Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Łodzi V Wydział Karny Odwoławczy

Przewodniczący – Sędzia S.O. Piotr Augustyniak

Protokolant st. sekr. sąd. Sylwia Kurek

przy udziale Prokuratora Katarzyny Klimczak

rozpoznał sprawę W. S. i B. S.

oskarżonego o przestępstwo z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. i inne

na skutek zażalenia wniesionego przez obrońcę oskarżonego

na postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 14 września 2017 r. o stwierdzeniu swej niewłaściwości i przekazaniu sprawy Sądowi Okręgowemu w Łodzi do rozpoznania jako właściwemu rzeczowo

na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 2 k.p.k.

postanawia

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi do dalszego prowadzenia.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 14 września 2017 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi na podstawie art. 25 § 1 pkt 1 k.p.k. i art. 35 § 1 k.p.k. uznał się za niewłaściwy i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Łodzi jako właściwemu rzeczowo. Sąd Rejonowy stwierdził, że na skutek wejścia w życie z dniem 13 lipca 2017 r. ustawy z dnia 23 marca 2017 r (Dz. U. poz. 773) czyn zarzucany jednemu z oskarżonych wypełniający znamiona przestępstwa z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.k. w chwili wydania tego postanowienia jest zbrodnią, z uwagi na nowe podwyższone zagrożenie karą. Sąd dostrzega wprawdzie, że do tego czynu z uwagi na treść art. 4 § 1 k.k. będą miały zastosowanie łagodniejsze przepisy obowiązujące w czasie jego popełnienia, ale brak w ustawie nowelizującej zagrożenie karne jakichkolwiek przepisów przejściowych przemawia za uznaniem właściwości rzeczowej Sądu Okręgowego w Łodzi, zgodnie z aktualnym zagrożeniem karnym zarzucanego czynu.

Zażalenie na to postanowienie złożył obrońca oskarżonego i zarzucił obrazę przepisów postępowania art. 25 § 1 k.p.k. i art. 35 § 1 k.p.k. poprzez błędne rozumowanie, polegające na uznaniu czynu zarzucanego oskarżonemu za zbrodnię, choć w treści uzasadnienia sam Sąd I instancji przyznaje, że nowe brzmienie przepisu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.k. nie będzie miało w sprawie zastosowania z uwagi na jednoznaczne brzmienie art. 4 § 1 k.k. Wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie jest zasadne. Skarżący trafnie podniósł, że w rozumowaniu Sądu I instancji pojawia się pewna niekonsekwencja, skoro z jednej strony stwierdza on, że przepis art. 156 § 1 pkt 2 k.p.k. w brzmieniu obowiązującym od dnia 13 lipca 2017 r. nie będzie miał zastosowania do czynu zarzucanego w tej sprawie z uwagi na treść art. 4 § 1 k.k. Co więcej, w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd I instancji trafnie, lecz zbyt skrótowo nadmienia, że „pojawiły się poglądy, że mimo braku szczególnych uregulowań dla ustalenia właściwości rzeczowej sądu decydujący będzie czas popełnienia danego czynu i zatem, że czyn z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.k. popełniony przed dniem 13 lipca 2017 r. będzie występkiem i nie uzyska statusu zbrodni”.

Tytułem uzupełnienia należy więc przypomnieć, że Sąd Najwyższy konsekwentnie prezentuje wyżej wskazany pogląd, czemu najpełniej dał wyraz w postanowieniu z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie I KZP 25/12 (OSNKW 2013, z. 5 poz. 37) o następującej tezie: „Przepis art. 25 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania karnego wyznacza regułę właściwości rzeczowej, według której sąd okręgowy kompetentny jest do osądzenia zbrodni jako konkretnego czynu konkretnego sprawcy. Ponieważ o tym, czy konkretny czyn konkretnego sprawcy jest zbrodnią, decyduje treść art. 7 § 2 KK w powiązaniu z dolną granicą ustawowego zagrożenia, przewidzianą za czyn o określonej typizacji, według stanu prawnego ustalonego z zastosowaniem reguł określonych w art. 4 § 1 tego kodeksu, więc przepis art. 25 § 1 pkt 1 KPK obejmuje zakresem właściwości rzeczowej sądu okręgowego tylko te czyny zabronione, które należały do kategorii zbrodni w czasie ich popełnienia i nie utraciły tego statusu w dacie badania kwestii właściwości. Zatem w przypadku, gdy na skutek zmian normatywnych dochodzi do zmiany charakteru czynu zabronionego o określonej typizacji z występku w zbrodnię, a czyn będący przedmiotem osądu w dacie jego popełnienia stanowił występek podlegający właściwości sądu rejonowego, to określenie właściwości rzeczowej sądu okręgowego nie może mieć oparcia w treści art. 25 § 1 pkt 1 KPK, a musiałoby wynikać z wyraźnego przepisu intertemporalnego”.

Pomimo że Sąd Najwyższy w tej sprawie odmówił odpowiedzi na zadane mu pytanie prawne, to w uzasadnieniu orzeczenia, bardzo obszernie przedstawił wyrażane dotąd, nieraz rzeczywiście sprzeczne ze sobą poglądy i przekonująco wykazał, że zarówno w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i dominującym nurcie nauki prawa karnego materialnego i procesowego, wielokrotnie wyrażano właśnie pogląd zawarty w powyższej tezie. Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym zażalenie te właśnie argumenty zawarte w uzasadnieniu orzeczenia I KZP 25/12 w pełni podziela, co właściwie przesądza o uznaniu zaskarżonego postanowienia za nietrafne i wydane z naruszeniem przepisu postępowania art. 25 § 1 pkt 1 k.p.k., polegającym na jego błędnej wykładni, co oczywiście miało wpływ na treść orzeczenia.

Tytułem uzupełnienia argumentacji można tylko dodać, że okoliczność braku w ustawie nowelizującej art. 156 § 1 pkt 2 k.k. (Dz. U. z 2017 poz. 773) tak zwanych przepisów przejściowych nie ma żadnego znaczenia dla ustalenia dalszej właściwości rzeczowej Sądu Rejonowego po zmianie przepisów, właśnie z uwagi na kategoryczne uznanie czynu jaki zarzucano oskarżonemu z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. nadal za występek, także po zmianie przepisu. Taka zmiana właściwości mogłaby natomiast mieć miejsce dopiero wtedy, gdyby wyraźnie przewidywały to przepisy intertemporalne, co wyraźnie zaznaczył Sąd Najwyższy w cytowanej tezie orzeczenia I KZP 25/12.

Druga uwaga dotyczy tego, że w orzecznictwie sądów apelacyjnych pojawił się częściowo sprzeczny z późniejszym stanowiskiem Sądu Najwyższego pogląd w kwestii właściwości, bazujący jednak na koncepcji „petryfikacji” właściwości rzeczowej sądu z chwilą wniesienia aktu oskarżenia. Przykładem może być następująca teza Sądu Apelacyjnego w Krakowie zawarta w postanowieniu z dnia 6 maja 2011 r. II AKz 138/11 (Legalis nr 402086): „Dla oznaczenia właściwości rzeczowej sądu według enumeracji z art. 25 § 1 KPK istotny jest stan prawny z czasu wniesienia aktu oskarżenia. Skoro oskarżenie o czyny lubieżne w stosunku do córki wniesiono po nowelizacji kodeksu karnego, uznającej te zachowania za zbrodnię, to do rozpoznania go właściwy jest sąd okręgowy. Decydujące znaczenie ma to, czy czyn zarzucony w akcie oskarżenia w chwili wniesienia go do sądu jest zbrodnią, czy też jednym z występków określonych w art. 25 § 1 pkt 2 i 3 KPK. Badaniu podlega sankcja przewidziana za czyn zarzucony w akcie oskarżenia i gdy stanowi on zbrodnię, do rozpoznania sprawy właściwy jest sąd okręgowy. Inną rzeczą jest przy tym stosowanie art. 4 § 1 KK, jak to trafnie stwierdził Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w postanowieniu z dnia 1 sierpnia 2001 roku (OSA 10/01 poz. 68, KZS 11/01 poz. 66)”.

Powyższy pogląd co do zasady należy oczywiście odrzucić, skoro trafny okazał się pogląd dalej idący i bardziej kategoryczny zaprezentowany następnie przez Sąd Najwyższy w orzeczeniu I KZP 25/12. Należy jednak zauważyć, że gdyby nawet przyjąć ów pogląd bazujący na „petryfikacji” właściwości sądu z chwilą wniesienia aktu oskarżenia, to skoro akt oskarżenia w tej sprawie wpłynął do Sądu Rejonowego dnia 31 marca 2017 r., nie powinno budzić wątpliwości, że prokurator zarzucił oskarżonemu występek z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.k. A skoro tak, to zgodnie z tezą o petryfikacji właściwości Sądu uznać należy konsekwentnie, że zmiana treści przepisu art. 156 § 1 pkt 2 k.k. dokonana przez ustawodawcę już po wniesieniu aktu oskarżenia (w zakresie sankcji czynu) nie będzie miała znaczenia dla oceny właściwości rzeczowej Sądu. Chyba, że Sąd ten dojdzie do prawidłowego wniosku, że do zarzucanego czynu zastosować należy przepis w nowym brzmieniu (po zmianie). Co oczywiście w tej sprawie nie zachodzi i co trafnie stwierdził także Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Z tych wszystkich powodów zaskarżone postanowienie jako oparte na błędnej wykładni przepisu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.k. należało uchylić, a sprawę przekazać do dalszego prowadzenia Sądowi Rejonowemu dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi jako rzeczowo właściwemu.