Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lipca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 lipca 2013 roku

sprawy z wniosku Gminy S.

z udziałem Skarbu Państwa - Starostwa Powiatowego w P.

o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie, na skutek skargi A. F. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 23 listopada 2011 r. w sprawie sygn. akt I Ns 181/11 w zakresie działek nr (...) położonych w S.

na skutek apelacji wnioskodawcy Gminy S.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 26 kwietnia 2013 roku, sygn. akt I Ns 529/12

postanawia: oddalić apelację i ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt: II Ca 419/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. sprawę z wniosku Gminy S. z udziałem Skarbu Państwa - Starostwa Powiatowego w P. o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości na skutek skargi A. F. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 23 listopada 2011 r. w sprawie Ns 181/11 w zakresie działek nr (...)i(...) położonych w S. postanowił zmienić zaskarżone postanowienie i oddalić wniosek w zakresie zasiedzenia działek nr (...) i (...) o powierzchni łącznej 0,2108 ha położonych w S.; nie obciążył stron postępowania nieuiszczoną opłatą od skargi w kwocie 2.000,00 zł i ustalił, iż ponosi ją Skarb Państwa - Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. oraz ustalił, iż każdy uczestnik ponosi koszty swego udziału w sprawie.

Podstawą powyższego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego:

Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim postanowieniem z dnia 23 listopada 2011 roku w sprawie sygn. akt I Ns 181/11 stwierdził m. in.: że Gmina S. nabyła przez zasiedzenie z dniem 27 maja 2010 roku nieruchomości położone w S. oznaczonych ewidencyjnie numerami działek (...) o pow. 0,2025 ha oraz (...)o pow. 0,0083 ha. O postępowaniu nie został poinformowany skarżący A. R., który nie brał w nim udziału.

Aktem notarialnym z dnia 12 kwietnia 1947 roku J. F., W. K., I. K., K. K., P. K., A. K., E. K. zawarli umowę spółki w celu prowadzenia przedsiębiorstwa pod firmą(...) w S.. Spółka miała być prowadzona pod firmą (...) w S..

Postanowieniem Głównej Komisji (...) d/s (...)z dnia 30 marca 1951 r.; Zarządzeniem Prezesa Centralnego Urzędu (...)z dnia 29 czerwca 1951 r. w sprawie ustanowienia przymusowego zarządu państwowego nad przedsiębiorstwem: (...)w S.oraz Orzeczeniem Ministra Przemysłu Lekkiego z dnia 7 sierpnia 1951 r. o przejęciu na własność Państwa przedsiębiorstwa pn. (...)w S.w dniu 12 kwietnia 1951 r. protokołem zdawczo-odbiorczym pozbawiono J. F., oraz innych członków jej rodziny prawa do rozporządzania ich własnością.

W 1958 r. po uchwaleniu Ustawy o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym, J. F. ponownie wystąpiła z prośbą o zwrot "niektórych składników majątkowych zbędnych dla utrzymania w ruchu przejętego przedsiębiorstwa", a zwłaszcza "Placu 1/2 morgi - działki budowlanej, poza ogrodzeniem pieca W., będącą osobistą własnością właścicieli". Plac ten to działka obecnie zaewidencjonowana pod nr (...).

W orzeczeniu Ministra Finansów i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 31.03.1970 r., wymieniono poszczególne nieruchomości, zapisane w księgach wieczystych, jako mienie należące do przedsiębiorstwa (...), które przeszło na własność Państwa w całości, w tym również działki (...) i (...) wyżej opisane.

Z opracowania geodety biegłego sądowego i rzeczoznawcy K. H., opatrzonego pieczęcią Wydziału (...)Urzędu Wojewódzkiego w P. wynika, że w roku 1994 władającym działkami (...) i (...) jest Kombinat (...) w D.. Wskazano też w nim, że według ksiąg hipotecznych działka nr (...) stanowi własność W., I. i K. K. w 5/8 części, oraz P. K., A. K. oraz E. K. każdy po 1/8 części.

W opracowaniu (...) Przedsiębiorstwa (...) w Ł., z 18 sierpnia 1997 r., działającego na zlecenie Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa wskazano, że "Kombinat(...)" w S. posiada nieruchomość położoną w S. obr. (...), składającą się m.in. z działek nr (...), (...)."

Na wniosek J. K. z dnia 18.02.1991 r. oraz na wniosek W. B. z dnia 16.12.1991 r. o odzyskanie przejętego przez Państwo mienia, jak również na wniosek z dnia 10.04.1992 r. Ministerstwo Przemysłu i Handlu zawiadomiło strony, w tym Gminę S., o wszczęciu postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji nacjonalizacyjnych.

Postępowanie przeprowadzone przez Ministra Gospodarki zakończyło się wydaniem decyzji w dniu 30 grudnia 1998 r., Wskazano w niej, że przedmiotowe nieruchomości wymienione są jako część majątku właścicieli firmy (...). Decyzją tą stwierdzono nieważność orzeczenia Ministra Przemysłu Lekkiego z dnia 7 sierpnia 1951 roku o przejęciu na własność Państwa przedsiębiorstwa pn. (...) w S. w części dotyczącej nieruchomości oznaczonych nr: (...). Zaskarżonej przez Gminę S. 17.01.1999 r., następnie utrzymanej w mocy 24.03.1999 r., po czym ponownie zaskarżonej przez Gminę do NSA 27.04.1999 r. Wyrokiem z dnia 11.09.2002 r. NSA umorzył postępowania i oddalił skargę.

Decyzją z dnia 29 kwietnia 2009 roku znak: (...)Minister Gospodarki odmówił przyznania odszkodowania za szkodę powstałą na skutek wydania wadliwych decyzji administracyjnych na podstawie, których na własność Państwa przejęte zostało przedsiębiorstwo pn (...)w S., ul. (...) - co zostało stwierdzone decyzjami „nieważnościowymi" Ministra Gospodarki z dnia 30 grudnia 1998 roku znak: (...)i 24 marca 1999 roku znak: (...).

Natomiast postanowieniem z dnia 16 czerwca 2011r. Minister Infrastruktury w sprawie (...)zawiesił z urzędu postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności orzeczenia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 31 marca 1970r. nr (...).

Zgodnie z zapisem w operacie ewidencji gruntów z 1967 roku do nieruchomości położonej w m. S. oznaczonej nr działki (...) jako osoba władająca gruntem wpisane były (...) Zakłady (...) w S.. W wyniku odnowienia ewidencji gruntów dokonanej w 1986 roku dla m. S. numeracja działek uległa zmianie i tak działce (...) odpowiadają w aktualnej ewidencji gruntów działki nr (...)i (...). W aktualnym operacie ewidencji gruntów i budynków do przedmiotowych nieruchomości jako właściciel wpisana jest Gmina S.. (...) te posiadają założoną księgę wieczystą nr (...).

W dniu 20 lutego 1977 roku została zawarta umowa najmu pomiędzy Zakładami (...) w S. a J. O. dotycząca lokalu mieszkalnego przy ul. (...). W dniu 4 listopada 1989 roku (...) w S. zawiadamia J. O. o aktualnych stawkach czynszu za wynajmowane mieszkanie. W 1992 r., Gmina S. zawarła umowę najmu lokalu mieszkalnego z J. O., lokatorem mieszkania w budynku przy ul. (...). W dniu 9 marca 1992 roku Gmina S. zawarła z M. G. umowę zlecenia, w której zobowiązał się on do wykonywania czynności związanych z prowadzeniem (...) Domu Kultury w S..

Skarżący A. F. jest współwłaścicielem wskazanych nieruchomości jako spadkobierca swej matki - J. F. . J. F. zmarła w 1970 r. Starała się, żeby zwrócono jej chociaż te składniki majątkowe, których państwo nie używało, ale odmówiono jej. Zwracała się do poszczególnych jednostek, które były władne wydać jakiekolwiek decyzje w tym zakresie. W. B. - siostra skarżącego w 1978 również zwracała się o wydanie tej nieruchomości. J. K.współwłaściciel tej nieruchomości również zwracał się do Ministerstwa. Po wydaniu przez Ministra Gospodarki decyzji w 1998 r., została ona zaskarżona przez gminę. Minister utrzymał tę decyzję w mocy. Aktualnie toczy się postępowanie w sprawie unieważnienia decyzji Ministra Finansów i Przemysłu Materiałów Budowalnych z 31 marca 1970 roku stwierdzającej przejście na własność Państwa przedsiębiorstwa (...)w S.. Na przedmiotowej nieruchomości znajduje się Dom Kultury oraz budynek mieszkalny, w który mieszkają osoby prywatne.

Postanowieniem z dnia 9 września 1992 roku Sąd Rejonowy w Łodzi w sprawie sygn. akt IV Ns II 733/92 stwierdził, że spadek po K. K. na podstawie ustawy nabyli J. F. w 1/4 części, oraz A. M., I. R., W. B., A. F. po 3/16 części spadku każde z nich. Stwierdził również, że spadek po J. F. na podstawie ustawy nabyli: T. F. w l/4 części, oraz A. M., I. R., W. B., A. F. po 3/16 części spadku każde z nich.

W ocenie Sądu Rejonowego skarga jest zasadna.

A. F. nie był uczestnikiem postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim pod sygn. akt I Ns 181/11 o zasiedzenie nieruchomości. W wyniku zapadłego postanowienia naruszone zostały jego prawa, poprzez pozbawienie go jako spadkobiercy po prawowitych właścicielach jego własności.

Dlatego też postępowanie, dotknięte jest nieważnością, bowiem narusza jego prawa w myśl art. 524 § 2 k.p.c.

Skarżący dowiedział się o zapadłym orzeczeniu 17 stycznia 2012, skargę złożył 11 kwietnia 2012 roku, wobec tego została ona złożona w terminie i jako taka podlegała rozpoznaniu przez Sąd.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że zarówno skarżący jak i jego poprzednicy prawni wielokrotnie podejmowali próby odzyskania zagrabionego majątku. Dlatego też powinni oni zostać wezwani do udziału w sprawie w charakterze uczestników ponieważ rozstrzygnięcie miało istotny wpływ na sferę ich praw.

Podejmowane przez skarżącego i jego rodzinę działania wskazują na to, że dążyli oni do odzyskania zajętych nieruchomości, a jedynie władcze działania państwa im to uniemożliwiały.

Zgodnie z treścią art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Natomiast § 2 tego artykułu stanowi, że po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

W tym stanie rzeczy przyjmując za zasadne zastosowanie zasady z art. 121 pkt 4 k.c. ewentualny bieg zasiedzenia mógł nastąpić po 1989r. czyli najwcześniej zakończyłby się w roku 2019. Tak więc żądanie jest przedwczesne.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe spowodowało, iż w ocenie Sądu Rejonowego wnioskodawca nie wykazał, iż był samoistnym posiadaczem działki (...) o pow. 0,2025 ha oraz (...) o pow. 0,0083 ha, położonych w obr. (...) w S. przez okres wymagany do zasiedzenia.

Z tych wszystkich względów wniosek podlega oddaleniu na podstawie przepisu art. 172 § 2 k.c., gdyż w dacie wydania orzeczenia nie upłynął trzydziestoletni okres posiadania konieczny do nabycia przez Gminę S. nieruchomości objętej wnioskiem.

Mając na uwadze powyższe oraz treść art. 412 k.p.c. Sąd Rejonowy orzekł jak w punkcie pierwszym postanowienia.

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 102 k.p.c.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z treścią art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik postępowania - Gmina S.., zaskarżając je w części dotyczącej zmiany postanowienia Sądu z dnia 23 listopada 2011r. sygn. akt I Ns 181/11 na podstawie, której oddalono wniosek w zakresie zasiedzenia działek nr (...) i (...) o łącznej pow. 0,2108 ha położonych w S..

Uczestnik postępowania zarzucił:

1.  naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 172 k.c. oraz art. 121 pkt 4 k.c., poprzez przyjęcie, że Gmina S. nie wykazała 30-letniego okresu samoistnego posiadania do nabycia własności spornych działek, oraz i to, że w rozpatrywanej sprawie, nastąpiło zawieszenie biegu zasiedzenia, ponieważ z powodu siły wyższej, Wnioskodawca nie mógł dochodzić swoich roszczeń, co do działki nr (...)i nr (...), a ewentualny bieg zasiedzenia mógł nastąpić dopiero po 1989r.

2.  naruszenie przepisów postępowania – art. 227 k.p.c. w związku z art. 233 k.p.c.. tj. brak rozważenia przez Sąd w sposób bezstronny i wszechstronny, dowodów zgłoszonych na okoliczność samoistnego posiadania: zeznań świadka- M. G. odnośnie daty objęcia nieruchomości w samoistne posiadanie przez Gminę, wyjaśnień informacyjnych złożonych do akt sprawy, oceny złożonych dokumentów /umów najmu mieszkania/, informacji ze Starostwa Powiatowego w P. na okoliczność wpisu w ewidencji gruntów jako władającego- (...).

Wskazując na powyższe wnosił o uchylenie zaskarżonej części tego orzeczenia lub jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Piotrkowie Tryb. oraz zasądzenie od Wnioskodawcy na rzecz Gminy S., kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję, wg uznania Sądu.

A. F. uczestnik postępowania wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje apelacja nie jest uzasadniona.

Zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu prawa materialnego tj. art. 172 k.c. oraz art. 121 pkt 4 k.c. nie jest zasadny.

Kwestią władania przez Skarb Państwa bezprawnie przejętym majątkiem zajął się Sąd Najwyższy już w uchwale 7 sędziów z dnia 21 września 1993 r. w sprawie III CZP 72/93, OSNCP 1994, nr 3, poz. 49, kiedy to wyraził pogląd, że do okresu zasiedzenia nieruchomości przez Skarb Państwa nie wlicza się okresu władania przez organy państwowe lub państwowe osoby prawne, wykonywanego w ramach uprawnień Państwa jako podmiotu prawa publicznego, mimo istnienia tytułu własności uznanego następnie za nie istniejący. W uzasadnieniu tej uchwały wskazano, że jeśli objęcie rzeczy we władztwo następuje w ramach wypełniania przez państwo zadań publicznych poza stosunkami cywilnoprawnymi, to nie oznacza to wykonywania posiadania w znaczeniu przyjętym w art. 336 k.c. ( posiadanie samoistne ).

Z prawidłowo poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych znajdujących w potwierdzenie w dowodach z dokumentów w tym decyzji organów państwowych wynika, że sporne działki zostały przejęte przez Państwo w dniu 8 marca 1958 r., przy czym tymczasowy zarząd wobec tych działek przez przedsiębiorstwo państwowe nastąpił jeszcze wcześniej bo w dniu 12 kwietnia 1951 r. Próby odzyskania tych nieruchomości podejmowane przez właścicieli, a później ich następców prawnych były bezskuteczne, gdyż władcze działania państwa im to uniemożliwiły. Fakt władania działkami w imieniu państwa przez Kombinat (...) w S., a później jego następców prawnych jest niesporny.

Obowiązujący do dnia 31 stycznia 1989 r. art. 128 k.c. wyrażający zasadę jednolitego funduszu własności państwowej, uniemożliwiał państwowym osobom prawnym, sprawującym zarząd mieniem państwowym, nabycie jakichkolwiek praw do tego mienia, a zatem w okresie obowiązywania tego przepisu Skarb Państwa, a nie przedsiębiorstwo państwowe, był posiadaczem cudzej nieruchomości. Praktycznie dopiero od chwili tzw. "uwłaszczenia" przedsiębiorstw państwowych, które nastąpiło na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o zmianie u.g.g., przedsiębiorstwa te mogły posiadać nieruchomość we własnym imieniu i na swoją rzecz i nabyć ją przez zasiedzenie (porównaj między innymi uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1991 r. III CZP 38/91, OSNC 1991/10-12, poz. 118).

Jeśli chodzi o zasiedzenie nieruchomości niepaństwowej, to przedsiębiorstwo państwowe , nie mogąc nabyć samo prawa własności, mogło wykonywać w stosunku do tych nieruchomości tylko dzierżenie w imieniu Skarbu Państwa, przy czym posiadaczem samoistnym był Skarb Państwa. Wynika z tego, że Przedsiębiorstwo Państwowe przed 1 lutego 1989 roku mogło wykonywać władztwo mogące doprowadzić do zasiedzenia nieruchomości z tym, że nabycie następowało do jednolitego funduszu własności państwowej.

W niniejszej sprawie uprawnienia Gminy S. wywodzone są od poprzednika prawnego tj. (...) tj. Skarbu Państwa. Nie można wobec tego w/w (...) uważać za posiadacza samoistnego spornych działek.

Zasadnie zatem Sąd Rejonowy wywiódł, że z uwagi na art. 121 pkt 4 k.c. ewentualny bieg zasiedzenia mógł nastąpić dopiero po 1 lutego 1989 r.

Nie jest trafny zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. W tym miejscu przypomnieć należy, że sędziowskiej ocenie dowodów nie można przeciwstawiać własnej oceny, przeciwnie konieczne jest wskazanie, przyczyn dla których ocena dowodów nie spełnia kryteriów art. 233 § 1 k.p.c. Zatem dopóki apelujący nie wykaże istotnych błędów logicznego rozumowania, sprzeczności oceny z doświadczeniem życiowym, braku wszechstronności, które prowadzą do wniosków odmiennych, dopóty nie można uznać, że sąd naruszył w/w przepis. Sąd II instancji dokonując w ramach zarzutów apelacyjnych kontroli w zakresie oceny dowodów przeprowadzonej przez sąd pierwszej instancji, nie ustala prawdziwości faktów, lecz sprawdza, czy granice swobodnej oceny dowodów nie zostały przekroczone. Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 29.03.1999 r., w sprawie III CZP 59/98, OSNC 1999, nr 7-8, poz. 124; podkreślił, że same nawet bardzo poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c. nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska. Zeznania świadka G. odnośnie objęcia nieruchomości przez Gminę S. w świetle poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych nie mogą prowadzić do uwzględnienia wniosku z uwagi na brak upływu terminu 30 letniego posiadania samoistnego.

Z tych względów zarzut apelacji w ocenie Sądu Okręgowego także nie może odnieść zamierzonego skutku.

Ponieważ apelacja nie jest zasadna dlatego i na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

Na oryginale właściwe podpisy