Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 września 2017 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący – SSR Daniel Mychliński

Protokolant – protokolant sądowy Anna Maria Bujakowska

po rozpoznaniu na rozprawie

w dniu 29 września 2017 r. w Ciechanowie

sprawy z wniosku W. W. (1)

z udziałem U. W., Z. W., L. W., J. W., K. W. i M. G.

o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie

postanawia:

1.  oddalić wniosek;

2.  pozostawić strony przy poniesionych kosztach postępowania związanych ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 380/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawca W. W. (1) wystąpił do Sądu Rejonowego w Ciechanowie z wnioskiem o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie własności zabudowanej nieruchomości rolnej o numerze ewidencyjnym (...), o powierzchni 9,6706 ha, położonej w C. przy ulicy (...), dla której prowadzony jest Zbiór Dokumentów (...).

Pismem z dnia 22 lipca 2016 r., wnioskodawca rozszerzył swój wniosek, wnosząc także o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości rolnej, stanowiącej działkę numer (...), położonej w C. obręb K., która to działka stanowi z działką nr (...) jedną nieruchomość.

Uczestnicy postępowania U. W. i Z. W. przyłączyli się do wniosku.

Natomiast pozostali uczestnicy postępowania, tj.: L. W., J. W., K. W. i M. G. wnosili o oddalenie wniosku, podnosząc, że to ich rodzice do końca życia decydowali o gospodarstwie rolnym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość objęta wnioskiem stanowiła pierwotnie część dużego gospodarstwa rolnego (...) małżonków W.. Nabyli oni bowiem w dniu 11 marca 1921 r. od W. S. gospodarstwo rolne położone we wsi G. gminy S., zapisane w tabeli likwidacyjnej pod numerem (...), o powierzchni 39,4709 ha, a następnie po dokonanym scaleniu otrzymali w zamian powyższego – gospodarstwo rolne zapisane w rejestrze poscaleniowym numerem (...), składające się z działek oznaczonych numerami (...) o łącznej powierzchni 40,6551 ha.

W dniu 10 czerwca 1948 r. J. i W. W. (3), pragnąc za życia rozporządzić swoim majątkiem, opisane wyżej gospodarstwo we wsi G. darowali swoim synom C. W. i W. W. (4) (ojcu wnioskodawcy W. W. (1) i uczestników postępowania L. W., J. W., K. W. i M. G.). Synowi C. W. darowali działki, uwidocznione na planie sporządzonym przez mierniczego przysięgłego J., oznaczone numerami: (...), (...) i (...), o ogólnej powierzchni 16,5600 ha wraz z budynkami istniejącymi na działce (...). Natomiast synowi W. W. (4) darowali działki, uwidocznione na tym samym planie, oznaczone numerami: (...), ogółem 24,5991 ha z budynkami istniejącymi na działce numer (...). Na przekazanie tych działek swym synom, małżonkowie J. i W. W. (3) otrzymali zezwolenie Starosty Powiatowego w C..

W dniu 19 czerwca 1948 r., Sąd Grodzki w C. postanowił dla całej tej nieruchomości założyć zbiór dokumentów, odnotowując treść darowizn dokonanych na rzecz C. W. i W. W. (4) i wpisując w/w osoby do spisu właścicieli.

dowód: akta Zbioru Dokumentów (...) – wypis z Aktu Notarialnego Rep. Nr (...) (k. 4-7 tych akt), orzeczenie Starosty Powiatowego w C. (k. 8 tych akt) i postanowienie Sądu Grodzkiego w C. (k. 9 tych akt)

Postanowieniem z dnia 28 lutego 1964 r., Sąd Rejonowy w Ciechanowie stwierdził przejęcie na własność Skarbu Państwa część nieruchomości rolnej W. W. (4), położonej we wsi G., tj. działek numer (...) według planu sporządzonego przez mierniczego B., o łącznej powierzchni 12,86 ha. Pozostała część gospodarstwa rolnego dalej należała do W. W. (4) i była użytkowana przez W. i H. małżonków W..

dowód: akta księgi wieczystej Kw nr (...) – postanowienie Sądu Rejonowego w Ciechanowie (k. 5-5verte tych akt)

Umową przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 18 marca w 1980 r., sporządzoną przez Prezydenta Miasta C., W. i H. W. (1) przekazali swemu synowi W. W. (1) prawo własności nieruchomości położonej w G. o powierzchni 11,18 ha, składające się z działek numer (...), która pozostała w ich władaniu po przejęciu części działek na własność Skarbu Państwa.

bezsporne

W. W. (1) jako jedyny z rodzeństwa pozostał z rodzicami i cały czas mieszkał z nimi na terenie G.. Pozostałe dzieci W. i H. W. (2) po kolei wyprowadzały się z domu rodzinnego. H. W. (2) zmarła w 1991 r., a W. W. (4) - w 1994 r. W dniu 20 sierpnia 1994 r. W. W. (1) zawarł związek małżeński z U. Z.. W latach 90-tych zamieszkał tam ponownie L. W., zajmując część domu, w której zamieszkiwali wcześniej rodzice. Rodzeństwo, a zwłaszcza J. W. i M. G., pomagali bratu W. w utrzymaniu domu, finansując część remontów i napraw, dbając w ten sposób, by posiadłość rodziców nie uległy całkowitemu zniszczeniu.

bezsporne

Z kolei spadkobiercy C. W., który w drodze umowy darowizny z dnia 10 czerwca 1948 r. również otrzymał od swych rodziców J. i W. W. (3), część tego gospodarstwa, dokonali – w oparciu o w/w umowę, potraktowaną jako legalny i prawidłowy tytuł własności – sądowego działu spadku i w ramach ugody sądowej całość tego gospodarstwa rolnego przypadła M. W. – żonie C. W.. Następnie M. W. w drodze umowy z dnia 22 czerwca 1981 r. sporządzonej przez Naczelnika Gminy C., przeniosła własność tego gospodarstwa rolnego w całości i nieodpłatnie na rzecz swego syna A. W. i jego żonę T. W. na zasadzie wspólności ustawowej. Następnie, na podstawie w/w umowy A. i T. małżonkowie W. wystąpili o założenie księgi wieczystej dla tych nieruchomości. W efekcie dla tych nieruchomości została założona księga wieczysta Kw nr (...) (aktualnie (...)).

dowód: akta Zbioru Dokumentów (...) – wypis z Aktu Notarialnego Rep. Nr (...) (k. 4-7 tych akt), akta sprawy Ns 159/81 – wniosek wraz z załącznikami (k. 1-6 tych akt), protokół rozprawy z ugodą sądową (k. 13-14 tych akt) i postanowienie o umorzeniu postępowania (k. 15 tych akt) oraz akta księgi wieczystej Kw nr (...) (obecnie (...)) – wniosek A. i T. W. wraz z załącznikami (k. 3-12 tych akt) i postanowienie Państwowego Biura Notarialnego w C. z dnia 10 czerwca 1986 r. (k. 12 tych akt)

Okoliczności sprawy, które ostatecznie stały się podstawą rozstrzygnięcia niniejszej sprawy były niesporne, przy czym historię własności i kolejne przenoszenie praw własności nieruchomości, stanowiących pierwotnie własność J. i W. małżonków W., ustalono na podstawie dokumentów z akt Zbioru Dokumentów (...) i z akt ksiąg wieczystych, przywołanych wyżej. Prawdziwości czy rzetelności tych dokumentów nikt nie kwestionował.

Ustalenia co do poczynań wnioskodawcy W. W. (1), zakresu pomocy udzielanej mu przez rodzeństwo, czy zamieszkiwania tam L. W. były niesporne. Znalazły ostatecznie potwierdzenie w zgodnych zeznaniach stron.

Mając na uwadze treść kopii umowy przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 18 marca w 1980 r., sporządzonej przez Prezydenta Miasta C., która została dołączona do akt niniejszej sprawy (k. 19-20) i znajduje się w aktach księgi wieczystej Kw nr (...) (k. 20-21 tych akt) oraz uwzględniając fakt, że do tej umowy odnoszą się zaświadczenia (k. 108) i adnotacje (k. 173, k. 176) organów administracji państwowej i samorządowej, a ponadto umowa ta była okazana notariuszowi B. P. przy umowie z dnia 28 lutego 1995 r. (k. 18-19 akt księgi wieczystej Kw nr (...)), należało przyjąć, że taka umowa została rzeczywiście zawarta pomiędzy W. i H. małżonkami W. i W. W. (1), a jej skutkiem było przeniesienie prawa własności nieruchomości w tej umowie opisanej na rzecz W. W. (1).

Ustalając, że doszło do skutecznego przeniesienia prawa własności nieruchomości objętej wnioskiem, obojętne dla sprawy stały się okoliczności dotyczące zachowań wnioskodawcy w stosunku do przedmiotowej nieruchomości, a w szczególności czy i od kiedy posiadanie tej nieruchomości przez W. W. (1) miało cechy posiadania samoistnego. Z tego względu, Sąd pominął zeznania świadków oraz zeznania stron odnoszące się do tych okoliczności.

Nie zgłoszono zastrzeżeń do oznaczenia i obszaru nieruchomości objętych wnioskiem, wynikających zresztą z wypisu z rejestru gruntów (k. 246-247). Nie kwestionowano także tego, że działki (...) o pow. 9,6706 ha i 385 o pow. 0,2911 ha, położone w C. obręb K., to działki odpowiadające działkom opisanym w umowie przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 18 marca w 1980 r., na mocy której W. i H. W. (1) przekazali swemu synowi W. W. (1) prawo własności nieruchomości położonej w G. o powierzchni 11,18 ha. Zresztą na powyższe wskazują także wyjaśnienia Starostwa Powiatowego w C. z dnia 10 października 2016 r. (k. 171) i dołączone do niego dokumenty (k. 172-176), a zwłaszcza znajdujący się wśród nich wyciąg z rejestru gruntów numeru jednostki rejestrowej 14.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 172 § 1 KC posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Zaś § 2 cytowanego artykułu stanowi, że po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

W każdym przypadku, zasiedzenie jest instytucją mającą usankcjonować trwający przez dłuższy czas stan faktyczny inny, niż wynika to ze stanu prawnego. Zasiedzenie polega na nabyciu prawa przez nieuprawnionego posiadacza wskutek faktycznego wykonywania tego prawa w ciągu oznaczonego w ustawie czasu.

W świetle powyższych uwag należy stwierdzić, że nie jest możliwe uzyskanie w drodze zasiedzenia tytułu własności przez osobę, która jest właścicielem danej nieruchomości.

Ustalenia Sądu dają uzasadnione podstawy do przyjęcia, że W. W. (1) jest właścicielem nieruchomości będących przedmiotem tego postępowania, a objętych jego wnioskiem o zasiedzenie.

W pierwszej kolejności należało przyjąć i stwierdzić, że dokument z 1948 r., stanowiący wypis z Aktu Notarialnego Rep. Nr 10, znajdujący się w Zbiorze Dokumentów (...), stanowi tytuł własności J. i W. W. (3).

Pomimo początkowych wątpliwości Sądu, ostatecznie po przeanalizowaniu dokumentów ze zbioru dokumentów (...) oraz dokumentów dołączonych akt ksiąg wieczystych, należało przesądzić, że jest to prawidłowy, wywołujący określone skutki prawne tytuł własności co do nieruchomości położonej pierwotnie we wsi G. (obecnie miasto C. obręb G.), zapisanej wówczas w rejestrze poscaleniowym pod numerem (...), składające się z działek oznaczonych numerami (...) o łącznej powierzchni 40,6551 ha, następnie podzielonej na dwie części, którymi obdarowani zostali synowie J. i W. W. (3), tj. C. W. i W. W. (4).

Przede wszystkim wskazać należy, że sam dokument umowy z dnia 10 czerwca 1948 r., sporządzony w formie aktu notarialnego, skutecznie przenosi prawo własności opisanych tam nieruchomości. Zapisy zawarte w tym Akcie dają jednocześnie gwarancję właściwego ustalenia pierwotnego tytułu własności do nieruchomości objętej postępowaniem scaleniowym, a pochodzącym z 11 marca 1921 r. (dokładnie opisanego w tym Akcie), jak również właściwego odnotowania dokonanego scalenia, w wyniku którego J. i W. W. (3) uzyskali prawo własności nieruchomości rolnej, zapisanej w rejestrze poscaleniowym numerem (...), składającej się z działek oznaczonych numerami (...) o łącznej powierzchni 40,6551 ha. W efekcie skutecznie przenieśli, w drodze darowizny, na rzecz swych synów C. W. i W. W. (4) własność poszczególnych części tej nieruchomości.

Prawidłowość i skuteczność tej czynności prawnej potwierdził niejako już Sąd Grodzki w C., który postanowieniem z dnia 19 czerwca 1948 r., postanowił dla całej tej nieruchomości założyć zbiór dokumentów, odnotowując treść darowizn dokonanych na rzecz C. W. i W. W. (4), a także wpisując w/w osoby do spisu właścicieli.

W efekcie należało przyjąć, że C. W. stał się właścicielem nieruchomości, składającej się z darowanych mu działek uwidocznionych na planie sporządzonym przez mierniczego i oznaczonych numerami: (...), (...) i (...), o ogólnej powierzchni 16,5600 ha, natomiast W. W. (4) stał się właścicielem nieruchomości, składającej się z działek uwidocznionych na tym samym planie, a oznaczonych numerami: (...), o ogólnej powierzchni 24,5991 ha.

Kolejne czynności organów administracji państwowej i działania sądów konsekwentnie potwierdzały ten stan rzeczy i ten stan prawny.

Wskazać trzeba przede wszystkim, że powyższy dokument, tj. umowa z dnia 10 czerwca 1948 r., był podstawą dla Sądu Rejonowego w Ciechanowie w sprawie przejęcia części nieruchomości na własność państwa (sygn. akt Ns 423/63) do przyjęcia (ustalenia), że W. W. (4) był właścicielem przedmiotowej nieruchomości, szczegółowo opisanej w tej umowie W efekcie, Sąd ten – postanowieniem z dnia 28 lutego 1964 r. – stwierdził przejęcie na własność Skarbu Państwa część nieruchomości rolnej W. W. (4) położonej we wsi G., tj. działki numer (...) według planu sporządzonego przez mierniczego B., o łącznej powierzchni 12,86 ha.

Z kolei spadkobiercy C. W. z tego samego dokumentu wywiedli jego prawo własności do darowanych mu nieruchomości i w sprawie Ns 159/81 na podstawie tego dokumentu dokonali działu spadku po C. W., które następnie było podstawą do sporządzenia przez Naczelnika Gminy C. umowy przeniesienia gospodarstwa rolnego, a w dalszej kolejności do założenia księgi wieczystej.

Mając powyższe na uwadze, należy uznać i przyjąć, że zarówno C. W., jak i W. W. (4) w drodze umowy z 1948 r. uzyskali tytuły własności w stosunku do nieruchomości w tej umowie szczegółowo opisanych, a darowanych im przez ich rodziców. Niewłaściwym byłoby teraz stwierdzenie – w kontekście tych wszystkich wcześniejszych ustaleń – że jednak W. W. (4) nie miał tytułu własności do darowanych mu w drodze tej umowy nieruchomości.

Skoro tak, to również umowa przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 18 marca 1980 r., sporządzona przez Prezydenta Miasta C., zawarta pomiędzy W. i H. małżonkami W. a ich synem W. W. (1), na mocy której doszło do przekazania W. W. (1) własności nieruchomości położonej w G. o powierzchni 11,18 ha, składające się z działek numer (...), która pozostała we władaniu małżonków W. i H. W. (1) po przejęciu w 1964 r. części działek na własność Skarbu Państwa, wywołała zamierzony skutek.

Problemem, który jak się wydaje był przyczyną wniesienia sprawy o zasiedzenie, jest to, że wnioskodawca W. W. (1) nie posiada oryginału tej umowy. Tym niemniej taka sytuacja nie usprawiedliwia wniosku o zasiedzenie.

Nie ulega wątpliwości, że taka umowa została rzeczywiście zawarta. Kopie tej umowy, które znajdują się w aktach tej sprawy, ale także w aktach księgi wieczystej Kw nr (...) (k. 20-21 tych akt) przesądzają, że była to ważna i skuteczna umowa przekazania gospodarstwa rolnego. Została ona zawarta w trybie ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. z 1977 r. Nr 32, poz. 140). Została sporządzona w formie pisemnej, sporządzona została przez naczelnika gminy, w tym przypadku Prezydenta Miasta C., pod umową widnieją zaś podpisy rolnika (właściciela nieruchomości rolnej) i następcy, a także pieczęć i podpis Prezydenta Miasta C.. Umowa ta czyni więc zadość wymogom formalnym wynikającym z w/w ustawy, a nadmienić tylko należy umowa taka stanowiła podstawę do ujawnienia stanu własności w ewidencji gruntów oraz w księdze wieczystej.

Na zawarcie takiej umowy wskazuje sam wnioskodawca, a uczestnicy postępowania w zasadzie nie kwestionują, że do takiej umowy mogło dojść.

Niewątpliwie umowa ta była złożona do wydziałów jednostek zajmujących się ówcześnie rejestrami gruntowymi, o czym świadczą stosowne wzmianki w ewidencji gruntów. Umowa ta przedłożona była notariuszowi B. P. przy umowie z dnia 28 lutego 1995 r., o czym świadczy wzmianka w samej umowie.

Tym samym stwierdzić należało, że wnioskodawca W. W. (1) jest właścicielem nieruchomości rolnej, w skład której wchodzą działki numer (...), położone w C. obręb K., na mocy umowy przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 18 marca w 1980 r.

Osoba posiadająca zaś już inny tytuł własności nieruchomości, nie może nabyć własności tej nieruchomości przez zasiedzenie.

Nadmienić tu należy, że zgodnie z utrwalonym w judykaturze poglądem postanowienie o zasiedzeniu nie może zastępować braku tytułu. Jeżeli taki tytuł zaginął, możliwe jest tylko ustalenie przez sąd, jak przedstawia się w jego świetle stan własności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 1974 r. – sygn. akt III CRN 189/74).

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do art. 520 § 1 KPC.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji.