Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5.10.2017r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący-Sędzia Leszek Mazur

po rozpoznaniu w dniu 5.10.2017 r. w Częstochowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. D. , W. P.

przeciwko (...) (...) Zakładowi Opieki Zdrowotnej w L.

o zapłatę

na skutek apelacji powódek: P. D. i W. P.

od wyroku Sądu Rejonowego w Lublińcu z dnia 26 czerwca 2017r.

sygn. akt I C 184/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt 3, tzn. co do rozstrzygnięcia o kosztach procesu w ten sposób, że zasądza od strony pozwanej na rzecz powódek solidarnie 981 zł tytułem kosztów procesu przed Sądem Rejonowym;

2.  oddala dalej idącą apelację;

3.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódek solidarnie 206 zł. tytułem kosztów procesu apelacyjnego.

Sygn. akt VI Ca 771/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 26.06.2017 r. sygn. akt IC 184/17 k.78 oraz k.83-88 Sąd Rejonowy w Lublińcu sprawie z powództwa P. D. oraz W. P. przeciwko (...) (...) Zakładowi Opieki Zdrowotnej w L. o zapłatę kwoty 9.747,63 zł za opóźnienie w transakcjach handlowych umorzył postępowanie w części dotyczącej kwoty 6.967,39 zł, oddalił powództwo w pozostałej części, a koszty procesu między stronami wzajemnie zniósł.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny.

Powódki W. P. i P. D. prowadzą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej o nazwie Przedsiębiorstwo (...), której przedmiotem jest sprzedaż hurtowa wyrobów farmaceutycznych i medycznych. W dniu 17.12.2015 r. powódki zawarły z pozwanym, w ramach postępowania nieograniczonego, umowę nr (...). Powódki dostarczyły materiały opatrunkowe zgodnie z umową i wystawiły faktury VAT: w dniu 16.08.2016 r. o nr (...) opiewającą na kwotę 321,19 zł, w dniu 26.08.2016 r. o nr (...) opiewającą na kwotę 259,85 zł, w dniu 7.09.2016 r. o nr (...) opiewająca na kwotę 409,32 zł, w dniu 19.09.2016 r. o nr (...) na kwotę 296,35 zł, w dniu 3.10.2016 r. o nr (...) na kwotę 376,49 zł, w dniu 11.10.2016 r. nr (...) na kwotę 583,63 zł, w dniu 27.10.2016 r. o nr (...) roku na kwotę 401,33 zł, w dniu 7.11.2016 r. nr (...) na kwotę 658,04 zł, w dniu 2.12.2016 r. o nr (...) na kwotę 503,71 zł, w dniu 15.12.2016 r. o nr (...) roku na kwotę 744,88 zł, w dniu 27.12. 2016 r. nr (...) roku na kwotę 321,84 zł, w dniu 9.01.2017 r. o nr (...) na kwotę 519,70 zł, w dniu 23.01.2017 r. o nr (...) na kwotę 409,32 zł, w dniu 31.01.2017 r. o nr (...) na kwotę 285,66 zł, w dniu 8.02.2017 r. o nr (...) na kwotę 247,32 zł. Z uwagi na fakt, iż pozwany nie uregulował zobowiązania wynikającego wystawionych faktur, pismem z dnia 18.04.2017 r. powódki wystosowały do ozwanego przesądowe wezwanie do zapłaty, w którym wzywały (...) do zapłaty kwoty 6.820,69 zł w terminie do 24.04.2017 r. Powódki wskazały również w piśmie, że brak reakcji na wezwanie w powyższym terminie będzie skutkować wystąpieniem na drogę sądową bez dalszego wezwania. Pismo zostało wysłane do (...) (...) Zakładu Opieki Zdrowotnej w L. w dniu 18 04.2017 r. w dniu 26.04.2017 r. pozwany wysłał do powódek drogą mailową pismo z dnia 25.04.2017 r., w którym wnosił o rozłożenie zadłużenia na raty: I - płatną do 31.05.2017 r. w kwocie 2.273,56 zł, II płatną do dnia 30.06.2017 r. w kwocie 2.273,56 zł i III płatną do dnia 31.07.2017 r. w wysokości 2.73,57 zł. Pismo pozwanego pozostało bez odpowiedzi ze strony powódek. W dniu 13.06.2017 r. pozwany zapłacił na rachunek powódek kwotę 7 056,15 zł stanowiącą spłatę całości zadłużenia wraz z odsetkami (dowód: odpis z CE i DG k.11-12, umowa z dnia 17.12.2015 r. k.17-18, faktury VAT k.20-35, przesądowe wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania k.35-37, tabela kursu walut k.44, pismo pozwanego k.53-59, potwierdzenie przelewu k.68, k.76).

Apelację k.91-95 od tego wyroku w pkt. 2 i 3 złożyły powódki zarzucając Sądowi I instancji:

1. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez błędną, sprzeczną z treścią materiału dowodowego, nieodpowiadającą zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego, tj. wszystkich dokumentów i pism procesowych stron oraz brak jego wszechstronnego rozważenia, co doprowadziło do wyciągnięcia wniosków z niego niewynikających, poprzez uznanie, że powódki przedwcześnie wystąpiły z powództwem w niniejszej sprawie, podczas gdy wszechstronne rozważenie materiału dowodowego winno skutkować uznaniem, iż pozwany tak długo pozostawał w zwłoce, że wytoczenie powództwa było w pełni konieczne i uzasadnione;

2. naruszenie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. poprzez wzajemne zniesienie pomiędzy stronami kosztów procesu, podczas gdy powództwo zostało oddalone wyłącznie w część, tj. w około 29 %, zaś w pozostałej umorzone, z uwagi na spełnienie zobowiązania przez pozwanego już po wytoczeniu powództwa, wobec czego winien on zostać uznany za przegrywającego sprawę w 71 %, co w dalszej kolejności, nawet przy zachowaniu wskazanej proporcji winno skutkować zasądzeniem od pozwanego na rzecz powoda kwoty 981 zł tytułem zwrotów kosztów procesu;

3. naruszenie art. 10 ust. 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, poprzez jego błędną wykładnię polegającą na pominięciu celu ww. normy prawnej wynikającej z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16.02.2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (Dz. Urz. UE L 48 z 23.02.2011, str. 1), zgodnie z którą rekompensaty stanowią sankcję za nieterminowe spełnienie świadczenia pieniężnego i mają zdyscyplinować dłużnika do zachowania zgodnego z prawem, która to funkcja wyprzedza funkię kompensacyjną (odszkodowawczą), jak i polegającą na pominięciu reguły kolizyjnej wynikającej z art. 91 ust 3 Konstytucji RP, prowadzącą w konsekwencji do niezastosowania wykładni pro unijnej wskazanej normy prawnej;

4. naruszenie art. 11 pkt. 2 ustawy z dnia 8.03.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych zapłaty w brzmieniu sprzed nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 9.10.2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw, mającej zastosowanie w niniejszej sprawie, poprzez jego niezastosowanie, bowiem zgodnie z treścią tego przepisu w przypadku, gdy świadczenie pieniężne ma następować częściami uprawnienie do tzw. rekompensaty przysługuje wierzycielowi odrębnie od każdej niezapłaconej części;

5. naruszenie prawa materialnego w postaci art. 5 k.c. polegające na jego błędnym zastosowaniu do stanu faktycznego ustalonego w niniejszej sprawie, którego elementem jest konieczność przyjęcia, że pozwany bez obiektywnie uzasadnionej przyczyny zaniechał terminowej zapłaty, czym sam wykroczył przeciw zasadom współżycia społecznego, a co w konsekwencji nie pozwala nu korzystać z możliwości powoływania się na nadużycie prawa przez powoda.

Wskazując na powyższe skarżące wniosły o zmianę zaskarżonego wyroku zasądzenie od pozwanego na rzecz powódek kwoty 2.780,24 zł wraz z odsetkami w wysokości odsetek za zwłokę określanej na podstawie art. 56 § 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z jednoczesnym zasądzeniem od pozwanego na rzecz powódek kosztów procesu za I instancję wedle norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 1.800 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 34 zł, względnie o jego uchylenie i przekazanie Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Ponadto skarżące zażądały kosztów procesu apelacyjnego.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje.

Apelacja jest częściowo zasadna, a mianowicie w pkt. 1b, tzn. kwestionującym orzeczenie o kosztach postępowania.

Sąd odwoławczy podziela ustalenia Sądu I instancji oraz ich ocenę dokonaną przez ten Sąd.

I. Sąd Okręgowy uznaje za trafne rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego co do meritum wynikające z zasadnego zastosowania art. 5 k.c. Miało ono uzasadnienie zarówno na płaszczyźnie ściśle prawnej w kontekście relacji pomiędzy polskim porządkiem prawnym a regulacjami unijnymi, jak również w okolicznościach niniejszej sprawy ustalonych przed Sądem I instancji. Za zbyt daleko idący należy ocenić pogląd skarżących co do prymatu prawa unijnego nad krajowym idącym tak daleko, że wyłączeniu podlegałaby także klauzule generalne, jak ta wynikająca z art. 5 k.c. i to przez zwykłe przepisy. O kolizji można by mówić w przypadku równorzędnych norm, tzn. klauzul generalnych krajowego i unijnego porządku prawnego. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie zachodzi, gdyż wyłączenie art. 5 k.c. miałoby nastąpić przez zwykłe przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16.02.2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych. Dlatego niezasadne jest kwestionowanie przez skarżące poglądu Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 11.12.2015 r. sygn. akt III CZP 94/15, na który powołał się Sąd Rejonowy, niewykluczającego odwołania się do art. 5 k.c. w sprawie jak niniejsza.

II. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku wymienia konkretne przesłanki uznania żądania powódek za nadużycie prawa podmiotowego, jak np. relacja wysokości żądanych kwot oraz kwot rekompensat, pozostawanie w stałych stosunkach gospodarczych oraz regulowanie przez stronę pozwaną wszelkich zobowiązania wobec powódek, wynikający z innych umów. Odnotować należy charakterystyczny sposób działania powódek, które najpierw przez kilka miesięcy, tzn. od nie wykazywały praktycznie żadnej aktywności w dochodzeniu już wymagalnych kwot, pozwalając na narastanie zadłużenia, a następnie gdy zażądały jego spłaty dały stronie pozwanej minimalny czas na reakcję przed wystąpieniem na drogę sądową.

III. Zasadny okazał się zarzut dotyczący orzeczenia i kosztach procesu, zawarty w pkt. 2 apelacji, tzn. naruszenie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. poprzez wzajemne zniesienie pomiędzy stronami kosztów procesu, podczas gdy powództwo zostało oddalone wyłącznie w części, tj. w około 29 %, zaś w pozostałej umorzone, z uwagi na spełnienie zobowiązania przez pozwanego już po wytoczeniu powództwa, wobec czego winien on zostać uznany za przegrywającego sprawę w 71 %, co w dalszej kolejności, nawet przy zachowaniu wskazanej proporcji winno skutkować zasądzeniem od pozwanego na rzecz powoda kwoty 981 zł tytułem zwrotów kosztów procesu. Zarzut ten jest oczywiście uzasadniony, a wyliczenia w pełni wynikają z porównania proporcji w jakich strony wygrały proces, przy uwzględnieniu że powódki cofnęły powództwo w części na skutek spełnienia świadczenia już w toku procesu. Strona pozwana swoim zachowaniem dała podstawy do wytoczenia powództwa, wobec czego winna zostać obciążona stosownymi kosztami procesu, nawet pomimo cofnięcia pozwu w tej części. Oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c. nie daje podstaw do zastosowania go także do orzeczenia o kosztach procesu w zakresie w jakim postępowanie zostało umorzone. Wskazana norma ma charakter wyjątkowy, co przemawia za jej ścisłym stosowaniem. Wynik procesu przed Sądem Rejonowym nie dawał podstaw do wzajemnego zniesienia kosztów procesu, ze względu na dużą różnicę proporcji w jakich strony wygrały/przegrały proces.

IV. W procesie apelacyjnym powódki poniosły koszty w kwocie 590 zł i wygrały go w ok. 35 %, co uprawnia je do zwrotu kwoty 206 zł

Mając na względzie wskazane argumenty Sąd odwoławczy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak na wstępie.