Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 października 2017 roku w S.

sprawy z wniosku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej w J.

z udziałem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w J., (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w Choszcznie z dnia 17 maja 2016 roku, sygn. akt I Ns 114/15

1.  prostuje zaskarżone postanowienie w ten sposób, że w komparycji i punkcie II. sentencji oznacza wnioskodawcę jako (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa w J.”;

2.  oddala apelację.

SSO Violetta Osińska SSO Agnieszka Tarasiuk – Tkaczuk SSO Tomasz Sobieraj

Sygn. akt II Ca 1097/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Choszcznie po rozpoznaniu sprawy z wniosku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki Komandytowej z siedzibą w J. z udziałem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. o ustanowienie służebności przesyły postanowieniem z dnia 17 maja 2016 roku w punkcie pierwszym oddalił wniosek i w punkcie drugim zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kwotę 257 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 240 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka jawna z siedzibą w J. jest właścicielem następujących nieruchomości położonych w gminie D. obręb Ś.:

- działki nr (...) o powierzchni 57,4322 ha, dla której Sąd Rejonowy w Choszcznie prowadzi księgę wieczystą numer (...) ,

- działki nr (...) o powierzchni 75,8300 ha, dla której Sąd Rejonowy w Choszcznie prowadzi księgę wieczystą numer (...),

- działki nr (...) o powierzchni 39,1500 ha, dla której Sąd Rejonowy w Choszcznie prowadzi księgę wieczystą numer (...),

- działek nr (...) o powierzchni 17,0600 ha i 106/4 o powierzchni 16,0000 ha dla której Sąd Rejonowy w Choszcznie prowadzi księgę wieczystą numer (...),

- działki nr (...) o powierzchni 5,4800 ha dla której Sąd Rejonowy w Choszcznie prowadzi księgę wieczystą numer (...).

Ponadto jest właścicielem nieruchomości położonej w gminie D. obręb Z. składającej się z działki nr (...) o powierzchni 147,9300 ha, dla której Sąd Rejonowy w Choszcznie prowadzi księgę wieczystą nr (...). Wszystkie powyższe nieruchomości zostały nabyte na podstawie warunkowej umowy sprzedaży z dnia 25 marca 2013 roku i umowy o przeniesieniu prawa własności nieruchomości z dnia 3 kwietnia 2013 roku (...) mają charakter nieruchomości rolnych, niezabudowanych, za wyjątkiem działki nr (...), która jest działką zabudowaną budynkami składającymi się na zespół zabudowy folwarcznej z podwórzem gospodarczym.

Na nieruchomościach stanowiących własność (...) sp. z o.o. sp. j. posadowione są urządzenia infrastruktury elekroenergetycznej – linie elektroenergetyczne średniego napięcia 15kV poprowadzone na konstrukcjach wsporczych – żelbetowych słupach energetycznych o zróżnicowanych kształtach – pojedynczych, A-owych, A-owych narożnych.

Przez działkę nr (...) obręb Ś. linia napowietrzna średniego napięcia 15kV przebiega równolegle do drogi gminnej Ś. – K.. Linia w układzie płaskim poprowadzona jest na czterech pojedynczych słupach żelbetowych. Długość linii w obrębie działki wynosi 410 metrów bieżących.

Przez działkę nr (...) obręb Ś. linia napowietrzna średniego napięcia 15kV przebiega równolegle do drogi gminnej Ś. – K.. Linia w układzie płaskim poprowadzona jest na trzech pojedynczych słupach żelbetowych. Długość linii w obrębie działki wynosi 364 metrów bieżących.

Przez działkę nr (...) obręb Ś. linia napowietrzna średniego napięcia 15kV przecina południowo – zachodni narożnik działki i dalej przebiega nad drogą gruntową Ś. – K. w kierunku działki nr (...). Linia poprowadzona jest na jednym A-owym słupie żelbetowym. Długość linii w obrębie działki wynosi 114 metrów bieżących.

Przez działkę nr (...) obręb Ś. linia napowietrzna średniego napięcia 15kV przebiega równolegle do drogi gminnej Ś. – K.. Linia w układzie płaskim oraz częściowo trójkątnym poprowadzona jest na czterech pojedynczych słupach żelbetowych. Długość linii w obrębie działki wynosi 375 metrów bieżących.

Przez działkę nr (...) obręb Ś. linia napowietrzna średniego napięcia 15kV przebiega w kierunku geograficznym północ – południe od granicy z działką (...) w kierunku kolonii B. i dalej w kierunku miejscowości D.. Od linii głównej odbiegają trzy odgałęzienia – w kierunku zabudowanej działki nr (...), w kierunku nasłupowej stacji transformatorowej zlokalizowanej w granicach działki (...) i w kierunku hydroforni Ś.. Linia w układzie płaskim i trójkątnym poprowadzona jest łącznie na 22 słupach żelbetowych – 13 sztuk słupów pojedynczych, 7 sztuk A-owych i 2 sztuki A-owych narożnych. Długość linii w obrębie działki wynosi 2.357 metrów bieżących.

Przez działkę nr (...) obręb Ś. linia napowietrzna średniego napięcia 15kV przebiega równolegle wzdłuż granicy południowo – wschodniej i północno wschodniej. Przy głównym wjeździe na działkę linia kończy swój bieg, dalej stanowi odgałęzienie w kierunku zabudowań wsi (odgałęzienie Ś. – szkoła). Linia w układzie trójkątnym poprowadzona jest łącznie na pięciu słupach żelbetowych – 3 sztuki A-owych, 1 A-owy narożny i 1 pojedynczy. Długość linii w obrębie działki wynosi 313 metrów bieżących.

Na działce nr (...) obręb Z. linia napowietrzna średniego napięcia 15kV przecina wschodni narożnik działki i prowadzi dalej w kierunku zabudowy osiedlowej jednorodzinnej w D.. Linia w układzie płaskim poprowadzona jest na czterech pojedynczych słupach żelbetowych. Długość linii w obrębie działki wynosi 310 metrów bieżących.

Infrastruktura przesyłowa przebiegająca przez działki nr (...) obręb Ś. jest częścią linii elektroenergetycznej nr L 335 R. – G.. Infrastruktura znajdująca się na działce (...) obręb Z. jest częścią linii elektroenergetycznej numer L 318/33 K. – D. odgałęzienie D. – Osiedle.

Dokładny czas przeprowadzenia linii i posadowienia znajdujących się na nieruchomościach urządzeń elektroenergetycznych nie jest znany. Urządzenia te mogły zostać wzniesione jeszcze przed 1945 rokiem. W okresie powojennym z nieruchomości stanowiące obecnie własność (...) Sp. z o.o. Sp. j. stanowiły własność państwa i były wykorzystywane jako państwowe gospodarstwa rolne.

Linia elektroenergetyczna numer L 335 R. – G. była modernizowana i przebudowywana w latach 1971, 1987 i 1988. W 1971 roku prace obejmowały wybudowanie na działce nr (...) odgałęzienia Ś. – Hydrofornia. Prace zostały odebrane protokołem z dnia 4 grudnia 1971 roku W 1987 roku prace obejmowały przebudowę linii ze zmianą trasy w granicach działki nr (...). W 1988 roku prace obejmowały zmianę przebiegu linii głównej w obrębie działki (...) i zostały odebrane protokołem z dnia 17 listopada 1988 roku Prace remontowe były prowadzone na zlecenie (...) D.. Po przeprowadzeniu prac linia nie była przebudowywana. Od czasu ostatniej przebudowy linia jest nieprzerwanie eksploatowana.

Linia numer L 318/33 K. – D. odgałęzienie D. Osiedle w obrębie działki (...) obręb Z. przechodziła remont w 1979 roku Prace remontowe zostały odebrane protokołem z dnia 18 lipca 1979 roku Prace remontowe były prowadzone na zlecenie Przedsiębiorstwa Państwowego Zakładu (...). Następnie w związku ze stwierdzonymi usterkami kolejny remont linii przeprowadzono w 1987 roku – prace odebrano protokołem z dnia 23 października 1987 roku Od czasu przeprowadzenia remontu nie zmieniał się przebieg linii i jest ona nieprzerwanie eksploatowana.

W 1945 roku na podstawie zarządzeń Ministra Przemysłu na terenie kraju utworzono Zjednoczenia (...) poszczególnych okręgów, w tym zarządzeniem z dnia 11 maja 1945 roku utworzono Zjednoczenie (...). Zjednoczeniom nadano osobowość prawną, a jako cel ich utworzenia wskazano zrzeszenie zawodowych zakładów elektrycznych i gazowni i skoordynowanie ich działalności. Zjednoczenie obejmowało zakłady elektryczne zajmujące się zawodowo wytwarzaniem przetwarzaniem i rozdzielaniem energii elektrycznej działające na określonym terenie wraz z przynależnymi do nich sieciami wysokiego i niskiego napięcia oraz gazownie zajmujące się zawodowo wytwarzaniem i rozdzielaniem gazu. Na mocy wytycznych z dnia 14 lipca 1945 roku kierowanych do wszystkich Zjednoczeń (...) powierzono im zarząd techniczny, administracyjny i handlowy wszystkimi wchodzącymi w skład Zjednoczeń zakładami energetycznymi, prowadzenie odbudowy i inwestycji, eksploatacji technicznej.

Orzeczeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 18 czerwca 1947 roku przedsiębiorstwa energetyczne zostały przejęte na własność Państwa bez odszkodowania, w całości wraz z całym ruchomym i nieruchomym majątkiem oraz wszelkimi prawami.

Zarządzeniem Ministra Energetyki z dnia 31 grudnia 1952 roku utworzony został Zakład (...) z siedzibą w G., który wszedł w skład Zarządu (...) . Na mocy zarządzenia nr 232 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958 roku z dniem 1 stycznia 1959 roku połączono przedsiębiorstwa państwowe, które wchodziły w skład Zarządu (...), Elektrownię (...), Elektrownię (...), Zespół Elektrowni (...), Elektrownię (...), Elektrownię (...), Zakład (...), Zakład (...), Zakład (...) w jedno przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...).

Zarządzeniem Dyrektora Zakładów (...) z dnia 3 września 1975 roku dostosowano terenową organizację energetyki do podziału administracyjnego państwa określając między innymi obszar działania Zakładu (...) z siedzibą w G. jako obszar województw (...) i (...) polecając przekazanie – przejęcie infrastruktury – obiektów majątkowych i innych składników z nimi związanych wedle właściwości miejscowej po przeprowadzeniu inwentaryzacji w terminie do dnia 15 stycznia 1976 roku W wykonaniu zarządzenia Zakład (...) objął między innymi urządzenia elektroenergetyczne i odbiorców energii elektrycznej i gazu, obiektów i urządzeń zaplecza, środków transportu oraz etatów zatrudnienia znajdujących się na terenie województwa (...) a eksploatowanych i obsługiwanych do tej pory przez Zakład (...) – rejony D. i S. oraz infrastrukturę elektrowni (...). Zakład (...) na mocy powołanego zarządzenia przejął do eksploatacji i utrzymania linie przesyłowe przebiegające przez działki, które obecnie stanowią własność (...) Sp. z o.o. Sp. j. W dacie przekazania do eksploatacji nieruchomości, na których posadowione były linie i urządzenia przesyłowe stanowiły własność państwową.

Zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 22 kwietnia 1985 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zachodni O. Energetyczny – wielozakładowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej działające na obszarze województw (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i (...). Jako cel przedsiębiorstwa wskazano bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb gospodarki narodowej i ludności w energię elektryczną i cieplną. W skład przedsiębiorstwa wszedł między innymi Zakład (...). Nowo powołane przedsiębiorstwo przejęło cały majątek wchodzących w jego skład zakładów, w tym Zakładu (...). Jako przedmiot działania przedsiębiorstwa wskazano wytwarzanie, przetwarzanie, przesyłanie oraz bieżące i nieprzerwane dostarczanie energii elektrycznej dla potrzeb gospodarki narodowej i zaopatrzenia ludności, wytwarzanie energii elektrycznej, przesyłanie i dostarczanie tej energii, zarządzanie wspólną siecią elektryczną, techniczna i handlowa obsługa sieci, produkcja części zamiennych oraz wykonywanie remontów maszyn i urządzeń energetycznych, koordynowanie i organizowanie dostaw oraz prowadzenie magazynów części zamiennych do remontów urządzeń elektroenergetycznych elektrowni i elektrociepłowni. W § 4 ust. 2 zarządzenia postanowiono, że przedsiębiorstwo w zakresie ustalonym odrębnymi przepisami upoważnione jest na obszarze swojego działania do dysponowania mocą urządzeń energetycznych przyłączonych do wspólnej sieci oraz rozdzielania energii elektrycznej.

Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 roku z dniem 1 stycznia 1989 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) z siedzibą w G. – przedsiębiorstwo użyteczności publicznej powstałe w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego działającego pod nazwą Zachodni O. Energetyczny. Nowo utworzonemu przedsiębiorstwu przydzielono składniki mienia przedsiębiorstwa podlegającego podziałowi. Jako przedmiot działania nowoutworzonego przedsiębiorstwa wskazano przetwarzanie, przesyłanie oraz dostarczanie i sprzedaż odbiorcom energii elektrycznej o właściwych parametrach, techniczna i handlowa obsługa odbiorców energii elektrycznej, wytwarzanie energii cieplnej w połączeniu z wytwarzaniem energii elektrycznej w elektrociepłowniach, budowę, rozbudowę, modernizację i remonty elektrociepłowni oraz sieci elektroenergetycznych, ochronę środowiska przed ujemnymi skutkami działalności przedsiębiorstwa.

Zarządzeniem z dnia 9 lipca 1993 roku z dniem 12 lipca 1993 roku Minister Przemysłu i Handlu dokonał podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia tego przedsiębiorstwa do spółki akcyjnej (...) S.A. w W. oraz przekształcenia przedsiębiorstwa Zakład (...) w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w G.. Spośród składników majątku przedsiębiorstwa podlegającego podziałowi do (...) S.A. przekazano stację G. EC 220/110/6 kV, linię 400 kV K. – P. oraz linie 220 kV G. L. i G. K.. Pozostałe mienie przedsiębiorstwa Zakład (...), w tym linie 15 kV numer L 335 R. – G. i numer L 318/33 K. – D., zostały przeniesione na Zakład (...) Spółkę Akcyjną w G.. Zgodnie z § 6 statutu Zakładu (...) S.A. jako przedmiot działania spółki wskazano między innymi wytwarzanie, przetwarzanie, przesyłanie i sprzedaż energii elektrycznej oraz cieplnej, budowę, rozbudowę, modernizację i remonty sieci i urządzeń energetycznych, eksploatację urządzeń energetycznych.

W dniu 17 grudnia 2002 roku doszło do połączenia spółek – (...) S.A., (...) S.A., (...) S.A., Zakładu (...) S.A., Zakładu (...) S.A. poprzez przeniesienie całego majątku spółek podlegających połączeniu na (...) S.A. Powstała w wyniku połączenia spółka zgodnie z przyjętym statutem działała pod firmą Grupa (...) S.A., a w ramach przedmiotu jej działalności znalazła się dystrybucja energii elektrycznej, przesyłanie energii elektrycznej, wytwarzanie energii elektrycznej. Z dniem 13 października 2004 roku spółka zmieniła firmę na (...) Spółka Akcyjna w P..

W dniu 30 czerwca 2007 roku zawarta została umowa zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa, na mocy której zorganizowany oddział przedsiębiorstwa (...) S.A. został zbyty na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.. Z dniem zawarcia umowy (...) sp. z o.o. przejęła samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na dystrybucji energii elektrycznej w oparciu o całość majątku wchodzącego w skład zbywanego oddziału. Na mocy zawartej umowy (...) sp. z o.o. nabyła organizacyjnie i finansowo wyodrębniony zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji zadań gospodarczych związanych z dystrybucją energii elektrycznej w rozumieniu art. 551k.c., w skład którego wchodziły między innymi prawa własności ruchomości, zwłaszcza związanych z prowadzeniem działalności w zakresie dystrybucji energii elektrycznej, linii kablowych i napowietrznych, sieci dystrybucyjnych oraz zespołów elektroenergetycznych, stacji i rozdzielni energetycznych, transformatorów, prawa własności nieruchomości oraz prawa użytkowania wieczystego gruntów, prawa wynikające z umów najmu, dzierżawy oraz prawa do korzystania z ruchomości i nieruchomości wynikające z innych stosunków prawnych. Na podstawie zawartej umowy na własność (...) sp. z o.o. przeszła także infrastruktura przesyłowa w obrębie linii R. – G. i K. – D..

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. od dnia 30 czerwca 2007 roku nieprzerwanie eksploatuje linie elektroenergetyczne R.-G. i K. - D.. W ramach eksploatacji linii co dwa lata pracownicy spółki dokonują okresowych oględzin linii i stanu urządzeń elektroenergetycznych. Co 8-10 lat dokonywane są przeglądy techniczne wymagające wjazdu na nieruchomości, na których posadowione są urządzenia. Ponadto w razie potrzeby pracownicy spółki usuwają powstałe w toku eksploatacji urządzeń awarie, dokonują niezbędnych modernizacji, wymiany uszkodzonych urządzeń.

Pismami z dnia 2 lipca 2014 roku i z dnia 6 sierpnia 2014 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka jawna z siedzibą w J. wezwała (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością do ustanowienia w drodze umowy służebności przesyłu na stanowiących jej własność nieruchomościach na okres 30 lat za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 53.500 złotych.

(...) Sp. z o.o. nie przystąpiła do zawarcia umowy na zaproponowanych warunkach.

Wysokość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie na nieruchomościach stanowiących własność (...) sp. z o.o. sp. j., dla których prowadzone są księgi wieczyste numer (...) służebności przesyłu polegającej na prawie do korzystania z nieruchomości zgodnie z przeznaczeniem znajdujących się na niej urządzeń energetycznych, umożliwiającym w szczególności władanie, używanie, korzystanie i pobieranie pożytków z urządzeń elektroenergetycznych oraz prawie swobodnego dostępu i dojazdu do tych urządzeń wszelkimi środkami transportu pracowników służb eksploatacyjnych w celu usuwania awarii, wykonywania prac eksploatacyjnych i konserwatorskich, remontowych, modernizacji, wymiany urządzeń i przewodów oraz wprowadzania nowych obwodów energetycznych z urządzeń już istniejących na okres 30 lat wynosi ogółem dla wszystkich nieruchomości 45.700 złotych.

Sąd Rejonowy wniosek o ustanowienie służebności przesyłu oddalił z uwagi na skutecznie podniesiony przez uczestnika zarzut zasiedzenia służebności. Sąd Rejonowy wskazał, iż po dokonaniu oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i poczynieniu wyżej zaprezentowanych ustaleń Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że w chwili złożenia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu uczestnikowi służyło już prawo polegające na tym, że może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomościach wnioskodawcy, to jest linii napowietrznej średniego napięcia opartych na słupach betonowych.

Sad Rejonowy przytoczył treść art. 305 ¹k.c. i art. 305 ² § 1i 2 k.c. wskazując, że stosownie do art. 292 k.c. służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Wskazał, iż zgodnie z art. 172 § 1 i 2 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Podkreślił iż stosownie do art. 352 § 1 i 2 k.c., kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy.

Sąd Rejonowy wskazał, iż obecnie wszystkie wymienione we wniosku nieruchomości stanowią własność wnioskodawcy. Nadto fakt przysługiwania Wnioskodawcy prawa własności Sąd ustalił w oparciu o przedstawione przez wnioskodawcę odpisy z ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości. Okolicznością niekwestionowaną pozostawało, iż pierwotnie nieruchomości te stanowiły własność Skarbu Państwa. Bezspornym pozostawało, że na nieruchomościach posadowione są urządzenia elektroenergetyczne w postaci napowietrznych linii przesyłowych średniego napięcia wspartych na słupach betonowych. Ich przebieg – również niekwestionowany - został przedstawiony na złożonych do akt sprawy wypisach z map ewidencyjnych, nadto wynikał z dokumentacji przedstawionej przez uczestnika. Strony nie pozostawały w sporze co do tego, że obecnie znajdujące się na gruncie wnioskodawcy urządzenia przesyłowe stanowią własność (...) sp. z o.o. i są przez tę spółkę eksploatowane. Sąd Rejonowy wskazał, że strony pozostawały natomiast w sporze co do tego, kiedy władztwo nad nieruchomościami odpowiadające w swej treści wykonywaniu służebności przesyłu „oderwało się” od Skarbu Państwa i przeszło na samodzielny, odrębny prawnie podmiot. W tym znaczeniu spór pomiędzy stronami był sporem dotyczącym oznaczenia daty, od której rozpoczął bieg terminu zasiedzenia służebności. Ponadto wnioskodawca kwestionował twierdzenia uczestnika o pozostawaniu jego poprzednika prawnego w dobrej wierze w momencie objęcia nieruchomości w posiadanie w zakresie odpowiadającym służebności. Sąd Rejonowy podkreślił, iż na podstawie dokumentacji dotyczącej linii przesyłowych R.-G. i K. - D. złożonej przez uczestnika oraz zeznań świadka K. M. – pracownika uczestnika zajmującego się eksploatacją sieci średniego i niskiego napięcia – Sąd w przybliżeniu ustalił, że posadowione na gruncie wnioskodawcy linie elektroenergetyczne mogły zostać poprowadzone jeszcze przed 1945 roku Dokumentacja nie pozwoliła na ustalenie dokładnego czasu posadowienia na gruncie urządzeń elektroenergetycznych, pozwoliła natomiast na stwierdzenie w jakim czasie w latach powojennych prowadzone były prace remontowe i modernizacyjne linii i kiedy ostatni raz został zmieniony ich przebieg. Sąd Rejonowy wskazał, iż w obrębie przechodzącej przez nieruchomości wnioskodawcy linii L 335 R. – G. ostatnia zmiana przebiegu linii miała miejsce w 1988 roku, zaś w obrębie linii K. – D. w roku 1987 roku Od tego czasu więc zdaniem Sądu I instancji z całą pewnością można stwierdzić, że na gruncie stanowiącym obecnie własność wnioskodawcy były posadowione urządzenia przesyłowe, a ich przebieg był taki jak obecnie. Podkreślił, iż Sąd nie dysponował żadnymi informacjami o tym, aby od lat 87-88 do chwili obecnej wystąpiła przerwa w eksploatacji linii rozumiana jako zaprzestanie dostarczania energii elektrycznej za pośrednictwem przedmiotowych linii do jej odbiorców. Sąd I instancji wskazał zatem, że co najmniej od lat 87 – 88 przy wykorzystaniu linii przesyłowych posadowionych na gruncie wnioskodawcy nieprzerwanie są świadczone usługi dostawy energii elektrycznej dla ludności. W ocenie Sądu Rejonowego już sam fakt istnienia na nieruchomościach urządzeń przesyłowych i stałego z nich korzystania w celu przesyłu energii elektrycznej, wyczerpuje wymóg przewidziany w art. 292 k.p.c., oznacza bowiem korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia znajdującego się na tej nieruchomości.

Sąd Rejonowy podkreślił, iż po dokonaniu analizy dokumentacji przedstawionej przez uczestnika i mając na względzie fakt, iż niewątpliwie to właśnie uczestnik jest obecnie właścicielem urządzeń przesyłowych znajdujących się na nieruchomościach wnioskodawcy uznał, iż sukcesja praw do wskazanych urządzeń przebiegała tak, jak to opisał uczestnik. Sąd zważył, że zadania w zakresie elektryfikacji, zaopatrzenia w energię elektryczną ludności i zapewnienia jej dopływu na potrzeby gospodarki stanowiły zadania publiczne, realizowane pierwotnie przez państwo. Dla ich realizacji tworzone były i przekształcane kolejne przedsiębiorstwa państwowe, obejmujące zasięgiem działania poszczególne obszary kraju. W przekonaniu Sądu z przedstawionych przez wnioskodawcę dokumentów wynika następstwo prawne kolejnych przedsiębiorstw państwowych i następnie spółek z udziałem Skarbu Państwa.

Sąd Rejonowy podkreślił następnie, iż do dnia 1 lutego 1989 roku obowiązywał art. 128 § 1 i 2 k.c. w brzmieniu nakazującym przyjmować, iż socjalistyczna własność ogólnonarodowa (państwowa) przysługuje niepodzielnie Państwu, zaś w granicach swej zdolności prawnej państwowe osoby prawne wykonywały w imieniu własnym względem zarządzanych przez nie części mienia ogólnonarodowego uprawnienia płynące z własności państwowej. Z dniem 1 lutego 1989 roku art. 128 k.c. otrzymał nowe brzmienie, stosownie do którego własność ogólnonarodowa (państwowa) przysługuje Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym. Sąd I instancji wskazał, iż powyższe nakazuje przyjęcie, że do dnia 1 lutego 1989 roku właścicielem urządzeń energetycznych wchodzących obecnie w skład przedsiębiorstwa uczestnika był Skarb Państwa jako wyłączny właściciel mienia ogólnonarodowego. Właścicielem nieruchomości należących obecnie do wnioskodawcy był w tym czasie (i odpowiednio do 2002, 2007 i 2009 roku) również Skarb Państwa. Sąd ten podzielił przedstawione w nowszej judykaturze stanowisko, iż brak jest podstaw do przyjęcia, iż posiadanie służebności przesyłowej przez przedsiębiorstwo państwowe przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej kodeks cywilny z 1989 roku nie było posiadaniem w rozumieniu art. 352 § 1 k.c. i nie mogło prowadzić do zasiedzenia (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 roku, IV CSK 183/11, LEX nr 1130302). Dalej Sąd I instancji wywodził, iż wzmiankowana już zmiana kodeksu cywilnego dokonana ustawą z dnia 31 stycznia 1989 roku (Dz. U. nr 3, poz. 11) nadała art. 128 k.c. nowe brzmienie wskazując, że własność ogólnonarodowa (państwowa) przysługuje Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym. Judykatura, wykładając wskazany przepis stwierdziła, że jego brzmienie nie uzasadnia przyjęcia, że ex lege doszło do przekształcenia uprawnień do części mienia ogólnonarodowego, pozostającego w ich zarządzie w prawo własności tego mienia (zob. uchwała (7) Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1991 roku, III CZP 38/91, mającą moc zasady prawnej - OSNC 1991, nr 10-12, poz. 118). Innymi słowy uznano, że jedynie nowo nabywane przedmioty własności stawały się własnością danej państwowej osoby prawnej, a mienie państwowe pozostające w jej władaniu pozostawało nadal własnością Skarbu Państwa. Ustawa z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321, ze zm.) z dniem 1 października 1990 roku uchyliła art. 128 k.c. we wskazanym brzmieniu oraz art. 177 k.c. zawierający zakaz zasiadywania nieruchomości państwowych. Jednak dopiero ustawa z dnia 29 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464, ze zm.) przyznała z dniem 5 grudnia 1990 roku państwowym osobom prawnym, którym dotąd przysługiwało prawo zarządu, zdolność nabywania we własnym imieniu wszelkich praw majątkowych, w tym rzeczowych, uwłaszczając je na posiadanym mieniu, będącym dotychczas własnością państwową, prawem użytkowania wieczystego gruntu i prawem własności budynków oraz urządzeń (art. 2) oraz wstecznie potwierdziła prawo własności nieruchomości nabytych przez państwowe osoby prawne po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 3, poz. 11) wskazując, że od chwili nabycia stanowią one własność tych osób (art. 3). Przepisy te mają odpowiednie zastosowanie do stwierdzenia nabycia ograniczonych praw rzeczowych oraz do oceny posiadania prowadzącego do ich nabycia przez zasiedzenie. Zgodnie z treścią art.2 ust.2 ww. ustawy budynki i inne urządzenia oraz lokale znajdujące się na gruntach, o których mowa w ust.1, stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy (związku międzygminnego), będących w dniu 5 grudnia 1990roku w zarządzie państwowych osób prawnych, stają się z tym dniem z mocy prawa własnością tych osób. Sąd Rejonowy uznał, iż powyższe oznacza, że poprzednik prawny uczestnika – Zakład (...) z siedzibą w G. – nabył własność posiadanych już wcześniej urządzeń przesyłowych z dniem 5 grudnia 1990 roku i od tego momentu rozpoczęło się jego posiadanie służebności na nieruchomościach stanowiących obecnie własność wnioskodawców. Z tą datą rozpoczął się bieg zasiedzenia służebności odpowiadającej w swej treści dzisiejszej służebności przesyłu, z tą datą bowiem uprawnienia właścicielskie w stosunku do urządzeń przesyłowych oderwały się od Skarbu Państwa i przeszły na przedsiębiorstwo przesyłowe. Skarb Państwa pozostał natomiast właścicielem nieruchomości, na których urządzenia te były wzniesione. Jeżeli zatem bieg zasiedzenia rozpoczął się w dniu 5 grudnia 1990 roku – dalej wywodził Sąd I instancji - to w przypadku posiadania w dobrej wierze bieg terminu upłynąłby w dniu 5 grudnia 2010 roku, zaś w przypadku posiadania w złej wierze upływałby dopiero w dniu 5 grudnia 2020roku Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z art. 176 § 1 i 2 k.c. jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Z porównania treści wcześniej już powoływanego art. 172 § 1 i 2 k.c. oraz art. 176 § 1 k.c. w ocenie Sądu I instancji w niniejszej sprawie wynika, iż momentem wyłącznie miarodajnym dla stwierdzenia, czy termin niezbędny do zasiedzenia winien wynieść 20 czy 30 lat nieprzerwanego posiadania służebności, jest moment rozpoczęcia korzystania z nieruchomości w taki sposób, jakby korzystającemu przysługiwało prawo służebności. Sąd Rejonowy wskazał, iż w rozważanym przypadku dobra bądź zła wiara korzystającego powinna być oceniona według stanu na dzień 5 grudnia 1990 roku, a więc stanu istniejącego w dniu, w którym poprzednik prawny uczestnika stał się właścicielem urządzeń przesyłowych i rozpoczął ich eksploatację na cudzym gruncie. W ocenie Sądu miarodajnym jest tu ten właśnie moment ponieważ każdy kolejny przedsiębiorca nabywając urządzenia przesyłowe i kontynuując ich eksploatację znajdował się już w sytuacji opisanej w art. 176 § 1 k.c. Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z art. 7 k.c. jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary domniemywa się istnienie dobrej wiary. Na gruncie powyższej regulacji stwierdzić należało w pierwszej kolejności, że ciężar obalenia domniemania istnienia po stronie poprzednika prawnego uczestnika dobrej wiary w zakresie przysługiwania mu uprawnienia do korzystania z nieruchomości tak, jakby przysługiwały mu prawa odpowiadające w swej treści służebności przesyłu spoczywał na wnioskodawcy. W ocenie Sądu Rejonowego wnioskodawca domniemania tego nie obalił. Sąd I instancji uwypuklił, iż w dacie rozpoczęcia biegu terminu zasiedzenia nieruchomości, na których znajdowały się urządzenia przesyłowe stanowiły własność Skarbu Państwa. Przedsiębiorstwo, które z dniem 5 grudnia 1990 roku nabyło własność urządzeń przesyłowych i przystąpiło do ich eksploatacji na tym gruncie było państwowym przedsiębiorstwem użyteczności publicznej, któremu państwo właśnie na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu (organu założycielskiego) powierzyło wykonywanie zadań publicznych w zakresie przetwarzania, przesyłania oraz dostarczania i sprzedaży odbiorcom energii elektrycznej o właściwych parametrach, technicznej i handlowej obsługi odbiorców energii elektrycznej, wytwarzania energii cieplnej w połączeniu z wytwarzaniem energii elektrycznej w elektrociepłowniach, budowy, rozbudowy, modernizacji i remontów elektrociepłowni oraz sieci elektroenergetycznych. Mając na uwadze jaki podmiot i w jakim celu utworzył przedsiębiorstwo – Zakład (...), jaki był status tego przedsiębiorstwa, zakres i charakter powierzonych mu zadań, zdaniem Sądu Rejonowego uzasadnionym jest przyjęcie, iż w dacie nabycia prawa własności urządzeń przesyłowych przedsiębiorstwo to pozostawało w dobrej wierze co do przysługiwania mu uprawnienia do korzystania z nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa w sposób odpowiadający w swej treści służebności przesyłu. Przedsiębiorstwo przesyłowe mogło pozostawać w uzasadnionym przekonaniu o przysługiwaniu mu tego rodzaju prawa z tej przyczyny, że to organ państwowy w akcie erekcyjnym powierzył mu wykonywanie określonych zadań publicznych, przy wykorzystaniu określonej infrastruktury. Skoro zadania te nie mogły być realizowane z pominięciem tej infrastruktury, a znajdowała się ona na nieruchomościach Skarbu Państwa to uzasadnionym było przyjęcie, że powierzając przedsiębiorstwu wykonywanie określonych zadań z wykorzystaniem tej infrastruktury Skarb Państwa jednocześnie upoważnił przedsiębiorstwo do korzystania ze stanowiących jego własność nieruchomości w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do prawidłowego wykorzystywania sieci przesyłowej. Sąd Rejonowy podkreślił, iż do dnia 5 grudnia 1990 roku przedsiębiorstwo przesyłowe realizowało powierzone mu przez organ założycielski obowiązki z wykorzystaniem powierzonej mu infrastruktury stanowiącej własność państwową i na gruncie stanowiącym własność państwa – co czyniło w oparciu o zapisy aktu założycielskiego i w granicach obowiązujących przepisów. W tym czasie niewątpliwie przedsiębiorstwo tytuł prawny do eksploatowania infrastruktury przesyłowej znajdującej się na gruncie stanowiącym własność państwa – wywodziło z zapisów zarządzenia Ministra o utworzeniu przedsiębiorstwa. Sąd Rejonowy podał, że jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 września 2012 roku, I ACa 404/12, LEX nr 1220411, można przyjąć domniemanie, iż - co najmniej - do daty zniesienia zasady jednolitej własności państwowej (1 lutego 1989 roku) należące do Państwa przedsiębiorstwo energetyczne, posiadało tytuł prawny do korzystania z nieruchomości stanowiącej wówczas także własność państwową. Po tej dacie nie można zaś automatycznie przyjmować, iż poprzednik prawny pozwanego utracił przymiot dobrej wiary, albowiem dalej korzystał z domniemania określonego w art. 7 k.c.

Sąd Rejonowy zatem stwierdził, że wnioskodawca nie obalił domniemania pozostawania przez poprzednika prawnego uczestnika w dobrej wierze w momencie, w którym rozpoczął bieg terminu zasiedzenia. Kolejni właściciele nieruchomości wchodzili jedynie w sytuację prawną i faktyczną istniejącą na nieruchomości. Skoro w chwili wejścia w posiadanie służebności poprzednik prawny uczestnika był w dobrej wierze, to ewentualne dalsze zmiany w zakresie dobrej wiary nie miały już wpływu na sposób liczenia terminu zasiedzenia, albowiem zarówno z art. 172 § 1 i2 k.c. jak i art. 176 § 1 k.c. wprost wynika, iż o sposobie liczenia tego terminu decyduje dobra bądź zła wiara w chwili wejścia w posiadanie przez aktualnego posiadacza, a gdy korzysta on z uprawniania przewidzianego w tym ostatnim przepisie – wówczas w chwili wejścia w posiadanie prawa pierwszego jego poprzednika prawnego, który uzyskał posiadanie.

Sąd Rejonowy zważył dalej, że z posiadaniem służebności wiąże się domniemanie wynikające z art. 340 k.c., który to przepis należy stosować odpowiednio w oparciu o art. 352 § 2 k.c. Należy zatem domniemywać ciągłość posiadania. Domniemanie to również nie zostało obalone. Zważywszy, iż zostało wykazane, że wejście w posiadanie służebności w dniu 5 grudnia 1990 roku nastąpiło przez Zakład (...), każdy następca prawny tego przedsiębiorstwa wstępował zarówno w jego prawa, jak i w sytuację faktyczną opisaną w art. 176 § 1 k.c. zmierzającą do zasiedzenia służebności w terminie 20 lat nieprzerwanego posiadania tej służebności. Nadto Sąd Rejonowy, nie znalazł podstaw, aby stwierdzić, iż doszło do przerwy w biegu terminu zasiedzenia przedmiotowej dla sprawy służebności. W okresie prowadzącym do zasiedzenia, to jest do 5 grudnia 2010roku wnioskodawca nie podjął skutecznie żadnej czynności tego rodzaju. Wniosek w niniejszej sprawie został złożony już po upływie terminu zasiedzenia służebności przesyłu przez uczestnika.

Sąd Rejonowy uznał zatem, iż zasiedzenie służebności przesyłu o treści opisanej we wniosku nastąpiło po 20 latach od wejścia w posiadanie tej służebności przez poprzednika prawnego uczestnika, czyli w dniu 5 grudnia 2010 roku Podkreślił, że obecnie uczestnikowi służy prawo do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych posadowionych na działkach wskazanych we wniosku w zakresie koniecznym dla prawidłowego świadczenia usług dystrybucji energii elektrycznej. Tym samym nie jest już możliwe ustanowienie przez sąd służebności przesyłu tej samej treści za wynagrodzeniem na rzecz uczestnika, co powodowało konieczność oddalenia wniosku.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł wnioskodawca (...) Spółka z o.o. Spółka komandytowa zaskarżając postanowienie w całości i zarzucając mu:

I. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.

1. art. 233 § I k.p.c., które miało wpływ na treść rozstrzygnięcia w szczególności poprzez:

sprzeczności poczynionych ustaleń faktycznych w postanowieniu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego w szczególności poprzez ustalenie że poprzednicy prawni Uczestnika: przedsiębiorstwa państwowe: Zakład (...) w G., przedsiębiorstwo (...) i Zakład (...),A. oraz (...) SA, w sposób nieprzerwany posiadali służebność gruntową, służebność przesyłu lub urządzenia w postaci linii energetycznej na działkach Wnioskodawcy oraz że nastąpiło przeniesienie posiadania linii energetycznej ze Skarbu Państwa na rzecz poprzednika Uczestnika, Zakład (...) w G., że nastąpiło przeniesienie posiadania linii energetycznej, służebności gruntowej, służebność przesyłu na działkach uczestników na rzecz przedsiębiorstwa (...),

- podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika nieprzerwany ciąg przeniesień posiadania służebności i linii energetycznych,

- podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika czy i kiedy przeniesiono posiadanie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu lub czy i kiedy przeniesiono posiadanie służebność przesyłu lub przeniesiono posiadanie linii energetycznych objętych wnioskiem ze Skarbu Państwa na Zakład (...) w G. - zwłaszcza, że służebność przesyłu jest oderwana od nieruchomości władnącej - bowiem nie ma w aktach sprawy dokumentów w postaci protokołów, decyzji, ani umów dotyczących przeniesienia posiadania linii energetycznych potwierdzających przeniesienie posiadania służebności ze Skarbu Państwa na przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w G.,

- podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika czy i kiedy przeniesiono posiadanie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu lub czy i kiedy przeniesiono posiadanie służebność przesyłu lub czy i kiedy przeniesiono posiadanie linii energetycznych objętych wnioskiem z przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w G. na przedsiębiorstwo (...) bowiem nie ma w aktach sprawy dokumentów w postaci protokołów, decyzji, ani umów potwierdzających przeniesienie posiadania służebności i dotyczących przeniesienia posiadania linii energetycznych z przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w G. na Zachodni O. Energetyczny,

- podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika czy i kiedy przeniesiono posiadanie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu lub czy i kiedy

przeniesiono posiadanie służebności przesyłu lub czy i kiedy przeniesiono posiadanie linii energetycznych objętych wnioskiem z przedsiębiorstwa (...) na Zakład (...) S.A. w G.., bowiem nie ma w aktach sprawy i w zebranym materiale dowodowym dokumentów w postaci protokołów przekazania linii, decyzji, ani umów potwierdzających przeniesienie posiadania służebności oraz dotyczących przeniesienia posiadania linii energetycznych z przedsiębiorstwa (...) na Zakład (...) S.A. w G.;

- podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika czy i kiedy przeniesiono posiadanie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu lub czy i kiedy przeniesiono posiadanie służebności przesyłu lub czy i kiedy przeniesiono posiadanie linii energetycznych objętych wnioskiem z Zakładu (...) w G. na (...) S.A. bowiem nie ma w aktach sprawy i w zebranym materiale dowodowym dokumentów w postaci protokołów przekazania linii, decyzji, ani umów potwierdzających przeniesienie posiadania służebności oraz dotyczących przeniesienia posiadania linii energetycznych z Zakładu (...) w G. na (...) S A,;

- podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika czy i kiedy przeniesiono posiadanie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu lub czy i kiedy przeniesiono posiadanie służebności przesyłu lub czy i kiedy przeniesiono posiadanie linii energetycznych objętych wnioskiem z (...) S.A. na (...) Sp. z o.o. bowiem nie ma w aktach sprawy i w zebranym materiale dowodowym dokumentów w postaci protokołów przekazania linii, decyzji, ani umów potwierdzających przeniesienie posiadania służebności oraz dotyczących przeniesienia posiadania linii energetycznych z (...) S.A. na (...) Sp. z o.o.;

2. art. 172 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że posiadanie wykonywane przez uczestnika i jego poprzedników prawnych nosiło znamiona dobrej wiary, podczas gdy przedsiębiorstwo, które nie legitymuje się tytułem prawnym do ingerowania w sferę cudzej własności nieruchomości korzysta z tej nieruchomości w złej wierze;

3. naruszenie art. 520 k.p.c. poprzez niezastosowanie i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz Uczestnika kosztów postępowania, w sytuacji, gdy każdy z uczestników winien ponieść koszty związane z jego udziałem w sprawie,

4. naruszenie art. 7 k.c., poprzez błędne uznanie, iż ma on zastosowanie w realiach niniejszej sprawy, w sytuacji, gdy skorzystanie z domniemania dobrej wiary bierze się pod uwagę przy rozważeniu wszelkich okoliczności sprawy, a ponadto dobrą wiarę wyłącza nie tylko zła wiara kiedy „wie się” o fakcie naruszania cudzego prawa, ale również w sytuacji niedbalstwa, tj. błędnego przeświadczenia o nienaruszaniu cudzych praw, nie dającego usprawiedliwić się obiektywnymi okolicznościami.

II. naruszenie prawa materialnego, tj.

1. art. 292 k.c., art. 305 ⁴ k.c., art. 348 k.c., art. 352 § 2 k.c., art. 176 § 1 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w szczególności poprzez bezpodstawne przyjęcie, że doszło do nieprzerwanego ciągu przeniesień posiadania służebności przesyłu oraz służebności gruntowej na prawach służebności przesyłu pomimo braku w aktach sprawy decyzji przekazujących posiadanie linii energetycznej i służebności pomiędzy poszczególnymi poprzednikami prawnymi uczestnika postępowania, pomimo braku w aktach sprawy umów przekazujących posiadanie służebności i linii energetycznej, pomimo braku w aktach sprawy protokołów zdawczo - odbiorczych, poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w szczególności poprzez bezpodstawne przyjęcie, że może nastąpić przeniesienie posiadania linii energetycznej oraz że może nastąpić przeniesienie posiadania służebności przesyłu i służebności gruntowej na podstawie samego tylko przepisu bez sporządzenia decyzji przekazujących posiadanie linii energetycznej i służebności, bez sporządzenia umów przekazujących posiadanie służebności i linii energetycznej, bez sporządzenia protokołów zdawczo -odbiorczych.

2. art. 172 k.c. poprzez przyjęcie, że doszło do zasiedzenia służebności gruntowej w wyniku posiadania jej przez uczestnika i jego poprzedników prawnych w dobrej wierze, podczas gdy zarzut ten nie zasługiwał na uwzględnienie, a w konsekwencji niepoznanie istoty sprawy

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomościach wnioskodawcy w zakresie opisanym we wniosku, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie niniejszej sprawy do ponownego rozpoznania, zasądzenie od Uczestnika na rzecz Wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji oraz przed sądem drugiej instancji.

W uzasadnieniu apelujący rozwinął zarzuty apelacyjne wskazując m.in. iż stwierdzając, że warunkiem skutecznego wykazania zasiedzenia jest udowodnienie momentu objęcia w posiadanie i okoliczności temu towarzyszących oraz udowodnienie, że doszło do nieprzerwanego ciągu przeniesienia posiadania służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu. Obowiązek ten spoczywa na podmiocie wywodzącym, że doszło do zasiedzenia. W ocenie apelującego nie sposób uznać, żeby dokumentacją przedłożoną w niniejszej sprawie Uczestnik uczynił zadość temu obowiązkowi. Dowody przedłożone do akt sprawy przez Uczestnika to kopie, które w dużej części są nieczytelne. Nie wynikają z nich: ani data posadowienia infrastruktury przesyłowej na nieruchomościach, ani fakt dokonania przeniesienia posiadania służebności przez Skarb Państwa na poprzedników prawnych Uczestnika, a z nich na Uczestnika.

Nadto apelujący zarzucił, iż nie można zasadnie twierdzić, iż przekazanie posiadania służebności przez Skarb Państwa nastąpiło wraz z wydaniem zarządzenia nr 30/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 roku w sprawie utworzenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w G.. Zarządzenie to zostało bowiem wydane jeszcze w czasie obowiązywania zasady jednolitego funduszu własności państwowej określonej w art. 128 k.c. Przedsiębiorstwo państwowe nie mogło jeszcze wtedy samodzielnie posiadać ograniczonego prawa rzeczowego i było jedynie dzierżycielem praw, które przysługiwały Państwu. Sytuacji tej nie zmienia § 2 tego zarządzenia, z którego wynika fakt przydzielenia przedsiębiorstwu określonych składników mienia. Na skutek tego zarządzenia nowo utworzone przedsiębiorstwo stało się dzierżycielem mienia Państwa.

Podkreślono, iż w aktach sprawy brak jest informacji o przeprowadzonej inwentaryzacji i dowodów wskazujących, że linie energetyczne objęte wnioskiem zostały przydzielone Przedsiębiorstwu państwowemu Zakładowi (...) w G..

Ponadto Uczestnik nie przedstawił i nie wykazał okoliczności, z których wynikałoby dokładnie, jak wyglądał sposób korzystania z nieruchomości.

W zakresie istnienia dobrej wiary po stronie uczestnika podkreślono m.in., iż dobra wiara, nawet gdyby istniała w chwili stawiania urządzeń nie oznacza powstania po stronie przedsiębiorstwa energetycznego prawa do korzystania z nieruchomości skutecznego wobec każdoczesnego jej właściciela, odpowiadającego treści służebności przesyłowej. Zaniechanie rozwiązania tych kwestii równoznaczne jest z brakiem tytułu prawnego do dalszego ingerowania w sferę cudzej własności. Dobrą wiarę wyłącza bowiem ujawnienie takich okoliczności, które u przeciętnego człowieka powinny wzbudzać poważne wątpliwości, że nie przysługuje mu prawo do korzystania z rzeczy w dotychczasowym zakresie. Apelujący stwierdził, że od momentu przeniesienia własności nieruchomości przez Skarb Państwa, każdorazowo przedsiębiorstwo energetyczne było w złej wierze. Nawet gdyby Skarb Państwa był w dobrej wierze budując na własnym gruncie, to dobra wiara ustała z chwilą przeniesienia własności na inny podmiot. Podkreślono, iż w niniejszej sprawie Uczestnik nie wykazał dowodowo faktów zasadniczych dla możliwości uznania go za posiadacza w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu ani też faktu przeniesienia posiadania od poprzedników prawnych. Powyższe rozważania przeczą istnieniu podstaw do uznania go za posiadacza w dobrej wierze.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

Sąd Okręgowy obowiązany jest w pierwszej kolejności wskazać, że aprobuje poczynione w rozpoznawanej sprawie przez sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne. Sąd Rejonowy przeprowadził bowiem pełne postępowanie dowodowe konieczne dla ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, zgromadzone dowody poddał ocenie mieszczącej się w granicach wyznaczonych dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. i z tak zgromadzonego i ocenionego materiału dowodowego wyprowadził w zasadzie trafne ustalenia faktyczne.

W szczególności chybiony okazał się zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w powyższym przepisie sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału", a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1966 roku, II CR 423/66, OSNPG 1967/5-6/21; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 roku, I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, Lex, nr 80266; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 roku, IV CKN 1256/00, Lex, nr 80267]. Jak ujmuje się w literaturze, moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś wiarygodność decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę. Przyjmuje się jednocześnie, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego [vide uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980 roku, II URN 175/79, OSNC 1980/10/200; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000/17/655; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2000 roku, III CKN 1049/99, Lex nr 51627; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000 roku, IV CKN 1097/00, Lex nr 52624; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2000 roku, V CKN 94/00, Lex nr 52589; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 roku, IV CKN 1383/00, Lex nr 52544; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003, nr 5, poz. 137; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2002 roku, IV CKN 859/00, Lex nr 53923; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2002 roku, IV CKN 1050/00, Lex nr 55499; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, Lex nr 56906; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, IV CKN 1316/00, Lex nr 80273].

Jak słusznie przyjmuje się w orzecznictwie, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Dla skuteczności zarzutu naruszenia wyżej wymienionego przepisu nie wystarcza zatem stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może, więc polegać li tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń, ustaleń stanu faktycznego opartej na własnej ocenie, lecz konieczne jest przy tym posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznym wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy [analogicznie Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 lipca 2008 roku, VI ACa 306/08].

W okolicznościach niniejszej sprawy, w tym w świetle zarzutów apelacji, nie sposób uznać, aby doszło do naruszenia przez sąd pierwszej instancji normy prawnej zawartej w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenił bowiem dowody i na ich podstawie wyciągnął trafne wnioski co do okoliczności faktycznych mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wnioskodawca formułując zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c., podniósł sprzeczność poczynionych ustaleń faktycznych z treścią zebranego materiału dowodowego w zakresie ustalenia, że poprzednicy prawni uczestnika w sposób nieprzerwany posiadali służebność gruntową, służebność przesyłu lub urządzenia w postaci linii energetycznej na działkach wnioskodawcy oraz że przeniesienia posiadania linii energetycznej, służebności gruntowej, służebności przesyłu. Przede wszystkim podkreślić należy, iż zgodnie z art.176 k.c. obecny posiadacz służebności odpowiadającej służebności przesyłu, może sobie doliczyć do czasu swojego posiadania, czas posiadania swojego poprzednika, którym były przedsiębiorstwa państwowe wykonujące swe uprawnienia na rzecz Skarbu Państwa a następnie Spółka prawa handlowego. Wbrew bowiem wywodom apelującego sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy ustalił i przyjął, iż poprzednicy prawni skutecznie przenosili posiadanie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu.

Do posiadania służebnością stosuje się art. 352 k.c. oraz odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy, w tym m.in. art. 348 k.c., który reguluje przeniesienie tego posiadania. Zgodnie z jego dyspozycją, przeniesienie posiadania następuje przede wszystkim przez wydanie rzeczy. Ustawodawca zrównuje jednak w skutkach prawnych z wręczeniem rzeczy także wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzenie rzeczą, jak również środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą. Jednocześnie zwrócić należy uwagę, co istotne na gruncie niniejszej sprawy, że przy odpowiednim stosowaniu przepisów, nie można pomijać natury stosunku prawnego, do którego przepisy te należy odnieść. Wobec powyższego w przypadku służebności gruntowej w treści odpowiadającej treści służebności przesyłu należy mieć na uwadze, iż łączy się ona nierozerwalnie z kwestią własności urządzeń przesyłowych, z których korzystanie wypełnia treść omawianej służebności. Uwzględniając powyższe, przeniesienie własności urządzenia przesyłowego należy uznać za wydanie środka, które daje faktyczną możliwość wykonywania służebności przesyłu. Oznacza to w konsekwencji, iż przeniesienie posiadania owej służebności następuje wskutek zmiany dotychczasowego właściciela urządzeń przesyłowych, w stosunku do których było wykonywane to posiadanie, przy założeniu, iż nowy właściciele w dalszym ciągu wypełnia przesłanki przewidziane dla posiadacza służebności i korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności. W tym miejscu wskazać należy, że własność urządzenia przesyłowego jako ruchomości oraz służebność przesyłu, tu służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, jako prawa rzeczowe do nieruchomości, o których mowa w art. 55 ¹ k.c. wchodzą w skład przedsiębiorstwa i zgodnie z art. 55 ² k.c. zostają objęte przez czynność prawną mającą za przedmiot przedsiębiorstwo. Stąd też czynność polegająca na zbyciu lub przekształceniu przedsiębiorstwa rozciąga się także na własność urządzenia przesyłowego, w związku z którym wykonywane są służebności. Innymi słowy: następca prawny przedsiębiorstwa/przedsiębiorcy będącego właścicielem urządzenia przesyłowego, staje się jednocześnie jego następcą prawnym w zakresie obejmującym posiadanie służebności przesyłu. W ocenie Sądu Okręgowego zgormadzona przed sądem I instancji wyczerpująca dokumentacja wskazuje i potwierdza kolejnych uprawnionych do posiadania przedmiotowych urządzeń odpowiadających treści omawianej służebności i rzeczywiście wykorzystujących infrastrukturę do zadań powierzonym w okresie biegu zasiedzenia przez Państwo.

Wyjaśnić przy tym należy, iż prawidłowo Sąd I instancji przyjął, co nadto nie było kwestionowane przez apelującą, iż z dniem 05 grudnia 1990 roku rozpoczął się bieg zasiedzenia służebności odpowiadającej treści dzisiejszej służebności przesyłu, której dotyczył niniejszy spóroku W tym czasie niewątpliwe Zakład (...) z siedzibą w G. na mocy art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości nabył własność posiadanych już wcześniej urządzeń przesyłowych. Wyjaśnić należy, iż w wyniku przekształceń podmiotowych po stronie uczestnika wynikających z przedłożonych dokumentów, których wiarygodność i przydatności w niniejszym postępowaniu nie budzi wątpliwości sądu odwoławczego i to podejmowanych w stosunku do całego przedsiębiorstwa przesyłowego, własność ta, pozostając składnikiem przedsiębiorstwa, przechodziła na własność kolejnych podmiotów, stając się finalnie po 2002 roku własnością (...) Spółki Akcyjnej w P.. Następnie, wnioskodawczyni (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością na mocy umowy z dnia 30 czerwca 2007 roku, nabyła od (...) Spółki Akcyjnej w P. zorganizowaną część przedsiębiorstwa. W ramach tejże umowy na (...) Operator kolejny raz przeszła własność wszelkich urządzeń infrastruktury elektroenergetycznej należących dotychczas do (...) S.A. Powyższe przekształcenie/wydzielenie wynikało z decyzji ustawodawcy co do rozdzielenia działalności dystrybucyjnej od sprzedaży energii elektrycznej. W wykonaniu powyższego nakazu ustawodawcy, cały majątek służący do doprowadzania energii elektrycznej do odbiorców (tj. urządzenia infrastruktury elektroenergetycznej), stanowiący dotychczas własność (...) S.A., został wniesiony do majątku (...) sp. z o.o. w P., a w tym przedmiotowa linia będąca przedmiotem postępowania, skoro była w majątku (...) S.A. i po przeniesieniu zaczęła być wykorzystywana przez (...) sp. z o.o. w P.. Zauważyć przy tym należy, iż nawet w przypadku braku szczegółowej dokumentacji związanej z przekazywane majątku na następców prawnych – co zarzucił autor apelacji - urządzenia te były przez cały czas, co najmniej od 1987 roku nieprzerwalnie wykorzystywane zgodnie ze swoim przeznaczeniem. Dlatego też należy stwierdzić, iż wraz z przekształceniami podmiotowymi po stronie poprzedników przedsiębiorstwa prowadzonego obecnie przez uczestnika, dochodziło także do przeniesienia posiadania służebności. Nie ulega wątpliwości, iż następstwem prywatyzacji przedsiębiorstw energetycznych - dokonanej o akty prawne, a polegającej na powstaniu w miejsce przedsiębiorstw państwowych jednoosobowych spółek akcyjnych Skarbu Państwa, które wstępowały w ich prawa i obowiązki, wszelkie prawa majątkowe i niemajątkowe - była sukcesja uniwersalna częściowa. Skutek ten dotyczył wszystkich praw składających się na przedsiębiorstwo, choćby nie były wskazane w czynności (akcie administracyjnym) jako jego składniki, także jeżeli strony nie uświadamiały sobie ich istnienia czy przynależności do przedsiębiorstwa. Wyłączenie części z nich wymagało wyraźnego wskazania w akcie przekształcenia (podziału) przedsiębiorstwa państwowego. A zatem, jak wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, przepisy na podstawie których doszło do przekształceń, przewidywały nie tylko zmianę formy organizacyjno - prawną, ale także przekazanie całego majątku związanego z przenoszoną częścią działalności – [tak postanowienie Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2014 roku, IV CSK 252/13, uchwała Sądu Najwyższego z 19 maja 1992 roku, III CZP 49/92, wyrok Sądu Najwyższego z 8 grudnia 2000 roku, I CKN 324/00]. W rezultacie zatem przejęcia przedmiotowej linii przez kolejne podmioty podpadały pod hipotezę normy wynikającej z art. 176 § 1 k.c. w zw. z art. 292 k.c. Była to bowiem kontynuacja posiadania tej samej służebności przez następujących po sobie jej posiadaczy i ich posiadanie podlega zaliczeniu, skoro nie budzi wątpliwości następstwo prawne pomiędzy kolejnymi osobami prawnymi władającymi przedmiotowymi liniami przesyłowymi [vide uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2006 roku, IV CSK 149/05 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2015 roku, V CSK 26/14 i tam powołaną dalszą judykaturę].

Za nieuzasadnione uznać również należy zarzuty odnoszące się domniemania dobrej wiary po stronie uczestnika i jego poprzedników prawnych.

W ocenie Sądu Okręgowego posiadanie służebności przez przez uczestnika i jego poprzedników prawnych było posiadaniem w dobrej wierze. Zgodnie bowiem z art. 7 k.c. istnieje domniemanie dobrej wiary posiadacza. W wyroku z 20 kwietnia 1994 roku, I CRN 44/94, OSNC 1994/12/245, Sąd Najwyższy wskazał, iż domniemanie przewidziane w art. 7 k.c. jest wiążące dla sądu orzekającego (art. 234 k.p.c.) aż do czasu, gdy strona związana ciężarem dowodu (art. 6 k.c.) udowodni złą wiarę. W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd nie może badać wiedzy posiadacza o tym kto jest właścicielem nieruchomości (tak jak przy zasiedzeniu prawa własności) skoro postępowanie nie dotyczy nabycia własności nieruchomości tylko służebności na tej nieruchomości. Jedynie zatem co może badać Sąd to ewentualny brak zgody właściciela nieruchomości na korzystanie z nieruchomości przez posiadacza służebności. Wnioskodawca nie wykazał, aby uczestnik jak i jego poprzednicy prawni wstąpili w posiadanie, korzystali z urządzeń przesyłowych, linii energetycznych wbrew woli ówczesnego posiadacza gruntów, tj. Skarbu Państwa, a zatem w sprawie z pewnością nie doszło do obalenia domniemania dobrej wiary. Kodeks cywilny odwołuje się do domniemania dobrej wiary przy ocenie skutków stanów faktycznych i stosunków prawnych, w obrębie których ma ona znaczenie (art. 7 k.c.), ale nie definiuje tego pojęcia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wypracowane zostały dwa poglądy na temat sytuacji, w których można przypisać dobrą wiarę osobie wykonującej pewne uprawienia. Według poglądu tradycyjnego, dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu, że danej osobie przysługuje wykonywane przez nią prawo [vide uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 11 grudnia 1975 roku, III CZP 63/75, OSNCP 1976, nr 12, poz. 259, uchwała Sądu Najwyższego z 24 marca 1980 roku, III CZP 14/80, OSNCP 1980, nr 9, poz. 161]. Drugie stanowisko zakłada, że dobra wiara posiadacza jest równoznaczna z jego przekonaniem, opartym na obiektywnych przesłankach, wywodzących się ze stosunku będącego podstawą i przyczyną konkretnego stanu faktycznego, iż wykonując w swoim imieniu prawo, niczyjego prawa nie narusza [vide m.in. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 25 maja 1955 roku, I CO 14/55, OSNCK 1956, nr 4, poz. 92]. Od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku, Sąd Najwyższy konsekwentnie i w zasadzie bez wyjątków, odwołuje się do tradycyjnej koncepcji dobrej wiary i według niej ocenia posiadanie wykonywane z zamiarem nabycia prawa przez zasiedzenie [vide uchwała Sądu Najwyższego z 6 grudnia 1991 roku, III CZP 108/91, OSNC 1992, nr 4, poz. 48, postanowienie Sądu Najwyższego z 22 grudnia 1998 roku, II CKN 59/98, nie publ. i z 4 listopada 1999 roku, II CKN 560/98, nie publ.] Zgodnie z tą koncepcją, nie jest w dobrej wierze ten, kto wykonuje prawo, o którym wie, że mu nie przysługuje, ale także ten, to wykonuje nieprzysługujące mu prawo bez tej świadomości, o ile przy dołożeniu należytej staranności mógłby się dowiedzieć o rzeczywistym stanie prawnym danej sytuacji. Przyjęte rozumienie dobrej wiary w związku z wykonywaniem posiadania prowadzącego do zasiedzenia, w tym i służebności o treści służebności przesyłu, oznacza, że za osobę zasiadującą tę służebność w dobrej wierze można by uznać jedynie tego, kto z cudzej nieruchomości korzysta nie w zakresie treści dowolnego prawa, ale wyłącznie w zakresie treści służebności o treści służebności przesyłu, a w danych okolicznościach jego błędne przekonanie o przysługiwaniu mu uprawnień mieszczących się w zakresie tej służebności jest usprawiedliwione. Wytworzenie się błędnego ale w danych okolicznościach usprawiedliwionego przekonania o powstaniu na rzecz przedsiębiorcy korzystającego z urządzeń przesyłowych posadowionych na cudzym gruncie służebności o treści służebności przesyłu musiałoby mieć oparcie w zdarzeniach, których zaistnienie mogło wywołać takie przekonanie. Na gruncie niniejszej sprawy, jak celnie wskazał sąd pierwszej instancji skoro do przejścia służebności na Zakład (...) będący przedsiębiorstwem państwowym wykonującym zadania w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa doszło w okresie kiedy to właśnie Państwo był właścicielem gruntów aktualnie należących do wnioskodawcy – to poprzednicy prawni uczestnika mogli i pozostawali w usprawiedliwionym przekonaniu, iż przysługuje im prawo do korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do wykonywania powierzonych zadań przy wykorzystaniu urządzeń przesyłowych znajdujących się na gruntach właśnie państwowych. Ponownie podkreślić należy, iż faktu przeciwnego wnioskodawca nie wykazał, a tym samym nie obaliła domniemania istnienia dobrej wiary po stronie poprzedników prawnych uczestnika, uprawniający do skorzystania z dyspozycji art. 176 k.c.

W konsekwencji sąd pierwszej instancji zasadnie przyjął, że doszło do nabycia przez uczestnika postępowania w drodze zasiedzenia służebności przesyłu z dniem 5 grudnia 2010 roku.

Niezależnie od tego wskazać trzeba, że gdyby nawet przyjąć, że nie doszło do nabycia przez zasiedzenie powyższego prawa, to i tak uczestnikowi postępowania przysługiwałoby skuteczne w stosunku do wnioskodawcy uprawnienie do korzystania z nieruchomości, których dotyczy wniosek.

Artykuł 128 k.c. obowiązujący do chwili wejścia w życie ustawy z dnia 31.01.1989 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 3, poz. 11). przewidywał, że własność państwowa przysługuje niepodzielnie państwu, a państwowe osoby prawne, w granicach swej zdolności prawnej, wykonują w imieniu własnym względem zarządzanych przez nie części mienia ogólnonarodowego uprawnienia płynące z własności państwowej. Powyższy przepis wyrażał zasadę- jednolitego funduszu własności państwowej, w myśl której, zgodnie z poglądem dominującym w praktyce, państwowe osoby prawne nie miały żadnych praw podmiotowych do zarządzanego przez nie mienia, które mogłyby przeciwstawiać państwu (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna - z dnia 18 czerwca 1991 roku, III CZP 38/91; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2002, III CZP 62/02). Przedsiębiorstwa państwowe w okresie jego obowiązywania sprawowały zarząd mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa.

Zasada ta odnoszona do nieruchomości państwowej, na której znajdowały się urządzenia infrastruktury energetycznej, oznaczała że Skarb Państwa był właścicielem nieruchomości jak i mienia (urządzeń przesyłowych) państwowych osób prawnych. Mienie to pozostawało w zarządzie tych osób.

Przedsiębiorstwa państwowe będące poprzednikami prawnymi wnioskodawczyni, korzystając z nieruchomości w zakresie niezbędnym do eksploatacji znajdujących się na niej urządzeń infrastruktury elektroenergetycznej, wykonywały jedynie uprawnienia należące do sfery mienia państwowego. To ich działanie mieściło się zatem w sferze, którą był objęty również zarząd całą nieruchomością, sprawowany w tym czasie przez inną jednostkę państwową. I tak jak zarząd całą nieruchomością sprawowany przez tę inną jednostkę państwową, również działania przedsiębiorstw państwowych - poprzedników prawnych wnioskodawczyni w stosunku do nieruchomości były oparte na tytule prawnym. Sąd Okręgowy podziela powyższy, ugruntowany już w judykaturze pogląd, na co wskazuje również stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w postanowieniu z dnia 11 grudnia 2008 roku, II CSK 314/08 oraz niedawno wydane postanowienie z dnia 12 maja 2016 roku, IV CSK 510/15 , a ponadto z dnia 17 czerwca 2016 roku, IV CSK 531/15.

Z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny zniesiona została zasada, że jedynie Skarbowi Państwa może przysługiwać prawo własności mienia państwowego, w wyniku czego państwowe osoby prawne uzyskały zdolność prawną w zakresie nabywania składników majątkowych na własność. Zmiana art. 128 k.c. dokonana tą ustawą nie spowodowała jednak przekształcenia przysługujących państwowym osobom prawnym - z mocy przepisów kodeksu cywilnego i ustaw szczególnych - uprawnień do części mienia ogólnonarodowego, pozostających w ich zarządzie w dniu wejścia w życie tej ustawy.

Dopiero w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. Nr 79, poz. 464) uregulowano, że „Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy (związku międzygminnego), z wyłączeniem gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, będące w dniu 5 grudnia 1990 roku w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa stają się z tym dniem z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego. Nie narusza to praw osób trzecich. Uprawnienia państwowych gospodarstw rolnych do będących w dniu 5 grudnia 1990 roku w ich zarządzie gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa reguluje odrębna ustawa”.

Prawo zarządu istniejące w dniu 5 grudnia 1990 roku po stronie państwowych osób prawnych w stosunku do gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy przekształciło się więc z mocy prawa z tym dniem w prawo użytkowania wieczystego w rozumieniu kodeksu cywilnego, natomiast w odniesieniu do budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na tych gruntach - w prawo własności [vide uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1991 roku - zasada prawna - III CZP 38/91, OSNCP 1991, nr 10-12, poz. 118, i uchwała składu pięciu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1990 roku, III AZP 13/90, OSP 1991, nr 6, poz. 60].

Natomiast w odniesieniu do innych składników majątkowych przekształcenie dokonało się na mocy art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych ( Dz.U. z 1991, nroku2 poz.6). Przepisy tej ustawy weszły w życie z dniem 7 stycznia 1991 roku. Wtedy nastąpiło rozdzielenie prawa własności działek, na której posadowione są urządzenia przesyłowe (działki nadal stanowiły nieruchomość Skarbu Państwa) i prawa własności urządzeń przesyłowych, które „ex lege” stały się własnością Zakładu (...) – Przedsiębiorstwa Państwowego w S. i były eksploatowane przez to Przedsiębiorstwo. (art. 49 k.c.).

Zdaniem Sądu Okręgowego Zakład (...), uzyskując własność urządzeń przesyłowych położonych na gruntach Skarbu Państwa uzyskało jednocześnie prawo do korzystania z gruntu, znajdującego się pod tymi urządzeniami przesyłowymi.

Sąd Okręgowy, dokonując powyższej oceny prawnej, podzielił wywód prawny i stanowisko Sądu Najwyższego, zaprezentowane w uzasadnieniu postanowienia z dnia 12 maja 2016 roku, w sprawie IV CSK 510/15, który następnie został podtrzymany i powtórzony w postanowieniu z dnia 17 czerwca 2016 roku, w sprawie IV CSK 531/15. Orzeczenia te zapadły na gruncie spraw, których stan faktyczny był podobny do niniejszej sprawy, a więc sytuacji gdy nieruchomość stanowiła własność Skarbu Państwa w chwili posadowienia nań urządzeń przesyłowych i w okresie uwłaszczenia państwowych osób prawnych.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 12 maja 2016 roku, stwierdził: „ Jeżeli więc w ramach procesu uwłaszczenia państwowych osób prawnych następowało ich majątkowe usamodzielnienie, to należy przyjąć, że uwłaszczenie to skutkowało nie tylko przekształceniem przysługującego im zarządu urządzeń przesyłowych w prawo ich własności, ale też przekształceniem owego tytułu prawnego we właściwe prawo podmiotowe, uprawniające je do (dalszego) korzystania z nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa, na których posadowione były przedmiotowe urządzenia. Byłoby bowiem całkowicie niezrozumiałe i nieuzasadnione, gdyby jakiś fragment władztwa państwowej osoby prawnej będącej przedsiębiorstwem państwowym nad gruntem państwowym, długotrwale wykonywany pod rządem zasady jednolitego funduszu własności państwowej, aprobowany przez Skarb Państwa oraz niezbędny do wypełniania zadań tego przedsiębiorstwa, lecz niemający charakteru cywilnego prawa podmiotowego ze względu na obowiązywanie tej zasady, nie został objęty uwłaszczeniem. Nie sposób przyjąć, aby wolą ustawodawcy było nakładanie na przedsiębiorstwa państwowe konieczności niezwłocznego zawierania ze Skarbem Państwa niezliczonych umów niezbędnych do fragmentarycznego korzystania z jego nieruchomości”.

Dalej, Sąd Najwyższy stwierdził, że: „Prawem powstającym w wyniku przekształcenia dotychczasowego tytułu do korzystania z nieruchomości państwowych w zakresie niezbędnym do eksploatacji uzyskanych na własność i posadowionych na tych nieruchomościach urządzeń - w ówczesnym stanie prawnym - była służebność gruntowa o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Skoro bowiem możliwe było umowne nabycie albo zasiedzenie takiej służebności przed wejściem w życie przepisów art. 305 ¹ i nast. k.p.c., wprowadzających służebność przesyłu to mogła ona również powstać z mocy prawa jako rezultat uwłaszczenia państwowej osoby prawnej” Konkludując swój wywód Sąd Najwyższy stwierdził, że :” z chwilą uzyskania - na podstawie ustawy z grudnia 1990 roku - własności urządzeń przesyłowych, posadowionych na nieruchomościach będących wówczas własnością Skarbu Państwa, przedsiębiorstwo państwowe uzyskiwało - z mocy prawa oraz jako prawo związane z własnością tych urządzeń i obciążające owe nieruchomości - służebność gruntową odpowiadającą treścią służebności przesyłu. Prawo, to jako powstałe z mocy prawa objęte jest działaniem art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 roku poz. 707 z późn. zm.). Obliguje wobec tego każdoczesnego właściciela nieruchomości, na których posadowione są urządzenia przesyłowe, do znoszenia ich istnienia, jak również uprawnia każdoczesnego właściciela urządzeń do korzystania z nieruchomości w odpowiednim zakresie”.

Sąd Okręgowy podziela powyżej przedstawiony pogląd prawny. Odnosząc go do realiów badanej sprawy, stwierdza z całą stanowczością, że skoro działki uczestniczki, na których posadowione są urządzenia przesyłowe linii energetycznych - były w czasie przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych – własnością Skarbu Państwa, to z chwilą uzyskania własności tych urządzeń, - przedsiębiorstwo przesyłowe uzyskało i to z mocy prawa, służebność gruntową odpowiadająca treści służebności przesyłu. W jej ramach właściciel urządzeń przesyłowych jest uprawniony do korzystania z nieruchomości w takim zakresie w jakim jest to niezbędne przy eksploatacji tychże urządzeń. W takiej zaś sytuacji wykluczone jest ustanowienie służebności prrzysłu.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P., jako następca prawny Zakładu (...) w G., do chwili obecnej korzysta z urządzeń infrastruktury elektroenergetycznej posadowionych na nieruchomościach uczestniczki. Uwzględniając zatem, że ustanowienie służebności przesyłu może nastąpić tylko wtedy, gdy podmiot do którego przynależą urządzenia przesyłowe, nie dysponuje prawem do korzystania w odpowiednim zakresie z nieruchomości, która miałaby zostać obciążona - wniosek w badanej sprawie i tak podlegał oddaleniu, co czyni rozstrzygnięcie co

Chybione są także zarzuty dotyczące rozliczenia kosztów postępowania. Na wstępie wskazać trzeba, że zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego określa art. 520 k.p.c. Zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c. zasadą jest, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie. W myśl tego przepisu - uczestnika postępowania obciążają zarówno koszty czynności, której sam dokonał, jak i koszty czynności podjętej w jego interesie, przez sąd, na jego wniosek lub z urzędu. Co do zasady więc koszty poniesione przez uczestników, związane z ich udziałem w sprawie, odmiennie niż w procesie, nie podlegają wzajemnemu rozliczeniu miedzy uczestnikami poprzez ich zwrot. Określona w art. 520 § 1 k.p.c. zasada nie doznaje wyjątków, gdy uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub chociaż nie są w równym stopniu zainteresowani, ich interesy są wspólne. W pozostałych wypadkach sąd może od tej zasady odstąpić i na żądanie uczestnika, albo z urzędu, jeżeli działa bez adwokata lub radcy prawnego orzec stosownie do reguł określonych w art. 520 § 2 lub 3 k.p.c. Dla ich zastosowania istotne jest stwierdzenie, czy między uczestnikami postępowania w danej sprawie zachodzi sprzeczność interesów i czy są oni w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania. W przedmiotowej sprawie mieliśmy do czynienia z taką właśnie sytuacją, Wszczęcie przedmiotowego postępowania leżało w interesie wnioskodawcy który zmierzał do odpłatnego ustanowienia służebności przesyłu. Jego stanowisko nie spotkało się z akceptacją strony przeciwnej, która zwalczała roszczenie poprzez podniesienie skutecznego zarzutu zasiedzenia służebności o treści wskazanej we wniosku wnioskodawcy. Zdaniem Sądu Okręgowego reprezentowanie rozbieżnych stanowisk i interesów uzasadniało zastosowanie w zakresie rozliczenia o kosztach postępowania art. 520 § 2 k.p.c.

Mając zatem na uwadze powyższe na mocy art. 385 k.p.c. apelacja w całości podlegała oddaleniu, o czym orzeczono w punkcie drugim sentencji.

Sąd Okręgowy na mocy art. 350 § 3 k.p.c. sprostował w punkcie pierwszym oznaczenie firmy spółki wnioskodawcy w zaskarżonym postanowieniu, albowiem w toku postępowania przed wydaniem tego postanowienia nastąpiła zmiana formy organizacyjno - prawnej wnioskodawcy, czego sąd pierwszej instancji na skutek oczywistej niedokładności nie uwzględnił.

SSO Violetta Osińska SSO Agnieszka Tarasiuk – Tkaczuk SSO Tomasz Sobieraj