Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 października 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu – Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSA Małgorzata Gulczyńska (spr.)

Sędziowie: SSA Bogdan Wysocki

SSA Elżbieta Fijałkowska

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2017 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) (...) z siedzibą w D. ((...)

z udziałem (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.

o udzielenie zabezpieczenia na skutek zażalenia wnioskodawcy

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z 26 czerwca 2017 r.,

sygn. akt IX GCo 171/17,

postanawia:

oddalić zażalenie .

SSA Elżbieta Fijałkowska SSA Małgorzata Gulczyńska SSA Bogdan Wysocki

UZASADNIENIE

Między uprawnionym a obowiązanym toczy się przed Sądem Republiki (...)(H. C.) sprawa o zapłatę 9.190.795,49 euro wraz z odsetkami. W związku z tym uprawniony złożył w Sądzie Okręgowym w Poznaniu wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia o zapłatę 9.331.478,16 euro wraz z przewidywanymi kosztami procesu w wysokości 45.000 euro, domagając się udzielenia zabezpieczenia do kwoty 39.265.877,59 zł. Jako sposoby zabezpieczenia wskazał zajęcie wierzytelności z rachunków bankowych, zajecie ruchomości i ustanowienie zarządu przymusowego.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia. W uzasadnieniu wskazał, że uprawniony nie uprawdopodobnił roszczenia ani interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia (art. 730 ¹ § 1 k.p.c.).

Sąd uznał za uprawdopodobniony fakt zawarcia umowy kredytowej pomiędzy uczestnikiem a (...) Bank w D. w lipcu 2007 roku na kwotę 8.400.000 euro, z terminem spłaty lub poddania refinansowaniu w lipcu 2008 roku oraz przelew wierzytelności na rzecz wnioskodawcy. Wskazał jednak na trudność w dokonaniu rzetelnej oceny stanu postępowania przed sądem w (...)wobec nieznajomości pełnego materiału zgromadzonego w tamtej sprawie. Stwierdził, że postępowanie to jest jeszcze w zbyt wczesnej fazie, aby wypływały z niego jednoznaczne wnioski, Sprawa jest sporna, uczestnik postępowania nie uznał dochodzonego roszczenia, powołując szereg argumentów mających na celu wykazanie nieważności (niezgodności z prawem) udzielonego kredytu, wskazuje też na upływ terminu przedawnienia dochodzonego roszczenia, niewłaściwość sądu w (...) oraz brak legitymacji czynnej wnioskodawcy w procesie przed sądem w(...)

Wnioskodawca nie uprawdopodobnił też interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia ani w zakresie stanu majątkowego obowiązanego, ani potrzeby udzielenia zabezpieczenia według wskazanych sposobów. Przedłożone sprawozdanie finansowe obowiązanego dotyczy roku obrotowego kończącego się 31 grudnia 2015 r. (tj. ponad 1,5 roku temu), brak zatem danych świadczących jednoznacznie o złej aktualnej sytuacji finansowej obowiązanego. Operat szacunkowy został wydany ponad 3 lata temu i to na potrzeby postępowania egzekucyjnego.

Wywody wnioskodawcy na temat szkodliwego dla wierzycieli zarządzania przedsiębiorstwem obowiązanego, praktycznie niezbywalnego charakteru nieruchomości, nieistotności i bezwartościowości w chwili obecnej ustanowionych umownie zabezpieczeń, w ocenie Sądu Okręgowego są subiektywną oceną poszczególnych wydarzeń.

Jak dotąd żaden ze sposobów zabezpieczenia ustanowiony umownie nie został zrealizowany, z dokumentów nie wynika, aby doszło do próby sprzedaży nieruchomości obowiązanego. Sytuacja związana z określonym zarządzeniem przedsiębiorstwem obowiązanego, a w szczególności jego nieruchomością (umowa dzierżawy) – nie jest nowa, a trwa od wielu lat. Z opisanych okoliczności wynika, że sporna wierzytelność jest wymagalna od lipca 2008 roku, więc wierzyciel obowiązanego, którego wierzytelność została zabezpieczona umownie (m.in. hipoteką, zastawami rejestrowymi) dysponuje od kilku lat odpowiednimi środkami prawnymi, aby dochodzić swojego roszczenia, a w tym również dopilnować, aby ustanowione zabezpieczenia nie traciły na wartości. W ocenie sądu brak jest podstaw do przyjęcia, że roszczenie powoda, na podstawie umownie ustanowionych zabezpieczeń, jest zabezpieczone niewystarczająco i wymaga dodatkowych zabezpieczeń. Sposoby zabezpieczenia wskazane we wniosku – w szczególności zajęcie wszystkich rachunków bankowych, czy też odebranie obowiązanemu zarządu nad własnym przedsiębiorstwem, są dodatkowymi w stosunku do ustanowionych zabezpieczeń umownych, a nadto są najbardziej drastyczne, gdyż obowiązany nie miałby już żadnego wpływu na byt swojego przedsiębiorstwa, przynajmniej do czasu zakończenia postępowania.

Powyższe postanowienie zażaleniem zaskarżył w całości wnioskodawca, zarzucając naruszenie art. 730 ¹ § 1 w zw. z § 2 w zw. z art. 243 k.p.c. poprzez nieuprawnione uznanie, że wnioskodawca nie uprawdopodobnił roszczenia i interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Skarżący wniósł o zmianę postanowienia przez uwzględnienie wniosku o udzielenie zabezpieczenia i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie podziela stanowisko Sądu I instancji o istnieniu jurysdykcji sądu polskiego do rozpoznania wniosku o udzielenie zabezpieczenia, mimo wszczęcia sprawy co do meritum w sądzie irlandzkim. Wprawdzie w literaturze wyrażono pogląd, zgodnie z którym wszczęcie postępowania przed sądami jednego z państw mających jurysdykcję w sprawie powoduje, że zabezpieczenie nie może być już dokonane przez sądy innego państwa (tak: J. Turek, Wzruszanie orzeczeń w postępowaniu o udzielenie zabezpieczenia, Monitor Prawniczy 2010, nr 15, s. 822, J. Zatorska, Komentarz do art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych [w:] Komentarz do rozporządzenia nr 1215/2012 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, LEX/el.2015), jednak stanowisko to nie zostało dostatecznie pogłębione przez wskazanie argumentów na jego poparcie.

Należy dostrzec, że przepis art. 35 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. U. UE. L. 2012, nr 351, poz. 1), nie zawiera żadnych restrykcji dotyczących zawisłości sprawy, nie wyklucza także udzielenia zabezpieczenia przez inny sąd niż ten, przed którym toczy się postępowanie co do istoty sprawy. Ma natomiast na celu ułatwienie uzyskania zabezpieczenia na majątku dłużnika w drodze orzeczenia sądu, w okręgu którego znajdują się składniki majątkowe obowiązanego (Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 17 listopada 1998 r. C-391/95, LEX nr 113228). W tym świetle nie ma podstaw, aby stosować zawężającą wykładnię art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012. Ponadto na tle art. 24 Konwencji o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, sporządzonej w L. dnia 16 września 1988 r. (Dz. U. z 2000 r., nr 10, poz. 132), zawierającego analogiczną regulację do przewidzianej w art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012, Sąd Najwyższy wyraził pogląd o istnieniu jurysdykcji sądu polskiego do udzielenia zabezpieczenia w przypadku, gdy sprawa toczyła się przed sądem państwa obcego (postanowienie SN z 6 kwietnia 2001 r., V CO 3/01, OSNC 2001/12/175, LEX nr 47611).

Jak jednak słusznie wskazał Sąd Okręgowy, w sprawie nie zostały spełnione merytoryczne przesłanki zabezpieczenia. Trafne jest stanowisko Sądu Okręgowego o braku uprawdopodobnienia roszczenia. Należy dostrzec, że powód dochodzi przed sądem irlandzkim roszczenia jako następca prawny (cesjonariusz) kredytodawcy – A. I. Bank (...). Jak wynika z dokumentów dołączonych do wniosku o zabezpieczenie, poprzednik prawny prowadził przeciwko pozwanemu postępowanie egzekucyjne w Polsce, skutkujące uzyskaniem kwoty 177.178,18 euro (k. 124-125). Skarżący nie precyzuje jednak, na jakiej podstawie toczyło się to postępowanie, nie wskazuje zwłaszcza na tytuł wykonawczy. We wniosku brak informacji czy z udziałem poprzednika prawnego toczyło się postępowanie o zapłatę i, ewentualnie, jak zostało zakończone. W istocie kwestia działań poprzednika prawnego zmierzających do wyegzekwowania roszczenia nie została w ogóle poruszona przez uprawnionego. Dokumenty załączone do wniosku nie pozwalają natomiast na odtworzenie przebiegu podjętych czynności. Z oświadczenia przedstawiciela wnioskodawcy wynika wyłącznie, że po umorzeniu postępowania egzekucyjnego, nie toczy się żadne postępowanie między stronami dotyczące tych samych żądań pozwu (k. 125).

W tej sytuacji wniosek o udzielenie zabezpieczenia nie mógł zostać uwzględniony. W świetle twierdzeń i dowodów przedłożonych przez uprawnionego istniało ryzyko, że w obrocie prawnym istnieje tytuł egzekucyjny umożliwiający prowadzenie egzekucji po uzyskaniu klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c.

Błędnie ponadto skarżący wywodzi, że obrona obowiązanego przed sądem irlandzkim pozostaje bez znaczenia dla uprawdopodobnienia roszczenia. Uprawniony zarówno we wniosku o udzielenie zabezpieczenia, jak i w zażaleniu, bagatelizuje zarzuty obowiązanego, zakładając, że nie mają one wpływu na rozstrzygnięcie sprawy. Wbrew stanowisku uprawnionego sąd rozpoznający wniosek o udzielenie zabezpieczenia nie mógł uwzględnić wniosku na podstawie przyjętego z góry założenia, że obrona pozwanego jest bezzasadna. Obowiązkiem uprawnionego było przytoczenie argumentów na powyższą okoliczność, tym bardziej w sytuacji, gdy działania poprzedniego wierzyciela nie doprowadziły do wyegzekwowania roszczenia mimo szeregu zabezpieczeń.

Z tych względów Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie jako bezzasadne na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

SSA Elżbieta Fijałkowska SSA Małgorzata Gulczyńska SSA Bogdan Wysocki