstawie art. 23 i 24 k.c. W uzasadnieniu swojego roszczenia powód wskazał, że podczas ogłaszania wyroku w dniu 4.02.2016 r. i ustnego uzasadniania jego sentencji pozwany użył następujących słów: „gdyby Sąd stwierdził brak winy M. K. (1), to miałby obowiązek M. K. (1) uniewinnić. Ponieważ tak się nie stało i Sąd postępowanie karne umorzył, to orzeczenia wydane w tamtej sprawie, nie uprawniają do uznania, że M. K. (1) nie popełnił przestępstwa i nie doprowadził do szkody Skarbu Państwa na 475 tys. zł”. W ocenie powoda powyższe sformułowanie jest nieuprawnione albowiem stanowi rażące naruszenie prawa, ponadto narusza zasady etyki sędziego. Stwierdzenie to było szeroko relacjonowane w mediach i wywołało negatywny odbiór w społeczeństwie, naruszając wizerunek i dobre imię powoda.

Odpis pozwu w sprawie jaka zawisła przed Sądem Okręgowym w (...)doręczony został pozwanemu dnia 13.10.2016r.

(dowód: pozew z 15.02.2016r. w sprawie zawisłej przed Sądem Okręgowym w (...)- k. 129- 130, notatka urzędowa z 13.02.2017r. k. 137)

Sąd zważył, co następuje:

Powód M. K. (1) domagał się od pozwanego w tym postępowaniu zapłaty zadośćuczynienia w kwocie 80.000 zł na swoją rzecz oraz 20.000 zł na wskazany cel społeczny, a ponadto złożenia przeprosin w określonej formie i treści za naruszenie jego dóbr osobistych w postaci prawa do wizerunku i dobrego imienia. Wskazał, że pozwany M. B. -sędzia Sądu Okręgowego w (...)ogłaszając wyrok w sprawie o odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie powoda, który był transmitowany w publicznych środkach przekazu, użył następującego sformułowania: ,,(...)gdyby Sąd stwierdził brak winy M. K. (1), to miałby obowiązek M. K. (1) uniewinnić. Ponieważ tak się nie stało i sąd postępowanie karne umorzył, to orzeczenia w tamtej sprawie, nie uprawniają do uznania, że M. K. (1) nie popełnił przestępstwa i nie doprowadził do szkody Skarbu Państwa na 475 tysięcy złotych.” Powód wskazywał, że powyższe określenie jest działaniem nieuprawnionym i według powoda jest rażącym naruszeniem prawa cywilnego, karnego oraz naruszeniem zasad etyki sędziego. Dodawał, że zachowanie pozwanego było bezprawne i sprzeczne z faktami jakie miały miejsce w sprawie karnej toczącej się 10 lat przeciwko powodowi przed Sądem Rejonowym w (...)II Wydziałem Karnym w sprawie o sygn. akt II K 578/03, zakończonej uniewinnieniem i umorzeniem, ponieważ w okresie od grudnia 2000 r. do grudnia 2010 r. Prokuratura Rejonowa w (...)nie potrafiła przedstawić przeciwko powodowi przekonujących dowodów w zakresie uszczuplenia należności celnych i podatkowych, nie przedstawiła dowodów na spowodowanie przez powoda szkody na kwotę 475 000 zł. Zdaniem powoda przywołany wygłoszony fragment uzasadnienia narusza jego dobra osobiste, albowiem w istocie nie było podstaw do twierdzenia, że pozwany popełnił jakikolwiek przestępstwo i zdaniem powoda postępowania karne jaki były przeciwko niemu prowadzone przed sądami w (...)i (...)nie dawały żadnych podstaw ku temu by formułować taką ocenę jaka zastała zaprezentowana przez pozwanego w uzasadnieniu wyroku z 4. (...).

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu z uwagi na uprzednią zawisłość sporu, a w przypadku nieuwzględnienia powyższego żądania, wniósł o oddalenie powództwa w całości jak bezpodstawnego.

Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 2 kpc sąd odrzuci pozew jeżeli między tymi samymi stronami o to samo roszczenie sprawa jest w toku albo została prawomocnie osądzona. Zdaniem Sądu taka sytuacja zachodzi w tej sprawie, bowiem równolegle, przed Sądem Okręgowym w (...), toczy się postępowanie między tymi samymi stronami, gdzie podstawa faktyczna i prawna roszczeń jest taka sama. Powód przed Sądem Okręgowym w (...)domaga się zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych i wizerunku w wyniku wypowiedzi pozwanego, jaka znalazła się w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w (...)z 4.02.2016r. Na poparcie swoich twierdzeń przytoczył ten sam fragment sformułowania pozwanego : ,,(...) gdyby Sąd stwierdził brak winy M. K. (1), to miałby obowiązek M. K. (1) uniewinnić. Ponieważ tak się nie stało i sąd postępowanie kanie umorzył, to orzeczenia w tamtej sprawie, nie uprawniają do uznania, że M. K. (1) nie popełnił przestępstwa i nie doprowadził do szkody Skarbu Państwa na 475 tysięcy złotych.” Podnoszona w obecnym pozwie argumentacja dotyczy tych samych zarzutów i argumentów- odnosi się bowiem do tego samego zdarzenia, z którego powód wywodzi roszczenie: ogłoszenia wyroku przez pozwanego M. B. w dniu 4.02.2016r., gdzie pozwany dokonując oceny sytuacji prawnej, która wystąpiła w procesach karnych przed Sądem Rejonowym w (...)i Sądem Okręgowym w (...)użył cytowanego sfomułowania. Zatem zachodzi w obu tych sprawach tożsamość podmiotowa oraz tożsamość przedmiotowa obu roszczeń, wynikająca z tej samej podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia. Powód w obu złożonych przez siebie pozwach swoje roszczenia opiera o przepis art. 24 k.c. i art.448 k.c., podnosząc że pozwany swoim działaniem miał naruszyć dobra osobiste powoda i jego wizerunek.

Częściowo zachodzi również tożsamość roszczeń zgłoszonych w obu tych powództwach. Przed Sądem Okręgowym w (...)powód domaga się zapłaty kwoty 100.000zł zadośćuczynienia, w tym procesie natomiast dochodzi zapłaty kwoty 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych, a dodatkowo jeszcze kwoty 20.000 zł na cel społeczny, ponadto zaś żąda, aby pozwany złożył przeprosiny o określonej przez powoda treści na antenie stacji telewizyjnych: (...), (...) (...), (...), Telewizji (...), stacji radiowych: (...), Radio (...), oraz na łamach Gazety (...). A więc roszczenia pokrywają się jedynie w zakresie kwoty zadośćuczynienia w wysokości 80.000 zł i w tym zakresie Sąd uznał, że doszło do uprzedniej zawisłości sporu. Odpis pozwu w sprawie wytoczonej przed Sądem Okręgowym w (...)doręczony został pozwanemu już 13.10.2016r. (notatka urzędowa z 13.02.2017r. k. 137), w tej sprawie natomiast dopiero 18.01.2017r. Oznacza to, że zachodzą podstawy do odrzucenia częściowego pozwu na podstawie art. 199§1 pkt 2 kpc, co też Sąd uczynił orzekając w pkt I wyroku.

W pozostałym zakresie, a więc co do zasądzenia kwoty 20.000 zł na cel społeczny i żądania przeprosin roszczenia nie pokrywały się i w tym zakresie Sąd merytorycznie odniósł się do żądania powoda. Dokonując analizy treści roszczeń powoda, w tym cytowanego fragmentu wypowiedzi pozwanego, które miało naruszać jego dobra osobiste, zwłaszcza w kontekście okoliczności dotyczących prowadzonych przeciwko powodowi postępowań karnych, Sąd uznał te roszczenia za bezzasadne.

Roszczenia swoje powód wywodzi z treści art. 24 k.c. który stanowi, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Z art. 24 §1 k.c. wynikają dwie przesłanki ochrony dóbr osobistych:1) naruszenie lub zagrożenie dobra osobistego; 2) bezprawność naruszenia lub zagrożenia dobra osobistego. W kontekście pierwszej przesłanki pamiętać należy, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego decydujące znaczenia nie ma subiektywne odczucie osoby, jej indywidualne uczucia i stan psychiczny, ale to, jaką reakcję wywołuje naruszenie w społeczeństwie. Należy więc przyjmować koncepcję obiektywną naruszenia dobra osobistego w kontekście całokształtu okoliczności sprawy (wyrok SN z 26.10.2001 r., V CKN 195/01). Z kolei bezprawność jest ujmowana jako działanie sprzeczne z normami prawnymi, porządkiem prawnym oraz zasadami współżycia społecznego. Przy czym przyjmuje się, że bezprawność zostaje wyłączona przez działanie w ramach: porządku prawnego, (działanie na podstawie prawa), wykonywanie własnego prawa podmiotowego (np. prawa własności), zgodę na naruszenie dóbr osobistych oraz działanie w obronie uzasadnionego interesu indywidualnego lub społecznego - w tym ostatnim przypadku wymagana jest prawdziwość stawianego zarzutu.

Sąd uznał, że zachowanie pozwanego, który uzasadniając wyrok z 4.02.2016r. użył sformułowania wskazującego, że powód, pomimo orzeczenia umarzającego postępowanie karne dopuścił się zarzucanego mu czynu zabronionego, nie może być uznane za bezprawne. Już więc z tego względu wyłączona jest możliwość dochodzenia roszczeń o naruszenie dóbr osobistych. W orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, zgodnie z którym, jeżeli obowiązujące przepisy przewidują określone procedury bądź nadają pewnym organom lub podmiotom określone kompetencje, to działanie w ich ramach – nawet jeśli narusza sferę prawnie chronionych dóbr osobistych – z reguły nie jest bezprawne, chyba że dochodzi do wyraźnego i poważnego naruszenia przepisów, w szczególności polegającego na wykroczeniu poza cel i niezbędny zakres postępowania, lub wyrażeniu ocen bądź użyciu sformułowań nieuzasadnionych przedmiotem i potrzebami tego postępowania i naruszającymi godność osoby, której dotyczą (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 21 października 2003 r., sygn. akt I PK 414/02, OSNP 2004 nr 20, poz. 344, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 24 stycznia 2014 r., sygn. akt I ACa 612/13, LEX nr 1428058).

Pozwany wypowiadając się w kwestii odpowiedzialności karnej powoda niewątpliwie działał w ramach porządku prawnego, ponadto wypowiedzi te znalazły odzwierciedlenie w poczynionych ustaleniach prawomocnego orzeczenia Sądu Rejonowego w (...)i nie mogą być uznane za nieprawdziwe. Sąd Rejonowy w (...)zarówno w orzeczeniu z 3.09.2008r. w sprawie o sygn. akt IIK 578/2003, jaki i rozpoznając ponownie sprawę, w postanowieniu z 20.01.2011r. umorzył postępowanie w stosunku do powoda na podstawie art. 17 §1 pkt 6 kpk w zw. z art. 44 § 1 pkt 11 kks i 44 § 3 i 5 kks, wobec przedawnienia karalności czynu polegającego na narażeniu Skarbu Państwa na uszczuplenie należności celno-podatkowej w wysokości nie mniejszej niż 475.924 zł. Sąd Rejonowy w (...)uznał, że zarzucony czyn podlegał 10-letniemu okresowi przedawnienia karalności, który upłynął 31.12.2010 r. Przekroczenie terminu karalności stanowiło negatywną przeszkodę procesową do dalszego prowadzenia postępowania. Sąd Rejonowy w (...)ustalił jednocześnie, że M. K. (1) podejmował działania pozorowanego uszkadzania sprowadzanych do P.pojazdów celem wprowadzenia w błąd organu uprawnionego do kontroli celnej i doprowadził do zaniżenia wartości celnej takich pojazdów, czym naraził Skarb Państwa na szkodę uszczuplenia należności celno-podatkowej w wysokości nie mniejszej niż 475.924 zł. Sąd Rejonowy w (...), który jako ostatni orzekał kończąc postępowanie w sprawie M. K. (1), stwierdził wprost, iż sąd nie podziela argumentacji oskarżonego M. K. (1), zgodnie z którą skutkiem stwierdzenia przedawnienia karalności winno być uniewinnienie go od popełnienia czynu opisanego w akcie oskarżenia. Dodał, że w głównym zakresie postępowania sądowego, dwa składy orzekające potwierdziły trafność zarzutu aktu oskarżenia wniesionego przez prokuraturę.

W tym właśnie kontekście, pozwany odnosząc się do ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy w (...)wypowiedział cytowane w pozwie słowa (powtórzone w uzasadnieniu pisemnym), że „gdyby sąd stwierdził brak winy w działaniu M. K. (1) to miałby obowiązek go uniewinnić, a ponieważ tak się nie stało, postępowanie karne umorzył. Orzeczenia sądów wydane w tamtej sprawie nie uprawniają do uznania, że M. K. (1) nie popełnił przestępstwa i nie doprowadził do powstania szkody”.

Wbrew stanowisku powoda, zawarte w cytowanym fragmencie wypowiedzi pozwanego zgodne są z tym, co zostało ustalone w prawomocnym orzeczeniu sądowym, do którego się odnoszą, a konieczność ich powołania wynikała wprost z obowiązujących przepisów prawa w tym zakresie.

Poza tym, co istotne, treści te były w istocie powieleniem prezentowanego w orzecznictwie stanowiska co do dopuszczalności umorzenia postępowania karnego i konkurencyjności tego środka karnego z możliwością uniewinnienia oskarżonego.

Niewątpliwie ugruntowane w judykaturze jest stanowisko, że umorzenie postępowania z uwagi na przedawnienie karalności może nastąpić wyłącznie w sytuacji, gdy w momencie stwierdzenia przedawnienia karalności zgromadzony już materiał dowodowy nie dostarcza podstaw do uniewinnienia obwinionego. Gdyby dowody takie prowadziły do wniosku o braku winy obwinionego, dojść powinno wówczas do jego uniewinnienia. Gdy natomiast po stwierdzeniu przedawnienia karalności zgromadzone dowody nie dają podstaw do uniewinnienia, sąd wówczas bez prowadzenia dalszego postępowania umarza postępowanie (wyrok Sądu Najwyższego z 23.04.2015r. VKK 91/15, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2.07.2002 r., IV KKN 264/99, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3.04.2002 r., V KKN 484/00 czy wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 28.01.2014 r. IV Ka 1259/13). Dalej również w postanowieniu Sądu Najwyższego z 27.01.2011r. I KZP 27/10, (co znalazło też wyraz np. w wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 9.02.2016r. IV Ks 14/16) uznano, że „postępowanie należy umorzyć w sytuacji, gdy nastąpiło przedawnienie karalności, ale tylko wtedy, gdy nie ma od razu podstaw do uniewinnienia oskarżonego z braku czynu lub braku znamion czynu jako wykroczenia albo braku winy”. Stanowisko takie znajduje również oparcie w poglądach doktryny, które rodzaj orzeczenia kończącego postępowanie w takiej sytuacji uzasadniają interesem oskarżonego ( R. S.. przegląd uchwał Izby Karnej SN za 2011r. (...) (...), M. K., Proces karny s. 191, R. K., E. S., Proces karny s.215).

Wynika z tego zatem, że Sąd Rejonowy w (...)w postępowaniu karnym zobligowany był zbadać winę powoda w zakresie zarzuconego czynu i ocenić czy nie zachodziły w niniejszej sprawie podstawy do uniewinnienia oskarżonego. Ostatecznie jednak Sąd ten stwierdził, że w realiach niniejszej sprawy brak było warunków do wydania wyroku uniewinniającego od popełnienia zarzuconego jego osobie czynu. W rezultacie ustne uzasadnienie wyroku z 4.02.2016r. wygłoszone przez pozwanego stanowi jedynie powtórzenie stanowiska Sądów orzekających w sprawach powoda i jednocześnie, co należy podkreślić, powtórzenie poglądów prawnych wyrażanych jednolicie przez Sąd Najwyższy, sądy powszechne i przedstawicieli doktryny. W związku z tym wypowiedzi pozwanego w żaden sposób nie można uznać za bezprawną.

Ponadto jeszcze wypada wskazać, że pozwany zawiadamiając media o procesie przedstawiał się jako osoba prawomocnie uniewinniona, pokrzywdzona działaniem organów sprawiedliwości. Konieczne było zatem stwierdzenie, iż nie doszło do uniewinnienia powoda, zaś postępowanie karne zostało umorzone wskutek przedawnienia karalności czynów. Było więc to działanie w ochronie uzasadnionego interesu społecznego, które przy założeniu prawdziwości stwierdzeń również wyłącza bezprawność czynów i stanowi o bezpodstawności roszczenia o naruszenie dóbr osobistych powoda.

W tej sytuacji, zdaniem Sądu, nie było podstaw do uwzględnienia powództwa, które w związku z tym w zakresie nie objętym umorzeniem, podlegało oddaleniu ( pkt II wyroku).