Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 listopada 2011 r. sygn. akt V U 1056/11

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 130/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 listopada 2011 r. Sąd Okręgowy w Kielcach zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 12 października 2011 r. i przyznał S. K. prawo do emerytury od października 2011 r.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca, urodzony w dniu (...), był zatrudniony w okresie od 19 czerwca 1973 r. do 9 marca 1977 r. w Zakładach (...) w S. jako robotnik transportowy i przy obsłudze acetylenowni, od 4 lipca 1977 r. do 31 maja 1982 r. w Odlewni (...) ’’S.” w S. - jako frezer, składacz form i rdzeni oraz suwnicowy, od 11 sierpnia 1982 r. do 14 listopada 1998 r. - w Fabryce (...) S.A. w S. jako operator suwnicy. W okresie od 8 czerwca 1982 r. do 14 czerwca 1982 r. pracował w Zakładach (...) w S. również jako operator suwnicy. We wszystkich tych zakładach wnioskodawca stale pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Wszyscy wymienieni pracodawcy wystawili ubezpieczonemu świadectwa pracy, w których treści potwierdzono powyższe okresy zatrudnienia oraz stanowiska pracy. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, nie jest zatrudniony w ramach stosunku pracy. Jego ogólny staż ubezpieczeniowy wynosi 25 lat, 9 miesięcy i 6 dni przypadających na dzień 1 stycznia 1999 r., w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy, powołując się na treść przepisów art. 184 ust. 1 i 2, art. 27 i art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) uznał odwołanie za zasadne. Sąd pierwszej instancji przyjął, że wnioskodawca w spornych okresach, to jest od 4 lipca 1977 r. do 31 maja 1982 r., od 8 czerwca 1982 r. do 14 czerwca 1982 r. i od 11 sierpnia 1982 r. do 14 listopada 1998 r. w Zakładach (...) w S., Zakładach (...) w S. oraz Fabryce (...) S.A. w S. - wykonywał prace wskazane w wykazie A, dział III, poz. 8, 21 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., ujęte jako prace przy rozładunku i przygotowaniu rozładunku wsadu oraz jako prace formierzy i rdzeniarza. Dokonując ustaleń w tym zakresie Sąd dał wiarę zeznaniom ubezpieczonego oraz jego żony, byłej pracownicy Zakładów (...) w S.. Skoro zatem wnioskodawca ukończył 60 lat i legitymuje się wymaganym stażem pracy przypadającym na dzień 1 stycznia 1999 r., w tym w szczególnych warunkach ponad 15 lat, to tym samym spełnia przesłanki, od których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury. Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy, zarzucając naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 184 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 100 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004r. Nr 39 poz. 353 ze zm.) poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż wnioskodawca spełnia warunki do nabycia prawa do świadczenia emerytalnego, bowiem posiada 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych i wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania lub o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W ocenie skarżącego, wnioskodawca nie spełnił przesłanek nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 powołanej ustawy, bowiem nie legitymuje się 15–letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 ze zmian.) okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach. Natomiast wnioskodawca nie przedłożył świadectw pracy spełniających wymogi w/w rozporządzenia. Przeprowadzone ograniczone postępowanie dowodowe nie pozwala przyjąć, że wnioskodawca spełnia warunki art. 184 ustawy. Zeznania świadka tj. żony wnioskodawcy są bardzo lakoniczne, nie wynika z nich, w jakim charakterze pracował ubezpieczony - na czym polegała ta praca, jakie czynności należały do jego zadań, w jakim wymiarze czasu praca była wykonywana. Ponadto sam fakt, iż żona wnioskodawcy pracowała w tej samej firmie co on (bez wskazania zajmowanego stanowiska), nie daje podstaw do przyjęcia, iż może ona potwierdzić fakt wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

W rozpoznawanej sprawie podkreślić należy, że jej rozstrzygnięcie zależało od ustalenia czy wnioskodawca spełnia przesłanki określone w art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz w związku z § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Jednocześnie na mocy art. 184 ust. 1 tejże ustawy, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a zatem na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn (pkt 1) oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, czyli okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn (pkt 2). Nadto, w myśl art. 184 ust. 2 wymienionej ustawy, przedmiotowa emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

W myśl art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Zgodnie z dyspozycją § 1 ust. 1 w/w rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przepisy tego aktu stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej „wykazami”. Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2). Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3). Zgodnie z § 4 ust. 1 niniejszego rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze bądź w świadectwie pracy (tak wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 638; z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00, OSNPUSiSP 2003 nr 17, poz. 419). Jednocześnie oczywistym jest, że świadectwo pracy czy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Dlatego też w ramach postępowania sądowego Sąd ocenia zarówno zasadność odmowy wydania przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, jak i zasadność umieszczenia w świadectwie pracy wzmianki, że pracownik wykonywał pracę w warunkach szczególnych (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 roku, II UKN 619/98, OSNP 2000 nr 11, poz. 439). Ponadto przepisy regulujące postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym nie mają zastosowania w postępowaniu sądowym, które regulowane jest przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Ewentualne ograniczenia dowodowe mogą zatem wynikać jedynie z przepisów tego kodeksu, przy czym przepisy regulujące postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 ⁸ i następne k.p.c.) nie zawierają dodatkowych ograniczeń w stosunku do przepisów ogólnych regulujących postępowanie dowodowe (art. 235-309 k.p.c.). Powyższe oznacza, iż okoliczności, od których uzależnione jest prawo do emerytury mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, w tym także zeznaniami świadków czy opiniami biegłych, co znajduje bezpośrednie odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 sierpnia 2006 roku, I UK 27/06, OSNP 2007 nr 15-16, poz. 235, z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAPiUS 1996 nr 16, poz. 239, z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998 nr 11, poz. 342 oraz z dnia 14 czerwca 2006 roku, I UK 115/06, OSNP 2007 nr 17-18, poz. 257).

Na gruncie niniejszej sprawy, wobec osiągnięcia przez wnioskodawcę wieku 60 lat i posiadania przez niego na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze co najmniej 25 lat istotną była kwestia, czy legitymuje się on 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, przy czym kwestię sporną stanowił okres jego zatrudnienia w Zakładach (...) w S., Zakładach (...) w S. oraz Fabryce (...) S.A. w S..

Sąd Apelacyjny w całości podziela ustalenia dokonane przez Sąd pierwszej instancji i przyjmuje je za własne. Taki stan faktyczny został wykazany przez wnioskodawcę jego zeznaniami i zeznaniami świadka, znajduje potwierdzenie w jego aktach osobowych, dotyczących okresów zatrudnienia w Zakładzie (...)” S.A. oraz w przedłożonych do akt rentowych świadectwach pracy. W związku z zarzutem apelacji, podkreślić należy, iż brak umieszczenia w świadectwie pracy wzmianki o zatrudnieniu w warunkach szczególnych nie stanowi dowodu, że praca nie była wykonywana w takim charakterze. W niniejszej sprawie istotne dla oceny charakteru zatrudnienia wnioskodawcy jest wskazanie w świadectwie nazwy zajmowanego stanowiska, która wprost nawiązuje do prac wymienionych w wykazie A.

W szczególności nie może budzić żadnych wątpliwości, że w okresie od 11 sierpnia 1982 r. do 14 listopada 1998 r. wnioskodawca był zatrudniony w Fabryce (...) S.A. na stanowisku operatora suwnicy. Wynika to bowiem wprost ze świadectwa pracy z dnia 8 października 2008 r. (...) suwnic została wymieniona w wykazie A powołanego rozporządzenia w dziale III (prace w hutnictwie i przemyśle metalowym) pod pozycją 86, co przesądza, iż stanowi ona pracę w warunkach szczególnych. Jednocześnie wymieniony okres zatrudnienia na powyższym stanowisku wynosi ponad 15 lat i jest wystarczający z punktu widzenia uprawnień emerytalnych wnioskodawcy. Dodatkowo nadmienić należy, iż wnioskodawca pracował również jako suwnicowy w odlewni w okresie zatrudnienia od 4 lipca 1977 r. do 31 maja 1982 r. w Odlewni (...) i Zakładach (...) w S.. W zakładzie tym pracował również na stanowisku składacza form i rdzeni, co odpowiada poz. 21, działu III wykazu A.

Z przytoczonych względów Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że wnioskodawca legitymuje się ponad 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, a zatem spełnia warunki uprawniające go do emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalno - rentowej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.