Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu – Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2013 r. we Wrocławiu na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości (...) spółki z o.o. w C.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji, w Z.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy

z dnia 18 lutego 2013 r. sygn. akt VI GC 33/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i III w ten sposób, że oddala powództwo i zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, oraz w punkcie IV w ten sposób, że nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Legnicy;

2.  oddala apelację strony powodowej;

3.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej 10.160 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Powód Syndyk masy upadłości (...) spółki z o.o. w upadłości likwidacyjnej w C. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) spółki z o.o.
w Z. kwoty 136.664,91 euro wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16.06.2010 r. do dnia zapłaty oraz o zwrot kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wedle twierdzeń pozwu sporna należność stanowiła resztę wynagrodzenia upadłej spółki za roboty wykonane na rzecz pozwanej, w ramach łączącej strony umowy o roboty budowlane z dnia 17.04.2009 r., do dnia odstąpienia upadłej od tej umowy, tj. do dnia 23.03.2010 r. i objętego fakturą VAT z dnia 1.06.2010 r. o nr (...).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana, wnosząc o oddalenie powództwa
w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu zarzuciła,
iż zapłaciła upadłej spółce całość należnego jej wynagrodzenia za wykonane
i odebrane roboty do dnia odstąpienia od umowy. Podkreśliła przy tym, iż to ona
a nie upadła skutecznie odstąpiła od spornej umowy oraz zarzuciła, iż upadła nie rozliczyła się z otrzymanej zaliczki w kwocie 150.000 euro i w konsekwencji sporna faktura jest fikcyjna.

Wyrokiem z dnia 18 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy w Legnicy w pkt I zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej 21.687,36 euro z ustawowymi odsetkami od dnia 16.06.2010 r. do dnia zapłaty, w pkt II oddalił powództwo
w pozostałym zakresie oraz w pkt III i IV rozstrzygnął o kosztach procesu zasądzając od strony powodowej na rzecz pozwanej z tego tytułu 5.052 zł oraz nakazując pozwanej uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Legnicy 4.759 zł tytułem kosztów sądowych, od których strona powodowa została zwolniona.

Przedmiotowe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wydął w oparciu o następujące istotne ustalenia faktyczne:

W dniu 17 kwietnia 2009 r. (...) spółka z o.o. w W. jako wykonawca
i (...) Sp. z o.o. w Z. jako zamawiający zawarły umowę o wykonanie robót budowlanych stanu zamkniętego budynków, stanowiących odtworzenie zabudowy Placu (...) przy ul. (...) w Z.. W §1 kontraktu określono zakres
i koszt wykonania poszczególnych prac, dzieląc je na 5 etapów: kompletne wykonanie izolacji stropu nad garażem podziemnym (część nadbudowana) w systemie
(...)– 40.000 euro; kompletne wykonanie ścian konstrukcyjnych (żelbetowych
i murowanych), stropów, szybów windowych, klatek schodowych ( stan surowy otwarty budynku) ścian działowych – 1.300.000 euro; kompletne wykonanie konstrukcji dachowej wraz z kominami oraz kompletne wykonanie pokrycia dachu zgodnie
z dokumentacją – 270.000 euro; kompletne wykonanie montażu stolarki okiennej
i drzwiowej zewnętrznej – 270.000 euro oraz kompletne wykonanie elewacji budynków wraz z malowaniem – 320.000 euro.

Strony postanowiły, że wymienione kwoty nie mają charakteru wynagrodzenia wiążącego obie strony i stanowią tylko podstawę dla orientacyjnych wyliczeń wartości robót ujętych w fakturach przejściowych.

Wynagrodzenie należne wykonawcy oznaczone zostało ryczałtowo na kwotę 2.200.000 euro netto. Wynagrodzenie to zawierało w sobie koszty zakupu materiałów budowlanych, narzędzi, maszyn, urządzeń budowlanych i sprzętu budowlanego.
Prace miały rozpocząć się z dniem 20.04.2009 r. i zakończyć w terminie do dnia 31.12.2010 r.

Strony postanowiły, że rozliczenie za realizację budowy będzie następować
na podstawie faktur przejściowych wystawianych w cyklu miesięcznym oraz faktury końcowej. Faktury przejściowe miały odzwierciedlać zaawansowanie robót w danym miesiącu przy przyjęciu parametrów do wyliczenia ich wartości i przyjęciu parametrów wskazanych w §5 ust.2 umowy i cen jednostkowych podanych w załączniku (...)
do umowy. Strony postanowiły, że w przypadku nie przyjęcia cen jednostkowych wskazanych w tym załączniku faktury przejściowe miały być oparte na procentowym ustaleniu zakresu wykonanych robót przeliczonym na ceny szacunkowe ujęte w §1 pkt 1 umowy.

Strony uzgodniły, że zamawiający wpłaci wykonawcy zaliczkę w terminie 7 dni od podpisania umowy, w kwocie 115.000 euro + VAT. Zaliczka miała być rozliczona
w 2009r. przez potrącanie z wystawianych przez powoda faktur przejściowych
kwot, stanowiących równowartość comiesięcznej części zaliczki. Strony ustaliły,
że odbiór końcowy robót będzie stwierdzony protokołem odbioru podpisanym przez zamawiającego i wykonawcę. Umowa przewidywała, że opóźnienie w płatności powyżej 14 dni upoważnia wykonawcę do przerwania prac, a gdy opóźnienie przekroczy 60 dni, wykonawca ma prawo odstąpić od umowy z winy zamawiającego.

Pozwana nie podpisała załącznika (...) do umowy, ustalającego sposób wyceny i zakres poszczególnych etapów prac. Natomiast uiściła powodowi wynikającą z umowy zaliczkę w kwocie 140.300 euro.

Aneksem nr (...) do umowy z dnia 21.07.2009 r. strony zmodyfikowały koszt poszczególnych robót składających się na przedmiot umowy. Zmieniony został
§1 pkt 1 kontraktu. Ustalone zostało, że przedmiotem umowy jest wykonanie robót budowlanych stanu surowego zamkniętego budynków stanowiących odtworzenie zabudowy Placu (...) przy ul. (...) z Z. wg dokumentacji wykonawczej dla II etapu opracowanej przez (...) sp. z o.o. w K. Zakres robót obejmował wykonanie następujących etapów: kompletne wykonanie w sposób zgodny z dokumentacją izolacji stropu nad garażem podziemnym (część niezabudowana) w systemie (...) – 70.000 euro; kompletne wykonanie w sposób zgodny z dokumentacji ścian konstrukcyjnych (żelbetowych), stropów, szybów windowych, klatek schodowych (stan surowy otwarty budynku) -1.000.000 euro; kompletne wykonanie w sposób zgodny z dokumentacji ścian konstrukcyjnych murowanych, ścian działowych – 200.000 euro; kompletne wykonanie w sposób zgodny z dokumentacją konstrukcji dachowej wraz z kominami oraz kompletne wykonanie pokrycia dachu zgodnie z dokumentacją - 294.000 euro; kompletne wykonanie w sposób zgodny z dokumentacją montażu stolarki okiennej drzwiowej zewnętrznej – 293.000 euro oraz kompletne wykonanie w sposób zgodny z dokumentacją elewacji budynków wraz z malowaniem – 343.000 euro.

W tym samym dniu powód podpisał oświadczenie, że rezygnuje z żądania odsetek od nieterminowej zapłaty faktury (...). z dnia (...)r.

Aneksem nr (...) do umowy z dnia 25.11.2009 r. strona pozwana zobowiązała
się udzielić powodowi dodatkowej zaliczki w kwocie 122.950,82 Euro + podatek VAT, która miała być przeznaczona na zakup materiałów niezbędnych do wykonania więźby dachowej. Zaliczkę zamawiający miał potrącać z wystawianych przez wykonawcę faktur VAT, począwszy od grudnia 2009 r. Pozwana wpłaciła na konto powoda zaliczkę ustaloną w aneksie nr (...) do umowy w kwocie 150.000 Euro.

Prace stanowiące przedmiot umowy powód wykonywał za pomocą podwykonawców. Nabywał materiały budowlane i dzierżawił niezbędny sprzęt.
Po wykonaniu poszczególnych etapów i zgłoszeniu ich do odbioru wykonawca wystawiał faktury przejściowe, łącznie na kwotę 756.092,15 euro, uwzględniając
w ich treści udzieloną przez zamawiającego przy podpisaniu umowy zaliczkę. Zaliczka ta została rozliczona w całości. Przy wystawieniu faktury nr (...)
z grudnia 2009 r. powód uwzględnił również zaliczkę z aneksu nr (...) do umowy,
do kwoty 136.363,35 euro.

Strona pozwana zapłaciła powodowi należności z wystawionych przez powoda do momentu „zejścia” z budowy faktur VAT do kwoty 716.603,59 euro.

W trakcie trwania umowy powód utracił płynność finansową i zalegał
z płatnościami wobec swoich kontrahentów. Od początku stycznia 2010 r. powód wstrzymał wykonywanie prac i zaproponował stronie pozwanej podpisanie aneksu nr (...) do umowy, w którym strony powróciłyby do wyceny poszczególnych prac zawartej w pierwotnej umowie (przed podpisaniem aneksu numer (...)). Pozwana nie wyraziła zgody na podpisanie aneksu.

W dniu 26.02.2010 r. powód złożył oświadczenie, że wstrzymuje prace
do momentu powrotu do pierwotnych warunków umowy. „Zszedł” z terenu budowy
i zdemontował niezbędny do prac budowlanych sprzęt. Kierownik budowy złożył oświadczenie o zaawansowaniu robót na dzień 23.02.2010 r.

W dniu 30.03.2010 r. powód doręczył pozwanej swoje oświadczenie z dnia 23.03.2010 r. o odstąpieniu od umowy z przyczyn zależnych od zamawiającego, tj.
z uwagi na brak współdziałania przy realizacji umowy, niepodpisanie załącznika (...) do umowy oraz odmowę zawarcia aneksu nr (...) do umowy.

Pozwana w piśmie z dnia 24.02.2010r. wyznaczyła powodowi 7 - dniowy termin na przystąpienie do dalszej realizacji robót, z zagrożeniem odstąpienia
od umowy.

W dniu 25.03.2010 r. pozwana złożyła powodowi oświadczenie o odstąpieniu od umowy.

W dniu 26.03.2010 r. powód jednostronnie przeprowadził protokół inwentaryzacji wykonanych w ramach umowy stron robót. Sporządził również kosztorys powykonawczy według stanu wykonanych prac na dzień 15.01.2010r. i cen wynikających z kosztorysu ofertowego. Podpisał jednostronnie w dniu 26.04.2010 r. końcowy protokół odbioru robót.

Postanowieniem z dnia 29.04.2010 r. w sprawie VIII GU 13/10/S
Sąd Rejonowy (...) ogłosił upadłość (...) Spółki z o.o. w C..

Syndyk masy upadłości powoda wystawił stronie pozwanej w dniu 1.06.2010 r. fakturę VAT nr (...) na kwotę 136.644,91 zł, tytułem całkowitego rozliczenia się stron.

Na dzień zakończenia prac przez powoda wykonał on: izolację obwodową na styku z domem studziennym oraz izolację fugi dylatacyjnej i koryta, całość stanu surowego żelbetonowego w części I,II,III i IV na parterze i na piętrze obiektu, częściowo stan surowy żelbetonowy na II piętrze obiektu. Pozostałe elementy wyszczególnione w umowie nie zostały w ogóle wykonane. Ogólne zaawansowanie prac wykonanych przez powoda w wariancie ryczałtowym, przy uwzględnieniu modyfikacji w zakresie poszczególnych etapów robót i ich wyceny wprowadzonej aneksem nr (...) do umowy, wyniosło 32,59 %. Ogólna wartość brutto wykonanych prac obliczona wg wariantu ryczałtowego, z uwzględnieniem aneksu nr (...) do umowy wyniosła 874.654,60 euro.

Mając na względzie powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał powództwo za nieuzasadnione jedynie w części.

Sąd I instancji wskazując na bezsporne okoliczności dotyczące zawarcia
i treści spornej umowy stron, fakt zaprzestania wykonywania przez upadłą
spółkę prac z końcem grudnia 2009 r. oraz analizując okoliczności związane
z aneksowaniem owej umowy, w szczególności dotyczące aneksu nr (...) ostatecznie uznał, iż upadła spółka nie złożyła skutecznego oświadczenia o odstąpieniu
od umowy. Podkreślono przy tym, iż w tym zakresie przepis art.640 k.c. nie znajdował zastosowania oraz, że przewidziane w § 17 umowy uprawnienie stron
do odstąpienia od umowy nie odpowiadał warunkom określonym w art.395 § 2 k.c.
i tym samym było nieważne w świetle art.58 k.c.

Jednocześnie Sąd Okręgowy uznał, iż skutecznie od spornej umowy
odstąpił inwestor, po bezskutecznym wezwaniu upadłej do kontynuacji robót,
a jego oświadczenie znajdowało uzasadnienie w treści przepisu art.491 k.c.
Ponadto Sąd I instancji uznał, iż konsekwencją złożonego w tym przedmiocie oświadczenia woli nie było wygaśnięcie umowy ze skutkiem ex tunc bowiem, w dacie odstąpienia umowa w części została bowiem wykonana. Miały więc zastosowanie reguły z art. 491 § 2 k.c. skutkujące uznaniem przez Sąd Okręgowy, że uprawnienia pozwanej ograniczały się do odstąpienia od umowy tylko w części dotąd niewykonanej bowiem, świadczenie wykonawcy wynikające z umowy o roboty budowlane jest podzielne i ma do niego zastosowanie art. 491 § 2 k.c.

W tych okolicznościach Sąd I instancji uznał, iż za wykonaną część robót pozwana powinna zapłacić wynagrodzenie według zasad ustalonych w kontrakcie zgodnie z jego brzmieniem po podpisaniu aneksu numer (...). Skoro strony umówiły
się o wynagrodzenie ryczałtowe, a roboty zostały zrealizowane w części,
to wynagrodzenie należne stronie pozwanej winno być określone proporcjonalnie
do wykonania. Dokonując wyliczeń w tym przedmiocie Sąd ten oparł się na opinii biegłego sądowego uznając ją za wiarygodną w części odnoszącej się do wartości wykonanych robót. Podkreślono przy tym, wyliczenia należnego wykonawcy wynagrodzenia należało dokonać z uwzględnieniem ustalonej w tym aneksie wartości ryczałtowej poszczególnych prac, które strony uznały za wiążące.
W konsekwencji przyjęte w tym aneksie zakresy i ich wartości stanowiły zatem podstawę do określenia przez biegłego procentowego zaawansowania robót poszczególnych etapów i ich wyceny.

Sąd I instancji wskazał, iż ogólna wartość wykonanych robót ustalona została na kwotę 874.654,60 euro brutto, która stanowiła podstawę do dokonania rozliczenia kontraktu. Dokonując ustaleń w zakresie wysokości zapłaconego już przez stronę pozwaną wynagrodzenia Sąd Okręgowy oparł się na dokumentach w postaci faktur wystawionych przez spółkę (...) i potwierdzeń dokonanych przez pozwaną przelewów poszczególnych kwot. Jednocześnie wskazano, iż nie wykorzystano zestawienia sporządzonego przez biegłego sądowego, albowiem wpisane w nim kwoty zapłacone przez pozwaną nie pokrywały się z przedłożonymi potwierdzeniami przelewów a nadto biegły pominął istotną okoliczność, że pozwana z każdej faktury zatrzymywała 5% kaucji na zabezpieczenie należytego wykonania robót, która miała być zwrócona po odbiorze końcowym.

Wyliczając wynagrodzenie należne powodowi Sąd Okręgowy miał na uwadze, że spółka (...) wystawiła faktury na łączną kwotę 756.092,15 euro, w których uwzględniona była zaliczka wpłacona przez powoda w kwocie 140.300 euro, a która została rozliczona w całości poprzez pomniejszenie należnego powódce
na podstawie faktur przejściowych wynagrodzenia. Pozwana zapłaciła za faktury łącznie kwotę 716.603,59 euro a dodatkowo zapłaciła w dniu 26.11.2009 r. kolejną zaliczkę w kwocie 150.000 euro, która również podlegała rozliczeniu w fakturach przejściowych na zasadach określonych w §1 ust.2 aneksu nr (...). Sąd I instancji uznał, iż stosownie do tych postanowień wykonawca w fakturze wystawionej
za grudzień 2009 r. uwzględnił z tej zaliczki kwotę 13.636,35 euro, zaś do czasu odstąpienia od umowy nie została rozliczona pozostała kwota zaliczki w wysokości 13.636,35 euro.

Ostatecznie Sąd Okręgowy uznał, iż skoro wartość zrealizowanych robót wynosiła 874.654,60 euro a pozwana zapłaciła 852.967,24 euro (716.603,59 euro
+ 136.363,65 euro nierozliczonej zaliczki) i w kwocie tej nie została uwzględniona przez Sąd zaliczka wpłacona 6.05.2009 r. oraz kwota 13.636,35 euro z zaliczki wpłaconej 26.11.2009 r., już ujęte w fakturach wystawionych przez powoda, to
do zapłaty na jego rzecz pozostała kwota 21.687,36 euro (874.654,60 – 852.967,24 euro). Taką też należność Sąd Okręgowy uwzględnił na podstawie art.647 k.c.

Powyższy wyrok zaskarżyły obie strony.

Strona powodowa w swojej apelacji zaskarżyła powyższy wyrok w części oddalającej jej powództwo o zapłatę 114.977,55 euro (pkt II) oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu zawartego w pkt III zarzucając:

1. naruszenia prawa materialnego, a to art. 632 k.c., art.640 k.c. i art. 654 k.c.
w sposób opisany w apelacji a sprowadzający się do zakwestionowania prawidłowości obliczenia wartości robót dokonanej przez Sąd I instancji oraz błędnego przyjęcia skuteczności odstąpienia od spornej umowy przez stronę pozwaną;

2. naruszenie przepisów postępowania, a to art.233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia całego materiału dowodowego zebranego
w sprawie i błędną ocenę wiarygodności i mocy dowodów, jak również
art.328 § 2 k.p.c. poprzez nienależyte uzasadnienie podstawy faktycznej
i prawnej wyroku w sposób identycznie opisany w apelacji w odniesieniu
do obu tych zarzutów.

Wskazując na powyższe zarzuty strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje.

Natomiast strona pozwana w swojej apelacji zaskarżyła powyższy wyrok w pkt I, tj. w części uwzględniającej powództwo zarzucając:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia, polegający na wadliwym ustaleniu wysokości wpłaconych przez pozwaną na rzecz upadłej spółki kwot tytułem wynagrodzenia i przyjęcie kwoty 852.967,24 euro jako zapłaconej łącznie powodowi, gdy
w rzeczywistości kwota ta wyniosła, z uwzględnieniem 5% kaucji 1.046.392,15 euro;

2. naruszenie przepisów postepowania, a to art.231 § 1 k.p.c. w sposób opisany w apelacji a sprowadzający się do zakwestionowania matematycznej
i logicznej poprawności rozliczenia udzielonych zaliczek skutkujący ustaleniem, że pozwana powinna zapłacić powódce 21.687,36 euro podczas, gdy w rzeczywistości nadpłaciła ona kwotę 132.248,99 euro oraz

3. naruszenie prawa materialnego, a to art.647 k.c. poprzez błędne jego zastosowanie skutkujące uwzględnieniem w części powództwa pomimo wykonania przez pozwaną obowiązku zapłaty wynagrodzenie z nadpłatą przed wszczęciem sporu oraz art.481§ 1 k.c. poprzez wadliwe zasądzenie ustawowych odsetek.

Wskazując na powyższe zarzuty strona pozwana wniosła o zmianę wyroku
w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie
od strony powodowej na jej rzecz kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedziach na apelacje obie strony wniosły o oddalenie apelacji przeciwnika i zasądzenie na ich rzecz od przeciwnika zwrotu kosztów postepowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej jako bezzasadna w całości podlegała oddaleniu. Natomiast apelacja strony pozwanej okazała się uzasadniona, skutkując koniecznością dokonania częściowej zmiany zaskarżonego wyroku.

Na wstępie niniejszych rozważań wskazać trzeba, iż za podstawę swojego rozstrzygnięcia, Sąd Apelacyjny przyjął w całości ustalenia faktyczne poczynione
w sprawie przez Sąd I instancji uzupełniając je dodatkowo o następujące ustalenia:

- łączna suma faktur przejściowych wystawionych przez upadłą spółkę
od początku realizacji spornej umowy do końca grudnia 2009 r., bez potrąceń udzielonych jej przez stronę pozwaną zaliczek i bez uwzględnienia faktur wystawionych w związku z udzielonymi jej zaliczkami w łącznej kwocie 290.300 euro, wyniosła brutto 910.028,53 euro,

- łączna wartość 5% kaucji potrącana przez stronę pozwaną z każdej z faktur przejściowych wystawianych przez upadłą spółkę wyniosła 39.488,56 euro,

(dowód: faktury VAT, potwierdzenia przelewów i wyciągi z rachunków bankowych pozwanej k.225-242 akt).

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny dokonał oceny zasadności apelacji strony powodowej, jako dalej idącej i uznał, że żaden z podniesionych w niej zarzutów nie okazał się uzasadnionym.

Odnosząc się do sformułowanego przez apelującą zarzutu dotyczącego naruszenia przepisu art.328 § 2 k.p.c. stwierdzić należy, iż był on całkowicie bezzasadny a jego uzasadnienie świadczy o całkowitym niezrozumieniu treści owego unormowania. Niewątpliwie bowiem, treść uzasadnienia skarżonego wyroku jednoznacznie przekonuje o tym, iż zawiera ono wszystkie niezbędne elementy określone w dyspozycji analizowanego przepisu, w szczególności zaś podstawę faktyczną i prawną rozstrzygnięcia. Podkreślić przy tym trzeba, iż wbrew błędnemu przekonaniu skarżącej, Sąd Okręgowy w sposób precyzyjny i szczegółowy wyjaśnił w jakim zakresie i z jakich przyczyn uwzględnił opinię biegłego sądowego.
Apelująca natomiast formułując ów zarzut w istocie kwestionuje tylko i wyłącznie merytoryczną ocenę Sądu I instancji wyrażoną w owym uzasadnieniu. Wskazać
przy tym trzeba, iż treść owego zarzutu jest identyczna z kolejnym zarzutem tym
razem dotyczącym rzekomego naruszenia przez Sąd I instancji normy przepisu
art.233 § 1 k.p.c.

Dokonując oceny tego zarzutu Sąd Apelacyjny również uznał go za całkowicie bezzasadny i będący jedynie przejawem niczym nieuzasadnionej polemiki
ze stanowiskiem Sądu I instancji wyrażonym w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Podkreślić przy tym należy, iż apelująca w żaden sposób nie wykazała, aby dokonując oceny zabranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie
przez nią wskazanym Sąd ten naruszył reguły logiki, czy też zasady wiedzy
i doświadczenia życiowego.

Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne
w zakresie dotyczącym przyjętej ostatecznie przez Sąd I instancji metody i sposobu rozliczenia wykonanych przez upadłą spółkę, do dnia jej zajścia z budowy, robót objętych zakresem spornej umowy. Znajdują one bowiem pełne potwierdzenie
w zebranym materiale dowodowym, w szczególności zaś w treści samej umowy
i sporządzonych do niej aneksów, dokumentacji rozliczeniowej i wiarygodnej opinii biegłego sądowego w zakresie wskazanym przez Sąd I instancji. W istocie także
i ten zarzut stanowił tylko i wyłącznie nieuprawnioną polemikę z merytoryczną oceną dokonaną w omawianym zakresie przez Sąd I instancji, opartą tylko i wyłącznie
na subiektywnych przekonaniach i ocenach stanu faktycznego przez apelującą.

Odnosząc się do sformułowanych zarzutów apelacji powódki dotyczących naruszenia przepisów prawa materialnego Sąd Apelacyjny uznał je również
za pozbawione uzasadnionych podstaw.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż całkowicie bezzasadnym był zarzut dotyczący rzekomego naruszenia przepisu art.640 k.c., który z uwagi na charakter spornej umowy - umowy o roboty budowlane i treść przepisu art.656 § 1 k.c.
nie znajdował w sprawie zastosowania. W konsekwencji całkowicie trafne było stanowisko Sądu I instancji o bezskuteczności złożonego przez upadłą spółkę oświadczenia o odstąpieniu od umowy z dnia 23.03.2010 r. właśnie z odwołaniem się do treści cytowanego przepisu, jak i braku jakichkolwiek innych podstaw uzasadniających złożenie takowego oświadczenia przez apelującą. Sąd Apelacyjny podziela przy tym w całości i przyjmuje za własne stanowisko Sądu I instancji wyrażone w tym zakresie oraz uznające za skutecznie złożone w dniu 25.03.2010 r. oświadczenie o dostąpieniu od spornej umowy przez stronę pozwaną w zakresie niezrealizowanym przez upadłą spółkę (skutek ex nunc), z uwagi na zaistnienie ustawowych przesłanek określonych w art.491§ 1 i 2 k.c. Jako, że Sąd Okręgowy obszernie odniósł się do tych kwestii w uzasadnieniu skarżonego wyroku, to nie istnieje potrzeba ponownego powtarzania zawartej tam trafnej argumentacji w tym zakresie.

W ocenie Sądu Odwoławczego całkowicie bezzasadnymi pozostawały również zarzuty skarżącej dotyczące naruszenia przepisów art.632 k.c. i art.654 k.c. bowiem, wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowego
co do zasady sposobu rozliczenia spornych robót i ustalenia ostatecznej wysokości wynagrodzenia upadłej spółki za zrealizowane do daty odstąpienia roboty, odnosząc zakres ich wykonania i ich wartość w sposób proporcjonalny tak do uzgodnionego umową zakresu robót, jak i wynikającego z niej całkowitego wynagrodzenia ryczałtowego w wysokości 2.200.000 euro. Trafnie przy tym posiłkował się treścią spornej umowy w brzmieniu nadanym jej aneksem nr (...), zgodnie z którymi strony bezspornie rozliczały roboty wykonane przez upadłą spółkę do daty odstąpienia
od umowy, tak w zakresie ilościowym, jak i wartościowym. W konsekwencji
Sąd I instancji prawidłowo przyjął dla określenia procentowego zakresu wykonanych przez wykonawcę robót oraz ich wyceny, a tym samym ostatecznego ustalenia wysokości należnego upadłej spółce wynagrodzenia właśnie powyżej wskazane parametry określone w aneksie nr (...) a nie obowiązujące w treści pierwotnej umowy.

W kontekście powyższych okoliczności ustalenie przez Sąd I instancji zakresu wykonanych przez upadłą spółkę robót w stosunku do całości prac objętych treścią spornej umowy, przy uwzględnieniu powyżej wskazanych parametrów, w wysokości 32,59% dokonane w oparciu o opinię biegłego było w pełni prawidłowe. Mało tego uwzględniało również zakres prac wskazany przez apelującą w jednostronnie sporządzonym protokole inwentaryzacji z dnia 26.03.2010 r. Podkreślić przy tym trzeba, czego zdaje się nie zauważać apelująca, iż uwzględnienie wartości poszczególnych zakresów robót objętych owym aneksem miało jedynie na celu ustalenie procentowego zakresu wykonanych robót w stosunku do ich całości objętej umową. Natomiast bezpośrednio nie służyło ustaleniu wysokości należnego wykonawcy wynagrodzenia. Niewątpliwie bowiem wynagrodzenie to zostało ustalone proporcjonalnie do wysokości wynagrodzenia ryczałtowego ustalonego przez strony w § 4 pkt 1 i 2. Skoro zatem całość wynagrodzenia należnego za wykonanie wszystkich prac wynosiła 2.200.000 euro netto, to wykonanie robót jedynie w 32,59% uzasadniało ustalenie ostatecznego wynagrodzenia należnego wykonawcy na kwotę 716.980 euro netto (874.654,60 euro brutto).

W ocenie Sądu Apelacyjnego całkowicie bezzasadnym i nie znajdującym potwierdzenia w materiale dowodowym było twierdzenie apelującej, iż wartość wykonanych przez nią robót wyniosła 1.113,118,91 euro brutto. Mało tego zsumowanie wartości wszystkich wystawionych przez pozwaną faktur za wykonanie robót wyraża się kwotą wyższą niż powyżej wskazana, bo kwotą 1.183.017,09 euro. Zważyć bowiem należy, iż w istocie bezsporny pozostawał fakt, że upadła
spółka wykonywała prace objęte sporną umową tylko do końca grudnia 2009 r.
i zostały one rozliczone w ramach faktur wystawionych przez nią łącznie na kwotę
910.008,53 euro brutto. Natomiast wystawiona przez upadłą spółkę faktura VAT nr (...) z dnia 1.06.2010 r. na kwotę brutto 273.008,56 euro nie obejmowała swym zakresem wartości żadnych prac wykonywanych po 31.12.2009 r. Okoliczność ta również w istocie nie była kwestionowana przez apelującą. W konsekwencji oznacza to, że owa faktura została wystawiona tylko i wyłącznie w oparciu
o zastosowanie odmiennego, wskazanego w apelacji, błędnego sposobu wyliczenia wartości dotychczas wykonanych i rozliczonych fakturami przejściowymi robót oraz miała na celu w istocie rozliczenie zaliczki, udzielonej bezspornie apelującej przez pozwaną, w wysokości 150.000 euro.

W świetle powyższych rozważań wszelkie dywagacje apelującej dotyczące wadliwego sposobu ustalenia należnego jej wynagrodzenia, przy uwzględnieniu pierwotnych zapisów umowy były całkowicie nieuzasadnione a miejscami pozostawały ze sobą we wzajemnej sprzeczności. Podobnie bezzasadne, bo nie uwzględniające powyżej omówionych realiów rozpoznawanej sprawy, były obszerne dywagacje skarżącej dotyczące pojęcia wynagrodzenia ryczałtowego.

Z tych wszystkich względów apelacja strony powodowej, jako bezzasadna podlegała oddaleniu, o czym Sąd Apelacyjny orzekł po myśli przepisu art.385 k.p.c. w pkt 2 sentencji.

Przechodząc do oceny apelacji strony pozwanej Sąd Apelacyjny uznał,
iż wszystkie zarzuty w niej podniesione okazały się uzasadnionymi. Niewątpliwie bowiem Sąd I instancji dokonując ostatecznego rozliczenia spornych robót i ustalenia wysokości dochodzonej pozwem należności popełnił błędy rachunkowe skutkujące wadliwym uznaniem, iż pozwana pozostaje dłużnikiem strony powodowej i z tytułu reszty należnego jej wynagrodzenia powinna zapłacić dodatkowo kwotę
21.687,36 euro. Tymczasem, jak trafnie zarzuca strona pozwana, nie tylko zapłaciła ona w całości należne powódce wynagrodzenie, ale dokonała jego nadpłaty.

Zważyć bowiem należy, co w istocie pozostaje bezsporne między stronami
i znajduje pełne potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym uzupełnionym w postępowaniu apelacyjnym w oparciu o dokumentację rozliczeniową (faktury VAT oraz dokumenty potwierdzające wpłaty pozwanej), że strona pozwana zapłaciła w wykonaniu spornej umowy powódce przelewami łącznie 716.603,59 euro, pomniejszając wartość wystawionych przez powódkę faktur z tytułu 5% kaucji łącznie o 39.488,56 euro. Nadto bezspornie pozwana udzieliła wykonawcy dwóch zaliczek
w łącznej kwocie 290.300 euro, a które bezspornie miały podlegać rozliczeniu
w ramach wystawianych przez upadłą spółkę faktur poprzez ich pomniejszenie
i zaliczenie na poczet ustalonego wynagrodzenia. Łącznie zatem strona
pozwana w związku z realizacją spornej umowy przekazała wykonawcy kwotę
1.006.903,59 euro a nie 852.967,24 euro, czego nie uwzględnił Sąd I instancji
w ostatecznym rozliczeniu rachunkowym, pomijając bezzasadnie rozliczenie owych zaliczek na poczet ustalonego wynagrodzenia, dokonywane przez strony zgodnie
z postanowieniami łączącej je umowy w łącznej kwocie 153.936,38 euro.

Natomiast wykonawca – upadła spółka wystawiła za wykonane do końca grudnia 2009 r. prace faktury na łączną kwotę brutto 910.028,53 euro, które zostały pomniejszone następnie o wartość całej zaliczki wpłaconej przez pozwaną w dniu 6.05.2009 r. w kwocie 140.300 euro oraz o część drugiej zaliczki udzielonej upadłej w kwocie 13.636,35 euro. Łącznie zatem owe faktury pomniejszone zostały przez upadłą o 153.936,38 euro i ich wartość, po odliczeniu owych zaliczek wyrażała
się kwotą do zapłaty w wysokości 756.092,15 euro brutto, bez dodatkowego uwzględnienia pomniejszenia tej wartości o 5% kaucję. Podkreślić przy tym trzeba,
iż wobec bezzasadności wystawienia faktury z dnia 1.06.2010 r., w ramach której upadła rozliczyła pozostałą część drugiej zaliczki w wysokości 136.363,65 euro, kwota ta nadal pozostaje nierozliczona. Wskazać również należy, iż w istocie wobec ustalonej wartości faktycznie wykonanych przez upadłą robót i należnego jej z tego tytułu wynagrodzenia w wysokości 874.654,60 euro brutto zawyżyła ona powyżej wskazane faktury o kwotę 35.373,93 euro brutto.

Ostatecznie zatem już tylko uwzględniając powyżej przekazane przez pozwaną upadłej spółce środki pieniężne w łącznej kwocie 1.006.903,59 euro
i porównując je z należnym wykonawcy wynagrodzeniem w wysokości 874.654,60 euro brutto stwierdzić należy, że strona pozwana istotnie nadpłaciła należne upadłej spółce wynagrodzenie o kwotę132.248,99 euro. W konsekwencji oznacza to, że na gruncie przepisu art.647 k.c. i cytowanych powyżej postanowień łączącej strony umowy, strona pozwana wykonała w całości sporne zobowiązanie wobec strony powodowej, co czyniło powództwo bezzasadnym i skutkowało koniecznością jego oddalenia w całości.

Mając na względzie wszystkie powyżej wskazane argumenty Sąd Apelacyjny uznał, że apelacja pozwanego zasługuje na uwzględnienie. To zaś w konsekwencji skutkować musiało, stosownie do treści art.386 § 1 k.p.c., zmianą zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa. W dalszej zaś konsekwencji, mając
na względzie treść powyższego rozstrzygnięcia oraz przepisu art.98 k.p.c., korekty wymagało także orzeczenie Sądu I instancji w zakresie kosztów procesu.
W tym zakresie Sąd Apelacyjny uwzględniając koszty poniesione przez stronę pozwaną, wygrywająca proces w całości, uwzględnił na jej dobro kwotę 7.217 zł. Ponadto korekcie podlegało również rozstrzygniecie zawarte w pkt IV zaskarżonego wyroku poprzez obciążenie Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Legnicy kosztami sądowymi, od uiszczenia których strona powodowa została zwolniona (art.113 ust. 1 i 2 u.k.s.c.). Z tych względów orzeczono jak w pkt 1 sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego, zawarte w pkt 3 wyroku, wydano po myśli przepisu art. 98 k.p.c. w zw. z art.391 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 7 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych …(Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).

MW