Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Marta Truszkowska

Protokolant Justyna Zaorska

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2017 r. w Ostrołęce

sprawy z powództwa Z. W., S. W. i P. W.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie nieważności i zapłatę

orzeka:

1.  oddala powództwo;

2.  odstępuje od obciążania powodów obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz pozwanego.

IC 19/17

UZASADNIENIE

Powodowie Z. W., S. W. i P. W., pozwem z dnia 9 stycznia 2017 r. skierowanym przeciwko (...) S.A. w W., wnieśli o zmianę wysokości ugodzonych świadczeń do kwot po 250.000 zł na rzecz każdego z nich, tj. ponad kwoty świadczeń otrzymanych z zakładu ubezpieczeń. W uzasadnieniu powodowie podnieśli, że ugody zawarte w (...) .S.A w W. są dla nich krzywdzące. Ubezpieczyciel znacząco bowiem zaniżył wysokość należnych im rekompensat pieniężnych. Ponadto, nie poczynił żadnych ustępstw. Natomiast powodowie je poczynili zgadzając się na wypłatę niskiej kwoty zadośćuczynienia oraz zrzekając się dalszych roszczeń. Powodowie podnieśli również, że pozwany nie wziął pod uwagę ich sytuacji, w której znajdowali się po wypadku. W przedmiotowym wypadku, w którym zginął mąż powódki, a ojciec powodów uczestniczyła także powódka, która doznała urazu głowy, klatki piersiowej, dłoni, ogólnych potłuczeń ciała, częściowej utraty słuchu. Nie uwzględnił również postawy sprawy w toku dochodzenia, ani młodego wieku synów. Powodowie podnieśli, że ich doba osobiste w postaci prawa do życia w związku maleńkim, posiadania ojca i życia w pełnej rodzinie, zostały naruszone. Powodowie wskazali, że nie zdawali sobie sprawy ze skutków podpisanej ugody, gdyż nie byli o takich skutkach należycie poinformowani, a poza tym, przed i podczas podpisania ugody nie korzystali z usług procesjonalnego pełnomocnika (v. pismo k. 83, 85, 87).

Pismem z dnia 6 lutego 2017 r. powodowie wyjaśnili, że wnoszą o ustalenie nieważności ugód zawartych z (...)..A. w W. oraz, że podtrzymują swe dotychczasowe stanowisko. Powodowie podnieśli, że składając podpisy, byli przekonani, że podpisują dokumenty potrzebne do wypłaty kwot po 10.000 zł dla S. W. i P. W. oraz 15.000 zł dla Z. W.. Powodowie podali, że nie przeczytali dokumentów, które podpisali. Dokumenty, które otrzymali do podpisania, były gotowe, sporządzone na formularzu. Ponadto, nie poinformowano ich o treści ugód. Wskazali, że podpisane ugodą uważają za nieważne, gdyż są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i zasadą sprawiedliwości (k. 77-78).

Pozwany (...) S.A. w W. wniósł oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego, według norm przepisanych (k. 96-97.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 22 lutego 2003 r. K. W. - mąż powódki i ojciec S. W. i P. W. zmarł tragicznie na skutek obrażeń odniesionych w wypadku komunikacyjnym. Odpowiedzialność za wynikła stąd szkodę co do zasady przyjął pozwany zakład ubezpieczeń (bezsporne, raport k. 202).

W dniu 3 października 2003 r. powodowie zgłosili szkodę pozwanemu (druk zgłoszenia k. 197-200, pismo z dnia 3.10.2014 r. k. 201).autoimmunologicznej choroby tarczycy. Jest na diecie bezglutenowej. Jest bezrobotny od 2013 r.{dokumentacja medyczna k. 27-33, zaświadczenie z PUP k. 56).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest niezasadne i jako takie podlega oddaleniu w całości. Powodowie zawarli z pozwanym ubezpieczycielem ugodę na mocy której otrzymali świadczenia tytułem zadośćuczynienia za śmierć ojca i męża. Przez ugodę zdefiniowaną w art. 917 kc strony czynią sobie wzajemnie ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Mocą przedmiotowej ugody powodowie uzyskali świadczenia pieniężne na swoją rzecz - powódka łączną kwotę 45700zł a jej synowie po 22000zł każdy z nich, a zatem kwoty znaczące, biorąc pod uwagę ich kompensacyjny charakter w zestawieniu z przeciętnym poziomem życia materialnego w Polsce. Aktualnie powodowie czują się pokrzywdzeni zbyt niską ich zdaniem wysokością przyznanych świadczeń. Twierdzą, iż ugodę zawarli w pośpiechu, nie zapoznając się z jej pisemną treścią Nie wykazali przy tym ażeby tego rodzaju atmosfera towarzyszyła zawieraniu ugody. Pozostali jedynie przy swoich stanowiskach, którym zaprzeczył pozwany, wnosząc o oddalenie powództwa. Stosownie do treści art. 918§ 1 kc uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej po wpływem błędu jest dopuszczalne jedynie wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który wg treści ugody obie strony uważali za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy. W ocenie sądu istotne jest w niniejszym stanie faktycznym, że powodowie zdecydowali się na zawarcie ugody bez dokładnego przeczytania jej treści. Jak wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie, bezspornie nie można mówić o błędzie, w sytuacji gdy ktoś składa podpis na dokumencie bez uprzedniego przeczytania go. Osoba taka nie myli się, ponieważ świadomie składa oświadczenie woli, nie znając jego treści, akceptując w ten sposób każde postanowienie zawarte w dokumencie (por. uchwała SN z 31.05.1994 r., III CZP 75/94, OSNC 1994/12/238 z aprobującą glosą A. Szpunara opublikowaną w OSP 1995/2/33). Interpretacja złożenia podpisu na dokumencie umowy bez uprzedniego zapoznania się z jego treścią jako oświadczenia woli osoby, która w takich okolicznościach złożyła podpis, nie narusza zasługujących na ochronę jej interesów. Osobie tej można bowiem postawić zarzut, że przy podpisywaniu dokumentu nie zachowała staranności, jakiej zasadnie można oczekiwać od racjonalnego uczestnika obrotu prawnego. Kto świadomie rezygnuje z zapoznania się z treścią dokumentu, na którym składa podpis, jest związany zawartym w dokumencie oświadczeniem, jeśli jego zachowanie wywołało u adresata uzasadnione przeświadczenie o złożeniu oświadczenia woli. Podnoszone kwestie nierównego traktowania stron w ramach umowy, jak również nieekwiwalentności świadczeń, nie mają żadnego wpływu na ważność czynności prawnej - umowy ugody. Zgodnie bowiem z art. 353(1) kc strony mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie, zasadom współżycia społecznego. Stwierdzić kategorycznie należy, iż skutkiem ugody było przyznanie konkretnych świadczeń pieniężnych na rzecz powodów. Powodowie upatrując bezskuteczności czy wręcz nieważności ugody jedynie na tej podstawie iż subiektywnie twierdzą, iż winny być to świadczenia wyższej wartości, nie mogą skutecznie obalać skutków zawartego porozumienia, sprowadzając argumentację jedynie do tej kwestii, wywołanej spekulacjami medialnymi dotyczącymi świadczeń przyznawanych przez ubezpieczycieli w innych stanach faktycznych. Strona nie może skutecznie obalić umowy ugody, powołując się na brak rozeznania co do jej wiążących prawnie skutków (wyr. SN z 15.6.2011 r., V CSK 370/10, Legalis).

Zadośćuczynienie przyznawane stosownie do treści art. 446§4 kc jest instytucją prawa cywilnego o charakterze uznaniowym. Każdorazowo badany jest stan faktyczny, obliczone w wyniku jego analizy zadośćuczynienie stanowić winno sumę odpowiednią, adekwatną do doznanej krzywdy. Oczywisty dla powodów wniosek, iż nie zawarcie ugody doprowadziłoby do uzyskania przez nich wyższego świadczenia nie rysuje się w ocenie Sądu jako perspektywa tak jednoznacznie. Kwoty przyznanych świadczeń w zaskarżonych ugodach przemawiają raczej na rzecz przyjęcia, iż przy konstruowaniu tych umów nie doszło do oczywistej, rażącej dysproporcji ustępstw na niekorzyść powodów.

Nawet dopuszczając w niniejszej sprawie jako adekwatną tezę o zaniżeniu świadczenia, chociaż takiego założenia na kanwie dowodowej niniejszej sprawy czynić nie sposób, stwierdzić należy za poglądem SN wypowiedzianym w sprawie IV CSK 478/07, że nieekwiwalentność sytuacji prawnej stron umowy nie wymaga co do zasady istnienia okoliczności, które by ją usprawiedliwiały, skoro stanowi ona wyraz woli strony zawierającej ugodę.

Biorąc powyższe względy pod uwagę orzeczono jak w sentencji.

Uznając szczególne położenie powodów wynikające z ich sytuacji zdrowotnej i osobistej odstąpiono od obowiązku obciążania ich obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania należnych przeciwnikowi w oparciu o art. 102 kpc.