Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 1453/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Tomasz Szaj

Sędziowie:

SO Violetta Osińska

SO Sławomir Krajewski (spr.)

Protokolant:

sekr. sądowy Anita Czyż

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2017 roku w S.

sprawy z powództwa J. P.

przeciwko (...) Spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 29 czerwca 2016 roku, sygn. akt III C 136/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego (...) Spółki akcyjnej w W. na rzecz powódki J. P. kwotę 1.200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Violetta Osińska SSO Tomasz Szaj SSO Sławomir Krajewski

Sygn. akt II Ca 1453/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 czerwca 2016 roku Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. P. przeciwko (...) S.A. w W. o zapłatę, sygn. akt III C 136/16:

I.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 7972,30 zł, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 listopada 2015 roku do dnia zapłaty;

II.  umorzył postępowanie co do kwoty 86,65 zł;

III.  oddalił powództwo w pozostałej części;

IV.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1102,26 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na ustalonym w sposób następujący stanie faktycznym:

W dniu 19 lutego 2010 roku powódka zawarła z pozwanym umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC z tytułu wykonywania czynności syndyka (...) Spółki z o.o. w upadłości w S. na okres od 20 lutego 2010 roku do 19 lutego 2011 roku.

Powódka wykonując czynności syndyka w dniach 23 lipca 2010 roku i 13 września 2010 roku zleciła J. S. publikację ogłoszeń prasowych związanych z prowadzonym postępowaniem upadłościowym. Za publikację pierwszego z tych ogłoszeń zobowiązana była zapłacić 3450,16 zł w terminie do 11 sierpnia 2010 roku (faktura VAT nr (...) z 28 lipca 2010 roku), a drugiego – 3618,52 zł w terminie do 15 września 2010 roku (faktura VAT nr (...) z dnia 15 września 2010 roku).

Powódka zapłaciła J. S. jedynie 2037,90 zł, którą zaliczono na poczet faktury z dnia 28 lipca 2010 roku w ramach podziału funduszy masy upadłości, mimo że w dacie wymagalności faktur dysponowała środkami na ich zaspokojenie. Do zapłaty pozostało łącznie 5030,78 zł.

Brak zapłaty należności skutkował wystąpieniem przez wierzyciela z powództwem przeciwko powódce do Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie, w sprawie o sygn. akt II C 66/14. W wyroku z dnia 3 czerwca 2014 roku zasądzono od powódki na rzecz wierzyciela kwotę 5030,78 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 1412,26 zł od 12 sierpnia 2010 roku i od kwoty 3618,52 zł – od dnia 16 września 2010 roku oraz 1469 zł tytułem kosztów procesu. Sąd zarzucił powódce, iż nie dołożyła należytej staranności przy wykonywaniu czynności syndyka, czym spowodowała szkodę w majątku J. S., podlegającą rekompensacie.

Pozwany nie znalazł podstaw do przystąpienia do ww. postępowania w charakterze interwenienta ubocznego, o czym poinformował powódkę pismem z dnia 9 kwietnia 2014 roku, w którym wskazał, że jego zdaniem nie można powódce przypisać odpowiedzialności za szkodę.

Powódka od wyroku z dnia 3 czerwca 2014 roku wywiodła apelację, uiszczając kwotę 252 zł tytułem należnej od niej opłaty. Sąd Okręgowy w Szczecinie w dniu 17 marca 2015 roku wydał wyrok pod sygn. akt II Ca 973/14, w którym oddalił apelację powódki i zasądził od powódki na rzecz J. S. kwotę 600 zł kosztów postępowania apelacyjnego. Sąd drugiej instancji zarzucił powódce, że niewłaściwie zaspokajała w toku postępowania upadłościowego związane z nim koszty, czyniła to wybiórczo, a gdy majątek masy nie wystarczał na ich zaspokojenie, nie sporządziła planu podziału, czym wyrządziła szkodę.

Pismem z dnia 17 marca 2015 roku pełnomocnik J. S. wezwał powódkę do zapłaty należności zasądzonych w przedmiotowych wyrokach.

W dniu 1 kwietnia 2015 roku powódka poinformowała pozwanego, że nie dysponuje środkami pozwalającymi na zaspokojenie wierzytelności J. S. i wezwała go do zapłaty kwoty wskazanej w skierowanym do niej przez wierzyciela wezwaniu na podany przez niego rachunek bankowy.

Powódka nie zaspokoiła wierzytelności J. S., co skutkowało wszczęciem wobec niej postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 333/15. W toku tego postępowania ustalono koszty zastępstwa adwokackiego w egzekucji na 300 zł, opłaty egzekucyjne na 1415,31 zł oraz 9,80 zł, a wydatki gotówkowe na 14,64 zł. W dniu 21 kwietnia 2015 roku powódka przelała komornikowi sądowemu kwotę 11.177 zł, a w dniu 28 kwietnia 2015 roku – 95 zł.

J. S. zainicjował wobec powódki także postępowanie egzekucyjne Km 462/15 w celu zaspokojenia należności zasądzonej wyrokiem z dnia 17 marca 2015 roku. Koszty zastępstwa adwokackiego w tym postępowaniu wyniosły 45 zł, opłata egzekucyjna – 165,42 zł, a wydatki gotówkowe - 14,64 zł. Powódka należności te zaspokoiła w toku postępowania.

Pismem z dnia 9 czerwca 2015 roku pozwany odmówił przyznania powódce odszkodowania z tytułu zawartej z nim umowy, zarzucając jej umyślne wyrządzenie szkody.

W tak ustalony stanie faktycznym Sąd uznał powództwo za częściowo zasadne.

Wskazał, iż podstawę żądania pozwu w zakresie kwoty 10.271,25 zł stanowił art. 805 § 1 i 2 pkt 1 k.c., a co do kwoty 1991,74 zł - art. 471 k.c.

Za bezsporne Sąd uznał okoliczności dotyczące podejmowanych przez powódkę czynności syndyka masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości w S., co do zaciągnięcia zobowiązania wobec J. S., przyczyn braku jego zaspokojenia, wynikające z treści uzasadnień wyroków Sądów orzekających w sprawie z powództwa J. S. przeciwko powódce.

Odnosząc się do kwestii odpowiedzialności pozwanego z tytułu zawartej przez strony umowy ubezpieczenia Sąd I instancji podkreślił, iż umowę zawarto w wykonaniu obowiązków nałożonych przez art. 156 ust. 4 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze. Mając na uwadze regulację § 2 ust. 1 – 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 8 października 2007 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej osoby powołanej do wykonywania czynności syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy, Sąd zauważył, że powódka jako syndyk masy upadłości spółki (...) przy wykonywaniu czynności syndyka na skutek zaniechania zapłaty za faktury nr (...) w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę w majątku J. S.. Szkoda ta równoważna jest kwotom zasądzonym w punkcie I. wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2014 roku, tj. łącznie 5030,78 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 1412,12 zł od 12 sierpnia 2010 roku i od kwoty 3618,52 zł od 16 września 2010 roku. W niniejszej sprawie, zdaniem Sądu Rejonowego, nie zaistniały przy tym okoliczności opisane w § 2 ust. 2 rozporządzenia, które wyłączałyby odpowiedzialność pozwanego z tytułu przedmiotowej umowy ubezpieczenia. Podstawę wyłączenia jego odpowiedzialności mógł stanowić art. 827 § 1 k.c., a także stosowany a contrario art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Tym niemniej, w ocenie Sądu, pozwany nie podjął żadnych działań w celu wykazania umyślności powódki. Jak wskazały Sądy orzekające w sprawie odpowiedzialności odszkodowawczej powódki nie dochowała należytej staranności przy wykonywaniu obowiązków syndyka, a zatem działała nieumyślnie, zaś nieumyślność działania nie wyłącza odpowiedzialności pozwanego.

Z tych względów Sąd pierwszej instancji uznał, iż pozwany zobowiązany był do pokrycia wyrządzonej przez powódkę szkody, tj. zapłaty świadczenia równoważnego należnościom zasądzonym w punkcie I. prawomocnego wyroku wydanego w sprawie o sygn. akt II C 66/14. Należności te zostały zaspokojone przez powódkę w toku postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 333/15 w dniu 21 kwietnia 2015 roku, a zatem powódka miała prawo domagać się od pozwanego tytułem spełnionego przez nią za pozwanego świadczenia z umowy ubezpieczenia OC syndyka kwoty 1412,26 zł oraz odsetek ustawowych zasądzonych od tej kwoty od 12 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty, tj. 21 kwietnia 2015 roku, a także kwoty 3618,52 zł i zasądzonych od niej odsetek ustawowych od dnia 16 września 2010 roku do 21 kwietnia 2015 roku. Żądanie powódki zwrotu tych kwot, stanowiących zobowiązanie pozwanego z umowy ubezpieczenia, a zatem łącznie 7972,30 zł było zatem uzasadnione.

Brak było jednak zdaniem Sądu podstaw do uwzględnienia powództwa w zakresie kosztów postępowania zasądzonych od powódki przez Sądy obu instancji orzekających w sprawie jej odpowiedzialności, czy też poniesionej przez nią opłaty od apelacji, albowiem należności te nie wchodzą w zakres wyrządzonej przez nią szkody, którą pozwany zobowiązany był pokryć w ramach zawartej przez powódkę umowy ubezpieczenia.

Sąd zważył, że powódka na podstawie art. 471 k.c. zażądała też od pozwanego zapłaty odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy ubezpieczenia, przy czym szkoda ta miała być równoważna poniesionym przez nią kosztom postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 333/15 i Km 462/15. Jednakże zdaniem Sądu Rejonowego brak jest normalnego związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy brakiem zapłaty przez pozwanego odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez powódkę, a szkodą, której powódka upatruje w zwiększeniu jej zobowiązań o koszty związane z postępowaniem egzekucyjnym. Powódka wezwana do zapłaty ograniczyła się do poinformowania pozwanego, że nie dysponuje środkami pozwalającymi na zaspokojenie wierzytelności w piśmie z dnia 1 kwietnia 2015 roku, a już 21 kwietnia 2015 roku i 28 kwietnia 2015 roku dokonała stosownych przelewów na konto komornika sądowego do sprawy Km 333/15. Z kolei analiza dokumentów dotyczących sprawy Km 462/15 wskazuje, iż wierzytelności zaspokojono wskutek skierowania egzekucji do rachunku bankowego. Zatem brak jest dowodów, że bez wszczęcia postępowań egzekucyjnych nie doszłoby do zaspokojenia należności J. S.. Z tych względów w tej części powództwo było niezasadne.

Odnosząc się do zarzutu przedawnienia roszczenia Sąd Rejonowy podniósł, iż przy umowie ubezpieczenia OC początek biegu terminu przedawnienia roszczenia ubezpieczającego do ubezpieczyciela o zwrot wypłaconego poszkodowanemu odszkodowania wyznacza ustalenie odpowiedzialności ubezpieczonego. Bacząc, iż zgodnie z art. 819 § 1 k.c. roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech, a termin ten liczyć trzeba od dnia uprawomocnienia się wyroku wydanego w sprawie II C 66/14, co nastąpiło 17 marca 2015 roku, zaś pozew w sprawie złożono 31 lipca 2015 roku, to zdaniem Sądu do przedawnienia nie doszło.

Uwzględniając powyższe Sąd pierwszej instancji uwzględnił powództwo co do kwoty 7972,30 zł.

Orzekając o odsetkach Sąd miał na uwadze treść art. 455 k.c. oraz fakt, że dopiero w pozwie powódka zawarła żądanie zapłaty świadczenia na jej rzecz, zatem pozwany został wezwany do zapłaty tej kwoty z chwilą doręczenia odpisu pozwu, tj. w dniu 21 października 2015 roku. Uznając, iż odpowiednim jest termin dwutygodniowy, Sąd przyjął, że pozwany winien był zaspokoić roszczenie powódki najpóźniej 4 listopada 2015 roku. Skoro to nie nastąpiło, od dnia następnego pozostaje on w opóźnieniu w zapłacie, a tym samym powódka była uprawniona domagać się odsetek ustawowych za opóźnienie od tego właśnie dnia, na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

Tak argumentując Sąd Rejonowy orzekł jak w punkcie I. wyroku.

W punkcie II. na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. umorzono postępowanie w zakresie, w którym powódka cofnęła pozew.

W pozostałym zakresie, w punkcie III., powództwo oddalono.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie IV. wyroku na podstawie w art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, ewentualnie uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia.

Skarżący zarzucił Sądowi pierwszej instancji naruszenie:

a)  art. 233 § 1 k.p.c., poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie ich dowolnej oceny, bez zastosowania zasad logiki oraz doświadczenia życiowego, czego konsekwencją jest błędne ustalenie stanu faktycznego i błędna jego subsumpcja pod przepisy będące podstawą rozstrzygnięcia, w szczególności przez:

-

błędną ocena działań powódki - jako nieobarczonych przesłanką umyślności w jej działaniu, podczas gdy ze zgromadzonych w sprawie dowodów wynika, że powódka - pomimo posiadanych środków na rachunku bankowym masy upadłości, ciążącym na powódce obowiązku zawodowej staranności w działaniu oraz świadomości ciążącym na powódce jako syndyku obowiązku regulowania należności - świadomie nie regulowała zobowiązań wobec J. S., regulując inne zobowiązania, co wskazuje, że działała z zamiarem doprowadzenia do szkody albo przynajmniej przewidywała taki skutek i godziła się na to,

-

oparcie wyroku w kwestii umyślności o treść wyroków orzekających w sprawie powódki, które to nie oceniały umyślności, bowiem nie była ona wymagalną przesłanką odpowiedzialności powódki,

b)  art. 328 § 2 k.p.c., poprzez niewyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku przyczyn dla których Sąd odmówił wiarygodności dowodom zgromadzonym w sprawie na okoliczność wykazania zarzutu umyślności w działaniu powódki, ograniczając się do lakonicznego wskazania braku wykazania winy umyślnej przez pozwana, w sytuacji, gdy pozwana powoływała się na zgromadzone w sprawie dowody,

c)  art. 805 k. c., przez bezpodstawne uznanie, że doszło do wypadku ubezpieczeniowego i uznanie, że pozwana ponosi odpowiedzialność za przedmiotowe zdarzenie,

d)  art. 827 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i zasądzenie odszkodowania od pozwanej, podczas gdy z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że powódka wyrządziła szkodę umyślnie, co zwalnia pozwaną z odpowiedzialności,

e)  art. 481 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i zasądzenie odsetek ustawowych od nienależnego powódce świadczenia.

W uzasadnieniu apelacji pozwany podniósł, iż brak jest podstaw do przyjęcia jego odpowiedzialności na mocy umowy ubezpieczenia OC syndyka. Z dokumentacji wynika, że powódka świadomie zaniechała zapłaty w całości za faktury VAT. W dacie wymagalności tych faktur w skład masy upadłości wchodziły środki znajdujące się na rachunku bankowym masy upadłości w kwocie 76 366,73 zł i pomimo tego powódka świadomie nie zapłaciła należności. Jednocześnie pomimo braku zapłaty podejmowała czynności narażające ją na dalsze koszty, tj. emisję dodatkowych ogłoszeń prasowych, za które już zapłaciła. Takie działania powódki, które doprowadziły do szkody, były zdaniem apelującego działaniami umyślnymi. Okoliczność ta w przekonaniu skarżącego jest o tyle istotna, iż zgodnie z art. 827 § 1 k. c. i art. 9 ust. 2 ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym (...) ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie. Ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone umyślnie, ale tylko przez ubezpieczonych z tytułu umów OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i OC rolników. Tylko te grupy umów zostały bowiem wskazane w art. 4 ust. 1 i 2 ww. ustawy.

Z daleko posuniętej ostrożności pozwany podniósł, że postępowanie powódki można oceniać jako nacechowane rażącym niedbalstwem. Powołując się na stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 kwietnia 2004 r., II CK 142/03, apelujący podkreślił, że powódka prowadziła czynności syndyka w sposób nieprawidłowy, bezprawny i zawiniony. Postępowanie powódki jako syndyka odbiegało rażąco od należytego i wymaganego działania, a stopień naganności postępowania powódki drastycznie odbiegał od modelu właściwego w danych warunkach zachowania się syndyka jako dłużnika. Również z tej przyczyny powinna być wyłączona odpowiedzialność pozwanego na mocy ubezpieczenia.

Nadto zdanie pozwanego nie jest on obowiązany do zapłaty odsetek ustawowych za zawinione i umyślne działania powódki w tej sprawie, które były przyczyną powstania szkody.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

Dokonując oceny zasadności żądania pozwu zgłoszonego do rozpoznania w niniejszym postępowaniu Sąd Odwoławczy nade wszystko miał na uwadze, że zgodnie z art. 805 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. W świetle cytowanego przepisu, obowiązek ubezpieczyciela wypłaty świadczenia na rzecz ubezpieczonego ograniczony jest treścią umowy ubezpieczenia, a ochroną gwarancyjną objęte są wyłącznie takie zdarzenia, które kwalifikują się do wypadków wskazanych w umowie ubezpieczenia lub innym dokumencie stanowiącym jej integralną część (np. w ogólnych warunkach umów czy regulaminie). Innymi słowy, ubezpieczyciel jest obowiązany do spełnienia określonego w umowie ubezpieczenia świadczenia jedynie w razie zajścia zdarzenia przewidzianego umową, to jest w sytuacji wystąpienia tzw. wypadku ubezpieczeniowego (A. W., Z.K. N., Prawo ubezpieczeń gospodarczych, W.P. 1980, s. 46) i w sposób wynikający z treści stosunku ubezpieczenia.

Z załączanej do akt sprawy polisy nr (...) wynikło, że powódka jako ubezpieczający zawarła z pozwanym (...) S.A. w W., jako ubezpieczycielem, umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnego z tytułu wykonywania czynności syndyka w postępowaniu upadłościowym spółki (...) Sp. z o.o. w upadłości w S. (vide: dokument polisy widniejący na k. 26-27).

Między stronami doszło, zatem do zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w rozumieniu przepisu art. 822 §1 k.c., zgodnie z którym, przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Przy tym stosownie do art. 822 § 2 k.c., jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia.

W realiach rozpatrywanej sprawy nie budziło wątpliwości Sądu Okręgowego, nadto okoliczność ta pomiędzy stronami w toku tego postępowania nie była sporna, że w okresie objętym umową ubezpieczenia powódka wykonując czynności syndyka wyrządziła szkodę J. S., albowiem nie opłaciła całej przysługującej mu należności z tytułu zleconych publikacji prasowych związanych z prowadzonym przez powódkę jako syndyk postępowaniem upadłościowym spółki (...) Sp. z o.o. w upadłości w S.. W wyniku powyższego zaniechania powódki doszło do powstania w majątku poszkodowanego szkody majątkowej, za którą odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi niewątpliwie powódka, co potwierdza treść prawomocnych wyroków wydanych w sprawie z powództwa J. S. przeciwko powódce o zapłatę, a które to orzeczenia z mocy art. 365 § 1 k.p.c. były wiążące dla sądu orzekające w niniejszej sprawie.

Wysokość doznanego przez poszkodowanego uszczerbku majątkowego także wynikała wprost z tych orzeczeń. Bacząc, iż wyrokiem z dnia 3 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie w sprawie o sygn. akt II C 66/14 zasądził od powódki na rzecz wierzyciela kwotę 5030,78 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 1412,26 zł od 12 sierpnia 2010 roku i od kwoty 3618,52 zł – od dnia 16 września 2010 roku oraz 1469 zł, tytułem kosztów procesu, zaś Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 17 marca 2015 roku (III Ca 973/14) oddalił apelację powódki od powyższego orzeczenia jednocześnie zasądzając od niej na rzecz strony przeciwnej kwotę 600 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, zgodzić należało się z Sądem pierwszej instancji, iż wysokość szkody zamykała się kwotą 7972,30 zł.

Skoro na gruncie łączącej strony umowy ubezpieczenia OC pozwany zobowiązał się do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim w okresie trwania ubezpieczenia w związku z pełnieniem przez powódkę funkcji syndyka w postępowaniu upadłościowym, wobec których odpowiedzialność ponosi powódka, a niewątpliwie w okresie obowiązywania polisy nr (...) wykonując czynności syndyka powódka wyrządziła szkodę J. S. opiewającą na kwotę 7972,30 zł, za którą ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą, to w tej sytuacji nie budziło wątpliwości Sąd Odwoławczego, że wystąpił wypadek ubezpieczeniowy przewidziany w łączącej strony umowie ubezpieczenia, co z kolei obligowało pozwanego do zapłaty na rzecz powódki ww. kwoty pieniężnej, skoro ta zapłaciła ją poszkodowanemu J. S..

Wbrew przy tym zarzutom podniesionym w apelacji, przy ocenie treści łączącego strony stosunku zobowiązaniowego i jego zakresu, a w konsekwencji ustalenia istnienia po stronie pozwanego obowiązku zapłaty świadczenia na rzecz powódki z tytułu łączącej ich umowy ubezpieczenia, bez znaczenia pozostawała tak podkreślana przez pozwanego okoliczność, czy działanie powódki, które doprowadziło do wyrządzenia szkody J. S. było spowodowane zawinionym umyślnym działaniem powódki, względnie jej rażącym niedbalstwem.

Bacząc bowiem na charakter stosunku ubezpieczeniowego łączącego strony i jego zakres Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż w realiach niniejszej sprawy bez względu na to, czy przyjąć, że działanie powódki miało charakter winy umyślnej, czy nieumyślnej, w każdym z tym wypadków po stronie pozwanego aktualizował się obowiązek zapłaty na rzecz powódki świadczenia wynikającego z umowy ubezpieczenia.

Jakkolwiek rację ma skarżący wskazując, iż z mocy art. 827 § 1 k.p.c., ubezpieczyciel co do zasady jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie, a w razie rażącego niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej lub zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności, to jednak całkowicie uszło uwadze strony pozwanej, iż ustawodawca na kanwie § 2 tego artykułu przewidział jednocześnie, że w ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej można ustalić inne zasady odpowiedzialności ubezpieczyciela niż określone w § 1. Z jednoznacznego brzmienia przepisu art. 827 § 2 k.c. wynika zatem, że w przypadku umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej mogą zostać ustalone inne zasady co do zakresu obowiązku ubezpieczeniowego zakładu ubezpieczeń, a przecież niewątpliwie łącząca strony umowa ubezpieczenia była właśnie umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Z treści polisy nr (...) nie wynika, aby strony umowy wprost określiły w niej zasady dotyczące zakresu ubezpieczenia i jednocześnie brak jest w tymże dokumencie zastrzeżenia, że do łączącego strony stosunku zobowiązaniowego mają zastosowanie regulacje jakichkolwiek ogólnych warunków ubezpieczenia.

W związku z brakiem regulacji umownej odnoszącej się do tej kwestii, odpowiedzi w niniejszej sprawie na pytanie, jaki był zakres odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego względem powódki z tytułu łączącego strony stosunku umowy ubezpieczenia, poszukiwać należało na gruncie przepisów prawa powszechnie obowiązującego.

Dokonując tej oceny mieć należało na uwadze, że przedmiotowa umowa dotyczyła ubezpieczenia OC z tytułu wykonywania zawodu syndyka. Ubezpieczenie to było ubezpieczeniem obowiązkowym, gdyż zgodnie z art. 156 ust. 4 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. z 2009 r., nr 175, poz. 1361 tj. ze zm.) osoba powołana do wykonywania czynności syndyka podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności osobiście lub przez pełnomocnika. Stosownie zaś do dyspozycji z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003 r., nr 124, poz. 1152 ze zm.) ustawa ta określa m.in. także podstawowe zasady, jakim powinny odpowiadać inne, niż określone w art. 1 ust. 1 pkt 1, umowy ubezpieczeń obowiązkowych tj. inne niż obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego i budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych. Tym niemniej jednak mieć należało na uwadze, że w art. 9 ust. 2 tej ustawy przewidziano, iż umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej, o którym mowa w art. 4 pkt 1 i 2, obejmuje również szkody wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność. Regulacja ta dotyczy wyłącznie obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, o którym mowa w art. 4 pkt 1 i 2 ustawy, tj. do ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdu mechanicznego (art.4 pkt 1) oraz ubezpieczenia OC rolników (art. 4 pkt 2). Oznacza to, że omawiany przepis art. 9 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych nie mógł mieć zastosowania w niniejszej sprawie.

Zważając na powyższe oraz bacząc na charakter łączącej strony umowy ubezpieczenia, Sąd Okręgowy uznał, iż określenie zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego winno nastąpić zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 8 października 2007 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej osoby powołanej do wykonywania czynności syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy (Dz. U. z 2007 r., nr 185, poz. 1313). Za takim przyjęciem przemawiała treść samej polisy nr (...) w której wyraźnie wskazano, iż do zawartej przez strony umowy ubezpieczenia ma zastosowanie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 października 2007 r. (k. 26). Rozporządzenie to wydane zostało na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 156 ust. 5 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, przewidującej, że minister właściwy do spraw instytucji finansowych w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii (...) Izby (...), określi, w drodze rozporządzenia, zakres ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w ust. 4, oraz minimalną sumę gwarancyjną, biorąc pod uwagę specyfikę wykonywanych przez syndyka czynności oraz wartość funduszów masy upadłości.

Na gruncie § 2 ust. 1 tego rozporządzenia przewidziano, że ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna osoby powołanej do wykonywania czynności syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy, za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania ubezpieczonego lub jego pełnomocnika, w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej, przy wykonywaniu czynności syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy. Z treści powyższego przepisu wynika zatem, że obowiązkowym ubezpieczeniem OC z tytułu wykonywania czynności syndyka objęte są szkody wynikające z działania lub zaniechania ubezpieczonego przy wykonywaniu czynności syndyka. Znamiennym jest, że ustawodawca w § 2 ust. 2 rozporządzenia wprost wymienił szkody, których owo ubezpieczenie nie obejmuje, wyłączając spod zakresu jego zastosowania szkody: majątkowe wyrządzone osobom pozostającym z syndykiem w stosunkach rodzinnych (pkt 1), wyrządzone po skreśleniu syndyka z listy osób posiadających licencję syndyka, a także w okresie zawieszenia praw wynikających z licencji syndyka (pkt 2), polegające na zapłacie kar umownych (pkt 3) oraz powstałe wskutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru (pkt 4). Z treści tego przepisu nie wynika zatem, aby spod zakresu obowiązkowego ubezpieczenia OC z tytułu wykonywania czynności syndyka wyłączone zostały takie szkody, które wynikały z działania lub zaniechania syndyka, które miało charakter popełnionego z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa. Co przy tym niezwykle istotne, ustawodawca na kanwie § 2 ust. 3 rozporządzenia przewidział, że ubezpieczenie OC obejmuje wszystkie szkody w zakresie, o którym mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 2, bez możliwości umownego ograniczenia przez zakład ubezpieczeń wypłaty odszkodowań.

Z jednoznacznego i nie budzącego wątpliwości brzmienia powołanego przepisu wynika wprost, że obowiązkowe ubezpieczenie OC obejmuje „wszystkie szkody” – z zastrzeżeniem oczywiście wyjątków ujętych w § 2 ust. 2 – zatem przyjąć należy, iż będą przedmiotowym ubezpieczeniem objęte zarówno szkody wynikające z umyślnego działania i zaniechania syndyka, jak i takie, które wynikałyby z jego rażącego niedbalstwa. Przyjęcie tak szerokiego zakresu tegoż obowiązkowego ubezpieczenia jest w pełni zrozumiałe. Mając, bowiem na uwadze charakter czynności podejmowanych przez syndyka w toku postępowania upadłościowego niewątpliwie uzasadnione było objęcie przez ustawodawcę jak najszerszym zakresem ochrony ubezpieczeniowej tych wszystkich osób, które mogłyby działania syndyka zostać pokrzywdzone.

Zważając na wszystko powyższe Sąd Odwoławczy doszedł do przekonania, że skoro zgodnie z § 2 ust. 1 i 3 rozporządzenia obowiązkowe ubezpieczenie OC z tytułu wykonywania czynności syndyka obejmuje swym zakresem wszelkie szkody wynikające z działania lub zaniechania syndyka, tj. tak wyrządzone umyślnie jak i nie umyślnie, a w niniejszej sprawie bezsprzecznie nie wystąpił żaden z przewidzianych w § 2 ust. 2 rozporządzenia wyjątków wyłączonych spod ubezpieczenia, to stwierdzić należało, że nawet przy przyjęciu, że powódka wyrządziła szkodę J. S. z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, roszczenie powódki musiało zostać uwzględnione. Bez względu bowiem na to, czy działanie powódki było umyślne czy nieumyślne, pozwany na gruncie łączącego strony stosunku ubezpieczeniowego odpowiadał za wszelkie szkody wyrządzone przez powódkę w związku z pełnieniem przez nią funkcji syndyka, a niewątpliwie szkoda jakiej doznał J. S., za którą odpowiedzialność odszkodowawczą poniosła powódka, wynikała właśnie z czynności podjętych przez nią w ramach wykonywania zawodu syndyka.

W związku z powyższym bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostaje już ocena, czy powódce można w przedmiotowym przypadku przypisać winę umyślną lub rażące niedbalstwo.

Tym niemniej Sąd Okręgowy akceptuje stanowisko Sądu pierwszej instancji, że postępowanie powódki można kwalifikować jedynie w kategoriach lekkomyślności, a nie rażącego niedbalstwa, a tym bardziej umyślności.

Słusznie, zatem Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w części - co do kwoty 7972,30 zł, jednocześnie zasądzając odsetki ustawowe od tej należności od dnia 5 listopada 2015 roku.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W świetle powyższego przepisu powódka była uprawniona do domagania się zasądzenia na jej rzecz odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia, w którym pozwany popadł w opóźnienie ze spełnieniem świadczenia wynikającego z umowy. Moment ten ustalić z kolei należało stosownie do art. 817 §1 k.c., zgodnie z którym, ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Wprawdzie na podstawie materiału dowodowego widniejącego w aktach niniejszej sprawy nie jest możliwym ustalenie, w który dniu dokładnie powódka zgłosiła szkodę pozwanemu, to jednak skoro ubezpieczyciel w piśmie z dnia 9 czerwca 2015 roku zajął stanowisko co do zgłoszonego mu roszczenia, to w dniu 5 listopada 2015 roku musiał już niewątpliwie upłynąć przewidziany na gruncie art. 817 § 1 k.c. trzydziestodniowy okres od daty zgłoszenia roszczenia, zatem zasadnym było przyznanie przez odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności należności głównej właśnie od tego dnia.

Tak argumentując i uznając, że zarzuty pozwanego przedstawione w apelacji nie mogły skutecznie podważyć prawidłowości zaskarżonego orzeczenia, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację jako niezasadną oddalił, o czym orzekł w punkcie 1. sentencji wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2. sentencji wyroku - na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c., stosownie do reguły odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec oddalenia apelacji pozwanego, winien on zwrócić powódce poniesione przez nią koszty postępowania przed Sądem drugiej instancji w kwocie 1200 zł. Na koszty te składało się wyłącznie wynagrodzenie reprezentującego powódkę pełnomocnika w osobie radcy prawnego, którego wysokość ustalono na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804).

SSO Violetta Osińska SSO Tomasz Szaj SSO Sławomir Krajewski