Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 października 2017 r.

Sąd Rejonowy w Nidzicy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 20 października 2017 r. w Nidzicy

sprawy z powództwa L. S.

przeciwko Gminie N. w imieniu której działa Przedsiębiorstwo (...) w N.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  oddala powództwo,

II.  nie obciąża powoda kosztami postępowania.

Sygn. akt I C 6/17

UZASADNIENIE

Powód L. S. domagał się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Rejonowego w Nidzicy z dnia 27 października 2016 roku, sygn. akt (...), którym nakazano mu wydanie garażu znajdującego się w N. przy ul. (...) na działce o nr (...). W uzasadnieniu podniósł, że domaga się zwrotu nakładów przez niego poniesionych na sporną nieruchomość – garaż. Wskazał, że egzekucja nie może być wykonana przed spełnieniem tego świadczenia. Przysługuje mu zarzut zatrzymania wynikający z art. 461 kc. Ponadto umowa na podstawie której Sąd orzekł o eksmisji nigdy nie została przez Niego podpisana.

Pozwana Gmina N. w której imieniu działa w przedmiotowej sprawie Przedsiębiorstwo (...). w N. w odpowiedzi na pozew wniosło o jego oddalenie, a ponadto zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana wskazała, że przedmiotowe powództwo jest bezzasadne oraz pozbawione podstawy prawnej. Ponadto wskazała, że prawo zatrzymania nie ma zastosowania gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych.

Sąd ustalił co następuje:

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Nidzicy z dnia 27 października 2016 roku, sygn. (...)nakazano L. S. wydanie, opuszczenie i opróżnienie z rzeczy i praw garażu znajdującego się w N. przy ul. (...) na działce o nr rej. (...)

Dowód: k.30 z akt (...).

Powództwo o eksmisje zostało oparte na rozwiązaniu umowy najmu garażu.

Dowód: k.3-11 z akt(...).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powództwo przeciwegzekucyjne najogólniej rzecz ujmując stanowi merytoryczną obronę dłużnika przez egzekucją, polegająca na zwalczaniu zasadności lub dopuszczalności egzekucji. Jako, że dłużnik w razie naruszenia jego prawa podmiotowego, wynikającego z prawa materialnego, nie ma prawnej możliwości domagać się ochrony tych praw od organu egzekucyjnego, gdyż ten nie może badać zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym (zob. art. 804), może skorzystać ze środków obrony merytorycznej, jakimi są omawiane powództwa / zob. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1993 r., III CZP 141/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 102./ .

W drodze wyżej opisanego powództwa wyczerpującego dyspozycje art. 840 kpc, dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części, albo jego ograniczenia powołując się na podstawy określone w tym przepisie (art. 840 § 1 pkt 1-3), co powinno znaleźć swój wyraz w formułowaniu żądania pozwu.

Przepis Art. 840 § 1 pkt 1 kpc daje dłużnikowi możność wykazania, że sam tytuł wykonawczy zawiera treść nieodpowiadającą istotnemu stanowi rzeczy, i to od samego początku, tj. od daty jego sporządzenia, a w każdym razie od daty, gdy na jego podstawie nadano klauzulę wykonalności / zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1961 r., 1 CR 540/60, OSNCP 1963 r nr 3 poz. 53 oraz E. Wengerek: Glosa do tego orzeczenia zamieszczona w PiP 1962, nr 5-6, s. 1089; W. Siedlecki: Przegląd orzecznictwa SN, PiP 1962, nr 8-9, s. 392/.

Innymi słowy dłużnik może wytoczyć powództwo w celu pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, przez co w doktrynie rozumie się zaprzeczenie przez dłużnika obowiązkowi spełnienia na rzecz wierzyciela świadczenia objętego tytułem egzekucyjnym.

W postępowaniu spowodowanym wniesieniem powództwa przeciwegzekucyjnego ustawodawca poddał rozpoznaniu sądu wyłącznie zdarzenia wywołujące skutki materialnoprawne. Oznacza to, że "zdarzeniami" w rozumieniu tego przepisu są wyłącznie zdarzenia leżące u podstawy świadczenia wynikającego z zobowiązania dłużnika objętego tytułem egzekucyjnym lub - w przypadkach z art. 786, 788, 791 k.p.c. - stojące u podstawy klauzuli wykonalności.

Inaczej mówiąc powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w przypadku art. 840 § 1 pkt 1kpc, oparte winno być na zaprzeczeniu zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności a nie tytułu egzekucyjnego.

Co jednak najistotniejsze powództwo opozycyjne, oparte na podstawie z art. 840 § 1 pkt 1 kpc jest dopuszczalne, o ile nie zachodzą przeszkody w postaci niedopuszczalności drogi sądowej, powagi rzeczy osądzonej lub zawisłości sporu. Dłużnik nie może w drodze tego powództwa zmierzać do wzruszenia prawomocnego rozstrzygnięcia sądu stanowiącego tytuł egzekucyjny /por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 1972 r., II PR 372/72, OSP 1973, z. 11, poz. 222/, ale może przeczyć treści innych tytułów egzekucyjnych, których nie chroni prawomocność materialna ( res iudicata), czy zawisłość sporu ( lis pendens) m.in.: ugoda sądowa, ugoda zawarta przed sądem polubownym, akt notarialny, bankowy tytuł egzekucyjny /postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2003 r., III CZP 78/03, Prok. i Pr. 2004, nr 6, poz. 36/.

Wobec tego skoro powództwem opozycyjnym nie można kwestionować powagi rzeczy osądzonej, to wyłączona jest możliwość powoływania się na rzekomą niesłuszność wydanego orzeczenia. / por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 1962 r., II CR 549/61, NP. 1964//3/305, komentarz do 840 kpc w LexPolonica/

W powyższych okolicznościach zasadność roszczenia stwierdzonego orzeczeniem sądowym może być rozpoznawana tylko na podstawie zdarzeń które nastąpiły po wydaniu orzeczenia sądowego o czym stanowi art. 840 § 1 pkt 1 kpc, a nie na zarzutach poprzedzających wydanie tytułu wykonawczego.

Powództwo nie mogło znaleźć uzasadnienia także na podstawie artykuł 840 § 1 pkt 2kpc, który stwarza podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane.

Należy wyjaśnić, że w oparciu o regulacje materialnoprawne w literaturze rozróżnia się zdarzenia zależne od woli stron (np. spełnienie świadczenia, potrącenie) oraz niezależne od woli stron (m.in. przedawnienie roszczenia, niemożność świadczenia wskutek okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada /por. np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1993 r., III CZP 141/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 102; lex 4002, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 lipca 1974 r., III CZP 44/74, OSNC 1975, nr 5, poz. 78. lex 1793/

Ważnym jest by zdarzenia, o których mowa w treści powołanego wyżej przepisu istniały przed wydaniem wyroku pozbawiającego tytuł wykonawczy wykonalności, a nawet przed wytoczeniem powództwa. Przez zdarzenia te, rozumieć należy okoliczności faktyczne, powodujące wygaśnięcie egzekwowanego zobowiązania lub niemożność jego egzekwowania; nie chodzi tu zaś o jakieś przypadki, czy też zajścia losowe. Zdarzeniami niweczącymi prawo lub je ubezwładniającymi m.in. są, zatem: wykonanie zobowiązania, świadczenie w miejsce wypełnienia, potrącenie, odnowienie, niemożność świadczenia, za którą dłużnik nie odpowiada, wydanie wyroku w procesie petytoryjnym na rzecz pozwanego, w stosunku, do którego prowadzi się egzekucję z wyroku posesoryjnego, dobrowolne zwolnienie z długu, przedawnienie.

W ocenie Sądu do zdarzeń związanych z niemożnością egzekucji należy także skorzystanie z zarzutu prawa zatrzymania. Niemniej jednak by zarzut ten okazał się skuteczny musi istnieć po stronie zgłaszającego prawo ściśle określona podmiotowo i przedmiotowo wierzytelność.

W orzecznictwie podnosi się, że o istnieniu uzasadnionym prawnie roszczeniu o zwrot nakładów wierzytelność zabezpieczona prawem zatrzymania powinna być bezpośrednia i wymagalna / Sąd Najwyższy 15 maja 2001 r. ICKN 354/00/.

Sąd poddając ocenie powództwo powoda nie znalazł podstaw do uznania by omawiane prawo powodowi przysługiwało. Powód nie był w stanie odpowiedzieć na pytanie Sądu czy zgłaszał roszczenia o nakłady, czy wytaczał w tym przedmiocie powództwo. Choć dokładnie pamięta jak twierdzi okoliczności związane z związaniem umową najmu garażu, czy niezasadności decyzji administracyjnych to jest zdarzeń z lat 2000-2005. Poza tym że stanowisko powoda jest niewiarygodne to nie zaoferowało Sądowi dowodów by istniała faktycznie wymagalna i bezpośrednia wierzytelność wynikająca z konieczności zapłaty powodowi nakładów na rzecz z której został eksmitowany.

Wyjaśnić także należy, że sprawa o wydanie garażu toczyła się przed tutejszym Sądem. Powód występujący w niej jako pozwany nie był aktywny. Nie podjął skutecznej obrony ani nie zgłaszał roszczeń. Jest to o tyle istotne, że wówczas powinien był zgłaszać żądania o zwrot nakładów na rzecz z której powód ( a teraz pozwany) domagał się eksmisji.

Na tle powyższego wskazać dodatkowo należy, że przepis art. 840 par 1 pkt 2 kpc nie może służyć usuwaniu uchybień strony która we właściwym czasie nie zgłosiła stosownych wniosków, zarzutów, tak jak korygowaniu błędów sądu orzekającego. Poza tym zdarzenia które mogłyby czynić powództwo oparte na omawianej regule zasadnym muszą mieć miejsce po wydaniu tytułu egzekucyjnego. Powód swoje stanowisko konsekwentnie opiera na zdarzeniach jakie miałyby mieć miejsce przed wydaniem tytułu egzekucyjnego. Kwestionuje bowiem nie tylko sama zasadność orzeczenia prawomocnego, ale szereg decyzji administracyjnych mających miejsce jeszcze przed wytoczeniem powództwa przeciwegzekucyjnego. Poza tym, że jak wskazano wyżej niniejsze powództwo nie może wzruszać prawomocnych orzeczeń, to w postępowaniu cywilnym niedopuszczalna jest kontrola prawidłowości zastosowania prawa materialnego stanowiącego podstawę wydania decyzji administracyjnej / tak też Sąd Najwyższy w z dnia 16 grudnia 2009 r.I CSK 175/09/

Poza tym wracając do samej kwestii prawa zatrzymania, to niezależnieod powyższych argumentów powód nie może powoływać się na prawo zatrzymania w niniejszej sprawie także i z tego powodu, że prawo to związane jest pośrednio z umową jaka wiązała go niegdyś z powodem ( k.12). Zgodnie z art. 461 par 2 kc prawa zatrzymania nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.

Z tych wszystkich przyczyn Sąd nie uwzględnił powództwa. Niedopuszczalnym było wzruszenie prawomocnego orzeczenia nie wykazane zostały zdarzenia mające miejsce po wydaniu tytułu które czyniłyby egzekucje niewykonalną, a ponadto samo prawo zatrzymania powodowi nie przysługiwało.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc przyjmując, że wobec złej sytuacji materialnej powoda nie jest uzasadnione obciążanie go tymi kosztami. Obciążenie strony, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, całością lub nawet tylko częścią kosztów procesu może w okolicznościach konkretnej sprawy pozostawać trudne do pogodzenia z poczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Ideę tę urzeczywistnia wyrażona w powołanym przepisie zasada słuszności. Ocena, czy wypadek określony w art. 102 kpc rzeczywiście zachodzi, pozostawiona została uznaniu sądu. Chodzi tu nie tylko o okoliczności związane z przebiegiem procesu, ale również pozostające poza jego obszarem (np. stan majątkowy stron, ich sytuacja życiowa). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Do wypadków szczególnie uzasadnionych w rozumieniu art. 102 k.p.c. można także zaliczyć sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu sądu, przekonania strony no słuszności swojego stanowiska zwłaszcza gdy nie korzysta z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, a także stan majątkowy strony. Wszystkie w wymienionych okoliczności w konkretnej sprawie zaważyły nad nieobciążaniem powoda kosztami.