Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi, w sprawie o sygn. akt I C 52/16 z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w L. przeciwko P. F. i G. D. o zapłatę: 1) zasądził solidarnie od P. F. i G. D. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w L. kwotę 8.243, 76 zł: z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczanymi od tej kwoty w stosunku do P. F. od dnia 27 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty; z ustawowymi odsetkami naliczanymi od tej kwoty w stosunku do G. D. od dnia 15 sierpnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty; 2) oddalił powództwo w pozostałym zakresie; 3) zasądził solidarnie od P. F. i G. D. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w L. kwotę 980,96 zł tytułem zwrotu stosunkowej części kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o ustalenie, że pozwani są współwłaścicielami dwóch nieruchomości położonych w Ł., dla których prowadzone są księgi wieczyste o nr (...). Pozwani na ww. nieruchomościach planowali realizację dwóch inwestycji budowlanych polegających na budowie domów jednorodzinnych przy ul. (...) i domów wielorodzinnych przy ul. (...). Ponieważ na miejscu nie było infrastruktury zwrócili się do powódki o ustalenie warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. W dniu 26 lipca 2011 r. pozwani złożyli w powodowej spółce wniosek o określenie warunków przyłączenia do sieci dystrybucyjnej niskiego napięcia. Wniosek został złożony ponownie w dniu 15 marca 2012 r. i dotyczył budynków mieszkalnych położonych przy ul. (...) w Ł. na działce nr (...). W dniu 7 września 2011 r. powódka ustaliła warunki przyłączenia dla 21 budynków mieszkalnych położonych w Ł. przy ul. (...). Moc przyłączeniową określono na 252 kW (21 x 12 kW). Zgodnie z warunkami konieczne będzie m.in. wybudowanie stacji transformatorowej na działce (...) przy granicy z działką (...), a dla jej zasilenia należy wyprowadzić kabel SN z projektowanej ww. stacji zlokalizowanej przy ul. (...). Wstępna kalkulacja opłaty za przyłączenie dla ww. 21 obiektów mieszkalnych położonych przy ul. (...) została określona na kwotę 35.186,76 zł netto. W dniu 29 września 2011 r. pozwani zawarli z powódką umowę nr (...) o przyłączenie do sieci dystrybucyjnej, której przedmiotem było przyłączenie do sieci dystrybucyjnej powódki instalacji odbiorczej pozwanych zgodnie z warunkami przyłączenia z dnia 7 września 2011 r. Termin przyłączenia został określony na dzień 30 września 2013 r. Stosownie do § 2 umowy powódka zobowiązała się m.in. do realizacji przyłączenia, wystawienia faktury opłaty za przyłączenie po protokolarnym odbiorze robót, zakupu gruntu pod stację transformatorową wnętrzową. W § 3 pozwani zobowiązali się m.in. do udostępnienia nieruchomości powódce oraz zapewnienia jej dostępu do urządzeń stanowiących jej własność, sprzedaży gruntu pod stację transformatorową wraz ze służebnością dojazdu do stacji nie później niż na 6 miesięcy przed terminem przyłączenia. W umowie wskazano, że szacowana opłata za przyłączenie wyniesie 35.186,76 zł netto, a jej ostateczne wyliczenie nastąpi po wykonaniu robót. Pozwani zobowiązali się do zapłaty za wykonane prace w terminie 14 dni od wystawienia faktury (§ 4).

W dniu 18 lutego 2015 r. strony zawarły aneks nr (...) do ww. umowy nr (...) zmieniający termin przyłączenia na dzień 30 czerwca 2015 r. oraz zmieniający § 3 w ten sposób, że sprzedaż gruntu pod stację transformatorową wraz ze służebnością dojazdu nastąpi nie później niż 1 miesiąc przed terminem przyłączenia. W dniu 11 kwietnia 2012 r. powódka wydała warunki przyłączenia dla 2 budynków mieszkalnych położonych w Ł. przy ul. (...) na działce nr (...). Moc przyłączeniowa została określona na 238 kW dla dwóch budynków po 119 kW. W ww. warunkach wskazano m.in., że na działce nr (...) konieczne będzie wybudowanie stacji transformatorowej, wyprowadzenie z niej linii kablowej na słup linii napowietrznej, szczegóły dotyczące lokalizacji urządzeń miały zostać uzgodnione z (...) S.A. Oddział w Ł..

Wstępna kalkulacja opłaty za przyłączenie dla ww. 2 budynków mieszkalnych położonych przy ul. (...) została określona na kwotę 34.162,52 zł netto.

W dniu 13 lipca 2012 r. pozwani zawarli z powódką umowę nr (...), której przedmiotem było przyłączenie do sieci dystrybucyjnej powódki instalacji odbiorczej pozwanych zgodnie z warunkami przyłączenia z dnia 11 kwietnia 2012 r. Termin przyłączenia został określony na dzień 30 kwietnia 2014 r. Stosownie do § 2 umowy powódka zobowiązała się m.in. do realizacji przyłączenia, wystawienia faktury opłaty za przyłączenie po protokolarnym odbiorze robót oraz zakupu gruntu pod stację transformatorową wnętrzową. W § 3 pozwani zobowiązali się m.in. do udostępnienia nieruchomości powódce oraz zapewnienia jej dostępu do urządzeń stanowiących jej własność, sprzedaży gruntu pod stację transformatorową wraz ze służebnością dojazdu do stacji nie później niż na 6 miesięcy przed terminem przyłączenia. W umowie wskazano, że szacowana opłata za przyłączenie wyniesie 34.162,52 zł netto, a jej ostateczne wyliczenie nastąpi po wykonaniu robót. Pozwani zobowiązali się do zapłaty za wykonane pracy w terminie 14 dni od wystawienia faktury (§ 4). W dniu 18 lutego 2015 r. strony zawarły aneks nr (...) do ww. umowy nr (...) zmieniający termin przyłączenia na dzień 30 czerwca 2015 r. oraz zmieniający § 3 w ten sposób, że sprzedaż gruntu pod stację transformatorową wraz ze służebnością dojazdu nastąpi nie później niż 1 miesiąc przed terminem przyłączenia.

Aneks nr (...) do umowy z dnia 13 lipca 2012 r. oraz aneks nr (...) do umowy z dnia 29 września 2011 r. zostały zawarte przez strony w oparciu o pisemne porozumienie z dnia 18 lutego 2015 r. Na mocy § 2 porozumienia pozwani wyrazili zgodę aby powódka wykonała na ich nieruchomościach budowę infrastruktury elektroenergetycznej. W § 3 pozwani oświadczyli, że sprzedadzą powódce na potrzeby posadowienia stacji transformatorowej działkę nr (...) za cenę określoną w operacie szacunkowym sporządzonym na koszt powódki oraz w terminie 30 dni od wezwania przez powódkę. Zobowiązali się też do tego, że na nieruchomości, której dotyczy umowa z dnia 29 września 2011 r. ustanowią na rzecz powódki odpłatną służebność przesyłu, a także na obu nieruchomościach, których dotyczą zawarte przez strony umowy ustanowią nieodpłatną służebność przesyłu. W § 3 ust. 6 porozumienia wskazano, że w razie dotrzymania przez pozwanych terminu sprzedaży, rozliczenie wierzytelności wynikających ze sprzedaży działki oraz ustanowienia służebności przesyłu, a także z opłaty przyłączeniowej nastąpi poprzez potrącenie wzajemnych i wymagalnych wierzytelności z dopłatą różnicy przez stronę której zobowiązanie będzie wyższe.

Z uwagi na to, że pozwani zbyli 12 spośród 21 działek w dniu 29 maja 2015 r. strony zawarły aneks nr (...) do ww. umowy nr (...) zmieniający uzgodnioną moc przyłączeniową na 48 kW (4x12 kW). W § 3 zmieniono także szacunkową wysokość opłaty za przyłączenie na kwotę 6.702,24 zł.

Powódka zrealizowała budowę urządzeń niezbędnych do wykonania przyłączenia do sieci, a także wybudowała dwie stacje transformatorowe, o czym poinformowała pozwanych m.in. w pismach z dnia 25 i 26 sierpnia 2015 r. Strony nie zawarły umowy w przedmiocie ustanowienia służebności przesyłowych. Inwestycje pozwanych ostatecznie nie doszły do skutku, a pozwani nie korzystają obecnie z wybudowanych przez powódkę stacji transformatorowych. W dniu 11 lutego 2014 roku powódka wystawiła pozwanym fakturę nr (...) na kwotę 34.162,52 zł netto.

W dniu 11 lipca 2014 r. powódka wniosła do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi XII Wydziału Gospodarczego przeciwko pozwanym pozew o zapłatę kwoty 42.019,90 zł za przyłączenie do sieci energetycznej 2 budynków położonych przy ul. (...) w Ł. w oparciu o ww. umowę nr (...) oraz na podstawie faktury opiewającej na kwotę 34.162,52 zł netto (42.019,90 zł brutto). Postępowanie toczyło się w sprawie o sygn. akt XII GC 1559/14.

W dniu 17 lutego 2015 r. powódka wystawiła pozwanym fakturę korygującą, w której zmieniono wartość sprzedaży przyłączenia z kwoty 34.162,52 zł netto (42.019,90 zł brutto) na kwotę 0 zł. W dniu 24 czerwca 2015 r. powódka wystawiła dwie faktury VAT. Fakturę nr (...) na kwotę 6.702,24 zł netto tj, kwotę 8.243,76 zł brutto oraz fakturę nr (...) na kwotę 34.162,52 zł netto tj. kwotę 42.019,90 zł brutto.

W dniu 29 lipca 2015 r. powódka wystawiła pozwanym wezwanie do zapłaty za ww. faktury. Wezwanie zostało doręczone pozwanemu G. D. w dniu 31 lipca 2015 r. W piśmie z dnia 16 października 2015 r. powódka w ww. sprawie o sygn. akt XII GC 1559/14 cofnęła pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, wskazując w piśmie, że należność została pozwanym umorzona. Na skutek cofnięcia powództwa postępowanie zostało umorzone.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo okazało się uzasadnione jedynie częściowo. Podstawą roszczenia strony powodowej były postanowienia dwóch umów o przyłączenie do sieci dystrybucyjnej wraz ze zmieniającymi je aneksami, art. 471 k.c. regulujący zasady odpowiedzialności kontraktowej w prawie cywilnym, a także art. 7 ust. 1-2 i 8 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 i z 2017 r., poz. 220), dotyczące problematyki opłat ponoszonych w związku z przyłączeniem do sieci na podstawie umowy zawartej z gestorem energii (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 marca 2015 r., I ACa 982/14, L.).

W zakresie roszczenia o zapłatę opłaty przyłączeniowej wynikającej z treści umowy nr (...) z dnia 13 lipca 2012 r. brak było podstaw do uwzględnienia powództwa w jakiejkolwiek części. Przedmiotowa umowa stanowiła podstawę roszczenia co do którego toczyło się już postępowanie o zapłatę 42.019,90 zł, będącej opłatą przyłączeniową wraz z podatkiem VAT za wykonanie przyłączenia. Sprawa toczyła się pomiędzy tymi samymi stronami w XII Wydziale Gospodarczym tutejszego sądu pod sygn. akt XII GC 1559/14 i zakończyła się umorzeniem postępowania na skutek cofnięcia przez powódkę pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia. W tym miejscu wskazać należy, że cofnięcie pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia wywołuje ten skutek, że strona powodowa rezygnuje z zbadania zasadności roszczenia w tym samym stanie faktycznym i wobec tego samego pozwanego. W razie ponownego wytoczenia powództwo o to samo roszczenie i przeciwko temu samemu dłużnikowi (pozwanemu), sąd powinien wydać wyrok oddalający powództwo, jeżeli dłużnik powoła się na wcześniejsze cofnięcie pozwu i zrzeczenie się roszczenia przez powoda w poprzednim procesie (por. m.in. wyr. SN z dnia 26 września 2012 r., II CSK 3/12, LEX nr 1224679; wyr. SN z dnia 13 lutego 2004 r., II CK 442/02, LEX nr 424439; post. SN z dnia 24 lutego 2016 r., I CSK 81/15, LEX nr 2015120; wyr SN z dnia 11 lutego 2011 r.I CSK 252/10, LEX nr 821255).

W powołanej wyżej sprawie XII GC 1559/14 powódka występowała przeciwko pozwanym o zapłatę kwoty 42.019,90 zł w oparciu o tę samą umowę przyłączeniową i w związku z budową tej samej instalacji. W tym kontekście nie ma znaczenia to, że powódka wystawiła nową fakturę VAT. Faktura bowiem stanowi jedynie formę rachunku będącego niejako potwierdzeniem wykonania określonej usługi czy też sprzedaży określonego towaru. Nie jest natomiast sama w sobie źródłem zobowiązania, które wynika z umowy jaka zostaje zawarta pomiędzy stronami. Tym samym stwierdzić należy, że ponowne wystawienie faktury (faktura wcześniejsza została skorygowana do kwoty 0 zł) nie stanowi zmiany stanu faktycznego, który powodowałby, iż roszczenie powódki ponownie może zyskać ochronę prawną, której strona powodowa zrzekła się uprzednio poprzez zrzeczenie się roszczenia z przedmiotowej umowy w postępowaniu przed sądem.

Sąd Rejonowy nie podzielił też stanowiska strony powodowej jakoby zawarcie pomiędzy stronami porozumienia z dnia 18 lutego 2015 r., stanowiło nowację długu, wynikającego z umowy nr (...). Instytucja odnowienia została uregulowana w art. 507 § 1 k.c., który stanowi, że jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa. Przedmiotowe porozumienie nie zawiera w swojej treści żadnego postanowienia, które stanowiłoby o tym, że na jego podstawie pozwani zobowiązują się do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem w celu umorzenia ich zobowiązania wynikającego z umowy nr (...). W szczególności postanowieniem takim nie jest § 5 ust. 5 porozumienia, który jedynie przytacza treść § 4 przedmiotowej umowy nie zawiera jednak żadnego oświadczenia pozwanych o tym, że zobowiązują się na mocy porozumienia do wykonania świadczenia wynikającego z ww. § 4.

Wobec tego, że z treści przedmiotowego porozumienia nie wynika, aby było ono zawierane w celu odnowienia zobowiązania wynikającego z ww. umowy, storna powodowa podnosząc, że doszło do nowacji winna wykazać, że do odnowienia doszło w sposób dorozumiany (konkludentny). W ocenie Sądu powódka nie zdołała wykazać aby do tak rozumianej nowacji doszło. Nie zaoferowała na tę okoliczność żadnego materiału dowodowego. Z zeznań pozwanych nie wynika natomiast, aby zawierając porozumienie działali w celu umorzenia długu z umowy przyłączeniowej. Mając na uwadze treść art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. wskazać należy, że wykazanie zaistnienia nowacji obciążało powódkę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika.

Sąd Rejonowy wskazał, że powódka w pozwie nie powoływała się na nowację i jako podstawę faktyczną swojego roszczenia od początku wskazywała, że w zakresie kwoty 34.162,52 zł (42.019,90 zł brutto) wynika ono z umowy nr (...) (z faktury wystawionej na mocy tej umowy). Samo porozumienie zostało natomiast złożone do akt sprawy przez pozwanych. W tym stanie rzeczy powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, stwierdzając w piśmie przygotowawczym z dnia 16 listopada 2016 r. (na późniejszym etapie procedowania), że podstawą jej roszczeń jest ww. porozumienie, a nie umowa nr (...), powinna była dokonać formalnej zmiany podstawy faktycznej powództwa w piśmie procesowym odpowiadającym warunkom formalnym pozwu (art. 193 § 3 k.p.c.). Roszczenie oparte na odnowieniu nie może być uznane za tożsame z roszczeniem, co do którego odnowienie miałoby nastąpić. Istotą odnowienia jest właśnie kreacja nowego zobowiązania. Treść pisma zawierającego zmianę powództwa nie powinna budzić żadnych wątpliwości, zaś oświadczenie w tym przedmiocie powinno wynikać wprost ze złożonego pisma procesowego. Tymczasem pismo procesowe powódki z dnia 16 listopada 2016 r. nie zawiera oświadczenia procesowego o zmianie dochodzonego roszczenia. Brak dokonania powołanej czynności procesowej uniemożliwia uwzględnienie powództwa co do roszczenia w zakresie w jakim powódka powołuje się na nowację, nawet zakładając, że faktycznie miała ona miejsce.

Jeżeli chodzi o roszczenie powódki wynikające z umowy nr (...) z dnia 29 września 2011 r. (wraz z aneksami) to okazało się ono zasadne w całości co do świadczenia głównego i częściowo w zakresie odsetek.

W toku procesu ustalono, że strony zawarły ww. umowę, a na jej podstawie pozwani powinni byli uiścić opłatę za przyłączenie w kwocie 6.702,24 zł netto (8.243,76 zł brutto) co wynika z aneksu nr (...) do przedmiotowej umowy. Faktura wystawiona przez powódkę co do ww. kwoty była w tym zakresie prawidłowa. Bez znaczenia jest przy tym to, że zgodnie z przedmiotową umową i porozumieniem z dnia 18 lutego 2015 r. powódka zobowiązała się do zakupu od pozwanych jednej z działek oraz do zapłaty wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. Wbrew twierdzeniom pozwanych wymienione świadczenia powódki nie mają charakteru wzajemnego względem świadczenia pozwanych.

W przypadku zobowiązań wynikających z umów wzajemnych spełnienie świadczenia przez jedną ze stron jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony (art. 487 § 2 k.c.). Konstrukcja umowy przyłączeniowej, jak i ww. porozumienia prowadzi do wniosku, że pomiędzy stronami doszło do wykreowania dwóch autonomicznych świadczeń. Po pierwsze, powódka została zobowiązana do wykonania przyłączenia w zamian za co pozwani zobowiązali się do uiszczenia opłaty. Po drugie, pozwani zobowiązali się do sprzedaży działki nr (...) (przeniesienia jej własności) na rzecz powódki oraz do ustanowienia na jej rzecz służebności przesyłowych, pozwana natomiast w zamian za powyższe zobowiązała się do zapłaty ceny za ww. działkę oraz do zapłaty wynagrodzenia za służebność. O braku wzajemności pomiędzy świadczeniem polegającym na zapłacie opłaty za przyłączenie, a świadczeniem polegającym na zapłacie ww. wynagrodzenia i ceny za działkę i służebność, oraz o tym, że świadczenia są niezależne względem siebie (chociaż wynikają z jednej umowy) świadczy również fakt, że strony w przedmiotowym porozumieniu przewidziały możliwość potrącenia wierzytelności wynikających ze zobowiązań będących podstawami tych świadczeń. W przypadku świadczeń z umów wzajemnych instytucja potrącenia nie może mieć natomiast zastosowania, gdyż dotyczy dwóch odrębnych, ale jednorodzajowych wierzytelności. Istotą umów wzajemnych jest natomiast to, że jedno świadczenie ma stanowić odpowiednik drugiego, a zatem intencją stron jest uzyskanie danego świadczenia w całości bez wzajemnego potrącenia ze świadczeniem drugostronnym.

Na gruncie powyższego Sąd Rejonowy stwierdził, że zarzut niewykonania przez powódkę przyjętych przez siebie zobowiązań umownych nie może w niniejszej sprawie prowadzić do oddalenia powództwa. Są to bowiem zobowiązania niezależne od zobowiązań pozwanych, mogą być wykonane osobno, a strony w żadnym postanowieniu umownym nie uzależniły, aby zapłata za przyłączenie była w jakimkolwiek stopniu zależna od wcześniejszej sprzedaży działki i ustanowienia służebności przesyłu. W konsekwencji wobec wykonania przyłącza przez powódkę pozwani winni byli uiścić jej umówioną opłatę tj. kwotę 8.243,76 zł brutto. Solidarność zobowiązania pozwanych wynika z art. 370 k.c. pozwani bowiem zawierając umowę o przyłączenie do sieci zaciągnęli zobowiązanie dotyczące ich wspólnego mienia, jakim jest nieruchomość na której powódka wykonywała przyłączenie.

W zakresie żądanych odsetek Sąd Rejonowy z urzędu uwzględnił obowiązującą w dacie zamknięcia rozprawy zmianę stanu prawnego w zakresie prawa materialnego wynikającą z art. 2 w zw. z art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1830), która nadała art. 481 § 2 k.c. od dnia 1 stycznia 2016 r. następujące brzmienie: „Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże, gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy”. Przepis ten określa zatem nową kategorię odsetek ustawowych za opóźnienie naliczanych według innej stopy niż inne odsetki ustawowe (art. 359 § 2 k.c.). Zgodnie z art. 56 ustawy nowelizującej, do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Z tej przyczyny rozstrzygnięcie o odsetkach ustawowych (w tej sprawie służących wynagrodzeniu opóźnienia dłużnika) wymagało rozróżnienia okresów naliczania odsetek według innych stóp przed i po dniu 1 stycznia 2016 r.

Ustalając termin początkowy odsetek należało wziąć pod uwagę art. 455 k.c. stanowiący, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W zawartej umowie o przyłączenie strony uzgodniły, że zapłata nastąpi w terminie 14 dni od daty wystawienia przez powódkę faktury. Sąd stoi jednak na stanowisku, że tak zakreślony termin nie mógł rozpocząć swojego biegu do momentu powiadomienia pozwanych o tym, iż powódka wystawiła fakturę. Dopiero bowiem od chwili poinformowania ich o tym fakcie można mówić o skutecznym jej wystawieniu. Z załączonych przez powódkę dokumentów nie sposób wywieść kiedy powódka o tym fakcie poinformowała pozwanych, a najwcześniejszy termin kiedy mogli dowiedzieć się o wystawieniu faktury wynika z wezwania ich do zapłaty. Z tym jednak zastrzeżeniem, że złożone przez powódkę wezwanie do zapłaty zostało doręczone jedynie G. D., co miało miejsce w dniu 31 lipca 2015 r. (k. 51-52). Zatem wobec ww. pozwanego termin do zapłaty upłynął z dniem 14 sierpnia 2015 r. tj. pozostawał on w opóźnieniu od dnia 15 sierpnia 2015 r. i od tego dnia powódce należały się od wymienionego odsetki. Jeśli chodzi o pozwanego P. F. to wobec braku jakichkolwiek informacji o tym kiedy powódka poinformowała go o wystawieniu faktury, termin do zapłaty zaczął biec z dniem nadania przez pozwanych sprzeciwu od nakazu zapłaty tj. od dnia 12 stycznia 2016 r. Jest to bowiem najwcześniejszy pewny termin, w którym pozwany wiedział o przedmiotowej fakturze (doręczenie pozwu pozwanemu nastąpiło po wniesieniu przez niego sprzeciwu). W konsekwencji 14-dniowy termin upłynął mu z dniem 26 stycznia 2016 r. i od dnia 27 stycznia 2016 r. pozwany pozostaje w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł w oparciu o zasadę stosunkowego ich rozdzielenia wyrażoną w art. 100 k.p.c. Ponieważ powódka żądała od pozwanych kwoty 50.263,66 zł a sąd zasądził na jej rzecz kwotę 8.243,78 zł to stwierdzić należy, że powódka wygrała proces w 16%, w takim więc zakresie jego koszty powinny zostać poniesione przez pozwanych. Powódka poniosła koszty w łącznej kwocie 6.131 zł na co złożyły się: 2.514 zł opłaty od pozwu, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 3.600 zł z tytułu minimalnej stawki wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, obliczonej w oparciu o § 6 pkt 6 rozporządzenia MS z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.) obowiązującego na datę wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie. Ponieważ pozwani nie ponieśli żadnych kosztów procesu i przegrali go w 16% to winni z tego tytułu zwrócić powódce kwotę 980,96 zł. Solidarny obowiązek zwrotu wynika z art. 105 § 2 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona powodowa, zaskarżając go w części tj. co do punktu 2 oraz 3. Zaskarżonemu orzeczeniu skarżący zarzucił naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przy ocenie materiału dowodowego w sprawie polegających na: bezpodstawnym przyjęciu wbrew zgromadzonemu w sprawie materiałowi dowodowemu, że porozumienie z dnia 18 lutego 2015 roku nie stanowi odnowienia długu i nie mogło stanowić podstawy wystawionej faktury vat stwierdzającej należność dochodzoną w ramach niniejszego powództwa, dowolnym stwierdzeniu, że podstawą roszczenia dochodzonego w ramach niniejszego postępowania były postanowienia umowy nr (...) z dnia 13 lipca 2012 roku, w sytuacji gdy strony zawierały szereg kolejnych umów, aneksów oraz postanowień modyfikujących wzajemne zobowiązania, nieuzasadnionym pominięciu, iż niezależnie od ostatecznego kształtu stosunku prawnego łączącego strony na podstawie kolejnych umów i aneksów, powód wykonał ciążące na nim zobowiązanie, wykonując przyłącze energetyczne, stanowiące bezpośrednią korzyść dla strony pozwanej, wewnętrznej sprzeczności zapadłego rozstrzygnięcia, polegającej na przyjęciu, iż spośród dwóch dochodzonych roszczeń, opartych na tej samej podstawie faktycznej i prawnej, jedno z roszczeń zasługuje na uwzględnienie, zaś drugie nie,

- art. 506 § 1 k.c. poprzez jego wadliwą wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, że w ustalonym stanie faktycznym nie doszło do odnowienia długu, w sytuacji gdy zgromadzony materiał dowodowy wskazuje na spełnienie przesłanek wskazanych w ww. przepisie,

- art. 487 § 2 w zw. z art. 488 § 1 k.c. poprzez jego wadliwą wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, podczas gdy regulacja umów wzajemnych nie znajdzie zastosowania w przedmiotowym sporze z uwagi na szereg przepisów rangi szczególnej,

- art. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r prawo energetyczne poprzez jego nieuwzględnienie i niezastosowanie do ustalonego stanu faktycznego,

- nierozpoznanie istoty sprawy polegające na dowolnym ustaleniu, jakoby podstawą roszczenia dochodzonego w ramach niniejszego postępowania, były postanowienia umowy nr (...) z dnia 13 lipca 2012 roku, w sytuacji gdy strona, na wyraźne zobowiązanie Sądu, wskazała w ramach pisma procesowego z dnia 16 listopada 2016 roku, iż odpowiedzialność pozwanych wynika z porozumienia zawartego w dniu 18 lutego 2015 roku, w którym to pozwani wyrazili zgodę na wykonanie przyłącza na nowo określonych przez strony warunkach,

- poprzez pominięcie w rozumowaniu szeregu normatywnych elementów stosunku prawnego łączącego strony, a w konsekwencji nieuzasadnione przyjęcie, iż stronie powodowej nie przysługuje roszczenie o zapłatę dochodzone w ramach postępowania, tak co do zasady jak i wysokości.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie jego pkt. 2 i 3 poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem I instancji, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny. Ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy, jako znajdujące oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym uznać należało za prawidłowe.

W doktrynie i judykaturze panuje zgoda co do tego, że z uwagi na przyznaną sądowi swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie wtedy, gdy podstawą rozstrzygnięcia uczyniono rozumowanie sprzeczne z zasadami logiki bądź wskazaniami doświadczenia życiowego. Dlatego w sytuacji, gdy na podstawie zgromadzonych dowodów możliwe jest wyprowadzenie konkurencyjnych wniosków co do przebiegu badanych zdarzeń, dla podważenia stanowiska orzekającego sądu nie wystarcza twierdzenie skarżącego o wadliwości poczynionych ustaleń odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie jakich to konkretnie uchybień w ocenie dowodów dopuścił się orzekający sąd naruszając w ten sposób opisane wyżej kryteria, wiążące w ramach swobodnej oceny dowodów (tak np. K. F. - G. w: Kodeks postępowania cywilnego , pod red. A. Z., W. 2006, tom I, s. 794, 795, por. także wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008r., I ACa 205/08, L., w którym stwierdzono: „Fakt, że określony dowód został oceniony niezgodnie z intencją skarżącego, nie oznacza naruszenia art. 233 § 1 KPC. Ocena dowodów należy bowiem do sądu orzekającego i nawet w sytuacji, w której z dowodu można było wywieść wnioski inne niż przyjęte przez sąd, nie dochodzi do naruszenia art. 233 § 1 KPC”; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005r., III CK 314/05, Orzecznictwo w Sprawach (...)/, w którego tezie stwierdzono, że: „Do naruszenia przepisu art. 233 § 1 KPC mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów”.

Odnosząc powyższe do stanowiska skarżącego uznać trzeba, iż nie sprostał on opisanym wymogom formułowania analizowanego zarzutu, a jego stanowisko jest wyrazem polemiki ze stwierdzeniem Sądu Rejowego przyjętym u podstaw zaskarżonego wyroku, iż porozumienie z dnia 18 lutego 2015 roku nie stanowi odnowienia długu i nie mogło stanowić podstawy wystawionej faktury vat stwierdzającej należność dochodzoną w ramach powództwa, że podstawą roszczenia dochodzonego w ramach postępowania była umowa z dnia 13 lipca 2012 roku, że powód wykonał ciążące na nim zobowiązanie. Skarżący podnosząc zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. polemizuje także z rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego uwzględniającym jedno z roszczeń, a oddalającym drugie. W świetle przedstawionych uwag nie jest to jednak wystarczające dla podważenia stanowiska prezentowanego w zaskarżonym orzeczeniu.

Zarzut wadliwej oceny dowodów dla swej skuteczności winien wskazywać konkretne uchybienia, jakich dopuścił się orzekający sąd, naruszając tym samym zasady logicznego rozumowania bądź wskazania doświadczenia życiowego. Dla wzruszenia przyjętej oceny nie jest wystarczające wyłącznie odmienne zapatrywanie skarżącego odnośnie wartości poszczególnych z przeprowadzonych dowodów oraz wniosków możliwych do wyprowadzenia, gdy chodzi o podstawę faktyczną rozstrzygnięcia. Formułując zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy regulacji art. 233 § 1 k.p.c., tak opisanym wymogom skarżący nie sprostał.

Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że w ustalonym stanie faktycznym nie doszło do odnowienia długu. Zawarte pomiędzy stronami porozumienie z dnia 18 lutego 2015 roku nie stanowiło nowacji długu w rozumieniu art. 506 § 1 k.c.

Jak wynika z art. 506 § 1 k.c., w przypadku odnowienia dla zaciągnięcia nowego zobowiązania przez dłużnika wymagana jest zgoda wierzyciela, stąd do odnowienia dochodzi na skutek umowy zawartej pomiędzy dotychczasowym dłużnikiem a wierzycielem, której przedmiotem jest treść nowego zobowiązania oraz cel zaciągnięcia tego zobowiązania. Przepis art. 506 k.c. nie rozstrzyga, jak dalece treść nowego zobowiązania powinna się różnić od treści dotychczasowego zobowiązania, aby można było uznać, że nastąpiła nowacja. Warunkiem niezbędnym skuteczności porozumienia nowacyjnego jest animus novandi czyli zamiar odnowienia - wola stron, która musi być wyraźnie ukierunkowana na wygaśnięcie dotychczasowego zobowiązania. Zmiana treści zobowiązania może polegać na spełnieniu innego świadczenia albo nawet tego samego świadczenia, lecz z innej podstawy prawnej (wyrok SA we Wrocławiu z dnia 13 grudnia 2013 roku, sygn. akt I ACa 1277/13, L.).

Podzielając ocenę Sądu Rejonowego, należy wskazać, że przedmiotowe porozumienie nie zawierało w swojej treści żadnego postanowienia, które stanowiłoby o tym, że na jego podstawie pozwani zobowiązują się do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem w celu umorzenia ich zobowiązania wynikającego z umowy nr (...).

Należy zauważyć, że sama tylko zmiana czasu, miejsca, sposobu świadczenia, zwiększenie rozmiarów świadczenia, wprowadzenia zabezpieczeń czy innych obowiązków ubocznych nie stanowi nowacji. Wątpliwości w tej mierze należy rozstrzygać na korzyść utrzymania dotychczasowego zobowiązania (I ACa 901/12, wyrok SA Warszawa z dnia 9.04.2013, L.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że przedmiotowe porozumienie zawierało jedynie zmianę sposobu rozliczenia za przyłączenie do sieci dystrybucyjnej z umowy nr (...) poprzez potrącenie wzajemnych wierzytelności wskazanych w porozumieniu (§ 5 pkt. 5 i 6 porozumienia, k. 73), co nie jest nowacją w rozumieniu art. 506 § 1 k.c. Słusznie przyjął Sąd Rejonowy, że podstawą dochodzenia roszczenia w ramach postępowania były postanowienia umowy nr (...) z dnia 13 lipca 2012 roku.

Wbrew stanowisku skarżącego Sąd Rejonowy nie naruszył art. 487 § 2 k.c. w zw. z art. 488 § 1 k.c. Należy podzielić stanowisko skarżącego i Sądu Rejonowego, że regulacja dotycząca umów wzajemnych w tym art. 487 § 2 k.c. w zw. z art. 488 § 1 k.c. nie znajdzie zastosowania w przedmiotowej sprawie.

Każda umowa wzajemna jest umową dwustronnie zobowiązującą, a zatem taką, w której każda strona jest zarazem dłużnikiem, jak i wierzycielem. Jednak nie każda umowa dwustronnie zobowiązująca będzie zarazem umową wzajemną (za umowę dwustronnie zobowiązującą, a niewzajemną uważa się umowę pożyczki – por. np. S. Grzybowski, w: System PrCyw, t. III, cz. 2, s. 708; A. Szpunar, O umowie pożyczki, PiP 1992, Nr 12, s. 32–33; W. Pyzioł, w: System PrPryw, t. 8, 2011, s. 322, Nb 12; inaczej: M. Lemkowski, Oprocentowanie, s. 29–43; oraz umowę ubezpieczenia – por. wyr. SN z 20.10.2006 r., IV CSK 125/06, OSNC – Zb. dodatkowy 2008, Nr A, poz. 7 z glosą B. Kucharskiego, Gl. 2009, Nr 1, s. 56–65; umową wzajemną dwustronnie zobowiązującą nie jest też umowa przedwstępna – wyr. SN z 2.4.2004 r., III CK 537/02, Legalis; wyr. SN z 2.4.2004 r., III CK 417/02, Legalis). W umowie wzajemnej między świadczeniami obu stron zachodzi relacja polegająca na tym, iż jedno z nich ma być odpowiednikiem drugiego. Chodzi tu o funkcjonalne sprzężenie tych świadczeń (tak określa to K. Zagrobelny, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz, 2016, art. 487, Nb 3). Między świadczeniami następuje także sprzężenie prawne, jako że zobowiązanie jednej strony do świadczenia staje się podstawą prawną do zobowiązania drugiej strony ( D. , Instytucje. Część ogólna, s. 107). Wynika z tego, iż świadczenia stron są powiązane w taki sposób, że nieważność jednego z zobowiązań lub niewykonanie czy nienależyte wykonanie jednego ze świadczeń, ma wpływ na ważność bądź treść umowy wzajemnej ( A. Brzozowski, w: System PrPryw, t. 5, 2013, s. 453, Nb 50). Ekwiwalentność badana jest z punktu widzenia stron i ich subiektywnego postrzegania świadczeń jako wzajemne ( M. Gutowski, w: Gutowski, Komentarz, t. II, art. 487, Nb 4). Nie chodzi przy tym o to, by świadczenia (nawet w opinii stron) były równowartościowe; chodzi o to, by jedno świadczenie było spełniane w zamian za drugie, zgodnie z zasadą do ut des (tak Z. Radwański, w: System PrCyw, t. III, cz. 1, s. 372; W. Popiołek, w: Pietrzykowski, Komentarz, 2015, t. II, art. 487, Nb 2). Każde świadczenie jest więc odpowiednikiem, a nie równoważnikiem drugiego ( D. , Instytucje. Część ogólna, s. 108). Sprzężenie obu świadczeń powoduje, że żadne z nich nie może istnieć bez drugiego, lecz dzieli jego losy.

Rację miał Sąd Rejonowy, że konstrukcja umowy przyłączeniowej, jak i ww. porozumienia wskazywała, że pomiędzy stronami doszło do wykreowania dwóch autonomicznych świadczeń. Powódka została zobowiązana do wykonania przyłączenia w zamian za co pozwani zobowiązali się do uiszczenia opłaty. Ponadto pozwani zobowiązali się do sprzedaży działki na rzecz powódki oraz do ustanowienia na jej rzecz służebności przesyłowych, powódka w zamian zobowiązała się do zapłaty ceny za ww. działkę oraz do zapłaty za służebność. Jednakże brak jest w treści umowy czy porozumienia sprzężenia tych świadczeń, wzajemnego uzależnienia.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 7 ustawy prawo energetyczne. Przepis art. 7 ust. 8 tego prawa uprawnia przedsiębiorstwo energetyczne do pobrania opłaty za przyłączenie do sieci. W przedmiotowym stanie faktycznym przepis ten nie może stanowić samodzielnej podstawy prawnej do zasądzenia zobowiązania wynikającego z umowy nr (...). Istotne jest, że kwestia zapłaty opłaty przyłączeniowej określonej w umowie nr (...) stanowiła podstawę roszczenia, co do którego toczyło się już postępowanie pomiędzy tymi samymi stronami w XII Wydziale Gospodarczym Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, sygn. akt XII GC 1559/14 i zakończyło się umorzeniem postępowania na skutek cofnięcia przez powódkę pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia. W takiej sytuacji Sąd Rejonowy prawidłowo wydał wyrok oddalający powództwo. Albowiem cofnięcie powództwa ze zrzeczeniem się roszczenia stanowi negatywną przesłankę procesową do ponownego wniesienia powództwa o to samo roszczenie (wyrok SN z 25.09.2002, I CKN 1133/00 nie publ., postanowienie SN z dnia 18.09.2015 roku, sygn. akt I CSK 789/14).

Mając na uwadze powyższe, apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie przepisu art. 385 k.p.c.