Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

P. P. (1) pozwem z dnia 21 czerwca 2017 roku wniósł o obniżenie płaconych przez niego alimentów na rzecz jego małoletnich dzieci: P. i K. P. odpowiednio z kwoty po 450 zł miesięcznie i po 400 zł miesięcznie do kwot po 250 zł miesięcznie na każdego z małoletnich.

W uzasadnieniu złożonego pozwu P. P. (1) wskazał, iż od momentu poprzedniego orzeczenia w sprawie alimentów należnych P. i K. P. pogorszyła się sytuacja finansowa powoda, w szczególności z powodu urodzenia się mu kolejnego dziecka – małoletniego J. P. (1) (pozew k. 1-2).

I. S. (1) (działająca jako przedstawicielka ustawowa małoletnich powodów P. P. (3) i K. P.) wniosła o oddalenie powództwa w całości (stanowisko I. S. (1) na rozprawie w dniu 15 września 2017 r. k. 24 akt).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Po raz ostatni obowiązek alimentacyjny powoda wobec małoletnich pozwanych został ustalony wyrokiem Sądu Rejonowego w Otwocku z dnia 11 grudnia 2015 r. w sprawie sygn. III RC 369/15 na kwotę po 400 zł miesięcznie na rzecz K. P. oraz po 450 zł miesięcznie na rzecz P. P. (3) (d. wyrok k. 44 akt III RC 369/15 akt).

W dniu 18 lipca 2016 r. P. P. (1) złożył pozew o obniżenie alimentów zasądzonych od niego na rzecz małoletnich P. i K. P. do kwot po 250 zł miesięcznie na rzecz każdego z małoletnich powodów (d. pozew k. 1-2 akt III RC 145/16). Wyrokiem z dnia 11 października 2016 r. (sygn. III RC 145/16) Sąd powództwo P. P. (1) w całości oddalił (d. wyrok k. 31 akt III RC 145/16).

W czasie orzekania przez Sąd Rejonowy w Otwocku w sprawie sygn. III RC 369/15 matka małoletnich pozwanych I. S. (1) była zarejestrowana jako osoba bezrobotna (d. zaświadczenie z PUP w O. k. 3 akt III RC 369/15), a ponadto była w ciąży (z termin porodu na luty 2016 r.) Wraz ze swoimi dziećmi (P., K., P. i Z.) zamieszkiwała w lokalu komunalnym, którego głównym najemcą była jej matka - E. S.. Na koszt utrzymania tego mieszkania składał się czynsz (ok. 600 zł miesięcznie, jednakże z uwagi na otrzymywanie dodatku mieszkaniowego E. S. płaciła jedynie ok. 100 zł miesięcznie), opłata za energię elektryczną – ok. 300-350 zł miesięcznie, koszt gazu z butli – ok. 60 zł za miesiąc – półtorej miesiąca, koszt zakupu opału - ok. 1600 zł rocznie (d. zeznania E. S. k. 21, zeznania I. S. (1) – nagranie 00:52 min – 00:54 min – akta III RC 369/15).

Małoletni K. miał wówczas 11 lat, uczęszczał do V klasy szkoły podstawowej w (...) w J., gdzie przebywał od poniedziałku do piątku. Opłata za wyżywienie małoletniego w w/w placówce wynosiła ok. 350 zł miesięcznie, jednakże I. S. (1) nie uiszcza tej opłaty, częściowo płacił za nią bowiem (...) w O., w pozostałym zakresie została ona natomiast z tej opłaty zwolniona. Na wyprawkę szkolną dla małoletniego (tj. książki, przybory, kapcie) I. S. (1) w roku szkolnym 2015/2016 wydała ok. 600 zł. Na ubranie dla syna K. wydawała ok. 250 zł na 3-4 miesiące, zaś na wycieczki szkolne ok. 100 zł na 3 miesiące (d. zeznania I. S. (1) – nagranie 00:54 – 00:58 min – akta III RC 369/15).

P. P. (3) uczęszczał wówczas do I klasy Gimnazjum nr 21. Na wyprawkę szkolną dla P. jego matka w roku szkolnym 2015/2016 wydała ok. 500-600 zł. Na ubranie dla małoletniego P. S. wydawała wówczas ok. 500 zł na 3-4 miesiące, a ponadto ok. 25 zł na wycieczki na 3 miesiące (d. zeznania I. S. (1) – nagranie 00:58 - 01:03 min – akta III RC 369/15).

Na wyżywienie dla siebie i 4 swoich dzieci I. S. (1) wydawała ok. 1000 zł miesięcznie (d. zeznania I. S. (1) – nagranie 01:00 min – akta III RC 369/15).

P. P. (1) w czasie orzekania w sprawie III RC 369/15 zatrudniony był jako elektromonter – konserwator w firmie PPUH (...) sp. j. i osiągał z tego tytułu dochód w wysokości ok. 3500 zł brutto miesięcznie. P. P. (1) posiadał zadłużenie alimentacyjne i z tego powodu z wynagrodzenia potrącana była mu kwota ok. 1500 zł miesięcznie (d. zaświadczenie o zarobkach k. 18).

P. P. (1) zamieszkiwał wówczas wraz ze swoją żoną, 4 - letnią córką i matką w domu jednorodzinnym w O., stanowiącym współwłasność jego matki. Na koszt utrzymania tego domu składały się: opłata za energię elektryczną – ok. 70 zł miesięcznie, opłata za ścieki – ok. 100 zł za dwa miesiące, rachunki za gaz – ok. 1500 zł za sezon grzewczy. Połowę tych opłat ponosiła J. P. (2), połowę zaś żona pozwanego. P. P. (1) opłacał ponadto opłatę za Internet – ok. 50 zł miesięcznie (d. zeznania J. P. (2) – nagranie 00:09 – 00:12 min, zeznania P. P. (1) – nagranie 01:06 – 01:13 min – akta III RC 369/15). Na ubranie dla siebie P. P. (1) wydawał ok. 1000 zł rocznie (d. zeznania P. P. (1) – nagranie 01:13-01:16 min – akta III RC 369/15).

Żona P. P. (1) pracowała w bufecie szkolnym w W. i osiągała z tego tytułu dochód w wysokości ok. 1500-2000 zł miesięcznie. Córka A. uczęszczała do przedszkola w W., opłata za którą to placówkę wynosiła 400 zł miesięcznie (d. zeznania P. P. (1) – nagranie 01:06 – 01:13 min – akta III RC 369/15).

P. P. (1) w czasie orzekania w sprawie III RC 369/15 nie widywał się z małoletnimi synami, utrzymywał jedynie sporadyczny kontakt z P. P. (3) (d. zeznania P. P. (1) – nagranie 01:06 – 01:13 min., zeznania I. S. (1) – nagranie 01:03 – 01:06 min, zeznania K. K. (2) – nagranie 00:39 – 00:42 min – akta III RC 369/15).

P. P. (1) obecnie w dalszym ciągu jest zatrudniony jako elektromonter – konserwator w firmie PPUH (...) sp. j. i osiąga z tego tytułu dochód w wysokości ok. 3300 – 3400 zł brutto miesięcznie. Alimenty na rzecz małoletnich pozwanych są egzekwowane od P. P. (1) przez komornika i z tego tytułu z wynagrodzenia potrącana jest mu kwota ok. 1000 zł miesięcznie (d. deklaracja PIT za 2016 r. k. 22, zaświadczenie o zarobkach k. 19, zajęcie wierzytelności k. 21). Nadto powód spłaca zadłużenie (w kwocie ponad 47 000 zł na 28 listopada 2016 r.) powstałe z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz małoletnich K. P. i P. P. (3) w miesięcznych ratach w wysokości po 400 zł (d. decyzja k. 3).

P. P. (1) w chwili obecnej w dalszym ciągu zamieszkuje wraz z rodziną (swoją matką, żoną, 6 – letnią córką A. oraz 6 - miesięcznym synem J.) w domu jednorodzinnym w O., stanowiącym współwłasność jego matki. Koszt utrzymania powyższego domu jest zbliżony do kosztów jego utrzymania w czasie orzekania w sprawie III RC 369/15 (d. zeznania P. P. (1) k. 24 verte).

Żona P. P. (1) aktualnie jest na urlopie macierzyńskim, na którym otrzymuje zasiłek macierzyński w kwocie 1400 zł miesięcznie. Córka A. uczęszcza do przedszkola, z czym wiążą się następujące koszty – opłata za przedszkole – 350 zł miesięcznie, opłata za język angielski – ok. 150 zł miesięcznie (d. zeznania P. P. (1) k. 24 verte). Nadto na pampersy dla małoletniego J. P. (1) potrzeba ok. 150 zł miesięcznie, zaś na wyżywienie ponad 100 zł miesięcznie (a do niedawna nawet 500 zł miesięcznie). Ponadto we wrześniu 2017 r. małoletni J. P. (1) przechodził szczepienie – jego koszt to 185 zł (d. zeznania P. P. (1) k. 24 verte, faktura VAT k. 20).

Przedstawicielka ustawowa małoletnich powodów – I. S. (1) nigdzie nie pracuje, nie jest też zarejestrowana jako osoba bezrobotna, zajmuje się wychowywaniem dzieci. Wraz ze swoimi dziećmi (P., K., P. i Z. oraz półtorarocznym P.) oraz partnerem P. Ż. w dalszym ciągu zamieszkuje w lokalu komunalnym, którego głównym najemcą jest jej matka - E. S.. Na koszt utrzymania tego mieszkania składa się czynsz (z uwagi na otrzymywany dodatek mieszkaniowy, do opłacenia pozostaje czynsz w wysokości ok. 200 zł miesięcznie), opłata za energię elektryczną – ok. 300 zł miesięcznie, koszt gazu z butli – ok. 55 zł za miesiąc, koszt zakupu opału - ok. 2400 zł rocznie (d. zeznania I. S. (1) k. 24 verte).

Małoletni K. ma w chwili obecnej 13 lat, uczęszcza do VII klasy szkoły podstawowej w (...) w J., gdzie przebywa od poniedziałku do piątku. Opłata za wyżywienie małoletniego w w/w placówce wynosi ok. 6 złotych dziennie – I. S. (1) nie wie, czy będzie pokrywać tę opłatę, gdyż stara się o dofinansowanie z (...). Na wyprawkę szkolną dla małoletniego (tj. książki, przybory, kapcie) I. S. (1) wydała w bieżącym roku szkolnym już ok. 500 zł, przy czym nie zakupiła jeszcze całej wyprawki (d. zeznania I. S. (1) k. 24 verte).

P. P. (3) ma w chwili obecnej 16 lat, od początku września 2017 r w związku z uzależnieniem od środków odurzających znajduje się w (...) Ośrodku (...). I. S. (1) w związku z pobytem syna w powyższej placówce nie ponosi żadnych opłat, jednakże w dalszym ciągu ciąży na niej zapewnienie dla małoletniego odzieży i wyprawki szkolnej (P. P. (3) w MOW będzie uczęszczał do I klasy Gimnazjum) (d. zeznania I. S. (1) k. 24 verte – 25).

Na wyżywienie dla siebie, partnera oraz 5 swoich dzieci I. S. (1) wydawała (przed umieszczeniem P. P. (3) w MOW) ok. 2000 zł miesięcznie (d. zeznania I. S. (1) k. 24 verte – 25).

(...) I. P. Ż. pracował ostatnio w piekarni w W., aktualnie zarejestrowany jest natomiast jako osoba bezrobotna w Urzędzie Pracy (d. zeznania I. S. (2) k. 25).

Powód aktualnie nie utrzymuje żadnych kontaktów z małoletnimi pozwanymi. (d. zeznania I. S. (1) k. 25).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci dowodu z przesłuchania powoda (k. 24 verte) oraz przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych (k. 24 verte – 25), jak również dowodów z dokumentów w postaci: decyzji (k. 3), zajęcia wierzytelności (k. 4, 21), zaświadczenia (k. 19), faktury (k. 20), deklaracji PIT 11 (k. 22-23), akt sprawy Sądu Rejonowego w Otwocku sygn. III RC 369/15 i III RC 145/16.

Powyższy materiał dowodowy Sąd co do zasady uznał za wiarygodny, albowiem zeznania powoda i przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych co do zasady są spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają, a ponadto korespondują także z przedstawionymi dokumentami (przy czym Sąd uznał, iż do ręki, po potrąceniach komorniczych (ale przed uiszczeniem rat z tytułu spłaty zaległości z funduszu alimentacyjnego) powód otrzymuje aktualnie ok. 1500 zł (powód w czasie przesłuchania wskazywał różne kwoty), gdyż kwota ta wynika z zestawienia kwoty zarobków netto pozwanego z kwotą zajęcia.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z dyspozycją art. 133 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. O zakresie obowiązku alimentacyjnego decydują w każdym razie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 kro). Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od różnych okoliczności natury społecznej i gospodarczej w których osoba uprawniona się znajduje. Zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Dopiero na tym tle można określić potrzeby życiowe, materialne i intelektualne uprawnionego (uzasadnienie do tezy IV uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1987r., II CZP 91/86).

Potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego ulegają zmianie, tym samym może ulegać zmianie wysokość alimentów. Dlatego też w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego (art. 138 kro). Dla stwierdzenia czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu wyżej wskazanego przepisu, należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i możliwości mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które
w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego. Zmiana orzeczenia dopuszczalna jest tylko w razie zmiany stosunków, powstałych po jego wydaniu, a jej ustalenie następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami uprzednio istniejącymi (uzasadnienie to tezy VII uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1987r., II CZP 91/86). Przez zmianę stosunków w rozumieniu art. 138 kro rozumie się więc istotne zmniejszenie lub zwiększenie możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego albo też istotne zwiększenie lub zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (tak np. T. Domińczyk, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz pod red. K. Piaseckiego, LexisNexis 2005 str. 839).

Zdaniem Sądu od czasu wydania orzeczenia przez Sąd Rejonowy w Otwocku w sprawie sygn. III Rc 369/15 nie doszło do istotnej zmiany możliwości zarobkowych zarówno I. S. (1) jak i powoda. Powyższa ocena możliwości zarobkowych (rozumianych jako środki pieniężne, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności, stosownie do swych sił umysłowych i fizycznych (tak np. uchwała pełnego składu (...) – Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, nr 4, poz. 42, wyrok SN z dnia 22 czerwca 2007 r., II UK 229/06, LEX nr 422753)) przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych wynika z faktu, iż zarówno w czasie orzekania w sprawie sygn. III RC 369/15 jak i w chwili obecnej możliwości zarobkowe I. S. (1) należy uznać za bardzo ograniczone – poprzednio z uwagi na fakt, iż znajdowała się w ciąży, obecnie zaś z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad półtorarocznym synem. Z kolei odnosząc się do możliwości zarobkowych powoda wskazać należy, iż obecnie jest on zatrudniony w tej samej firmie co w czasie orzekania w sprawie sygn. III RC 369/15, na tym samym stanowisku oraz osiąga zbliżone wynagrodzenie.

Zauważyć przy tym należy, iż od czasu orzekania w sprawie sygn. III RC 369/15 zarówno I. S. (1) jak i P. P. (1) urodziło się kolejne dziecko, tak więc ich usprawiedliwione wydatki wzrosły.

Jednocześnie zdaniem Sądu od czasu poprzedniego orzeczenia w sprawie alimentów należnych małoletnim pozwanym jedynie w niewielkim zakresie zwiększyły się koszty zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb K. P.. O ile poprzednio na zaspokojenie tych potrzeb potrzebna była kwota ok. 600 zł miesięcznie, to w chwili obecnej (mając na uwadze ustalony w toku postępowania stan faktyczny oraz doświadczenie życiowe) kwota potrzebna na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb K. P. (na którą składają się koszty wyżywienia małoletniego, jego ubrania, edukacji (w tym wyprawki szkolnej), wypoczynku, rozrywki, zapewnienia mu odpowiedniego mieszkania) wynosi w ocenie Sądu około 650 zł miesięcznie. Niewielki wzrost kosztów zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małoletniego wiąże się przede wszystkim z faktem, iż z uwagi na pewną inflację zwiększyły się koszty zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych K. P. (ogrzewania) oraz koszty jego wyżywienia w domu.

W ocenie Sądu od czasu poprzedniego orzeczenia w sprawie alimentów należnych małoletnim pozwanym zmniejszyły się natomiast ponoszone przez I. S. (1) (a wynoszące wówczas ok. 650 zł miesięcznie) koszty zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb P. P. (3), co spowodowane zostało faktem umieszczenia małoletniego (na początku września 2017 r.) w (...) Ośrodku (...), co skutkuje tym, iż I. S. (1) nie pokrywa już kosztów wyżywienia małoletniego. Nadto zauważyć również należy, iż w wyniku umieszczenia P. P. (3) w MOW zdecydowanemu ograniczeniu uległy również osobiste starania I. S. (1) o wychowanie P. P. (3).

W tej sytuacji, mając na uwadze, iż kolejne dziecko urodziło się obojgu rodzicom małoletnich pozwanych, jak również zważywszy na aktualne koszty utrzymania K. P., okoliczność, iż P. P. (1) nie angażuje się w jego wychowanie, jak również fakt, iż P. P. (3) na początku września 2017 r. został umieszczony w MOW, Sąd oddalił w całości powództwo przeciwko K. P. o obniżenie alimentów, zaś alimenty należne P. P. (3) z dniem 1 września 2017 r. obniżył do kwoty żądanej w pozwie, tj. do kwoty po 250 zł miesięcznie.

Orzekając w niniejszej sprawie Sąd miał na względzie, iż konieczność spłaty zadłużenia alimentacyjnego nie może w ocenie Sądu skutkować uznaniem, że P. P. (1) ma ograniczone możliwości zarobkowe. Uznanie, iż zaległości powstałe wskutek niewywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego zmniejszają możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej do łożenia alimentów skutkowałoby premiowaniem osób nie wywiązujących się ze swoich obowiązków alimentacyjnych, które nie wykorzystując swoich możliwości zarobkowych i nie płacąc alimentów mogłyby jednocześnie liczyć, dzięki powstającemu zadłużeniu, na ograniczenie w przyszłości zakresu obowiązku alimentacyjnego.

Dokonując oceny zasadności powództwa Sąd miał również na uwadze, że zgodnie z art. 135 § 3 kro świadczenia z pomocy społecznej (takie jak np. opłacanie przez (...) w O. części kosztów wyżywienia K. P. w (...)), jak również świadczenia wychowawcze (500+) nie wpływają na zakres obowiązku alimentacyjnego.

O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd orzekł na podstawie art. 333 § 1 pkt. 1 kpc, zaś o nieuiszczonych kosztach sądowych na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 102 kpc.