Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 czerwca 2017 roku

Sąd Rejonowy w Łowiczu w Wydziale III Rodzinnym i Nieletnich

w składzie:

Przewodnicząca: SSR Honorata Wójcik

Protokolant: sekr. sąd. Barbara Salamondra

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 maja 2017 roku

sprawy z powództwa A. K. (1)

przeciwko A. K. (2) reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową M. K.

o obniżenie alimentów

1.  obniża alimenty zasądzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 16 lutego 2016 roku w sprawie IC 2668/14 z kwoty po 700 (siedemset) złotych miesięcznie do kwoty po 300 (trzysta) złotych miesięcznie;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  nie obciąża stron kosztami postępowania, które znosi wzajemnie między stronami.

Sygn. akt III RC 43/17

UZASADNIENIE

Powód A. K. (1) reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w pozwie z dnia 20 marca 2017 roku (data wpływu do sądu) skierowanym przeciwko pozwanej A. K. (2) wniósł o obniżenie alimentów płatnych na rzecz pozwanej z kwoty po 700 zł do kwoty po 350 zł. Powód podniósł, iż od momentu kiedy Sąd ostatnio orzekał o wysokości alimentów na rzecz pozwanej nastąpiła istotna zmiana stosunków po stronie powoda, tj. zmniejszyły się jego możliwości zarobkowe z uwagi na chorobę psychiczną w postaci schizofrenii paranoidalnej. W związku z problemami psychicznymi przebywał dwukrotnie w szpitalu i utrzymywał się z zasiłku chorobowego z KRUS. Aktualny stan zdrowia powoda uniemożliwia mu podjęcie pracy zarobkowej, pozostaje na utrzymaniu rodziców (pozew – k. 2 - 5).

W odpowiedzi na pozew przedstawicielka ustawowa małoletniej A. M. K. wniosła o oddalenie powództwa z uwagi na fakt z uwagi na wzrastające wraz z wiekiem potrzeby małoletniej, brak utrzymywania kontaktów pozwanego z córką oraz jej koszty leczenia w okresie jesienno - zimowym. A. K. (2) często choruje, potrzebuje konsultacji prywatnych, leczy się ortodontycznie i u stomatologa. Jednocześnie wskazała, iż powód nadal trudni się handlem produktami rolniczymi na targowisku w S. (odpowiedź na pozew – k. 30 - 34).

Na rozprawie z dnia 25 maja 2017 r. pełnomocnik powoda zmodyfikował stanowisko i wniósł o zmianę wyroku Sądu Okręgowego w Płocku przez obniżenie zasądzonych na rzecz małoletniej A. K. (2) alimentów do kwoty po 200 złotych miesięcznie. Przedstawicielka ustawowa pozwanej podtrzymała zajmowane stanowisko (elektroniczny protokół z rozprawy, czas: 00:01:37 – k. 56).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana A. K. (2) urodzona dnia (...) jest córką powoda A. K. (1) i M. K.. A. K. (1) i M. K. są po rozwodzie, nie mieszkają razem.

(okoliczności bezsporne)

Wyrokiem z dnia 16 lutego 2016 roku wydanym w sprawie sygn. akt I C 2668/14 Sąd Okręgowy w Płocku w I Wydziale cywilnym orzekając rozwód małżeństwa A. K. (1) i M. K., zasądził od powoda na rzecz jego małoletniej córki A. K. (2) alimenty w kwocie po 700 zł miesięcznie płatne do rąk matki dziecka M. K. z góry do 10 – go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 16.02.2016 r. z załączonych akt sprawy I C 2668/14 – k. 171)

Gdy Sąd ostatnio orzekał o wysokości alimentów od powoda na rzecz pozwanej w lutym 2016 roku, A. K. (2) miała 8 lat była uczennicą klasy I szkoły podstawowej w D.. Mieszkała z matką M. K. w domu dziadków macierzystych. W domu tym oprócz dziadków mieszkają także siostry przedstawicielki ustawowej małoletniej z rodzinami. Małoletnia pozwana wraz z matką miała do dyspozycji pokój z kuchnia oraz łazienkę z ubikacją, planowała przystosowanie kolejnego pomieszczenia na pokój dla A.. M. K. pracowała i zarabiała 1.450 zł netto miesięcznie, jako kasjer – sprzedawca w sklepie sieci Biedronka. Przedstawicielka ustawowa powódki miała zainstalowany oddzielny licznik na energię elektryczną, za wodę płaciła 50 zł kwartalnie, dokładała do zakupu opału w. 100 zł płaciła za Internet i komórkę. Strony uzgodniły, że A. K. (1) będzie łożył 700 złotych tytułem alimentów celem zaspokajania potrzeb małoletniej córki A..

Powód A. K. (1) od 15 lat był rolnikiem, prowadził gospodarstwo rolne o pow. 1,12 ha. Ponadto prowadził stoisko handlowe na targowicy miejskiej w S.. Uzyskiwał wówczas dochód około 1.500 złotych netto tygodniowo. Był ubezpieczony w KRUS.

(dowód: dokumenty z załączonych akt sprawy I C 2668/14 )

Obecnie A. K. (2) ma 9 la, jest uczennicą klasy (...) Szkoły Podstawowej w D.. Koszty jej utrzymania wynoszą około 1 000 złotych miesięcznie, na które składają się następujące wydatki 350 zł – wyżywienie, 100 zł – ubranie, 150 zł – koszty związane z utrzymaniem mieszkania, 50 zł – środki chemiczne i kosmetyczne, 50 zł – leki, 100 zł – usługi ortodontyczne i stomatologiczne, 50 zł – koszty związane z edukacją, 50 zł – kino, książki, 100 zł - Internet.

Pozwana ma aparat ortodontyczny, chodzi co miesiąc na wizyty kontrolne do ortodonty, których koszt wynosi 40 złotych. W okresie jesienno – zimowym często choruje. Małoletnie spożywa obiady w szkole, za które opłata wynosi około 54 złote. M. K. urządziła córce pokój z pieniędzy uzyskanych za zaległe alimenty od powoda.

Powód nie utrzymuje kontaktu z pozwaną.

(dowód: zeznania przedstawicielki ustawowej elektroniczny protokół rozprawy z dnia 25 maja 2017 r. czas: 00:04:19 – k. 56v; opinia wychowawcy o pozwanej – k. 41; paragony i F. Vat – k. 64 - 82)

M. K. matka pozwanej ma 35 lat, z zawodu jest technikiem hotelarzem, pracuje na umowę zlecenie z wynagrodzeniem 9,43 złotych za godzinę. Zarabia około 1.325 zł netto. Otrzymuje świadczenie z programu „500+” oraz zasiłek rodzinny w wysokości 124 zł. W opiece nad córką pomaga jej matka. Nadal wraz z małoletnią zajmuje mieszkanie w domu swoich rodziców, którego miesięczny koszt utrzymania wynosi 300 złotych. W utrzymaniu małoletniej pozwanej pomagali jej rodzice. M. K. spłaca dwa kredyty: na kwotę 14 649,89 zł oraz 1 828,99 zł.

(dowód: zeznania przedstawicielki ustawowej elektroniczny protokół rozprawy z dnia 25 maja 2017 r. czas: 00:04:19 – k. 56v; zeznania świadka J. W. elektroniczny protokół rozprawy z dnia 25 maja 2017 r. czas: 00:38:46 – k. 58, zeznania świadka J. K. elektroniczny protokół rozprawy z dnia 25 maja 2017 r. czas: 00:48:26 – k. 58v; zaświadczenie o wynagrodzeniu 40)

Powód A. K. (1), ma 35 lata, jest rolnikiem. Od 2016 roku leczy się psychiatrycznie na schizofrenię paranoidalną, jest na zasiłku chorobowym z KRUS w wysokości 10 złotych dziennie, co daje kwotę 300 złotych miesięcznie. W okresie od 12.01.2016 r. do 01.02.2016 r. przebywał w Szpitalu (...) w S.. Kolejny raz był hospitalizowany w okresie od 14.10.2016 r. do 14.12.2016 r. Obecnie także przebywa w szpitalu od 4.04.2017r., w związku z podjętą próbą samobójczą.

Powód nie wynajmuje już stoiska handlowego na targowisku w S.. Umowa najmu z (...) została rozwiązana z dniem 31 stycznia 2017 r., na skutek wypowiedzenia przez powoda. Zdarza się, że pomaga swoim rodzicom w prowadzeniu stoiska handlowego na targowicy w S. w zamian za ponoszenie przez rodziców kosztów jego utrzymania (wyżywienia, mieszkania, leczenia).

W 2016 roku zapłacił w pełnej wysokości dwie raty alimentacyjne, kolejne w kwotach po 150 złotych. Toczyła się przeciwko niemu egzekucja, którą prowadził Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Sochaczewie J. J. pod sygn. akt Kmp 2/17.

Lekarz orzecznik KRUS w decyzji z dnia 4 maja 2017 r. stwierdził, że powód jest nadal czasowo niezdolny do pracy i rokuje, e w wyniku dalszego leczenia oraz rehabilitacji leczniczej uzyska zdolność do pracy do dnia 6 kwietnia 2018 r.

(dowód: zaświadczenie z (...) – k. 47, 48, zaświadczenie z KRUS – k. 10, zaświadczenie lekarskie – k. 11, karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 12 – 15, historia choroby i zdrowia – k. 16, 17; pismo od komornika sadowego – k. 18, 19, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji – k. 20 – 24; zaświadczenie lekarskie – k. 52, 54; potwierdzenie przyjęcia do szpitala – k. 53; wypis z treści przeczenia lekarza orzecznika KRUS – k. 55; zdjęcia – k. 36; zeznania świadka M. K. elektroniczny protokół rozprawy z dnia 25 maja 2017 r. czas: 00:20:53 – k. 57; zeznania świadka A. K. (3) elektroniczny protokół rozprawy z dnia 25 maja 2017 r. czas: 00:31:39 – k. 57v)

Sąd uznał za wiarygodny zebrany w sprawie materiał dowodowy i oparł się na nim, dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Nie budzą wątpliwości Sądu co do wiarygodności dowody z dokumentów urzędowych i prywatnych, które nie były kwestionowane przez strony i potwierdzają przedstawiane przez nie fakty, jak również dowody z zeznań stron.

Sąd obdarzył przymiotem wiarygodności zeznania świadków M. K. i A. K. (3). Zeznania te potwierdzone zostały dowodami z dokumentów, ponadto są one spójne i logiczne.

Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom przedstawicielki ustawowej małoletniej pozwanej oraz świadków J. W. i J. K. co do wysokości kosztów utrzymania małoletniej A. ponad kwotę 1 000 złotych. W pierwszym piśmie złożonym do akt niniejszego postępowania M. K. określiła koszty utrzymania córki na kwotę 1 000 złotych, która to kwota odpowiada stopie życiowej przedstawicielki ustawowej. M. K. zarabia około 1 350 złotych, otrzymuje z pomocy społecznej kwotę 624 zł. Łącznie ma do swojej dyspozycji około 2 000 złotych, z czego biorąc pod uwagę zasady współżycia społecznego i doświadczenie życiowe, na potrzeby małoletniej przeznacza połowę. M. K. podkreślała bowiem, że powód nie łożył na utrzymanie małoletnie a zaległe alimenty przeznaczyła na urządzenie córce pokoju.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne w części, to jest w zakresie żądania obniżenia alimentów płatnych od powoda A. K. (1) na rzecz jego małoletniej córki A. K. (2) z kwoty po 700 złotych miesięcznie do kwoty po 300 złotych miesięcznie, w pozostałym zakresie zostało oddalone.

W myśl art. 138 k.r.o., w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumieć należy istotne zwiększenie możliwości zarobkowych lub majątkowych zobowiązanego do alimentacji, istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub istotne zmniejszenie się możliwości zaspokajania potrzeb własnymi siłami (T. Domińczyk [w:] K. Piasecki (red.) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2009, s. 998).

Zgodnie bowiem z treścią art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, a wykonywanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, może polegać także, w całości lub
w części, na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie (art. 135 § 2 k.r.o.).

Zakres potrzeb dziecka, których zaspokajanie jest obowiązkiem obojga rodziców, ustanawia przepis art. 96 k.r.o. W związku z powyższym, rodzice zobowiązani są zapewnić dzieciom, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie, zaspokojenie potrzeb w zakresie wyżywienia, odzieży, środków higieny oraz leczenia. Należy podkreślić, iż rodzice mogą być zwolnieni od świadczeń alimentacyjnych w stosunku do dziecka tylko wtedy, gdy dziecko posiada własny majątek, a dochody z tego majątku wystarczają na całkowite pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. We wszelkich innych wypadkach na rodzicach ciąży stanowczy obowiązek utrzymania dziecka, ograniczony tylko ich możliwościami zarobkowymi i majątkowymi.

Na podkreślenie zasługuje to, iż zakres świadczeń alimentacyjnych jest podwójnie uzależniony. Z jednej strony zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej strony od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Przez możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego należy rozumieć te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Sąd, orzekając o wysokości świadczeń alimentacyjnych, bierze pod uwagę nie tylko dochody realnie osiągane przez zobowiązanego do świadczeń alimentacyjnych, ale także jego potencjalne możliwości zarobkowe i majątkowe, to jest dochody i majątek, jakie zobowiązany mógłby osiągnąć przy pełnym wykorzystaniu swoich kwalifikacji zawodowych, wykształcenia, doświadczenia zawodowego, uwzględniając stan zdrowia i wiek zobowiązanego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, nr 4, poz. 42).

Przy ocenie możliwości zarobkowych zobowiązanego uwzględnia się wynagrodzenie ustalone na zasadach określonych w przepisach art. 77 ¹ -77 ⁵ i 78 KP wraz z uzupełniającymi je składnikami, jak premie oraz różnego rodzaju dodatki do płac (por. J. Skoczyński, [w:] M. Gersdorf, K. Rączka, J. Skoczyński, Kodeks pracy. Komentarz, red. Z. Salwa, Warszawa 2002, s. 299; K Rączka, [w:] M. Gersdorf, K. Rączka, M. Raczkowski, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2012, s. 508 i nast.). Na równi z wynagrodzeniem za pracę traktuje się uzyskiwanie przez zobowiązanego świadczenia z innych tytułów, w szczególności emeryturę, rentę inwalidzką, rentę odszkodowawczą, zasiłki z ubezpieczenia społecznego za czas niemożności pełnienia pracy, stypendia itp. Przy ocenie możliwości majątkowych zobowiązanego bierze się pod uwagę przede wszystkim dochody, jakie z jego majątku można osiągnąć przy stosowaniu zasad prawidłowej gospodarki, w szczególności wartość pożytków naturalnych i pożytków cywilnych (art. 53-54 KC).

Osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, zwłaszcza obowiązek względem swych dzieci niezdolnych jeszcze do samodzielnego utrzymania się, powinna w pełni wykorzystywać swe siły, kwalifikacje i uzdolnienia w celu uzyskiwania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb osób uprawnionych do alimentacji. Jeżeli zobowiązany nie wykorzystuje posiadanych możliwości i w celu uchylenia się od świadczeń alimentacyjnych lub wskutek innych zawinionych przyczyn nie podejmuje pracy, odpowiedniej do przygotowania zawodowego, warunków zdrowotnych oraz realnie istniejących możliwości w rejonie jego zamieszkania, jego możliwości zarobkowe ocenia się według zarobków, jakie osiągnąłby, gdyby podjął stosowne zatrudnienie. Podobnie jest wtedy, gdy wysokość zarobków zobowiązanego z podanych wyżej przyczyn rażąco odbiega od realnie istniejących możliwości zarobkowych (por. nadal aktualne orz. SN z 9.1.1959 r., III CR 212/58, OSN 1960, Nr 2, poz. 48).

W spornej kwestii, czy przy ocenie możliwości majątkowych zobowiązanego uwzględnia się również substancję jego majątku, przekonywający wydaje się ten spośród wypowiadanych w doktrynie poglądów, według którego odpowiedź zależy od całokształtu okoliczności sprawy, a zwłaszcza od rodzaju majątku. Tak więc nie można wymagać, aby zobowiązany w celu zaspokojenia roszczeń alimentacyjnych zbył gospodarstwo rolne lub zakład rzemieślniczy albo inny przedmiot majątkowy, stanowiące źródło jego dochodów przeznaczonych m.in. na alimentację. Natomiast za uzasadniony można uznać obowiązek zbycia rzeczy wartościowych, np. biżuterii lub cennego obrazu (por. J. Gwiazdomorski, „Alimentacyjny” obowiązek między małżonkami, Warszawa 1970, s. 35). Kryterium ocenne, pomocne w rozstrzygnięciu poszczególnych sporów, stanowią zasady współżycia społecznego oraz ocena celowości zbycia poszczególnych przedmiotów z punktu widzenia gospodarczego (tak B. Dobrzański, [w:] Komentarz KRO, 1975, s. 795). Nie bez wpływu na sposób rozstrzygnięcia może być także i to, czy uprawnionemu przysługuje prawo do równej stopy życiowej z zobowiązanym. W świetle przytoczonych kryteriów można uznać, że w każdym razie nie wchodzi w rachubę zużycie substancji takich przedmiotów, jak dom lub lokal służący zaspokojeniu potrzeb zobowiązanego i członków jego rodziny, urządzenia domowe itp.

W niniejszej sprawie Sąd doszedł do wniosku, iż zasadnym jest obniżenie alimentów płatnych od powoda A. K. (1) na rzecz jego małoletniej córki A. K. (2) z kwoty po 700 złotych miesięcznie do kwoty po 300 złotych miesięcznie.

Od chwili, kiedy ostatnio była ustalona wysokość alimentów od powoda na rzecz pozwanej, to jest od momentu wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w Płocku w I Wydziale Cywilnym w sprawie I C 2668/14, upłynął rok i 4 miesiące. Od tamtej pory uległa zmianie wyłącznie sytuacja powoda.

Zmieniły się w istotny sposób możliwości zarobkowe powoda. Na początku 2016 roku ujawniły się problemy psychiczne powoda. W okresie od 12 stycznia 2016 roku do 1 lutego 2016 roku po prac pierwszy przebywał w Szpitalu (...) w S.. Wówczas to zdiagnozowano u niego ostre wielopostaciowe zaburzenia psychiczne. Stan zdrowia powoda znacznie pogorszył się pod koniec ubiegłego roku. Po raz kolejne przebywał w szpitalu od 14 października 2016 roku do 14 grudnia 2016 roku, wówczas zdiagnozowano u niego schizofrenię paranoidalną, wymagającą stałego systematycznego leczenia i kontroli. W związku z chorobą od 31 stycznia 2017 r. nie prowadzi już stoiska handlowego na targowicy miejskiej w S.. W okresach od 12 stycznia 2016 r. do 30 kwietnia 2016 r. oraz od 14 października 2016 r. do 6 lutego 2017 r. pobierał zasiłek chorobowy w KRUS w łącznej kwocie 2 200 złotych. Obecnie od 4 kwietnia 2017 r. ponownie przebywa w szpitalu. Po wizycie przedstawicielki ustawowej małoletnie na targowicy miejskiej w S. i wykonaniu zdjęć pracującego powoda, podjął on próbę samobójczą i trafił tego dnia, tj. 4 kwietnia 2017 r. do Szpitala (...) w W. na oddział toksykologii, od dnia 24 kwietnia 2017 r. przebywa w Szpitalu (...) w S. na oddziale psychiatrycznym. Z dnia 4 maja 2017 roku pochodzi orzeczenie Lekarza Rzeczoznawcy KRUS potwierdzające czasową niezdolność do pracy powoda. Powód otrzymuje obecnie zasiłek chorobowy w wysokości 10 zł dziennie, tj. około 300 złotych miesięcznie. Kwota ta określa obecnie jego możliwości zarobkowe.

Sąd nie neguje zebranych przed przedstawicielkę ustawową dowodów w postaci zdjęć z targowiska miejskiego w S.. Zatem biorąc pod uwagę fakt, że w okresie lepszego samopoczucia po opuszczeniu szpitala powód podejmuje dorywczą pracę u swoich rodziców, a raczej pomaga rodzicom w prowadzeniu działalności handlowej, wobec ponoszenia przez nich kosztów jego utrzymania w całości (wyżywienie, mieszkanie, leczenie).

Biorą pod uwagę zasadę równej stopy życiowej stosowanej do stosunków pomiędzy rodzicami i dziećmi warto wskazać, że powód utrzymuje się z zasiłku chorobowego w wysokości 300 złotych, zaś potrzeby małoletniej pozwanej zaspokajane są na poziomie co najmniej 1 000 złotych miesięcznie. Zarówno pozwana korzysta przy tym ze wsparcia państwa oraz samorządu w ramach pomocy społecznej. Powód korzysta ze wsparcia rodziców.

Mając na uwadze powyższe ustalenia i rozważania, Sąd uznał, że zasadnym jest obniżenie alimentów zasądzonych wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 16 lutego 2013 w sprawie I C 2668/14 od powoda A. K. (1) na rzecz jego córki A. K. (2) z kwoty po 700 złotych do kwoty po 300 zł miesięcznie płatne z góry do dnia 10 – go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat do rąk M. K..

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. z uwagi na sytuację finansową i majątkową pozwanej i ustawowe zwolnienie z kosztów sądowych, Sąd wzajemnie zniósł koszty postępowania między stronami w sprawie.