Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 107/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2017 roku

Sąd Rejonowy w Kędzierzynie-Koźlu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca: SSR Małgorzata Michalska-Księżyk

Protokolant: stażysta Magdalena Michalska

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2017 r. na rozprawie sprawy

z powództwa Miejskiej (...) w K.

przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

o zapłatę

zasądza od pozwanego (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz powoda Miejskiej (...) w K. kwotę 1.954,34 zł (słownie: tysiąc dziewięćset pięćdziesiąt cztery złote 34/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18.09.2016r. od dnia zapłaty oraz kwotę 647 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

I C 107/17

UZASADNIENIE

Miejska (...) w K. wystąpiła przeciwko (...) Sp. z o.o. w K. o zapłatę kwoty 1.954,34 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 18.09.2016r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

Strona powodowa argumentowała, iż w dniu 2.10.2015r. zawarła z (...) Sp. z o.o. w K. umowę, mocą której strona pozwana zobowiązała się do sprzedaży na rzecz powódki energii elektrycznej. Z dniem 26.06.2016r. strona pozwana zaprzestała dostaw energii elektrycznej do obiektów powódki na skutek wstrzymania jej przesyłu przez (...) S.A. z powodu niewywiązania się (...) Sp. z o.o. w K. ze zobowiązań wobec (...) S.A. Z powyższego tytułu, pismem z dnia 27.07.2016r. strona powodowa odstąpiła od ww. umowy sprzedaży energii elektrycznej. Wartość przedmiotu sporu (1.954,34 zł) stanowi karę umowną za odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie dostawcy usługi po potrąceniu jej wysokości (tj. 2.178,04 zł) z wierzytelnością pozwanej w kwocie 223,70 zł.

W sprawie wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie, (...) Sp. z o.o.w K.zaskarżyła nakaz w całości. W treści sprzeciwu nie wskazano określonych zarzutów. W uzasadnieniu pozwany podniósł, iż nie ponosi odpowiedzialności za przyczynę stanowiącą, w ocenie powoda, podstawę odstąpienia ww. od umowy, zaś jedynie zaistnienie przesłanki odstąpienia od umowy uprawniało usługobiorcę do naliczenia kary umownej. Strona pozwana wskazała, iż nie przyjęła na siebie poszerzonej odpowiedzialności na zasadzie ryzyka, toteż ww. może odpowiadać tylko za zawinione działania i zaniechania ( tj. na zasadzie winy). Zasada ryzyka musi znaleźć wyraźną podstawę normatywną lub umowną. Wstrzymanie przez pozwaną dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych w czerwcu 2016r. nie zostało spowodowane przyczynami przez nią zawinionymi. W czerwcu 2016r. miały miejsce systemowe, a więc niemożliwe do przewidzenia i niezależne od strony pozwanej gwałtowne wahania cen energii elektrycznej na rynku energetycznym. Nastąpił niespodziewany wzrost cen energii elektrycznej ( kilkaset procent) na (...)oraz na (...), na których pozwana dokonuje zakupu energii. Zaistniała sytuacja miała charakter wyjątkowy, niezależny od pozwanej i związana była z utrzymaniem małej rezerwy mocy w zakresie różnicy podaży nad popytem i zwiększeniem poboru na energię elektryczną wskutek zmian pogodowych. Na rynku energetycznym nastąpiło chwilowe zmniejszenie poziomu zabezpieczenia ustanowionego przez pozowaną na rzecz (...) S.A.wobec czego nastała konieczność uzupełnienia ww. zabezpieczenia przez pozwaną w drodze wpłaty środków w wysokości 800.000 zł. Brak wpłaty ww. środków spowodował, iż pozwana spółka utraciła status podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie handlowe energii elektrycznej, co wiązało się z następczą, faktyczną niemożliwością świadczenia przez pozwaną usługi sprzedaży energii elektrycznej na rzecz swoich klientów. Na wskazany stan rzeczy pozwana nie miała wpływu, zaś była to sytuacja uniemożliwiająca wykonanie umowy.

Interwenient uboczny nadzorca sądowy Ł. Z. wniósł o oddalenie powództwa w całości i przyznanie od powoda na rzecz interwenienta kosztów postępowania sądowego.

Ww. wskazał, iż Miejska (...) w K. nie wykazała w sposób należyty podstaw dochodzonego roszczenia, w tym elementów konstruujących odpowiedzialność kontraktową i uzasadniających naliczenie kary umownej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2.10.2015r., w oparciu o przeprowadzone przez Gminę K. w trybie przetargu nieograniczonego postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, rozstrzygnięte w dniu 27.08.2015r., Miejska (...) w K. zawarła z (...) Sp. z o.o. w K. umowę, mocą której strona pozwana zobowiązała się do sprzedaży na rzecz powódki energii elektrycznej do budynków i lokali zlokalizowanych na terenie Gminy K.. Zgodnie z treścią § 8 ust. 1 umowy, sprzedawca zobowiązał się do zapłaty na rzecz odbiorcy kary umownej za odstąpienie tego ostatniego od umowy z przyczyn, za które odpowiedzialność ponosi sprzedawca w wysokości 20 % wynagrodzenia umownego brutto tj. 21.0899,75 zł (§ 6 ust. 2 pkt 1 umowy).

dowody:

umowa szczegółowa z dnia 2.10.2015r. – k13-17

W czerwcu 2016r. doszło do powstania systemowego, gwałtownego (o kilkaset procent) wzrostu cen energii elektrycznej na rynku energetycznym tj. (...)oraz na (...), na których strona pozwana dokonywała zakupu energii elektrycznej. Postanowienia umowy nie zostały przez strony zmienione umową wskutek wystąpienia siły wyższej, czy okoliczności, których strony nie były w stanie przewidzieć pomimo zachowania należytej staranności, po myśli regulacji paragrafu 9 umowy.

dowody:

interpelacja nr (...)-38,

informacje prasowe – k39-51, 66-67

| K.> z uwagi na okoliczność, iż wysokość ustanowionego przez stronę pozwaną dostępnego zabezpieczenia należytego wykonania umowy przesyłania w zakresie rozliczeń za energię na (...) ma wartość mniejszą od zabezpieczenia minimalnego. Z dniem 26.06.2016r. pozwana zaprzestała dostaw energii elektrycznej do obiektów powódki.

fakty bezsporne, nadto dowody:

pismo (...) S.A. z dnia 25.06.2016r. – k18

Strona powodowa odstąpiła od umowy z dnia 2.10.2015r. ze skutkiem na dzień 26.06.2016r. z przyczyn, za które wyłączną odpowiedzialność ponosi sprzedawca oraz dokonała naliczenia obciążającej (...) Sp. z o.o. w K. kary umownej w kwocie 2.178,04 zł, stanowiącej 20% wynagrodzenia umownego brutto za okres nieświadczenia sprzedaży energii elektrycznej od dnia 26 czerwca do dnia 31 grudnia 2016r. ( tj. 189dni).

dowody:

oświadczenie o odstąpieniu od umowy z dnia 27.07.2016r. – k19

Z dniem 22.07.2016r. (...) S.A.w K.wznowiły świadczenie usług przesyłu energii elektrycznej dla (...) Sp. z o.o.w K.w zw. z uzupełnieniem przez stronę pozwaną dostępnego zabezpieczenia należytego wykonania umowy przesyłania w zakresie rozliczeń za energię na (...).

dowody:

pismo (...) S.A. z dnia 20.07.2016r. – k76

Pismem z dnia 8.09.2016. Miejska (...) w K. wezwała (...) Sp. z o.o. w K. do zapłaty kwoty 1.954,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 31.08.2016r. do dnia zapłaty, stanowiącą sumę wynikającą z potrącenia z karą umową kwoty wierzytelności strony pozwanej wynikającej z faktury VAT nr (...) z dnia 3.08.2016r. w wysokości 223,70 zł.

dowody:

wezwanie do zapłaty z dnia 8.09.2016r. – k20

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo należało uwzględnić.

Dokonując ustaleń faktycznych sąd oparł się na niespornych twierdzeniach stron o okolicznościach faktycznych oraz dowodach z dokumentów, w tym przede wszystkim treści umowy z dnia 2.10.2015r.

W sprawie bezsporną pozostaje okoliczność zaprzestania świadczenia przez stronę pozwaną usług dostawy energii elektrycznej na rzecz Miejskiej (...) w K. przez okres 189 dni tj. od dnia 26.06.2016 r. do dnia 31.12.2016r. Zebrany w sprawie materiał dowodowy ponad wszelką wątpliwość wykazuje, iż przyczyną tego stanu rzeczy była utrata przez pozwanego statusu podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie handlowe energii elektrycznej, a to wskutek wstrzymania świadczenia na rzecz (...) Sp. z o.o. w K. usługi przesyłu energii elektrycznej przez (...) S.A. Szczegółowemu badaniu sądu poddane zostały okoliczności bezpośrednio prowadzące do niemożności świadczenia przez (...) Sp. z o.o. w K. na rzecz Miejskiej (...) w K. usługi dostawy energii elektrycznej w ramach umowy z dnia 2.10.2015r.

Faktem jest, iż w roku 2016 doszło do gwałtownego zwiększenia popytu na moc elektryczną oraz rekordowego jej zużycia. Co więcej, warunki hydrologiczne i meteorologiczne tj. opadający poziom wód chłodzących elektrownie i wysokie temperatury powietrza, w sposób bezpośredni wpłynęły na coraz większą niestabilność większości elektrowni (vide: interpelacja nr (...)). Okoliczności związane ze zmianami na rynku elektroenergetycznym, a więc zmiana cen, zwiększenie podaży na energię elektryczną i zmiany pogodowe, bez wątpienia stanowią okoliczności o charakterze obiektywnym, a więc niezależnym od woli i możliwości dostawcy energii elektrycznej ( w przedmiotowej sprawie - (...) Sp. z o.o.w K.). Zważyć jednak należy, iż bezpośrednia przyczyną utraty statusu podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie energii i brak możliwości dostawy energii elektrycznej dla klientów (w tym strony powodowej) było nie dokonanie przez pozwanego zabezpieczenia minimalnych środków finansowych na poczet należytego wykonania zawartej z (...) S.A.w K.umowy przesyłania w zakresie rozliczeń za energię na (...)Powyższe spowodowało konieczność uzupełnienia zabezpieczenia w terminie zakreślonym przez (...) S.A.w K., z którego to obowiązku strona pozwana nie wywiązała się. Wstrzymanie przesyłu energii elektrycznej do pomieszczeń Miejskiej (...)w K.nie nastąpiło zatem wskutek siły wyższej, okoliczności obiektywnych i niezależnych od pozwanego ale od okoliczności, na które pozwany miał wpływ tj. dochowania terminu uzupełnienia zabezpieczenia minimalnych środków finansowych na poczet należytego wykonania zawartej z (...) S.A.w K.umowy przesyłania w zakresie rozliczeń za energię na (...). Jedyną przyczyną zaprzestania świadczenia usługi przez (...)nie były powoływane przez pozwanego okoliczności takie jak: znaczny wzrost cen, obniżenie podaży energii elektrycznej, krótki okres utraty statusu podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie , a brak uzupełnienia wymaganej wysokości zabezpieczenia należnego od pozwanego. W ocenie sądu zatem, (...) Sp. z o.o.w K.jest odpowiedzialna za przerwę w dostarczaniu na rzecz strony powodowej usług zgodnie z warunkami umowy z dnia 2.10.2015r. Sąd stanął na stanowisku, iż okoliczności związane z realizacją warunków dostawy pomiędzy (...)a pozwanym są dla realizacji umowy łączącej pozwanego z powodem nieistotne. Istota sporu materializuje się bowiem w warunkach umowy zawartej pomiędzy powodem jako odbiorcą a pozwanym jako dostawcą i zakresie jej realizacji. To pozwany w relacji z powodem nie wywiązał się łączącej go umowy dostawy energii, a jego bezpośrednią przyczyną był brak środków zabezpieczających dostawę. Mamy tu zatem do czynienia z okolicznością obciążającą pozwanego na zasadzie winy, a nie ryzyka, jak próbowała tego dowieść strona pozwana.

Zgodnie z treścią art. 474 kc dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Ustawodawca rozróżnia w art. 474 k.c. osoby trzecie, którymi mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, z których pomocą dłużnik zobowiązanie wykonuje, od osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Podstawą rozróżnienia tych dwóch grup jest stopień aktywności dłużnika przy wykonaniu zobowiązania (tak W. Popiołek, w: Pietrzykowski, Komentarz, 2015, t. II, art. 474, Nb 1). Osoby, za pomocą których dłużnik wykonuje swoje zobowiązanie, nazywane są pomocnikami (zob. co do tego pojęcia szerzej T. Pajor, Odpowiedzialność dłużnika, s. 236 oraz A. Rembieliński, w: Winiarz, Komentarz, 1989, t. I, s. 482–483). Dłużnik w takiej sytuacji uczestniczy samodzielnie w wykonaniu zobowiązania, jednak pomagają mu przy tym osoby trzecie, mogące np. spełniać za niego niektóre świadczenia określone w treści zobowiązania. Zachowanie tych osób zarachowywane jest na rachunek dłużnika (zob. komentarz do art. 474 k.c. –red. Osajda 2017, wyd. 16/W. Borysiak, Legalis).

Mając powyższe na uwadze, sąd przychylił się do argumentacji wywiedzionej przez stronę powodową, iż nawet jeżeli (jak podnosił to pozwany) (...) S.A. w K. bezpodstawnie zaprzestały świadczenia usług przesyłu żądając wykonania zobowiązania niemożliwego do realizacji w zakreślonym terminie, wina za niewykonanie usługi wobec powoda nadal obciąża pozwanego.

W tym miejscu wskazać należy, iż samo naruszenie zobowiązania przez dłużnika nie rodzi jeszcze jego odpowiedzialności kontraktowej. Konieczne jest bowiem to, ażeby naruszenie było spowodowane okolicznościami, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Jeżeli zakres odpowiedzialności dłużnika nie jest zmodyfikowany przez ustawę, umowę lub inną czynność prawną, to okolicznością, za którą dłużnik jest odpowiedzialny, jest niezachowanie przez niego należytej staranności (zgodnie z brzmieniem art. 472 k.c.). Stąd można twierdzić, że odpowiedzialność kontraktowa jest odpowiedzialnością opartą na zasadzie winy (por. komentarz do art. 474 k.c. - red. Osajda 2017, wyd. 16/W. Borysiak, Legalis). W realiach przedmiotowej sprawy sąd nie miał wątpliwości, iż brak utrzymania na wymaganym poziomie zabezpieczenia minimalnych środków finansowych na poczet należytego wykonania zawartej z (...) S.A.w K.umowy przesyłania w zakresie rozliczeń za energię na (...) i brak jego uzupełnienia w wyznaczonym terminie wychodzi poza ramy zachowań noszących standard „należytej staranności.”

W myśl art. 483 § 1 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zgodnie z paragrafem 3 umowy z dnia 2.10.2015r., w przypadku braku sprzedaży o dostawy energii elektrycznej do określonego punktu poboru w uzgodnionym czasie odbiorcy oprócz prawa zawarcia umowy zastępczej przysługuje prawo obciążenia sprzedawcy karami umownymi. Obowiązkiem sprzedawcy było – zgodnie z paragrafem 4 umowy – przestrzeganie standardów jakościowych obsługi odbiorców. Umowa została zawarta na czas określony od 01.01.2016r. do 31.12.2016r., tymczasem w okresie od dnia 26.06.2016r. do dnia 31.12.2016r. (tj. przez okres 189 dni), strona pozwana zaprzestała świadczenia na rzecz powoda usług, do których zobowiązana była na podstawie umowy z dnia 2.10.2015r. Zważyć należy, iż postanowienia umowy, zgodnie z zapisem paragrafu 9 nie zostały zmienione umową wskutek wystąpienia siły wyższej, czy okoliczności, których strony nie były w stanie przewidzieć pomimo zachowania należytej staranności. Strony z tej możliwości nie skorzystały tj. nie dokonały zmiany warunków umowy. (...) Sp. z o.o. w K., dysponując wiedzą o sytuacji na rynku obrotu energią elektryczną, nie podjęła w rzeczonej kwestii żadnej inicjatywy.

Zgodnie z treścią § 8 ust. 1 umowy, sprzedawca zobowiązał się do zapłaty na rzecz odbiorcy kary umownej za odstąpienie tego ostatniego od umowy z przyczyn, za które odpowiedzialność ponosi sprzedawca w wysokości 20 % wynagrodzenia umownego brutto określonego w treści § 6 ust. 2 pkt 1 umowy jako suma 21.0899,75 zł. W oparciu o postanowienia umowy, strona powodowa naliczyła karę umową w kwocie 2.178,04 zł, zaś jej wysokość nie była kwestionowana tak przez stronę pozwaną, jak i interwenienta ubocznego. Na podstawie art. 498 § 1 k.c., Miejska (...) w K. dokonała potrącenia należnej jej kary umownej z wierzytelnością przysługującą stronie pozwanej wobec powoda w wysokości 223,70 zł. Także ta okoliczność nie została zaoponowana przez przeciwników procesowych Miejskiej (...) w K.. Potrącenie należności odbyło się zgodnie z paragrafem 6 ust 4 umowy.

Ostatecznie zatem, sąd zasądził od pozwanego (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz powoda Miejskiej (...) w K. kwotę 1.954,34 zł.

Wraz z kwotą główną, sąd, na podstawie art. 481 § 1, § 2 i § 2 1 k.c., przyznał stronie powodowej odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 18.09.2016r. do dnia zapłaty (tj. dnia następującego po upływie 7-dniowego terminu do zapłaty zakreślonego w wezwaniu do zapłaty z dnia 8.09.2016r.).

Orzeczenie o kosztach uzasadnia treść art. 98 kpc w zw. z: art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 Nr 90, poz. 594), art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz.U. z 2006r. Nr 225, poz. 1635) i rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804).