Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 2 kwietnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. M. jako pracownik u płatnika składek
(...) T. R. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 lipca 2009 roku.
W uzasadnieniu organ rentowy podniósł że analiza dokumentów zidentyfikowanych na koncie ubezpieczonego wykazała, że M. M. został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jako pracownik płatnika składek od dnia 1 lipca 2009 roku. Dokument zgłaszający powyższe (...) został złożony w dniu 15 września 2009 roku, czyli po ustawowym terminie od daty powstania obowiązku zgłoszenia do ubezpieczeń. Ponadto organ rentowy wskazał, że w okresach: 21.09.2009r. – 06.10.2009 r., 16.11.2009 r. - 28.05.2010 r., 23.10.2010 r.- 01.03.2011 r., 14.07.2011 r. – 10.04.2012 r., 02.10.2012 r.-10.11.2012 r., 18.12.2012 r.-26.03.2013 r., 16.08.2013 – 18.02.2014 r. M. M. był niezdolny do pracy z powodu choroby. Organ rentowy wskazał także, że płatnik składek zaprzestał od marca 2014 roku rozliczania w dokumentach rozliczeniowych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne na siebie oraz za pracowników (w tym także nie dokonał wpłat składek za okres od 1 lipca 2009 r.). Zdaniem organu rentowego z całości zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie (w tym informacji z Urzędu Skarbowego o braku rozliczeń od stycznia 2008 r. podatku dochodowego od wynagrodzenia za pracę, a także brakiem od marca 2008 r. miejsca prowadzenia działalności) oraz z faktu braku dowodów potwierdzających faktyczne wykonywanie umowy o pracę przez M. M. u płatnika wynika, że w rzeczywistości umowa o pracę nie była realizowana, a zatem miała charakter pozorny.

/decyzja ZUS – k. 39-41 w aktach ZUS dotyczących M. M./

Decyzją nr (...) z dnia 2 kwietnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że E. Z. jako pracownik u płatnika składek
(...) T. R. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 września 2008 roku. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że analiza dokumentów zidentyfikowanych na koncie ubezpieczonego wykazała, że E. Z. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jako pracownik płatnika składek od dnia 1 września 2008 roku. Dokument zgłaszający powyższe (...) został złożony w dniu 27 listopada 2008 roku, tj. po ustawowym terminie od daty powstania obowiązku zgłoszenia do ubezpieczeń. Ponadto organ rentowy wskazał, że w okresach: 23.12.2008 r. – 30.06.2009 r., 06.01.2010 r. – 08.07.2010 r., 16.11.2010 r. – 28.02.2011 r., 18.08.2011 r.- 29.02.2012 r., 12.09.2012 r. – 08.10.2013 r. E. Z. była niezdolna do pracy z powodu choroby. Organ rentowy wskazał także, że płatnik składek zaprzestał od marca 2014 roku rozliczania w dokumentach rozliczeniowych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne na siebie oraz za pracowników (w tym także nie dokonał wpłat składek za okres 1 lipca 2009 roku). Zdaniem organu rentowego z całości zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie (w tym informacji z Urzędu Skarbowego o braku rozliczeń od stycznia 2008 r. podatku dochodowego od wynagrodzenia za pracę, a także brakiem od marca 2008 r. miejsca prowadzenia działalności) oraz z faktu braku dowodów potwierdzających faktyczne wykonywanie umowy o pracę przez E. Z. u płatnika wynika, że w rzeczywistości umowa o pracę nie była realizowana, a zatem miała charakter pozorny.

/decyzja ZUS – k. 40-42 w aktach ZUS dotyczących E. Z./

W dniu 20 maja 2015 roku M. M. oraz E. Z. reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika złożyli odwołania od powyższych decyzji organu rentowego, którym zarzucili:

1.  naruszenie art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 oraz art. 13 ust. 1 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z
2013 r. poz. 1442 ze zm.) poprzez dokonanie nieprawidłowej ich wykładni polegającej na uznaniu, iż zaistniały przesłanki wskazujące na nieuwzględnienie faktu podleganiu ubezpieczeniu przez powoda i powódkę z uwagi na nieistnienie stosunku pracy, w sytuacji gdy ich z płatnikiem wiązał stosunek pracy;

2.  naruszenie art. 36 ust. 1, ust. 2, ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez obciążenie powoda i powódki skutkami zaniedbań dokonanych ze strony płatnika w przedmiocie niedokonania terminowego zgłoszenia pracownika do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w sytuacji, gdy powód i powódka nie mieli jako pracownicy żadnego wpływu na zachowanie płatnika składek, nie będąc nawet świadomym, iż ten dopuścił się w tym przedmiocie zaniedbań;

3.  naruszenie przez organ w toku prowadzonego przez siebie postępowania podstawowych zasad postępowania przed organami administracji publicznej – zasady czynnego udziału strony w postępowaniu oraz zasady informowania strony o przebiegu i stronie postępowania, tj. art. 46 par. 6 w zw. z art. 9 i art. 10 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2013. 267 z dnia 27.02.2013) poprzez:

a.  niedoręczenie powodowi i powódce informacji o wszczęciu postępowania administracyjnego mającego na celu weryfikację prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych M. M. i E. Z. z tytułu wykonywania umowy o pracę u płatnika składek (...) T. R. (1), a przez to uniemożliwienie im czynnego udziału w postępowaniu, pozbawieniu możliwości złożenia wyjaśnień, wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów jak i samego wglądu w akta sprawy, co skutkowało powstaniem braków w zebranym przez organ materiale dowodowym;

b.  niedoręczenie powodowi i powódce informacji o zakończeniu postępowania administracyjnego mającego na cel weryfikację prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych M. M. i E. Z. z tytułu wykonywania umowy o pracę u płatnika składek (...) T. R. (1), a przez to uniemożliwienie im czynnego udziału w postępowaniu, pozbawieniu możliwości złożenia wyjaśnień, wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów jak i samego wglądu w akta sprawy, co skutkowało powstaniem braków w zebranym przez organ materiale dowodowym;

c.  niedoręczenie zaskarżonej decyzji bezpośrednio powodowi i powódce, a przez to uniemożliwienie im czynnego udziału w postępowaniu;

4.  naruszenie przez organ art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 k.p.a. poprzez niezebranie w sposób wystarczający i zupełny materiału dowodowego oraz oparcie zaskarżonej decyzji jedynie o fakt braku wpłaty składek przez płatnika za rzeczony okres dotyczący ubezpieczeń powoda i powódki oraz brak lokalu do prowadzenia rzeczonej działalności gospodarczej przez płatnika pomijając całkowicie dokumenty, w których posiadaniu jest powód jak i sam płatnik, w sytuacji gdy prawidłowe i rzetelne zbadanie w sposób wyczerpujący i zupełny materiału dowodowego prowadzi do zgoła odmiennych ustaleń.

Mając na uwadze powyższe, pełnomocnik skarżących wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez uznanie, że M. M. jako pracownik u płatnika składek
(...) T. R. (1) podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 lipca 2009 roku oraz o uznanie, że E. Z. jako pracownik u płatnika składek (...) T. R. (1) podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 września 2008 roku. Ponadto wniósł o zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego świadczonego przez radcę prawnego według norm przepisanych.

/odwołanie M. M. - k. 2-15; odwołanie E. Z. – k. 2-15 w aktach VIII 1401/15/

W odpowiedziach na odwołania, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o ich oddalenie, przytaczając argumentację, jak w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji.

/odpowiedź na odwołanie - k. 35-36; odpowiedź na odwołanie - k. 35-36 w aktach VIII U 1401/15/

Zarządzeniem z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie VIII 1401/15 połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy: VIII (...) i VIII (...).

/zarządzenie – k. 40 w aktach VIII 1401/15/

Płatnik przyłączył się do stanowiska odwołujących.

/stanowisko płatnika – 00:08:30 – 00:09:54- płyta CD k. 164/

Na rozprawie w dniu 6 września 2017 r. pełnomocnik wnioskodawców poparł wniesione odwołania, a pełnomocnik organu rentowego wniósł o ich oddalenie. Ponadto pełnomocnik ZUS wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych określając wartość przedmiotu sporu na kwotę 12.500,00 zł.

/stanowisko pełnomocnika wnioskodawców oraz pełnomocnika ZUS – 00:02:36 – 00:23:01- płyta CD k. 369/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik T. R. (1) od 2005 roku prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...) T. R. (1) z siedzibą w Ł. ulica (...). Przedmiotem działalności gospodarczej były roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Płatnik zatrudniał pracowników do wykonywania prac budowlanych, bądź korzystał z usług firm podwykonawczych.

/przesłuchanie płatnika – 01:10:49 – 01:11:10 w zw. z 00:45:50 – 00:50:50 – płyta CD – k. 164; pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego – k.31 akt ZUS dotyczących M. M./

T. R. (1) osiągnął w latach 2005- 2008 łączny przychód w wysokości
3 942 294, 87 zł., przy czym dochód w wysokości 1 393 674, 70 zł. W okresie od 2009 roku do 2014 roku nie osiągnął żadnego przychodu. T. R. (1) jako płatnik podatku dochodowego odprowadzał zaliczki na podatek dochodowy pracowników tylko w okresach: 12/2005r., 1-10/2006r., 12/2006r. oraz 2007r.

/informacje Naczelnika Urzędu Skarbowego Ł. – k. 26, 30-31 w aktach ZUS E. Z.; informacje Naczelnika Urzędu Skarbowego Ł. – k. 3-4, 26, 30-31 w aktach ZUS M. M.; pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego – k.47/

Od 1 lipca 2009 r. T. R. (1) nie opłacał składek na ubezpieczenia społeczne.

/bezsporne; decyzja ZUS – k. 39-41 w aktach ZUS M. M.; decyzja ZUS – k. 40-42 w aktach ZUS E. Z./

T. R. (1) był osadzony w Areszcie Śledczym w Ł. w okresie od dnia
16 października 2009 r. do dnia 18 listopada 2010 r. Obecnie jest osadzony w Zakładzie Karnym nr 1 Ł.-Beskidzka od dnia 10 lipca 2013 r., przewidywany koniec termin odbywania kary to dzień 3 lipca 2020 r.

/pismo z Centralnego Zarządu Służby Więziennej – k. 16 w aktach ZUS E. Z. informacje z Krajowego Rejestru Karnego – k.289-292/

M. M. legitymuje się wykształceniem wyższym, ukończył Wydział Prawa i Administracji (...) na kierunku prawo w dniu 16 maja 2003 r. Ukończył także szkolenie z zakresu rachunkowości i finansów podmiotów gospodarczych w 2007 r. Ponadto 9 sierpnia 2011 r. dzięki Certyfikatowi Księgowemu wystawionemu przez Ministerstwo Finansów, uzyskał on uprawienia do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Przed 2009 rokiem pracował w spółce mającą siedzibę w U. jako kierownik administracyjno-prawny.

/kopia dyplomu UŁ – k. 20; certyfikat księgowy, certyfikat ukończenia szkolenia, umowa o pracę – teczka - k. 362; przesłuchanie wnioskodawcy – 01:10:41 – 01:10:49 w zw. z 00:09:54 – 00:25:39 – płyta CD – k. 164 oraz w zw. z 00:06:47 – 00:13:43 – płyta CD – k. 334; zeznania świadka A. M. – 00:16:18 – 00:27:27 – płyta CD – k. 325/

E. Z. przed zatrudnieniem u płatnika prowadziła własną firmę budowlaną. Realizowała budowy do stanu zamkniętego na konkretne zlecenia. Po zakończeniu własnej działalności pracowała w sklepie.

/przesłuchanie wnioskodawczyni – 01:10:49-01:11:10 w zw. z 00:33:51 – 00:44:37 – płyta CD – k. 164/

M. M. znał T. R. (1) przez zawarciem z nim umowy o pracę. E. Z. poznała płatnika poprzez M. M. na początku 2008 roku E. Z. i M. M. żyją w związku partnerskim od 2008 roku do chwili obecnej.

/przesłuchanie wnioskodawcy – 01:10:41 – 01:10:49 w zw. z 00:09:54 – 00:25:39 – płyta CD – k. 164; przesłuchanie wnioskodawczyni – 01:10:49-01:11:10 w zw. z 00:33:51 – 00:44:37 – płyta CD – k. 164; przesłuchanie płatnika – 01:10:49 – 01:11:10 w zw. z 00:45:50 – 00:50:50 – płyta CD – k. 164/

Z dniem 15 stycznia 2011 roku do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia u płatnika została zgłoszona M. Ś., za którą złożono deklaracje rozliczeniowe za miesiące styczeń – luty 2011 roku. M. Ś. zna od kilku lat E. Z., a mąż M. Ś. często naprawia samochody M. M. i A. M..

/zeznania świadka M. Ś. – 00:05:56 – 00:15:16 – płyta CD – k. 325/

A. M. – ojciec wnioskodawcy od 2003 roku prowadzi biuro rachunkowe zarejestrowane pod firmą (...). W latach 2005 – 2006 zajmował się prowadzeniem rachunkowości płatnika. W pewnym okresie płatnik zatrudniał około 100 pracowników.

/zeznania świadka A. M. – 00:16:18 – 00:27:27 – płyta CD – k. 325/

M. M. zawarł umowę o pracę z płatnikiem w dniu 1 lipca 2009 r. na czas nieokreślony na stanowisku kierownika do planowania i inwestycji w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniu 4.210,19 zł brutto. Miejsce pracy strony określiły jako Ł., ul. (...). M. M. złożył oświadczenie o odpowiedzialności, w którym wskazał, że został poinformowany o odpowiedzialności za sprzęt jaki został mu powierzony w czasie pracy jak i o pełnej odpowiedzialności finansowej za wyrządzone szkody oraz zgodził się na pomniejszenie swojego wynagrodzenia w wypadku strat u pracodawcy.

/umowa o pracę – k. 19; oświadczenie o odpowiedzialności – k. 33/

Ponadto T. R. (1) wydał w dniu 12 lutego 2013 r. zaświadczenie, w którym stwierdził, że wynagrodzenie wnioskodawcy w okresie styczeń – grudzień 2010 r. wynosiło 4.210,18 zł brutto.

/oświadczenie o wynagrodzeniu – k. 21/

E. Z. zawarła umowę o pracę z płatnikiem w dniu 1 września 2008 r. na czas nieokreślony na stanowisku dyrektora do kontaktów pracowniczych, w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniu 3.000,00 zł brutto. Miejsce pracy strony określiły jako teren całej Polski. E. Z. złożyła oświadczenie o odpowiedzialności, w którym oświadczyła, że została poinformowana o odpowiedzialności za sprzęt, jaki został jej powierzony w czasie pracy jak i o pełnej odpowiedzialności finansowej za wyrządzone szkody oraz zgodziła się na pomniejszenie swojego wynagrodzenia w wypadku strat u pracodawcy. Ponadto z dniem 1 września 2008 r. E. Z. została bezterminowo upoważniona przez T. R. (1) do reprezentowania firmy, zaciągania zobowiązań i podpisywania dokumentów w imieniu mocodawcy przed wszelkimi organami administracji, urzędami, podmiotami gospodarczymi oraz innymi osobami fizycznymi.

/umowa o pracę – k. 20; oświadczenie o odpowiedzialności – k. 19; pełnomocnictwo – k. 21 w aktach VIII U 1401/15/

Od dnia 30 lipca 2009 r. do chwili obecnej M. M. jest zatrudniony w firmie swojego ojca A. M. na stanowisku samodzielnego księgowego (początkowo asystenta księgowego). Do jego obowiązków należy prowadzenie dokumentacji księgowej określonych firm, z których biuro ma podpisaną umowę. Godziny pracy biura to 9:00 – 16:00. Firma (...) zatrudnia jeszcze jednego pracownika. Pracę wykonuje w godzinach otwarcia firmy, ale także po godzinach.

/umowa o pracę – teczka - k. 362; zeznania świadka A. M. – 00:16:18 – 00:27:27 – płyta CD – k. 325; przesłuchanie wnioskodawcy – – 01:10:41 – 01:10:49 w zw. z 00:06:47 – 00:13:43 – płyta CD – k. 334 /

E. Z. miała udzielane świadczenia lekarskie w następujących okresach: styczeń 2008 r. (SP ZOZ w (...) Sp. z o. o. w Ł.), sierpień 2008 r. ( Szpital Wojewódzki im. (...) II w B.), grudzień 2008 r. ( Wojewódzka (...) w Ł.), styczeń-luty 2009 r. ( (...) w Ł.), marzec 2009 r. ( (...) w Ł., SP ZOZ (...) Szpital im. (...) w Ł., (...) w Ł.), kwiecień 2009 r. ( (...) Przychodnia (...)-rehabilitacyjna (...) w P.), maj 2009 r. ( (...) Sp. z o. o. w Ł. i (...) Przychodnia (...)-rehabilitacyjna (...) w P.), sierpień, wrzesień, listopad 2009 r. ( (...) w Ł.), styczeń 2010 r. ( (...) Sp. z o. o. w Ł. i Wojewódzka (...) w Ł.), luty 2010 r. ( (...) w (...) Sp. z o. o. w Ł. i (...) Przychodnia (...)-rehabilitacyjna (...) w P.), marzec 2010 r. ( (...) w (...) Sp. z o. o. w Ł. i Wojewódzka (...) w Ł. i (...) Przychodnia (...)-rehabilitacyjna (...) w P.), kwiecień 2010 r. ( (...) Przychodnia (...)-rehabilitacyjna (...) w P.), maj 2010 r. ( (...) w Ł. i (...) Przychodnia (...)-rehabilitacyjna (...) w P.), czerwiec i wrzesień 2010 r. ( (...) Sp. z o. o. w Ł.), listopad 2010 r. ( (...) w Ł.), styczeń 2011 r. ( (...) w Ł. i SP ZOZ MSWiA w Ł.), luty 2011 r. ( Wojewódzka (...) w Ł.), marzec i wrzesień 2011 r. ( (...) Sp. z o. o. w Ł.), luty 2012 r. ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł.), wrzesień 2012 r. (Miejskie Centrum medyczne (...) w Ł. i Wojewódzka (...) w (...) Sp. z o. o. w Ł.), październik 2012 r.( ZOZ w Ł. i Centrum Medyczne (...) w Ł.), listopad 2012 r. ( Centrum Medyczne (...) w Ł. i Wojewódzki Szpital (...) w Ł.), grudzień 2012 r. ( Centrum Medyczne (...) w Ł.), styczeń 2013 r. ( Centrum Medyczne (...) w Ł.), luty 2013 r. ( Centrum Medyczne (...) w Ł. i (...) Centrum (...)), marzec 2013 r. ( Centrum Medyczne (...) w Ł. i Wojewódzki Szpital (...) w Ł.), czerwiec i wrzesień i październik i grudzień 2013 r. ( Centrum Medyczne (...) w Ł.).

/zestawienie NFZ – k. 181-182, dokumentacja medyczna – k.74, 79, 81-82, 85-89, 91-93, 96-98, 136, 148/

M. M. miał udzielane świadczenia lekarskie w następujących okresach: grudzień 2008 r. ( Wojewódzki (...). W. B. w Ł.), luty i kwiecień i wrzesień 2009 r. ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł.), październik 2010 r. ( Wojewódzka (...) w Ł.), listopad 2009 r. – luty 2010 r. ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł.), marzec-kwiecień 2010 r. ( (...) Przychodnia (...)-rehabilitacyjna (...) w P.), październik 2010 r. ( Wojewódzka (...) w Ł. i Wojewódzki Szpital (...) w Ł.), grudzień 2010 r. ( Wojewódzka (...) w Ł. i Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł.), styczeń 2011 r. ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł.), luty 2011 r. ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w (...) Sp. z o. o. w Ł.), marzec 2011 r. ( Wojewódzki Szpital (...) w Ł.), lipiec-wrzesień 2011 r. ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł.), listopad 2011 r. ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł. i Wojewódzka (...) w Ł.), grudzień 2011 r. (IV Szpital Miejski im. H. Jordana w Ł. i Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł.), styczeń 2012 r. ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł.), luty 2012 r. ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł. i (...) w Ł.), czerwiec 2012 r. ( Wojewódzka (...) w Ł.), październik-grudzień 2012 r. ( Centrum Medyczne (...) w Ł.), styczeń 2013 r. (IV Szpital Miejski im. H. Jordana w Ł.), styczeń-marzec 2013 r. oraz sierpień-grudzień 2013 r. ( Centrum Medyczne (...) w Ł.).

/ zestawienie NFZ – k. 183-184; dokumentacja medyczna – k.77, 136, 209-211/

M. M. w następujących okresach był niezdolny do pracy z powodu choroby oraz otrzymywał z tego tytułu zasiłki chorobowe z funduszu chorobowego oraz dopłaty do tegoż zasiłku, tj. 21.09.2009 – 06.10.2009 r., 16.11.2009 r. - 28.05.2010 r., 23.10.2010 r.-01.03.2011 r., 14.07.2011 r. – 10.04.2012 r., 02.10.2012 r.-10.11.2012 r., 18.12.2012 r.-26.03.2013 r., 16.08.2013 – 18.02.2014 r.

/bezsporne a nadto: zestawienie ZUS – k. 33v.-4 w aktach ZUS M. M./

E. Z. w następujących okresach była niezdolna do pracy z powodu choroby oraz otrzymywała z tego tytułu zasiłki chorobowe z funduszu chorobowego i dopłaty do tegoż zasiłku, tj. 23.12.2008 r. – 30.06.2009 r., 06.01.2010 r. – 08.07.2010 r., 16.11.2010 r. – 28.02.2011 r., 18.08.2011 r.-29.02.2012 r., 12.09.2012 r. – 08.10.2013 r.

/ bezsporne a nadto: zestawienie ZUS – k. 33v.-34 w aktach ZUS E. Z./

Do Urzędu Skarbowego zostały złożone informacje o dochodach PIT – 11 - uzyskanych u płatnika - dotyczące E. Z. i M. M. za lata 2010-2013.

/ informacje o dochodach – k.303/

Decyzją nr (...) z dnia 2 kwietnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. M. jako pracownik u płatnika składek (...) T. R. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 lipca 2009 r. Decyzją nr (...) z dnia 2 kwietnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że E. Z. jako pracownik u płatnika składek (...) T. R. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 września 2008 r.

/decyzja ZUS – k. 39-41 w aktach ZUS dotyczących M. M.; decyzja ZUS – k. 40-42 w aktach ZUS dotyczących E. Z./

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego w postaci powołanych dokumentów oraz jedynie częściowo w oparciu o zeznania płatnika, wnioskodawców oraz świadków, w pozostałym zakresie nie dając im wiary. W szczególności Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawców i płatnika, że praca była faktycznie świadczona po zawarciu przedmiotowych umów o pracę.

Odnosząc się do zeznań wnioskodawcy M. M. dotyczących jego pracy u płatnika wskazać należy, że są one w ocenie Sądu Okręgowego bardzo chaotyczne oraz sprzeczne z zasadami logiki, jak i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych nie wynika, czy M. M. wykonywał czynności samodzielnie, gdzie konkretnie świadczył pracę, w jakich godzinach, czy pod kierownictwem pracodawcy, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Wnioskodawca zeznał, że miał zadaniowy charakter pracy, którą mógł wykonywać w domu.

Warunkiem stosowania jednak zadaniowego systemu czasu pracy jest odpowiednie określenie zadań do wykonania (art.140 k.p.). Stosowanie przez pracodawcę zadaniowego systemu czasu pracy jest możliwe, gdy przewidują to odpowiednie postanowienia układu zbiorowego, regulaminu pracy lub obwieszczenia. Akty te powinny przewidywać co najmniej, że u pracodawcy stosuje się system zadaniowego czasu pracy. Zgodnie z art. 140 kodeksu pracy wyznaczanie zadań przez pracodawcę powinno się odbywać po porozumieniu z pracownikiem. W niniejszym przypadku wnioskodawca w żaden sposób nie wykazał, że takie porozumienie zawarł z pracodawcą, nie doprecyzował nawet, jakie konkretnie zadania w spornym okresie realizował.

Brak jest nadto jakiegokolwiek dowodu na to, że wnioskodawca otrzymywał w okresie spornym wynagrodzenie od pracodawcy. Zeznał, że było ono płatne do ręki i nie kwitował odbioru wynagrodzenia. Z punktu widzenia interesów pracodawcy wydaje się to niemożliwym, że pracodawca wypłacał świadczenie pracownikowi, bez uzyskania potwierdzenia zapłaty. Tym bardziej fakt wypłaty wynagrodzenia jest niewiarygodny z uwagi na to, że pracodawca był pozbawiony wolności w okresie od dnia 16 października 2009 r. do dnia 18 listopada 2010 r., a następnie od dnia 10 lipca 2013 roku. Wnioskodawca nie wyjaśnił przede wszystkim kto w tym pierwszym okresie (prawie jednego roku) nieobecności pracodawcy w firmie zapłacił mu wynagrodzenie.

Wnioskodawca nie był w stanie precyzyjnie określić swoich obowiązków, twierdził jedynie, że „był głosem doradczym” oraz, że jeździł na spotkania i przygotowywał „jakieś dokumenty” związane z podwykonawstwem. Należy pamiętać, że wnioskodawca legitymuje się wykształceniem prawniczym oraz księgowym i w związku z tym faktem jego zeznania opierające się na dużym poziomie ogólności są szczególnie niewiarygodne. Ponadto nie sposób jest w świetle doświadczenia życiowego przyjąć, że M. M. nie wiedział, czy w firmie byli zatrudniani pracownicy, skoro pracował tam kilka lat (jak twierdzi). Zwłaszcza, że przedmiotem działalności firmy było świadczenie usług budowlanych, to o fakcie istnienia pracowników mógłby się dowiedzieć podczas wizyt u klientów wraz ze swoim pracodawcą albo mógł zobaczyć pracowników w trakcie pracy Z kolei podkreślenia wymaga, że ojciec wnioskodawcy zeznał, że T. R. (1) zatrudniał aż 100 pracowników w pewnym okresie. Ponadto należy także zauważyć, że podwykonawstwo przy budowie Atlas Areny, jak i współpraca ze firmą (...) (międzynarodowe przedsiębiorstwo budowlane) opiera się na czynnościach budowlanych (praca fizyczna), do których pracownicy są potrzebni. Odnosząc powyższe zeznania do pozostałych środków dowodowych w sprawie uznać należy, że informacje uzyskane od wnioskodawcy są niewiarygodne również dlatego, że nie sposób pogodzić zatrudnienia w biurze rachunkowym z pracą w firmie płatnika. Rację ma niewątpliwie pełnomocnik wnioskodawcy, który twierdził, że prawo nie zabrania pracy na kilku etatach, ale w niniejszej sprawie taka sytuacja w ocenie Sądu, nie mogła mieć miejsca. Odnośnie charakteru pracy w biurze rachunkowym wnioskodawca wyraźnie skonstatował, że praca księgowego wymagała od niego pracy w „godzinach pracy”, jak i „po godzinach pracy”. Nie sposób łączyć tak czasochłonnej pracy księgowej z negocjacjami i kompletowaniem dokumentów, współpracując z przedsiębiorstwami międzynarodowymi, takimi jak S. oraz przy takich wielkich inwestycjach jak Atlas Arena, czy też pracą na wybrzeżu (bo tam rzekomo miał wykonywać jakieś realizacje płatnik) zwłaszcza, że wnioskodawca w ogóle nie uzasadnił jak powyższe czynności pogodził.

Ponadto Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni, uznając je za lakoniczne i rażąco niespójne. Przede wszystkim nie potrafiła ona wyjaśnić, czy i w jakich okresach wykonywała czynności za pracodawcę (poza okresem osadzenia go w Areszcie Śledczym w Ł.), mimo że miała do tego stosowne upoważnienie. Zeznała tylko, że nadzorowała pracę czterech pracowników. Warto podkreślić, że przeszło rok płatnik przebywał w Areszcie Śledczym w Ł., podczas gdy wnioskodawczyni (jak twierdzi) sama kierowała przedsiębiorstwem. W ocenie Sądu, sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego jest przyjęcie za wiarygodne, że E. Z. prowadziła przedsiębiorstwo (...) przez ponad rok, a nie pamięta czynności, które osoba piastująca jej funkcję powinna wiedzieć, tzn. czy podpisywała deklaracje PIT, kto zgłaszał pracowników do ubezpieczenia i kto wypłacił pracownikom wynagrodzenie (zeznała jedynie, że je otrzymali i że „chyba ona się tym zajęła”). Oprócz ogólnego stwierdzenia, że była upoważniona przez pracodawcę do dokonywania wpłat i wypłat w banku – nie podała nazwy banku, nie wyjaśniła jakich wpłat dokonywała, od kogo konkretnie otrzymywała pieniądze na wpłatę. Ponadto zeznania odwołującej się są niezgodne z twierdzeniami wnioskodawcy, który będąc partnerem życiowym E. Z. od 2008 r., zeznał, że nie wie czy firma zatrudniała pracowników.

Sąd Okręgowy uznał, iż niewiarygodne są także zeznania płatnika dotyczące zatrudnienia wnioskodawców, gdyż tak naprawdę T. R. (2) oprócz stwierdzenia, że zatrudniał odwołujących, nie potrafił wyjaśnić, na jakich stanowiskach byli zatrudnieni, czym się konkretnie zajmowali, w jakiej wysokości otrzymywali wynagrodzenie, a w szczególności kto wypłacał im wynagrodzenie w okresie, gdy był pozbawiony wolności. Prowadzenie działalności gospodarczej przez tyle lat nie mogło spowodować (w świetle doświadczenia życiowego), że przedsiębiorca nie pamięta podstawowych informacji o swoim pracowniku (M. M.), który był nadto jeszcze jego znajomym. Wręcz kuriozalnym są zdaniem Sądu zeznania płatnika, że akta osobowe pracowników (w tym wnioskodawców) woził w swoim samochodzie, gdyż nie miał biura, które zajmowałoby się sprawami kadrowymi, a po jego aresztowaniu dokumentacja ta zaginęła. Gdyba taka sytuacja miała w rzeczywistości miejsce, a płatnik zgłosił to stosownym organom, niewątpliwie zostałyby złożone na tą okoliczność stosowne wnioski dowodowe – celem wykazania powyższej okoliczności.

Zeznaniom skarżących i płatnika, co do rzeczywistego wykonywania umowy o pracę przeczy nadto fakt, że od 2009 roku płatnik nie uzyskiwał żadnego przychodu. Od lipca 2009 roku T. R. (1) nie opłacał składek na ubezpieczenia społeczne. W ocenie Sądu prowadzi to go konkluzji, że faktycznie nie prowadził już od tego czasu działalności, a co za tym idzie, że wnioskodawcy nie świadczyli pracy.

Sąd Okręgowy uznał ponadto za nieistotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy niepowołane dowody z dokumentów, tj. protokoły przesłuchania w charakterze świadka T. R. (1) w postępowaniu prowadzonym przez Prokuraturę Rejonową Ł.. Wskazać bowiem należy, że Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia wyżej wymienionego wniosku dowodowego. W postępowaniu sądowym obowiązuje bowiem zasada bezpośredniości wyrażona w art. 235 § 1 k.p.c. zgodnie, z którym postępowanie dowodowe odbywa się przed sądem orzekającym, chyba że sprzeciwia się temu charakter dowodu lub niewspółmierność kosztów w stosunku do przedmiotu sporu. Zeznania T. R. (1) wskazywane przez odwołujących, aby mogły stanowić dowód w sprawie, winny być zatem złożone przed Sądem orzekającym, co zresztą miało miejsce w niniejszej sprawie.

Ponadto za nieistotne Sąd także uznał zeznania świadków M. Ś. i A. M. w pozostałym niewskazanym zakresie. M. Ś. nie posiadała żadnej wiedzy na temat zatrudnienia wnioskodawców. Okoliczność, że w przedmiocie jej zatrudnienia rozmowy były prowadzone z E. Z., pozostaje bez znaczenia, bo nie stanowi to dowodu, że osoba prowadząca rozmowy w imieniu pracodawcy też jest jego pracownikiem, a poza tym brak jest dowodu na to, że płatnik ostatecznie zawarł ze świadkiem jakąś umowę. Ponadto Sąd pominął jako nieistotne zeznania A. M. w tej części, w której zeznawał on bardziej szczegółowo na temat nieistotnych dla sprawy faktów dotyczących samej działalności swojego biura księgowego.

Reasumując, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby pomiędzy stronami spornych umów o pracę w ogóle doszło do nawiązania stosunku pracy i jej świadczenia, brak jest bowiem na to jakichkolwiek dowodów. Ustalone okoliczności przemawiają natomiast za przyjęciem, że strony kwestionowanych umów o pracę zawierając ją, miały inny cel niż jej wykonywanie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługują na uwzględnienie i jako takie podlegają oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.), pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2014r. poz. 159) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Według zaś art. ust. 3 pkt 3 przywołanego przepisu od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;

O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r. o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, że umowa o pracę z dnia 1 lipca 2009 r. zawarta między T. R. (1) a M. M. oraz umowa o pracę z 1 września 2008 r. zawarta między T. R. (1) a E. Z. są nieważne bowiem nie doszło do nawiązania stosunku pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego poczynione w sprawie ustalenia uzasadniają stwierdzenie, iż zakwestionowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych umowy o pracę zostały zawarte dla pozoru, to jest bez zamiaru realizacji obowiązków z nich wynikających, a jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (Lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Nadto Sąd Najwyższy w wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku (II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), stwierdza, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (LEX nr 619658) wskazano, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (Lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia, zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującym zarzutów, że zawarli kwestionowane umowy o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie tej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 2013 roku, sygn. akt II UK 11/13 (LEX Nr 1375189) jeżeli strony umowy o pracę nie zamierzają wywołać skutku prawnego w postaci nawiązania stosunku pracy, a ich oświadczenia uzewnętrznione umową o pracę zmierzają wyłącznie do wywołania skutku
w sferze ubezpieczenia społecznego, to taka umowa jako pozorna jest nieważna (art. 83 § 1 k.c.).

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonych decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy wnioskodawcami, a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

Zdaniem Sądu, nie ulega wątpliwości, że umowy o pracę sporządzone przez strony miały charakter fikcyjny. Stanowisko takie uzasadniają ustalone okoliczności faktyczne. Wnioskodawcy w żaden sposób nie wykazali, że w ramach zawartych spornych umów o pracę, doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy, a zatem jej faktycznego wykonywania. Doprecyzowując, w niniejszej sprawie nie zostały wykazane przesłanki charakterystyczne dla stosunku pracy, tj.: osobiste świadczenie pracy za wynagrodzeniem oraz świadczenie pracy w warunkach podporządkowania.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawcy nie mieli określonego przez pracodawcę zakresu obowiązków, z których realizacji mogliby być na bieżąco kontrolowani.

Elementem charakterystycznym umowy o pracę, którego analizowane stosunki prawne na pewno nie zawierały, jest wykonywanie pracy w ramach podporządkowania pracowniczego i pod kierownictwem pracodawcy. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza, aby płatnik kierował pracą wnioskodawców, w szczególności, aby wskazywał na konkretne bieżące zadania do realizacji, związane z powierzonymi stanowiskami, które by modyfikowali biorąc pod uwagę ilość i wyniki pracy dotychczas wykonanej. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika także, aby płatnik składek wydawał polecenia, co do bieżącego wykonywania pracy przez odwołujących, tym bardziej, że przez rok był osadzony w Areszcie Śledczym w Ł..

Płatnik składek nie sporządził pisemnego zakresu czynności, a zeznania wnioskodawców i płatnika wskazują wyłącznie nieskonkretyzowane kierunki działań odwołujących. Płatnik nie stosował żadnego sposobu rozliczenia z wykonania zadań przez odwołujących, których zresztą na bieżąco nie zlecał. Należy przyjąć, że nie stosowanie żadnego sposobu weryfikacji i rozliczania wyników pracy odwołujących, w sytuacji, gdy zakres zadań i ich sprecyzowanie w czasie, nie było w żaden sposób wyznaczone przez płatnika składek, przesądza o tym, że sporny stosunek prawny nie nosił cechy pracowniczego podporządkowania, a z drugiej strony kierownictwa pracodawcy nad pracą wykonywaną przez wnioskodawców. Konkluzja ta oznacza również, że strony nie łączyły umowy o pracę.

Wskazać także należy, że odwołujący w toku postępowania sądowego sami nie wykazali w żaden sposób, że faktycznie wykonywali pracę w ramach zawartych umów o pracę oraz, że otrzymywali jakiekolwiek wynagrodzenie. Skarżący jako pracownicy, a płatnik jako pracodawca w żaden sposób, oprócz swoich twierdzeń, którym Sąd nie dał wiary w kluczowych kwestiach, nie udowodnili jakiegokolwiek faktu, czy rezultatu pracy w spornym okresie. Wnioskodawcy nie potrafili dokładnie określić obowiązków, jakie do nich należały i były rzeczywiście wykonywane. W zakresie wynagrodzenia za wykonywaną pracę stwierdzili jedynie, że dostawali je do ręki. Na tą okoliczność nie przedłożono żadnego wiarygodnego dowodu. Co więcej podkreślić należy, że płatnika składek nie stać było na zatrudnienie skarżących, skoro od 2009 roku nie uzyskiwał żadnego przychodu. Powyższe wskazuje nawet, że faktycznie nie prowadził od tego czasu działalności, skoro przez tak długi okres czasu nie uzyskiwał żadnego przychodu, co niewątpliwie zaś oznacza, że wnioskodawcy nie wykonywali zawartych umów o pracę.

W ocenie Sądu powyższe rozważania świadczą o tym, że nie było wolą stron zawieranie umowy o pracę. A zatem nie było zamiarem stron świadczenie pracy w ramach zawartej umowy o pracę, a jedynie możliwość uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczenia społecznego.

Trudno w tym stanie faktycznym uznać, że nie mamy do czynienia z pozornością zawartej umowy o pracę. Niewątpliwie również, w ocenie Sądu Okręgowego, zamiarem stron było jedynie umożliwienie wnioskodawcom skorzystania ze świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych, a nie świadczenie pracy w ramach zawartej umowy. Zawarte umowy o pracę stanowić miały narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę, nie mogło stanowić podstawy do objęcia wnioskodawców obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowniczymi.

Na tym miejscu należy odnieść się także do zarzutów zawartych w odwołaniach w których podniesiono nieprawidłowość czynności podejmowanych w postępowaniu przez organem rentowym, tzn. naruszenie zasad Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 46 § 6 w zw. z art. 9, art.10 k.p.a. oraz art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 107 § 3 k.p.a.).

W ocenie Sądu Okręgowego, powyższe zarzuty są w istocie zarzutami dotyczącymi naruszenia przepisów w postępowaniu przed organem rentowym, a zatem postępowania administracyjnego. Zakres i przedmiot rozpoznania sądowego wyznacza zawsze treść decyzji organu rentowego i rozstrzygnięcie Sądu odnosi się do zaskarżonej decyzji (zob. art. 477 § 2, art. 477 ¹⁴ § 2 i art. 477 ¹⁴a k.p.c.), w oparciu o materiał zgromadzony w aktach organu rentowego, w tym przekazywanych danych z systemu informatycznego oraz obowiązujące przepisy prawa. Stanowisko takie od lat jest ugruntowane w orzecznictwie sądów powszechnych, a jego odzwierciedleniem jest - między innymi - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 września 2010 r., III UK 15/10 (LEX nr 667499), w którym Sąd ten między innymi wskazał, że zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczony jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego determinowanego zakresem odwołania od tejże decyzji. Dalej Sąd Najwyższy podniósł, że odwołanie pełni rolę pozwu, a jego zasadność ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego. Postępowanie sądowe skupia się na wadach wynikających z naruszenia przez organ rentowy prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnej, spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2010 r., II UK 151/09, LEX nr 585708). Powyższe stanowisko jest kontynuowane w najnowszym orzecznictwie sądów powszechnych, tj. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 kwietnia 2017 r., III AUa 503/16, LEX nr 2344187.

Podkreślić należy, że odwołujący reprezentowani w toku niniejszego postępowania przez profesjonalnego pełnomocnika, oprócz wyżej wymienionego zarzutu naruszenia przez organ rentowy przepisów kodeksu postepowania administracyjnego, które jak wskazano, pozostają bez znaczenia dla rozpoznania sprawy, nie złożyli żadnych wniosków dowodowych na potwierdzenie wykonywania pracy w ramach zawartych umów o pracę. Nie przedłożyli żadnych dokumentów, ani nie wskazali świadków którzy potwierdziliby, że wykonywali faktycznie pracę, pomimo tego, że przedsiębiorstwo płatnika działało wiele lat na rynku i prowadziło (jak twierdzili) współpracę z firmą (...) lub było podwykonawcą przy budowie Atlas Areny. Zarówno w odwołaniach, jak i podczas przesłuchania, wnioskodawcy wskazywali na szeroki zakres swoich obowiązków, tj. przygotowywanie pism, kontakty z przedstawicielami innych firm, czy też fakt nadzorowania 4 pracowników (E. Z.). Pomimo powoływania się na te okoliczności nie przedłożono żadnych wniosków dowodowych na ich potwierdzenie.

Wskazać należy, że do postępowania odrębnego z zakresu ubezpieczeń społecznych w zakresie postępowania dowodowego ma zastosowanie - bez żadnych ograniczeń - reguła wynikająca z art. 232 k.p.c. Ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie Sąd są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Na powyższe wskazuje przepis art. 3 k.p.c., który stanowi, że to na stronach ciąży obowiązek dawania wyjaśnień co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i przedstawiania dowodów na ich poparcie, a nadto przepis art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Nie jest rzeczą sądu wyszukiwanie dowodów w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron, a dopuszczenie dowodu z urzędu jest dobrowolne i nie może naruszać zasady bezstronności. Ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu lub też zaoferowania dowodów nie pozwalających poczynić kategorycznych ustaleń lub budzących istotne wątpliwości obciążają stronę. Stąd też to na stronach spoczywała powinność przedstawienia takich dowodów, które w niebudzący wątpliwości sposób, potwierdziłyby zasadność ich stanowiska. Skoro wnioskodawcy zaprzeczali ustaleniom poczynionym przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym i co za tym idzie będącym podstawą do wydania zaskarżonej decyzji, to winni udowodnić, że wiązał ich z płatnikiem stosunek pracy.

Zdaniem Sądu Okręgowego, skarżący obowiązkowi temu nie sprostali i nie wykazali, że ustalenia organu rentowego były nieprawidłowe.

Reasumując, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby pomiędzy stronami spornych umów o pracę w ogóle doszło do nawiązania stosunku pracy i jej świadczenia, brak jest bowiem na to jakichkolwiek dowodów. Ustalone okoliczności przemawiają natomiast za przyjęciem, że strony kwestionowanych umów o pracę zawierając ją, miały inny cel niż jej wykonywanie.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w pkt 1. sentencji.

Mając na uwadze wynik postępowania oraz datę wniesienia odwołań od zaskarżonych decyzji, Sąd o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( t. j. Dz. U. 2013, poz. 490)
i zasądził od wnioskodawców na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwoty po 2.400,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Zgodnie z mającą status zasady prawnej uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2016 roku w sprawie o ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku ubezpieczenia społecznego lub jego zakresu (o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego,
o podleganie ubezpieczeniom społecznym) do niezbędnych kosztów procesu zalicza się wynagrodzenie reprezentującego stronę radcy prawnego, biorąc za podstawę zasądzenia opłaty za jego czynności z tytułu zastępstwa prawnego stawki minimalne określone w § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.) ( sygn. akt III UZP 2/16, publ. LEX nr 2071356, (...) Biul.SN 2016/7/19-20).

Wartość przedmiotu sporu w sprawach o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego albo prawa (także jego treści lub zakresu - art. 189 k.p.c.) należy odnosić do świadczeń wynikających z takiego ustalenia ( por. postanowienia Sądu Najwyższego
z 3 grudnia 2001 r., I PZ 95/01, OSNP 2003 Nr 23, poz. 572; z 5 stycznia 2006 r., I PZ 24/05, LEX nr 668929; z 14 maja 2009 r., I PZ 5/09, OSNP 2011 nr 1-2, poz. 12; z 9 lipca 2009 r., II PK 240/08, LEX nr 535829 oraz z 5 sierpnia 2009 r., II PZ 6/09, LEX nr 558584).

Wynagrodzenie w niniejszej sprawie zostało zatem zasądzone od wartości przedmiotu sporu, zgodnie z żądaniem pełnomocnika organu rentowego. Wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie wyniosła 12.500,00 zł, stąd należne wynagrodzenie stanowi kwotę 2.400,00 zł.

Sąd zastosował ww. rozporządzenie z uwagi na datę wniesienia odwołania od zaskarżonej decyzji. Obecnie obowiązujące Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804) zmienione Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. 2016, poz. 1667) nie ma bowiem zastosowania do spraw wszczętych
i niezakończonych przed dniem jego wejścia w życie - tj. przed 1 stycznia 2016 roku. Do czasu zakończenia takich postępowań w danej instancji stosuje się przepisy dotychczasowe.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawców.

05.10.2017r.