Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 września 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. przeliczył kapitał początkowy E. K.. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj., z okresu od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku w wysokości 40,33 %. Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 492,38 zł ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 40,33% przez kwotę bazową 1.220,89 zł. Okresy składkowe wyniosły 5 lat, 9 miesięcy i 5 dni (69 miesięcy), okresy nieskładkowe wyniosły 6 lat sprawowania opieki nad dzieckiem tj. 72 miesiące. Okresy te zostały przeliczne przy zastosowaniu art. 174 ust. 2a ustawy emeryturach i rentach z FUS czyli przy zastosowaniu wskaźnika 1,3 za każdy rok. Współczynnik proporcjonalny, do osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku, wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 59,76%. Służy on do obliczenia części 24 % kwoty bazowej, która w wypadku wnioskodawczyni wynosi 293,01 zł. Średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 roku obliczony został w sposób następujący:

293,01 zł x 59,76% = 175,10 zł;

(69 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 492,38 zł =36,83 zł;

(72 miesiące nieskładkowe x 1,3%) : 12 x 492,38 zł =38,41 zł;

Razem daje to kwotę 250,34 zł;

250,34 zł x 209 miesięcy = 52.321,06 zł kapitału początkowego ustalonego na dzień 1 stycznia 1999 roku.

(decyzja k. 20 akt kapitałowych ZUS).

Decyzją z dnia 18 października 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z., po rozpoznaniu wniosku E. K. z 5 września 2016 roku, przyznał jej prawo do emerytury od osiągnięcia wieku emerytalnego czyli od 12 października 2016 roku. Do obliczenia emerytury przyję to:

- kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 56.450,70 zł;

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 180.396,35 zł;

- średnie dalsze trwanie życia – 250,60 miesięcy;

- wysokość emerytury wynosi 945,12 zł (obliczona na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 116,57 zł.

Łączna wysokość emerytury to kwota 1.061,69 zł brutto (do wypłaty 903,14 zł).

(decyzja k.18 akt ZUS).

W dniu 30 listopada 2016 roku wnioskodawczyni, działąjąca przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżyła obie decyzje. W uzasadnieniu pełnomocnik podniósł, iż w przypadku kapitału początkowego jego kwota jest zaniżona. Błędnie ustalono również okresy składkowe i nieskładkowe. N. także okresu ubezpieczenia w KRUS. W zakresie obliczenia wysokości emerytury pełnomocnik wskazał, iż jej błędne ustalenie jest efektem wadliwego naliczenia kapitału początkowego.

(odwołania k.2-3 i k. 2-3 akt VIII U 2841/16).

W odpowiedzi na odwołania ZUS wniósł o ich oddalenie powtarzając argumentację zawartą w zaskarżonych decyzjach. Dodatkowo podniesiono, że decyzją z dnia 16 listopada 2016 roku, z urzędu, ponownie ustalono wysokość emerytury, od 12 października 2016 roku poprzez naliczenie zwiększenia z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, za okres 9 lat i 6 miesięcy, w kwocie 185,07 zł. Jednocześnie organ rentowy wskazał, iż uwzględniono następujące okresy składkowe:

- od 1 VI 1989 roku do 30 VI 1990 roku;

- od 1 VIII 1990 roku do 28 II 1991 roku;

- od 1 V 1991 roku do 30 VI 1991 roku;

- od 29 X 1993 roku do 1 XI 1993 roku;

- od 1 III 1994 roku do 30 XI 1994 roku;

- od 1 III 1995 roku do 31 XII 1995 roku;

- od 29 II 1996 roku do 31 XII 1996 roku;

- od 1 III 1997 roku do 30 XI 1997 roku;

- od 2 III 1998 roku do 30 XI 1998 roku.

Zaliczone okresy nieskładkowe to okresy:

- od 15 VIII 1974 roku do 13 VIII 1977 roku;

- 10 XII 1978 roku do 8 XII 1981 roku.

Po doliczeniu zwiększenia z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie rolników emerytura wyniosła 1.246,76 zł

(odpowiedź na odwołania k.5-6).

Postanowieniem z dnia 23 maja 2017 roku Sąd połączył sprawę o sygnaturze akt VIII U 2841/16 ze sprawą VIII U 2840/16 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

(postanowienie k. 26 w aktach VIII U 2841/16).

W piśmie procesowym z dnia 29 czerwca 2017 roku pełnomocnik wnioskodawczyni wskazał, iż nie zgadza się z przyjętym za 1993 roku wskaźnikiem podstawy wymiaru kapitału początkowego, który w jego ocenie wynosi 9,54% a nie jak przyjął ZUS 4,77%. Przy uwzględnieniu tej poprawki wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósłby 40,81%.

(pismo k.30).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni E. K. urodziła się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna).

W dniu 5 września 2016 rok wnioskodawczyni złożyła wniosek o emeryturę.

(wniosek k. 1- 6 akt ZUS).

Decyzją z dnia 14 grudnia 2006 roku ZUS ustalił dla wnioskodawczyni wysokość kapitału początkowego na kwotę 45.426,15 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz wskaźnika wysokości jego podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj., z okresu od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku w wysokości 29,63 %.

(decyzja k.13 akt kapitałowych ZUS).

Wnioskodawczyni podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach:

- od 1 VI 1989 roku do 30 VI 1990 roku;

- od 1 VIII 1990 roku do 28 II 1991 roku;

- od 1 V 1991 roku do 30 VI 1991 roku;

- od 29 X 1993 roku do 1 XI 1993 roku;

- od 1 III 1994 roku do 30 XI 1994 roku;

- od 1 III 1995 roku do 31 XII 1995 roku;

- od 29 II 1996 roku do 31 XII 1996 roku;

- od 1 III 1997 roku do 30 XI 1997 roku;

- od 2 III 1998 roku do 30 XI 1998 roku.

(poświadczenie ubezpieczenia k.7 akt kapitałowych ZUS).

Ubezpieczona podlegała ubezpieczenim społecznym z tytułu opieki nad dziećmi, urodzonymi odpowiednio w 15 sierpnia 1974 roku (J.) i 10 grudnia 1978 roku (E.) w okresach:

- od 15 VIII 1974 roku do 13 VIII 1977 roku;

- 10 XII 1978 roku do 8 XII 1981 roku.

(okresy ubezpieczenia i odpisy skrócone aktów urodzenia k.9 i k.4 akt kapitałowych ZUS).

Decyzją z dnia 18 października 2016 roku organ rentowy przyznał wnioskodawczyni emeryturę kapitałową, na podstawie ustawy z 21 listopada 2008 roku „o emeryturach kapitałowych” (Dz. U. z 2014 roku, poz. 1097) oraz ustawy z 17 grudnia 1998 roku „o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ubezpieczonym (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku, Nr 887) w kwocie 116,57 zł.

(decyzja k.16 akt ZUS).

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto następujące podstawy wymiaru składek:

- w 1989 r. – 594.300,00 zł, stosunek do przeciętnego wynagrodzenia – 41,06%;

- w 1990 r. – 4.176.416,00 zł, stosunek do przeciętnego wynagrodzenia – 36,87%;

- w 1991 r. – 2.798.896,00 zł, stosunek do przeciętnego wynagrodzenia – 39,53%;

- w 1992 r. – 0 zł, stosunek do przeciętnego wynagrodzenia – 0%;

- w 1993 r. – 381.300,00 zł, stosunek do przeciętnego wynagrodzenia – 4,77%;

- w 1994 r. – 26.378.700,00 zł, stosunek do przeciętnego wynagrodzenia – 55,01%;

- w 1995 r. – 3.983,07 zł, stosunek do przeciętnego wynagrodzenia – 56.69%;

- w 1996 r. – 5.168,69 zł, stosunek do przeciętnego wynagrodzenia – 53,82%;

- w 1997 r. – 5.469,24 zł, stosunek do przeciętnego wynagrodzenia – 57,23%;

- w 1998 r. – 6.508,14 zł, stosunek do przeciętnego wynagrodzenia – 58,34%;

Wskaźnik wysokości podstawy wymairu kapitału początkowego wyniósł 40,33%.

(wyliczenia i poświadczenie ubezpieczenia k.7 i k. 15 akt kapitałowych ZUS).

Decyzją z dnia 16 listopada 2016 roku, z urzędu, ponownie ustalono wysokość emerytury, od 12 października 2016 roku, poprzez naliczenie zwiększenia z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, za okres 9 lat i 6 miesięcy, w kwocie 185,07 zł.

Przy obliczeniu wskaźnika uwzględniono składki opłacane za okresy od 1 stycznia 193 roku do 31 grudnia 1989 roku i od 1 lipca 1991 roku do 27 października 1993 roku. Wskaźnik z tytułu opłacania składek wyniósł 20,57 % i został pomnożony przez minimalną emeryturę czyli kwotę 882,56 zł.

(wyliczenie k.23).

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługują na uwzględnienie. Organ rentowy prawidłowo obliczył wysokość zarówno kapitału początkowego jak i emerytury.

W myśl art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ubezpieczonym (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku, Nr 887) urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 według art. 25. ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury, ustalonej w sposób określony w art. 25, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wieko­wi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i obliczaniu jej wysokości okresy składkowe i nieskładkowe zostały wyszczególnione odpowiednio w art. 6 i 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Na mocy art. 26a ust. 1 wysokość emerytury ustalonej zgodnie z art. 26 ulega zwiększeniu za okresy opłacania składek na Fundusz Emerytalny (...), Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) i ubezpieczenie emerytalno-rentowe, o których mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zwiększenie to ustala się według zasad wymiaru części składkowej emerytury rolniczej przewidzianych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników na podstawie zaświadczenia Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o okresach opłacania składek.

2. Zwiększenie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje osobie mającej ustalone prawo do emerytury na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

3. Zwiększenie, o którym mowa w ust. 1, przyznaje się ubezpieczonemu, który legitymuje się okresami, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, krótszymi niż 25 lat.

4. Emeryturę, o której mowa w ust. 1, wypłaca się z Funduszu, z tym że koszty tej emerytury w części odpowiadającej zwiększeniu o część składkową w wysokości obliczonej zgodnie z ust. 1 podlegają refundacji z funduszu emerytalno-rentowego określonego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Natomiast na mocy art 173 ust. 1 dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy (...)

2. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat.

W oparciu o przepis art. 174 ust. 1 kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

2. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

2a. Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2.

3. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

3b. Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Na mocy art. 177 cytowanej ustawy w dniu wejścia w życie ustawy kwota bazowa stanowi 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r. i wynosi 1220,89 zł.

W myśl art. 15 ust. 1 podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176 (…)

6. Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

W oparciu o art. 16 przy ustalaniu kolejnych 10 lat kalendarzowych, o których mowa w art. 15 ust. 1 i 2, przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia
7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Jednocześnie zgodnie zaś z art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych emerytura wynosi:

1)  24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2)  po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3)  po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.

Wnioskodawczyni w toku procesu kwestionowała przede wszystkim prawidłowość ustalonego kapitału początkowego, który stanowił jedną ze składowych obliczenia wysokości emerytury. Podkreślić należy, iż co do zasady, zastrzeżenia te miały charakter lakoniczny i nie wskazywały konkretnych nieprawidłowości, a zatem nie poddają się weryfkacji, zwłąszcza, iż wnioskodawczyni w toku procesu reprezentowana byął przez profesjonalnego pełnomocnika, który winien stosować się do zasady z art. 6 kc. Trudno zatem odnieść się na przykład do zarzutu, iż wysokość kapitału była zbyt niska.

Odnosząc się do pozostałych uwag wskazać należy, iż wysokość kwoty bazowej określona została przez ustawodawcę w cytowanym art. 177 ustawy.

Niemożliwe było także wybranie innego sposobu obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego, bowiem organ rentowy związany był obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa i jednocześnie danymi dotyczącymi wnioskodawczyni. Nie posiada ona 20 lat ubezpieczenia, a zatem nie istniała możliwość obliczenia podstawy wymiaru kapitłu początkowego z 20 najkorzystniejszych lat. Konieczne było wybranie 10 kolejnych lat poprzedzających rok 1999. Organ rentowy uwzlędnił wszystkie przedstawione przez odwołującą dane, w szczególności dotyczące podstawy wymiaru opłaconych składek. Dane te pozwoliły na przyjęcie do obliczenia wskaźnika wymiaru kapitału początkowego lat 1989 -1998. Uzyskany w ten sposób wskaźnik wyniósł 40,33%.

Prawidłowo obliczony został, zgodnie z art. 174 ust. 3b ustawy, wskaźnik jednostkowy za rok 1993, w którym wnioskodawczyni pozostawała w ubezpieczeniu jedynie w ciągu 2 miesięcy.

Współczynnik ten obliczony został w następujacy sposób (47.940.000 zł :12 msc) x 2 msc = 7.990.000 zł)

(383100 zł x 100 %) : 7.990.000 zł = 4,77 %.

Jednocześnie uwagi dotyczące okresu opłacania składek na ubezpieczenie rolników zostały uwzględnione w toku procesu, przez organ rentowy, który na mocy decyzji z 16 listopada 2016 roku, z urzędu, ustalił wysokość emerytury, od 12 października 2016 roku, poprzez naliczenie zwiększenia rolnego w kwocie 185,07 zł.

W związku z powyższym uznać należy, iż organ rentowy prawidłowo obliczył wysokość zarówno kapitału początkowego jak i emerytury.

Sąd Okręgowy mając powyższe okoliczności na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnmocnikowi wnioskodawczyni.

9 XI 2017 roku.