Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2017 roku

Sąd Rejonowy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu

w składzie: Przewodniczący: SSR Alina Kordus-Krajewska

Protokolant: stażysta Izabela Tarkowska

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2017 roku

sprawy z odwołania M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o zasiłek chorobowy

w związku z odwołaniem od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 14 sierpnia 2017 roku

orzeka:

I.  Umarza postępowanie w zakresie prawa do zasiłku chorobowego i zwrotu zasiłku chorobowego za okres od 29 kwietnia 2015r. do 30 kwietnia 2015r.

II.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 14 sierpnia 2017 roku, w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 1 maja 2015r. do dnia 1 czerwca 2015r. i stwierdza, że ubezpieczony nie jest zobowiązany do zwrotu zasiłku chorobowego za w/w okres oraz nie jest zobowiązany do zwrotu odsetek od zasiłku chorobowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 sierpnia 2017r. ZUS Oddział w T. działając na podstawie art. 1 p ust. 1 ustawy z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2017 r., poz. 1368), odmówił wnioskodawcy prawa do zasiłku chorobowego za okres od 29.04.2015 r. do 1.06.2015 r. oraz - na podstawie art. 84 ust. 1, ust. 2 pkt 2, ust. 4 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 963 ze zm.) -zobowiązał wnioskodawcę do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okres od 29.04.2015 r. do 1.06.2015 r. wraz z odsetkami w łącznej kwocie 5 245,69 zł. Na podaną wyżej kwotę składały się: należność główna - 4 514,52 zł, czyli kwota nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wypłaconego wnioskodawcy za okres od 29.04.2015 r. do 1.06.2015 r., odsetki - 731,17 zł , czyli kwota ustalona za okres od dnia następującego po dniu wypłaty nienależnego świadczenia do dnia wydania decyzji z 14.08.2017 r., obecnie zaskarżonej.

Ubezpieczony złożył odwołanie od decyzji z dnia 14 sierpnia 2017r. i zarzucił jej naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2017r., poz.1368 z późn. zm.) poprzez błędną jego wykładnię a następnie zastosowanie wskutek uznania, że odwołującemu nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego w okresie od dnia 29 kwietnia 2015r.do dnia 1 czerwca 2017r. na skutek przyjęcia, że uczestnictwo w posiedzeniach Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w C. stanowiło wykonywanie pracy zarobkowej lub wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Decyzją z 26.09.2017 r., działając na podstawie art. 83 ust. 6 i 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych (...) organ rentowy zmienił w części decyzję z 14.08.2017 r. w ten sposób, że stwierdził, że M. M. ma prawo do zasiłku chorobowego za okres od 29.04.2015 r. do 30.04.2015 r. oraz nie jest zobowiązany do zwrotu zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za okres od 29.04.2015 r. do 30.04.2015 r. w kwocie 265,56zł

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., powołując się na stan sprawy wynikający z wnosił o:

1.  umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ¹³ § 1 ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1822) w takim zakresie, w jakim doszło do zaspokojenia roszczenia wnioskodawcy wraz z wydaniem decyzji z 26.09.2017 r.,

2.  oddalenie odwołania w pozostałym zakresie,

W uzasadnieniu wskazano ,że na podstawie zaświadczeń lekarskich potwierdzających niezdolność do pracy w okresie od 15.04.2015 r. do 1.06.2015 r. Sąd Rejonowy w C. wypłacił wnioskodawcy wynagrodzenie za czas choroby w okresie od 15.04.2015 r. do 28.04.2015 r. oraz zasiłek chorobowy za okres od 29.04.2015 r. do 1.06.2015 r. w łącznej kwocie 4 514,52 zł. Z analizy konta ubezpieczonego wynikało, że wnioskodawcy jest zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz Urzędu Miasta C. .

Pismem z 6.07.2017 r. Urząd Miasta C. potwierdził, że w dniach: 23.04.2015 r., 30.04.2015 r. i 19.05.2015 r. wnioskodawca brał udział w posiedzeniach Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i; otrzymał z tego tytułu wynagrodzenie. Z uwagi na otrzymanie zwolnienia lekarskiego wnioskodawca winien był powstrzymać się od wykonywania jakichkolwiek czynności związanych z pracą, nie tylko na rzecz płatnika wypłacającego zasiłki, lecz również na rzecz innych podmiotów.

Korzystające ze zwolnienia lekarskiego u jednego płatnika i wykonując jednocześnie pracę u innego wnioskodawca świadomie wprowadził w błąd podmiot dokonujący wypłaty zasiłku. Wykonywanie pracy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy skutkuje zaś utratą prawa do zasiłku chorobowego.

Wobec powyższego, wydając decyzję z 14.08.2017 r., obecnie zaskarżoną, Oddział odmówił wnioskodawcy prawa do zasiłku chorobowego za okres od 29.04.2015 r. do 1.06.2015 r. Wypłacony za ten okres zasiłek chorobowy W kwocie 4 514,52 zł jest świadczeniem nienależnie pobranym i podlegającym zwrotowi wraz z odsetkami. Wskazano ,że osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Odsetki obliczane są w wysokości i na zasadach określonych w prawie cywilnym (art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia (art. 84 ust. 2 pkt 2 cytowanej ostatnio ustawy).Kwoty nienależnie pobranych świadczeń ustalone prawomocną decyzję oraz kwoty odsetek, podlegają potrąceniu z wypłacanych świadczeń, a jeżeli prawo do świadczeń nie istnieje - ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (art.84 ust. 4 cytowanej ostatnio ustawy).

W dalszej części odwołania podano także ,że do odwołania od decyzji z 14.08.2017 r. wnioskodawca dołączył kserokopię karty informacyjnej leczenia szpitalnego, która potwierdza jego pobyt w szpitalu w okresie 20.04.2015 r. do 30.04.2015 r. Tym samym wnioskodawca nie może utracić prawa do zasiłku chorobowego za okres od 20.04.2015 r. do 30.04.2015 r., tj. za okres pobytu w szpitalu. Oddział uznał więc za słuszne dokonanie częściowej zmiany zaskarżonej decyzji poprzez wydanie decyzji z 26.09.2017 r., którą - działając na podstawie art. 83 ust. 6 i 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych (...) - zmienił w części decyzję z 14.08.2017 r. w ten sposób, że stwierdził, że M. M. ma prawo do zasiłku chorobowego za okres od 29.04.2015 r. do 30.04.2015 r. oraz nie jest zobowiązany do zwrotu zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za okres od 29.04.2015 r. do 30.04.2015 r. w kwocie 265,56 zł.

W związku z częściową zmianą decyzji z 14.08.2017 r. wyjaśniono ,że do zwrotu nadal pozostaje kwota nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okres od 1.05.2015 r. do 1.06.2015 r. w wysokości 4 248,96 zł wraz z odsetkami. Odwołanie w tym bowiem zakresie nie zostało przez Oddział uwzględnione.

Sąd ustalił co następuje:

W okresie od dnia 20 kwietnia 2015r. do dnia 30 kwietnia 2015r. ubezpieczony przebywał w ZOZ-ie w C. na oddziale chirurgii ogólnej z powodu porowicy prawej stopy i zapalenia V-tej kości śródstopia prawego. Następnie łącznie do 1 czerwca 2015r. przebywał na zwolnieniu lekarskim.

Dowód: karta informacyjna leczenia szpitalnego z dn. 30.04.2017r. k.7-7v, zaświadczenia lekarskiej k.8-9

Ubezpieczony jest zatrudniony w Sądzie Rejonowym wC.na stanowisku kuratora specjalisty w sprawach rodzinnych i nieletnich.

Zgodnie z zarządzeniem Burmistrza Miasta C. został powołany w 2010r. na członka Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w C.. Faktycznie funkcję tę sprawuje nieprzerwanie od 1998r. Komisja realizuje zadania Miejskiego Ośrodka Profilaktyki i Rozwiązywania problemów uzależnień, zaś zakres jej działalności uregulowany jest w szczególności w oparciu o zapisy ustawy o wychowywaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W skład komisji wchodzą przedstawiciele m.in. jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, policji czy kuratorskiej służby sądowej, którzy, na co dzień w swojej pracy spotykają się z problemami alkoholowymi występującymi w rodzinach. Do zakresu zadań komisji należy m.in. wzywanie na leczenie osób z problemami alkoholowymi czy opiniowanie wniosków o wydanie koncesji w zakresie wyrobów alkoholowych. Komisja pomaga uzależnionym, potrzebującym pomocy czy chcącym zgłosić konkretną osobę do leczenia odwykowego.

Dowód : zarządzenie nr (...) Burmistrza Miasta C. z dn. 12.12.2014r. k.10, wyciąg z Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Uzależnień (Załącznik do Uchwały Nr IV/19/2015 ) Rady Miasta C. k.11

W okresie trwania zwolnienia lekarskiego ubezpieczony za udział w trzech posiedzeniach w/w Komisji, tj. w dniach 23 kwietnia 2015r., 30 kwietnia 2015r. i 19 maja 2015r., otrzymał wynagrodzenie ryczałtowe Z tym , że celu zaopiniowania przez ubezpieczonego wniosków, które były procedowane na posiedzeniu w dniu 23.04.2015r. kolega R. S. (członek Komisji) osobiście przyniósł do szpitala stosowne dokumenty i przedstawił przebieg posiedzenia ubezpieczonemu .

Dowód: przesłuchanie ubezpieczonego protokół elektroniczny z dnia 8 grudnia 2017r. od 00:02:08

Posiedzenia komisji odbywają się zazwyczaj w ten sposób, że członkowie zbierają się w wyznaczonym miejscu i podejmują decyzję w sprawach leczenia osób z problemami alkoholowymi czy opiniowanie wniosków o wydanie koncesji w zakresie wyrobów alkoholowych. Jest to zajęcie nie wymaga pracy fizycznej ani nadmiernej aktywności ruchowej. Posiedzenia Komisji, tj. w dniach 23.04.2015r., 30.04.2015r. i 19.05.15r. trwały po 1 godzinie. Rozpatrywanie przez komisję wniosków odbywa się bez udziału zainteresowanych.

Dowód: protokoły posiedzeń Komisji w dniach 23.04.2015r., 30.04.2015r., 19.05.2015r. k.12-17

Leczenie ubezpieczonego polegało głównie na przyjmowaniu antybiotyków. Lekarz zalecił w warunkach domowych kontynuację antybiotykoterapii, kontrolne rtg tydzień po wypisie, kontrolę CRP. Jedynie w przypadku braku poprawy klinicznej była mi zalecona konsultacja ortopedyczna. Ubezpieczony został wypisany z Oddziału w stanie dobrym z zaleceniem kontynuacji leczenia w warunkach domowych. Wydano zalecenia żywieniowe, wskazano, że powinien stawić się na kontrolę w poradni ortopedycznej i chirurgicznej i wskazano na ograniczenie wysiłku fizycznego przez okres 1 miesiąca.

Dowód: karta informacyjna leczenia szpitalnego z dn. 30.04.2017r. k.7-7v

Na zwolnieniach lekarskich wystawionych w okresie od czasu pobytu w szpitalu do 1 czerwca 2017r. lekarz wskazał kod: „2" - czyli „pacjent może chodzić".

Dowód: zwolnienia lekarskie k.8-9

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a także w oparciu o zeznania ubezpieczonego, które Sąd uznał za wiarygodne z uwagi na ich wzajemną zbieżność i zgodność z pozostałym materiałem dowodowym.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. w Dz. U. z 2016 r., poz. 372 - zwanej dalej „ustawą”), ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Sąd ocenił ,że nie zostały spełnione przesłanki z w/w przepisu. Sąd miał na uwadze ,że uczestnictwo ubezpieczonego w godzinnych posiedzeniach Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w C. , za które ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie ryczałtowe podyktowane potrzebą rozwiązywania problemów uzależnień realizowanych w oparciu o zapisy ustawy o wychowywaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W skład komisji wchodzą przedstawiciele m.in. jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, policji czy kuratorskiej służby sądowej, którzy, na co dzień w swojej pracy spotykają się z problemami alkoholowymi występującymi w rodzinach.

Sąd miał na uwadze orzecznictwo, które w swych rozważaniach sąd podziela gdzie wskazywano, że uczestnictwo ubezpieczonego, będącego radnym gminy oraz członkiem zarządu miasta w posiedzeniach zarządu, za które otrzymywał diety, miało charakter społeczny podyktowany potrzebą realizacji zadań samorządu terytorialnego, a nie zarobkowy. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 stycznia 2005 r. I UK 154/2004 (OSNP 2005/19 poz. 307) stwierdził, że radny wykonuje określone czynności na podstawie stosunku publicznoprawnego i trudno to określić "wykonywaniem pracy", nawet w potocznym tego słowa znaczeniu. Decydujące dla uznania, że nie może to być kwalifikowane jako "praca zarobkowa" jest to, że nie otrzymuje on z tego tytułu wynagrodzenia (zarobku), lecz diety, czyli świadczenie o charakterze publicznoprawnym, rekompensujące ewentualnie utracone korzyści lub poniesione koszty.

Sąd Najwyższy w wyroku z 4 listopada 2009 r. I UK 140/2009 (LexPolonica nr 2339896) wyjaśnił z kolei, że uczestnictwo w posiedzeniach rady nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej jest formą społecznej działalności niektórych członków spółdzielni mieszkaniowej podejmowanej w interesie i na rzecz wszystkich pozostałych osób będących członkami tego zrzeszenia. Tym samym uczestnictwo to, jakkolwiek uprawniające do otrzymania określonego ryczałtu miesięcznego, nie może być uznane za pracę zarobkową w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Zdaniem Sądu Rejonowego mając na uwadze ustawowe zadania Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, czas spotkań i ryczałtowy charakter wynagrodzenia ubezpieczonego należało ocenić ,że nie zostały spełnione przesłanki art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2017r., poz.1368 z późn. zm.) . Organ rentowy nie wykazał także aby udział w spotkaniach spowodował przedłużenie zwolnienia zwłaszcza ,że chory nie miał obowiązku leżenia w łóżku.

Zgodnie z art. 477 ¹⁴§ 2 kpc w razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy. Mając powyższe na uwadze Sąd w części zmienił zaskarżoną decyzję.

Sąd umorzył postępowanie na podstawie art. 477 ¹³ § 1 ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1822) w takim zakresie, w jakim doszło do zaspokojenia roszczenia wnioskodawcy wraz z wydaniem decyzji z 26.09.2017 r.

Sąd w sprawie zwrócił uwagę ,że organ rentowy błędnie w decyzji naliczył odsetki za okres sprzed wydania decyzji w skapitalizowanej kwocie. Zwrot nienależnie pobranych świadczeń następuje wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego (art. 84 ust. 1 SysUbSpołU). Zasadą określoną w prawie cywilnym, odnoszącą się do odsetek jest możliwość ich żądania w razie opóźnienia się dłużnika ze spełnieniem świadczenia (art. 481 § 1 KC), jednakże określenia, od kiedy należą się odsetki od świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także od świadczeń podlegających zwrotowi, należy poszukiwać w prawie ubezpieczeń społecznych, a nie w prawie cywilnym. Określenie terminu, od kiedy dłużnik - pobierający nienależne świadczenie z ubezpieczenia społecznego - opóźnia się z jego zwrotem, nie jest objęte odesłaniem zawartym w art. 84 ust. 1 SysUbSpołU. Nie jest to materia "zasad prawa cywilnego", lecz prawa ubezpieczeń społecznych (por. wyr. SN z 3.2.2010 r., I UK 210/09, niepubl.; wyr. SN z 16.12.2008 r., I UK 154/08, OSNP 2010, Nr 11-12, poz. 148). Odesłanie do prawa cywilnego w kwestii naliczania i ustalania odsetek oznacza, że organy ZUS powinny naliczać odsetki ustawowe (art. 359 § 2 KC) od dnia doręczenia decyzji obligującej do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. "Żądanie zwrotu" nienależnie pobranego świadczenia następuje przez doręczenie dotyczącej tego decyzji (roszczenie staje się wymagalne w tym momencie, a nie w czasie spełniania świadczeń). Z tą chwilą następuje też wymagalność (w znaczeniu art. 359 § 2 KC) roszczenia o odsetki, gdyż od tej chwili dłużnik pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia głównego (art. 481 § 1 KC). Z tą też chwilą rozpoczyna się bieg (art. 120 § 1 KC) przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek (wyr. SN z 16.12.2008 r., I UK 154/08, OSNP 2010, Nr 11-12, poz. 148).( por. Komentarz pod red. B.Gudowskiej do art. 84 u.s.u.s w programie Legalis) Także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2017 r. I UK 148/16 wskazano, że zapisy dotyczące odsetek w art. 84 ust. 1 i ust. 11 ustawy nie oznaczają, że przepisy prawa cywilnego o odsetkach stosuje się tylko do osoby, która pobrała nienależne świadczenia z ubezpieczeń społecznych, a nie do płatnika, skoro w art. 84 ust. 3 nic nie wspomina się o odsetkach. Należy wyjść od stwierdzenia, że decyzja administracyjna jest źródłem zobowiązania polegającego na świadczeniu. Jednak na gruncie art. 84 jest to decyzja o charakterze konstytutywnym, co oznacza, że odsetki obciążają dłużnika dopiero od decyzji (zob. uzasadnienie uchwały 7 sędziów z 16 maja 2012 r., III UZP 1/12, wyrok Sądu Najwyższego z 16 grudnia 2008 r., I UK 154/08). Skoro dopiero z mocy decyzji powstaje zobowiązanie, to również dopiero od tej chwili powstaje wymagalność świadczenia i mogą być stosowane właściwe dla wykonania zobowiązania zasady określające odsetki cywilne. Odsetki nie należą się więc za okres wcześniejszy. W aspekcie odsetek, wystarczy jednak stwierdzić, że nie są wymagalne za okres przed wydaniem decyzji.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.