Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 31 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Małgorzata Małecka

Protokolant:protokolant sądowy Katarzyna Michalewska

po rozpoznaniu w dniu 24 sierpnia 2017 r. w Poznaniu

na rozprawie sprawy z powództwa P. (...) we W.

przeciwko G. A.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 192.151,08 zł (sto dziewięćdziesiąt dwa tysiące sto pięćdziesiąt jeden złotych osiem groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 30 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem, że odpowiedzialność pozwanej ograniczona jest do nieruchomości położonej w P., dla której (...) w P. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...) oraz do wysokości ustanowionych na niej hipotek:

1.  hipoteki umownej zwykłej w wysokości 200.000 zł;

2.  hipoteki umownej kaucyjnej do wysokości 100.000 zł;

II.  kosztami procesu obciąża pozwaną i w związku z tym zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 15.025 zł, w tym 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

/-/ SSO Małgorzata Małecka

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 stycznia 2017 roku powódP. (...) z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie od pozwanej G. A. na swoją rzecz kwoty 192.151,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z zastrzeżeniem, że odpowiedzialność pozwanej ograniczona jest do nieruchomości położonej w P., dla której S. (...) w P., prowadzi KW nr (...) oraz do wysokości ustanowionych na niej hipotek: a) hipoteki umownej zwykłej w wysokości 200.000 zł, b) hipoteki umownej kaucyjnej do wysokości 100.000 zł. Nadto, powód domagał się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym, kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu powód podał, że na mocy umowy sprzedaży wierzytelności nabył od (...) Banku (...) S. A. z siedzibą w W. wierzytelność wobec (...) sp. z o. o. wraz ze wszystkimi zabezpieczeniami. Dalej, wyjaśnił że zabezpieczeniami umowy nr (...) były hipoteka zwykła zabezpieczająca należność główną w kwocie 500.000 zł i hipoteka kaucyjna na zabezpieczenie odsetek i należności ubocznych do kwoty 250.000 zł na nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym położonej w P., przy ul. (...), działka nr (...), stanowiącej w momencie udzielenia kredytu własność M. i G. małżonków A., dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...). Następnie aneksem nr (...) do wskazanej powyżej umowy zmieniono wysokość zabezpieczenia w ten sposób, że hipoteka zwykła została zmodyfikowana z kwoty 500.000 zł do 200.000 zł, a hipoteka kaucyjna do kwoty 100.000 zł. Według stanu na dzień 30 stycznia 2017 roku wysokość wierzytelności z tytułu umowy o kredyt nr (...) stanowi łącznie kwotę 423.739,19 zł. Dłużnik nie spłacił zadłużenia, ani nie wykonał postanowień ugody z dnia 24 listopada 2010 roku, w związku z czym umowa o kredyt została wypowiedziana oraz wystawiono bankowy tytuł egzekucyjny.

W dniu 15 lutego 2017 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Okręgowym w Poznaniu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem pozwu.

W ustawowym terminie, pismem z dnia 9 marca 2017r., pozwana G. A. złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów sądowych według norm przepisanych, a także podniosła zarzut przedawnienia wierzytelności dochodzonej pozwem. W uzasadnieniu pozwana podniosła, że w związku z zawarciem w dniu 24 listopada 2010 roku „umowy ugody” pomiędzy m. in. nią, a bankiem wygasło zobowiązanie wynikające z umowy kredytu inwestycyjnego oraz nastąpiło przejęcie wszystkich zobowiązań wynikających z tej umowy kredytowej przez jej dotychczasowych poręczycieli w osobach: M. A. (1), M. A. (2) oraz G. A. i w rezultacie doszło do nowacji. Wskazała przy tym, że z treści pozwu nie wynika, aby powód wywodził swoje roszczenie z „umowy ugody” z 24 listopada 2010 roku jak również, aby nabył wierzytelność wynikającą z tej umowy ugody od (...) S.A. Motywując natomiast zgłoszony zarzut przedawnienia pozwana wskazała, że bieg terminu przedawnienia należy liczyć od umorzenia z mocy ustawy ( art. 823 kpc) postępowania egzekucyjnego prowadzonego w stosunku do niej przez Komornika Sądowego przy S. (...) P. W., pod sygnaturą akt (...), tj. od dnia 29 grudnia 2011 roku i powinien wynosić trzy lata.

W piśmie procesowym z dnia 10 sierpnia 2017 roku stanowiącym odpowiedź na sprzeciw, powód wskazał, że błędne jest twierdzenie strony pozwanej odnośnie tego, że umowa ugody z dnia 24 listopada 2010 roku wywarła skutki nowacji i doprowadziła do wygaśnięcia zobowiązań wynikających z nabytej przez powoda wierzytelności. Powód podał również, że podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia jest chybiony, gdyż pozwana w niniejszym postępowaniu odpowiada jako dłużnik rzeczowy w związku z udzieleniem zabezpieczenia hipotecznego spłaty kredytu na nieruchomości KW nr (...), na której powód z tytułu poręczonego przez nią kredytu posiada dwie hipoteki. Zaś ograniczone prawo rzeczowe nie przedawnia się.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18 lipca 2007 roku (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarł z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w P. umowę kredytu inwestycyjnego nr 202- (...) w rachunku kredytowym w walucie polskiej dla posiadaczy rachunku bieżącego typu PARTNER. Spłata kredytu została zabezpieczona poprzez ustanowienie hipoteki zwykłej zabezpieczającej należność główną w kwocie 500.000 zł oraz hipoteki kaucyjnej na zabezpieczenie odsetek i należności ubocznych do kwoty 250.000 zł, na nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, położonej w P., przy ul. (...), działka nr (...), stanowiącej własność M. i G. małżonków A., dla której (...), XIII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczysta KW nr (...). Nadto, spłata kredytu została zabezpieczona wekslem własnym in blanco kredytobiorcy, poręczonym przez wspólników spółki: M. A. (1), M. A. (2) oraz G. A. wraz z deklaracją wekslową wystawcy weksla i poręczycieli (§ 18 pkt 2 i 4).

Następnie aneksem nr (...) z dnia 30 sierpnia 2007 roku do opisanej powyżej umowy kredytu inwestycyjnego zmieniono wysokość zabezpieczenia w ten sposób, że hipoteka zwykła na tej samej nieruchomości została zmodyfikowana z kwoty 500.000 zł do 200.000 zł, a hipoteka kaucyjna do kwoty 100.000 zł. Aneksem nr (...) ponownie zmieniono kwestie zabezpieczenia kredytu.

Okoliczności bezsporne, a nadto dowód: umowa kredytu inwestycyjnego nr(...) w rachunku kredytowym w walucie polskiej dla posiadaczy rachunku bieżącego typu PARTNER (k. 20-24); aneks nr (...) do umowy kredytu inwestycyjnego nr(...)w rachunku kredytowym w walucie polskiej dla posiadaczy rachunku bieżącego typu PARTNER (25-27); aneks nr (...) do umowy kredytu inwestycyjnego nr(...)w rachunku kredytowym w walucie polskiej dla posiadaczy rachunku bieżącego typu PARTNER (k. 28-28v); odpis zwykły księgi wieczystej KW nr (...) (k. 133-136);

Dłużnicy nie wywiązali się z postanowień umowy ugody, wobec czego w dniu 7 maja 2010 roku Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), któremu w dniu 15 czerwca 2010 roku nadano klauzulę wykonalności. Następnie prowadzone było postępowanie egzekucyjne, które w dniu 29 grudnia 2010 roku na wniosek wierzyciela zostało zawieszone.

Dowód: bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 7 maja 2010 roku (k. 142); postanowienie referendarza sądowego w (...) J. w P. z dnia 15 czerwca 2010 roku, sygn. akt (...) (k. 143);

W dniu 24 listopada 2010 roku pomiędzy Bankiem, a (...) sp. z o. o. z siedzibą w P., M. A. (1), M. A. (2) oraz G. A. doszło do zawarcia ugody, która na nowo określiła warunki spłaty wymagalnej wierzytelności z tytułu kredytu inwestycyjnego nr(...) w rachunku kredytowym w walucie polskiej dla posiadaczy rachunku bieżącego typu PARTNER. Jednocześnie na podstawie § 6 umowy w mocy pozostały istniejące w dniu zawarcia umowy ugody zabezpieczenia wierzytelności, w tym hipoteka zwykła w kwocie 200.000 zł oraz hipoteka kaucyjna do kwoty 100.000 zł na nieruchomości położonej w P., przy ul. (...).

Dłużnicy nie wywiązywali się z postanowień ugody, w związku z czym umowa ugody została im wypowiedziana.

Dowód: umowa ugody z dnia 24 listopada 2010 roku (k. 138-140); pismo Banku z dnia 15 marca 2011 roku (k. 141);

W dniu 4 czerwca 2012 roku (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności. W jej treści Bank oświadczył, że przysługują mu bezsporne i wymagalne wierzytelności pieniężne wynikające z różnych tytułów, w tym z tytułu dokonanych przez zbywcę czynności bankowych określone szczegółowo w Załączniku nr 1 do umowy. W dniu 19 czerwca 2012 roku został podpisany aneks nr (...) do umowy sprzedaży z dnia 4 czerwca 2012 roku, określający ostateczną cenę Portfela Wierzytelności oraz ostateczną wysokość Portfela Wierzytelności. Dzień Przeniesienia wierzytelności nastąpił w dniu 5 czerwca 2012 roku i w tym dniu powód nabył od Banku (...) w skład, którego wchodziły wierzytelności wymienione w Załączniku nr 1 do aneksu, w tym m. in. wierzytelność wobec pozwanej. Następnie aneksem nr (...) z dnia 18 stycznia 2016 roku do umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 4 czerwca 2012 roku zmieniono załącznik nr 1 do aneksu nr (...).

Dowód: umowa sprzedaży wierzytelności z dnia 4 czerwca 2012 roku (k. 29-42); aneks nr (...) do umowy sprzedaży z dnia 4 czerwca 2012 roku (k. 116-118); załącznik nr do aneksu nr (...) z dnia 19 czerwca 2012 roku do umowy z dnia 2 czerwca 2012 roku (k. 119-120); aneks nr (...) do umowy sprzedaży z dnia 4 czerwca 2012 roku wraz z załącznikiem nr 1 (k. 122-124);

Pismem z dnia 7 kwietnia 2016 roku pozwana została wezwana do zapłaty łącznej kwoty 412.757,62 zł, w tym należności głównej w kwocie 192.151,08 zł, w terminie do 21 kwietnia 2016 roku. Pozwana nie uiściła należności określonej w wezwaniu.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 7 kwietnia 2016 roku (k. 145);

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie kserokopii dokumentów urzędowych i prywatnych zgromadzonych w aktach sprawy.

Zgromadzonych w sprawie dokumenty urzędowe i prywatne, Sąd uznał za w pełni wiarygodne. Zgodnie z treścią art. 244 k.p.c. dokumenty urzędowe stanowią dowód tego co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Zgodnie natomiast z treścią art. 245 k.p.c. dokumenty prywatne stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Zgromadzone w sprawie dokumenty nie były kwestionowane przez strony. Również Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować zgromadzone w sprawie dokumenty urzędowe i prywatne z urzędu. Wiarygodność kserokopii dokumentów również nie budziła wątpliwości Sądu. Mimo, że kserokopia nie jest dokumentem, a stanowi jedynie element twierdzenia strony o istnieniu dokumentu o treści odpowiadającej kserokopii, to w niniejszej sprawie żadna ze stron nie podniosła zarzutów kwestionujących istnienie określonych dokumentów prywatnych czy urzędowych.

Sąd oddalił pozostałe wnioski dowodowe pozwanej, gdyż nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. W szczególności nie było potrzeby ustalania czy i kiedy doszło do umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przyS. (...) P. W., skoro pozwana jest dłużnikiem rzeczowym, a wierzytelność zabezpieczona hipoteką nie przedawnia się, a ponadto powód nie kwestionował tej okoliczności.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Strona powodowa wywodziła swoje roszczenie z przelewu wierzytelności na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności zawartej z (...) Bankiem (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W..

Zgodnie z art. 509 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności (cesja) jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). W wyniku przelewu w rozumieniu art. 509 k.c. przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał go z dłużnikiem. Innymi słowy, stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, natomiast zmienia się osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela (wyrok SN z dnia 5 września 2001 r., I CKN 379/00, LEX nr 52661).

Wierzytelność, która ma stanowić przedmiot rozporządzenia, powinna być w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Dotyczy to przede wszystkim wyraźnego określenia stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność (tak trafnie SN w wyroku z 11 maja 1999 r., III CKN 423/98, Biul. SN 2000, nr 1, s. 1), a zatem oznaczania stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia.

W świetle Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności jest czynnością kauzalną, co oznacza, że uzyskanie wierzytelności przez cesjonariusza (czyli przejście wierzytelności ze zbywcy na nabywcę) musi mieć odpowiednią podstawę prawną ( causae). Ową podstawą może być m.in. umowa zamiany, darowizny, sprzedaży. Gdy przejście wierzytelności ze zbywcy na nabywcę następuje na mocy umowy, uchybienia w tych umowach muszą wywierać bezpośredni skutek na następstwa rozporządzające, np. gdy sprzedaż wierzytelności okaże się nieważna, to upadną tym samym skutki przejścia wierzytelności ze zbywcy na nabywcę. O powyższym przesądza uregulowanie zawarte w art. 510 § 1 k.c. oraz wyraźne postanowienie art. 510 § 2 k.c. Artykuł 510 § 2 k.c. przewiduje, że prawną przyczyną przelewu wierzytelności jest wykonanie istniejącego już między stronami zobowiązania ( causa solvendi), a ważność umowy przelewu zależy od istnienia tego zobowiązania (zob. wyrok SN z 17 listopada 2006 r., V CSK 253/06, OSNC 2007, nr 9, poz. 141, s. 89).

Ważność samoistnej umowy przelewu zależy zatem od istnienia ważnego zobowiązania do zawarcia tej umowy. Jeżeli zobowiązanie nie istnieje, czynność rozporządzająca wierzytelnością będzie nieważna.

W przedmiotowej sprawie powód wywodził roszczenie z łączącej pozwanego z wierzycielem pierwotnym umowy kredytu inwestycyjnego nr 202- (...) w rachunku kredytowym w walucie polskiej dla posiadaczy rachunku bieżącego typu PARTNER. Jednocześnie powód prawidłowo wykazał fakt nabycia wierzytelności przysługującej wierzycielowi pierwotnemu względem pozwanej.

Pozwana nie kwestionowała faktu zawarcia umowy kredytu inwestycyjnego ani wysokości zobowiązania. Niemniej jednak podnosiła, że w związku z zawarciem umowy ugody z dnia 24 listopada 2010 roku pomiędzy (...) S.A., a między innymi nią, nastąpiło wygaśniecie zobowiązań wynikających z umowy kredytu inwestycyjnego, a jednocześnie doszło do przejęcia całości zobowiązań wynikających z tej umowy kredytu przez dotychczasowych poręczycieli w połączeniu z ustanowieniem nowych zobowiązań i utrzymaniem zabezpieczeń, których wcześniej udzielili poręczyciele, a które stały się zabezpieczeniem nowych zobowiązań. W rezultacie zdaniem pozwanej doszło do odnowienia zobowiązania, a powód tak odnowionego długu nie nabył.

Zarzut dotyczący nowacji był jednak nietrafiony. Zgodnie z art. 506 i 507 k.c., jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie). W razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia. Jeżeli wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę trzecią, poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą odnowienia, chyba że poręczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia.

Wbrew zarzutom pozwanej ugoda zawarta pomiędzy bankiem, a m.in. nią nie prowadziła do odnowienia zobowiązania, ale jedynie do jego modyfikacji. Ugoda (art. 917 i 918 k.c.) – w przeciwieństwie do nowacji – nie powoduje powstania nowego stosunku prawnego, ale jedynie go modyfikuje. Zmiana ukształtowania treści stosunku prawnego jest pochodną wzajemnych ustępstw poczynionych sobie nawzajem przez strony. W rezultacie ugody niepewny lub sporny stosunek prawny jest przekształcany w stosunek prawny pewny i bezsporny. Z tej przyczyny nie stanowi ona samodzielnej i nowej podstawy praw i obowiązków stron. Gdyby bowiem tak było, wówczas umowa taka nie byłaby ugodą, lecz odnowieniem, o którym mowa w art. 506 § 1 k.c. (por. wyrok SA w Łodzi z 10 września 2015 r., I ACa 329/15, L.). Ponadto, z samej treści ugody wynika, że nie stanowi ona odnowienia (paragraf 6 ust. 6 umowy ugody). W niniejszej sprawie w związku z tym, że strona pozwana nie wywiązała się z postanowień ugody, umowa ugody została rozwiązana i obecnie nie obowiązuje.

Niezasadny jest również podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia. Zgodnie z art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2016 r., poz. 790 ze zm.) przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczenia o odsetki. Zatem przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą tylko skutki w sferze obligacyjnej. Nie pozbawia natomiast wierzyciela hipotecznego uprawnienia do zaspokojenia się z nieruchomości, co oznacza, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie przysługuje zarzut przedawnienia.

Skoro powództwo w niniejszej sprawie oparto na odpowiedzialności rzeczowej pozwanej, to przedawnienie roszczeń na podstawie art. 117 k.c., nie wyłącza odpowiedzialności rzeczowej, ograniczonej, zgodnie z art. 319 k.p.c. do dwóch hipotek ustanowionych na nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe Sąd uwzględnił roszczenie powoda, o czym orzekł w pkt 1 wyroku.

O odsetkach ustawowych orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Koszty postępowania obciążają stronę przegrywającą proces, która zobowiązana jest zwrócić stronie przeciwnej koszty niezbędne dla celowego dochodzenia jej praw i celowej obrony. W niniejszej sprawie powództwo zostało uwzględnione w całości, w związku z czym pozwana winna zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty postępowania wynoszące 15.025 zł. W skład tej kwoty wchodzi: opłata sądowa od pozwu (9.608 zł), opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa (17zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 2.400 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych - Dz. U. 2015.1804).

/-/ SSO Małgorzata Małecka