Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2017 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K. i L. K.

przeciwko (...) FINANSE spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powodów A. K. i L. K. solidarnie na rzecz pozwanego (...) FINANSE spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 141/17

UZASADNIENIE

Powodowie I. K. i A. K. w pozwie z dnia 21 maja 2015 roku skierowanym przeciwko (...) Finanse spółce z o.o. w S. złożonym pierwotnie w Sądzie Okręgowym w Krakowie, wnieśli o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie z dnia 3 lutego 1999 roku, sygn. akt (...) zaopatrzanego w klauzule wykonalności, powołując się na zarzut przedawnienia należności objętej przedmiotowym tytułem wykonawczym. W toku procesu powodowie podnieśli zarzut spełnienia świadczenia.

Następnie pismem procesowym z dnia 25 listopada 2016 r. strona powodowa, wobec wyegzekwowania w toku egzekucji prowadzonej przez komornika sądowego przy Sadzie Rejonowym w Słupsku całości kwoty objętej zwalczanym tytułem wykonawczym, dokonała przekształcenia przedmiotowego powództwa wnosząc o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kwoty 81.902,7 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty (k.222).

Postanowieniem z dnia 16 marca 2017 r. Sad Okręgowy w Krakowie przekazał sprawę do rozpoznania tutejszemu Sądowi (k.246).

W piśmie procesowym z dnia 9 czerwca 2017 r. (k. 271 i nast.) strona powodowa doprecyzowała, że żądaniem zapłaty obejmuje kwotę 77.000 zł, zaś jako podstawę prawną roszczenia wskazuje art. 415 k.c.

Na uzasadnienie powodowie podali, że po powstaniu tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty z dnia 3 lutego 1999 r. nakazującego A. K. zapłatę (...) S.A. w G. (...) Oddział K. w K. kwotę140.000 zł wraz z należnościami ubocznymi, pierwotny wierzyciel dokonał wobec dłużnika A. K. zaliczenia na poczet ww. długu kwoty w wysokości 77.000 zł. Powód A. K. zwrócił właścicielowi przedmiotu leasingu Fabryce (...) Spółka z o.o. linię produkcyjną mydła M. wraz z wyposażeniem. Przedmiot leasingu był objęty umowami nr (...) z dnia 31 października 1997 oraz nr (...) zawartymi z (...) S.A. w G. (...) Oddział K. w K.. Rozliczenia dokonano na podstawie porozumienia z dnia 21 października 1999 r. na okoliczność którego sporządzono pisemny protokół, podpisany przez osoby uprawnione do reprezentacji pierwotnego wierzyciela tj. (...) S.A. - K. R. oraz K. S. (1). Z treści tego protokołu wynika wprost, że w wyniku przekazania sprzętu zadłużenie A. K. zmniejsza się o 80.000 zł minus koszty transportu, załadunku, ubezpieczenia przejazdu tj. o ok. 3.000 zł. W roku 2006 wskutek sprzedaży nieruchomości powodów w drodze licytacji komorniczej wierzyciel został częściowo zaspokojony, tj. w kwocie 63.327,26 zł. Podstawą powyższych rozliczeń było prawomocne postanowienie SR w Myślenicach z dnia 10 lutego 2006 roku, sygn. (...). Fakt spłaty części należności wynikających z nakazu zapłaty z dnia 3 lutego 1999 roku spowodował, iż pozostała część do zaspokojenia obejmowała kwotę 4.902,74 zł. Sąd Rejonowy dla Krakowa –Śródmieścia w Krakowie postanowieniem z dnia 2 września 2014 r. w sprawie o sygn. akt (...) nadał na rzecz wierzyciela (...) sp. z o.o. w S., jako następcy prawnego (...) S.A. w G. klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty wydanemu przez Sąd Rejonowy dla Krakowa- S. w K. w dniu 3 lutego 1999 roku, opatrzonego klauzulą wykonalności w dniu 20 marca 2001 roku w zakresie co do kwoty 81.902,74 zł. Na podstawie ww. tytułu wykonawczego pozwana wszczęła postępowanie egzekucyjne wskutek którego została z powodów ściągnięta należność w wysokości 100.477,59 zł. Wobec tych zdarzeń prawnych dalsze prowadzenie postępowania w niniejszej sprawie opartego na art. 842 par 1 pkt. 2 stało niedopuszczalne. Roszczenie to przekształciło się w roszczenie o charakterze odszkodowawczym.

Zdaniem powodów, pozwany nie miał prawa dochodzić od nich należności powyżej 4.902,74 zł, albowiem na skutek rozliczeń dokonanych pomiędzy stronami protokołem z dnia 21 października 1999 roku, a następnie w wyniku podziału sumy uzyskanej w postępowaniu egzekucyjnym w roku 2006 zobowiązanie wygasło. Pozwana zatem nabyła wierzytelność nieistniejącą w chwili cesji w wysokości powyżej 4.902,74 zł. Mając na względzie art. 513 § 1 k.c. dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. Pozwana wyrządziła swoim działaniem szkodę w majątku powodów polegającą na zaspokojeniu nieistniejącej wierzytelności w drodze postępowania egzekucyjnego. Strona powodowa podkreślała, że w niniejszym postępowaniu ustalić należy, iż przedstawiciele (...) S.A. w G. (...) Oddział K. w K. czynnością prawną z dnia 21 października 1999 roku dokonali umorzenia długu względem A. K. do kwoty 77.0000 zł. (...) Finanse sp. z o.o. w S. nie mógł wobec tego nabyć wierzytelności, która nie istniała w chwili cesji.

Strona pozwana (...) Finanse sp. z o.o. w S. odnosząc się do żądania zapłaty wniosła o oddalenie powództwa. Wskazała, że dłużnicy dobrowolnie dokonali zapłaty długu działającemu na wniosek pozwanego komornikowi Sądowemu i postępowanie egzekucyjne zostało zakończone. Wywodziła, że roszczenie strony powodowej nie ma żadnych podstaw prawnych ani faktycznych. Strona pozwana jest wierzycielem i korzysta z prawa do zaspokojenia wierzytelności. Zarzuciła jednocześnie, że strona powodowa nie wskazała konkretnych bezprawnych działań pozwanego. Zakwestionowała też moc dowodową protokołu zdawczo odbiorczego mającego w ocenie powodów świadczyć o zaspokojeniu kwoty egzekwowanej przez pozwaną w postępowaniu egzekucyjnym. Zdaniem strony pozwanej dokument ten nie wskazuje na spłatę przez powodów zobowiązań objętych tytułem wykonawczym wydanym w sprawie sygn. (...) ale na spłatę innych istniejących zobowiązań powodów.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G., (...) Oddział K. i A. K. zawarli w roku 1997 w ramach prowadzonych przedsiębiorstw trzy umowy leasingu: nr (...); nr (...) z dnia 31 października 1997 roku i nr (...) z dnia 6 listopada 1997 roku. Umowy te zostały rozwiązane przez leasingodawcę z uwagi na zaleganie przez leasingobiorcę z czynszem leasingowym i innymi płatnościami na rzecz leasingodawcy.

(dowód: umowa leasingu nr (...) k. 201-203, umowa leasingu nr (...) k. 206-208 v.)

Nakazem zapłaty wdanym w postępowaniu nakazowym w dniu 3 lutego 1999 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie na skutek pozwu wniesionego w dniu 17 grudnia 1998 roku przez (...) SA w G. nakazał pozwanemu A. K., aby zapłacił powodowi kwotę 140.000 zł z odsetkami ustawowymi 33% od dnia 23 listopada 1999 r. do dnia zapłaty.

Nakaz ten obejmował należność wynikającą z umowy leasingu (...)

(dowód: odpis pozwu w postępowaniu nakazowym k. 211-212, nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, sygn. (...) k. 213-213v.)

W dniu 21 października 1999 roku doszło do przekazania przez A. K. sprzętu z umowy leasingu nr (...) z dnia 31 października 1997 r. Linia M. – do produkcji mydła według faktury VAT nr (...) oraz z umowy nr (...) wyposażenia według faktury VAT nr (...). Z powyższej czynności sporządzony został protokół zdawczo-odbiorczy.

( dowód: kserokopia protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 21 października 1999 roku k.107, informacja spółki (...) k. 281)

W treści protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 21 października 1999 roku (...) oświadczyła, iż w wyniku przekazania wyżej wymienionego sprzętu zadłużenia A. K. zmniejsza się o 80.000 zł minus koszty transportu, załadunku i ubezpieczenia przejazdu tj. ok. 3.000 zł.

(dowód: kserokopia protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 21 października 1999 roku k.107)

Postanowieniem z dnia 10 stycznia 2000 roku nadano nakazowi zapłaty z dnia 3 lutego 1999 roku, sygn. (...) klauzulę wykonalności przeciwko małżonce dłużnika A. L. K..

(okoliczność bezsporna)

Postanowieniem z dnia 2 września 2014 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, sygn. akt (...) nadał na rzecz wierzyciela (...) Finanse sp. z o.o. w S., jako następcy prawnego (...) S.A. w G. klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty wydanemu w dniu 3 lutego 1999 roku przez Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie klauzulę wykonalności w zakresie kwoty 81.902,74 zł

(okoliczność bezsporna)

Należność objęta przedmiotowym tytułem wykonawczym została w całości od powoda wyegzekwowana na rzecz pozwanego w toku niniejszego postępowania.

(okoliczność bezsporna)

Sąd zważył co następuje:

W niniejszej sprawie strona powodowa pierwotnie domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty Sądu Rejonowego dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie z dnia 3 lutego 1999 r., wydanego w sprawie sygn. akt (...) z uwagi na przedawnienie roszczenia a następnie spełnienia świadczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym. W toku sprawy należność objęta zwalczanym tytułem została w całości wyegzekwowana, wobec czego strona powodowa zmodyfikowała swoje roszczenie, żądając zasądzenia od pozwanego początkowo kwoty 81.902,74 zł (k.221v.), a ostatecznie 77.000 zł w oparciu o art. 415 k.c.(k.271).

Możliwość dokonania przez stronę powodową przekształcenia powództwa przeciwegzekucyjnego z art. 840 k.p.c. w powództwo o zapłatę, w sytuacji gdy w toku procesu doszło do zaspokojenia roszczenia na skutek przeprowadzenia egzekucji na podstawie zwalczanego tytułu wykonawczego, a zatem gdy odpadła podstawa roszczenia z art. 840 k.p.c., nie budzi wątpliwości w orzecznictwie. Tym samym dokonana przez stronę powodową zmiana powództwa z opozycyjnego na żądanie zapłaty była dopuszczalna w świetle art. 193 § 1 k.p.c.

Żądanie zapłaty kwoty 77.000 zł strona powodowa oparła jak już wyżej wskazano, na treści art. 415 k.c. Zdaniem powodów przedstawiciele (...) S.A. w G. (...) Oddział K. w K. czynnością prawną dnia 21 października 1999 r. dokonali umorzenia długu względem A. K. do kwoty 77.000 zł. (...) Finanse sp. z o.o. nie mógł wobec tego nabyć wierzytelności, która nie istniała w chwili cesji. Pozwany wyrządził swoim działaniem szkodę w majątku powodów polegającą na zaspokojeniu nieistniejącej wierzytelności w drodze postępowania egzekucyjnego. Bezprawność działania pozwanego polegała, w ocenie powodów, na złożeniu wniosku egzekucyjnego, albowiem w chwili jego składania wierzytelność nie istniała na skutek umorzenia jej protokołem z dnia 21 października 1999 r.

Zgodnie z przepisem art. 415 k.c. kto z winy swej wyrządził szkodę obowiązany jest do jej naprawienia.

Stosownie zaś do art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Mówiąc prościej, ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, jest obowiązany udowodnić okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie. Z kolei ten, kto neguje uprawnienie żądającego, jest obowiązany udowodnić fakty, które wskazują na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje. W sferze procesowej powyższemu odpowiada zasada wyrażona a art. 232 k.p.c., w myśl której strony są obwiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Z powyższego obowiązku nie zwalniają strony, zwłaszcza będącej podmiotem profesjonalnym-przedsiębiorcą takie okoliczności, iż większość zdarzeń mająca znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miała miejsce wiele lat temu i z tej racji dostęp do pewnych dokumentów może, czy nawet jest utrudniony.

Rzeczą powodów było więc w niniejszej sprawie wykazanie przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego, w tym zawinionego zachowania się pozwanego jako zdarzenia z którym ustawa wiąże obowiązek odszkodowawczy oraz związku przyczynowego między zachowaniem a szkodą. W ocenie Sądu powodowie nie sprostali powyższemu obowiązkowi.

Aby można mówić, że pozwany bezpodstawnie wyegzekwował należność objętą prawomocnym nakazem zapłaty należało wykazać, że rzeczywiście doszło do umorzenia należności stwierdzonej tym tytułem.

Dowiedzenia tej głównej w zasadzie okoliczności spornej między stronami, zabrakło w niniejszej sprawie. Powodowie przedstawili wprawdzie na powyższą okoliczność kserokopię protokołu z dnia 21 października 1999 roku, jednakże nie dało się z niego wyprowadzić wniosku, tak jak to chcieli powodowie, iż zmniejszenie (umorzenie) zadłużenia dotyczyło właśnie należności wynikającej z zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 3 lutego 1999 roku, sygn. (...).

Z treści tego protokołu (k. 68) wynika, że Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe (...) przekazuje Fabryce (...) Sp. z o.o. w W. sprzęt z umowy leasingu nr (...) z dnia 31 października 1997 r. Linia M. do produkcji mydła według faktury VAT nr (...) oraz z umowy nr (...) wyposażenie wg faktury VAT nr (...). Dodatkowo w protokole tym zawarte jest oświadczenie (...) S.A., że w wyniku przekazania wyżej wymienionego sprzętu zadłużenia A. K. zmniejsza się o 80.000 zł minus koszty transportu, załadunku i ubezpieczenia przejazdu tj. około 3.000 zł. W treści tego dokumentu nie wskazano wprost, że przekazanie linii produkcyjnej i wyposażenia obniża dług wobec (...) o kwotę wynikającą z nakazu zapłaty z dnia 3 lutego 1999 r. sygn. (...), ale że zmniejsza zadłużenie ogólne. Stanowisko strony powodowej, iż wbrew temu co twierdzi pozwany, ciążyło na niej względem (...) tylko zadłużenie wynikające z umowy nr (...), nie znajduje oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym.

W świetle zgromadzonych w sprawie dowodów w postaci umów leasingowych (k.201,206), pisma (...) o rozwiązaniu umów Leasingów (k. 210) niewątpliwym jest, że A. K. łączyły z (...) trzy umowy leasingu, tj. umowy o nr (...), o nr (...) (...) i o nr (...) (...). Z treści pisma Syndyka (...) w upadłości wynika, że strona powodowa posiadała zadłużenie z tych umów, przy czym stanu zadłużenia wynikającego z umów (...) na dzień dzisiejszy nie można ustalić, zaś stan zadłużenia z umowy (...) jest zgodny z wydanym nakazem zapłaty (k.198). Zwrócić należy też uwagę, że nakaz zapłaty z dnia 3 lutego 1999 r. dotyczył wyłącznie należności wynikającej z umowy leasingu nr (...) z dnia 31 października 1997 roku, co w sposób nie budzący wątpliwości wynika z treści odpisu pozwu, na skutek którego został on wydany (k.211 i k. 213).

Z powyższego wynika więc, że strony wiązały trzy umowy leasingu, które rozwiązane zostały przez leasingodawcę w tej samej dacie, że w stosunku do zobowiązania wynikającego z umowy nr (...) wydany został nakaz zapłaty, że po wydaniu tegoż nakazu nastąpiło w wyniku przekazania linii produkcyjnej i wyposażenia zmniejszenie kwoty zadłużenia leasingobiorcy o 80.000 zł i wreszcie, że zadłużenia wynikającego z umów (...) Syndyk (...) nie jest w stanie ustalić.

Mając na uwadze, że strona pozwana zakwestionowała wartość dowodową powyższego protokołu z dnia 21 października 1999 roku, wskazując, iż dokument ten wskazuje na spłatę innych istniejących zobowiązań powodów, a jednocześnie uwzględniając wyżej przytoczone fakty wynikające ze zgromadzonego materiału dowodowego, nie budzi wątpliwości, iż zabrakło dowodu, który wskazywałby, że owe zmniejszenie zadłużenia dotyczyło należności wynikającej z umowy leasingu nr (...), a objętej zaopatrzonym w klauzulę wykonalności nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 3 lutego 1999 r., sygn. (...). Zważywszy, iż Syndyk (...) nie jest w stanie ustalić stanu zadłużenia z umów (...) równie prawdopodobne jest, iż to właśnie co do tych umów zmniejszono zadłużenie, zwłaszcza że zobowiązań z nich wynikających następnie nie dochodzono. Niezrozumiałym jest dlaczego w sytuacji istnienia tytułu egzekucyjnego w postaci nakazu zapłaty z dnia 3 lutego 1999 roku nie zostało wskazane wprost w oświadczeniu zawartym w protokole z dnia 21 października 1999 r., że zmniejsza się należność wynikającą właśnie z tego tytułu, a posłużono się sformułowaniem ogólnym, że zmniejsza się zadłużenia (nawet nie zadłużenie). Użyta liczba mnoga także wskakuje, że tych zadłużeń było więcej, aniżeli, jak to wywodzili powodowie, tylko jedno. Dalej, wątpliwość budzi, że argument ten nie był, jak twierdzi strona powodowa, podnoszony w toku postępowania egzekucyjnego, w którym doszło przecież do sprzedaży nieruchomości. Wyjaśnienia Fabryki (...) nie wniosły w zasadzie nic do sprawy, a jedynie potwierdziły – co nie było kwestionowane, że w miesiącu październiku 1999 roku doszło do przekazania sprzętu-linii do produkcji mydła M. przez Firmę (...) SA (k.281). Nie sposób z treści tych wyjaśnień wysnuć wniosku, że w wyniku czynności prawnej z dnia 21 października1999 roku zobowiązanie A. K. względem (...) SA wygasło o kwotę 77.000 zł.

Sąd oddalił wnioski dowodowe strony powodowej o przesłuchanie świadków K. S. (2) i K. R. oraz o przesłuchanie strony powodowej, albowiem dowody te zgłoszone zostały na okoliczności, które nie były sporne i które wynikały ze znajdujących się w sprawie dokumentów. W niniejszej sprawie nie było kwestionowane, że porozumienie z dnia 21 października 1999 roku zostało zawarte, że zobowiązania A. K. względem (...) SA wygasły o kwotę 80.000 zł, że doszło do sporządzenia protokołu zdawczo odbiorczego z dnia 21 października 1999 r. zadłużenie zmniejszyło się o 80.000 zł. Najistotniejszą kwestią, mająca znaczenie dla niniejszego postępowania było wykazanie, na rzecz której z trzech umów leasingu zmniejszyło się zadłużenie. Takiej tezy dowodowej strona powodowa jednak tak jeżeli chodzi o przesłuchanie świadków jak i przesłuchanie powoda w charakterze strony, nie sformułowała.

Dla porządku, w tym miejscu zważyć jeszcze należy, iż wprawdzie protokół zdawczo odbiorczy z dnia 21 października 1991 roku został przedłożony w formie kserokopii, to jednak strona pozwana nie kwestionowała tego dokumentu, podnosząc jednocześnie iż jego oryginał okazany został pozwanemu przed Sadem w Krakowie (k.276). Zarzuty zgłoszone przez pozwanego co do tego dokumentu dotoczyły jedynie okoliczności, czy został on podpisany przez osobę uprawnioną ze strony (...) do umarzania należności. Strona powodowa nie podjęła inicjatywy dowodowej w tym zakresie, niemniej w oparciu treść znajdujących się w aktach sprawy umów leasingowych można przyjąć, że zakres umocowania K. R. obejmował redukcję należności.

Podsumowując, skoro powód nie przedstawił dowodów na poparcie swojego roszczenia, tj. nie wykazał by zmniejszenie zadłużenia, o jakim mowa w protokole z dnia 21 października 1999 roku dotyczyło należności wynikającej z zaopatrzonego w klauzę wykonalności nakazu zapłaty z dnia 3 lutego 1999 r. sygn. (...), a w konsekwencji, że pozwany wyegzekwował nieistniejącą wierzytelność, to powództwo na podstawie art. 6 k.c. należało oddalić.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego w osobie radcy prawnego i opłata skarbowa od pełnomocnictwa.