Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Alicja Sołowińska (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Szponar - Jarocka

SA Barbara Orechwa-Zawadzka

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie 6 grudnia 2017 r. w B.

sprawy z odwołania Z. L. (1)

przy udziale zainteresowanej M. L.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o zwrot nienależnie pobranych świadczeń

na skutek apelacji wnioskodawcy Z. L. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 7 kwietnia 2017 r. sygn. akt V U 670/16

I.  oddala apelację;

II.  odstępuje od obciążania Z. L. (1) kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego za II instancję.

SSA Bożena Szponar - Jarocka SSA Alicja Sołowińska SSA Barbara Orechwa-Zawadzka

Sygn. akt III AUa 469/17

UZASADNIENIE

Z. L. (1) złożył odwołanie od decyzji P. Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 31 maja 2016 roku żądającej zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w kwocie 3115,57 zł za okres od 01 czerwca 2011 roku do 31 maja 2014 roku. Odwołujący się podnosił, że nie został w sposób wyczerpujący pouczony przez KRUS o okolicznościach powodujących zawieszenie świadczenia, wobec czego nie zachodziły przesłanki do zastosowania art. 138 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

KRUS w uzasadnieniu wskazała, że żona odwołującego się M. L. prawomocną decyzją z 15 kwietnia 2014 roku została wyłączona z ubezpieczenia społecznego rolników od 01 lipca 2009 roku z uwagi na wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia i podleganie ubezpieczeniu społecznemu z tego tytułu. Wobec powyższego decyzją z 28 maja 2014 roku została zawieszona wypłata części uzupełniającej świadczenia w 50% od 01 czerwca 2014 roku z powodu prowadzenia działalności rolniczej. Następnie prawomocną decyzją z 17 czerwca 2014 roku wypłata świadczenia została zmniejszona od 01 lipca 2014 roku oraz zażądano zwrotu nadpłaconej nienależnie części uzupełniającej za okres od 01 czerwca 2011 roku do 31 maja 2014 roku, tj. za okres 3 lat wstecz w oparciu o art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ponadto na podstawie wyżej wymienionej decyzji rozpoczęto dokonywanie potrąceń nienależnego świadczenia z przysługującej wnioskodawcy renty rolniczej. W dniu 18 maja 2016 roku wydano decyzję przyznającą od 01 maja 2016 roku stałą rentę rolniczą w kwocie do wypłaty 466,71 zł miesięcznie z zawieszeniem części uzupełniającej w 100% z powodu prowadzenia działalności rolniczej. Z uwagi na wysokość świadczenia nie było możliwe dalsze dokonywanie potrąceń. Biorąc powyższe pod uwagę obecnie zaskarżoną decyzją KRUS zażądała zwrotu pozostałej kwoty nienależnie pobranej części uzupełniającej w wysokości 3115,57 zł. Zdaniem KRUS odwołujący się został prawidłowo pouczony w decyzjach o przyznaniu renty o okolicznościach powodujących ustanie, zawieszenie, wstrzymanie prawa do świadczenia, a ponadto zarówno decyzja o wyłączeniu żony z ubezpieczenia rolniczego z 15 kwietnia 2014 roku jak i o zobowiązaniu do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, części uzupełniającej, z 17 czerwca 2014 roku są prawomocnie wobec niezłożenia przez wnioskodawcę odwołania od tych decyzji.

Wyrokiem z 7 kwietnia 2017r. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie i zasądził od Z. L. (1) na rzecz KRUS 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że decyzją z 27 lutego 2006 roku przyznano Z. L. (1) prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy z zawieszeniem w 50% części uzupełniającej świadczenia. Z zaświadczenia KRUS dotyczącego podlegania ubezpieczeniu z 20 marca 2006 roku wynikało, że małżonka Z. L. (1) M. L. podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy od 12 marca 1993 roku do nadal. Kolejnymi decyzjami dotyczącymi przyznania Z. L. (1) renty na następne okresy świadczenie w części uzupełniającej było zawieszane w 50% z powodu prowadzenia działalności rolniczej z małżonkiem nie posiadającym ustalonego prawa do emerytury lub renty i niespełniającym warunków do uzyskania emerytury rolniczej albo renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy i podlegającym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy. Decyzją z 08 stycznia 2013 roku KRUS podjęła wypłatę odwołującemu się części uzupełniającej renty w 100% od 01 stycznia 2013 roku w związku z wejściem w życie art. 28 ust. 11 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników. W decyzji zaznaczono, że podjęcie wypłaty części uzupełniającej w pełnej wysokości nastąpiło w związku z prowadzeniem działalności rolniczej z małżonką podlegająca ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy. W następnych okresach kolejnymi decyzjami część uzupełniająca była wypłacana w 100%. Podobnie decyzją z 16 kwietnia 2014 roku przyznającą rentę na okres od 01 maja 2014 roku do 30 kwietnia 2016 roku. Na podstawie informacji (...) Oddział w B. z 25 lipca 2013 roku Kasa ustaliła, że M. L. podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia od 25 maja 2009 roku (k:177 akt ubezpieczeniowych). Ponadto w świetle zaświadczenia (...) ZOZ w C. M. L. ma zawartą umowę zlecenia od 25 maja 2009 roku (k:179). Odwołujący się i jego żona na zawiadamianie KRUS w przedmiocie umowy zlecenia i podlegania ubezpieczeniom żadnych uwag nie wnieśli (k:178, 180). W związku z powyższym decyzją z 15 kwietnia 2014 roku (k:187 akt ubezpieczeniowych) skierowaną do Z. L. (1) i do M. P. KRUS stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w stosunku do M. L. od 01 lipca 2009 roku. Decyzja zawierała dokładne uzasadnienie oraz pouczenie o terminie i sposobie odwołania. Decyzja została doręczona listem poleconym. Wskazana wyżej decyzja stała się prawomocna wobec niezłożenia odwołania. Z kolei decyzją z 28 maja 2014 roku KRUS zawiesiła Z. L. (1) wypłatę części uzupełniającej świadczenia w 50% od 01 czerwca 2014 roku na zasadzie art. 28 ust. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (k:322 akt rentowych), a następnie decyzją z 17 czerwca 2014 roku zmniejszyła wypłatę renty od 01 lipca 2014 roku w związku z nienależną wypłatą świadczenia w okresie od 01 lipca 2009 roku do 31 maja 2014 roku w kwocie 19948,38 zł i zobowiązała do zwrotu nienależnego świadczenia w kwocie 7688,57 zł za okres 3 lat, tj. od 01 czerwca 2011 roku do 31 maja 2014 roku z zaznaczeniem, że powyższa kwota będzie potrącana w miesięcznych ratach po 286,45 zł poczynając od 01 lipca 2014 roku. Powyższa decyzja zawierała uzasadnienie oraz pouczenie o terminie i sposobie złożenia odwołania (k:328 akt rentowych). Decyzją z tej samej daty P. KRUS ustalił wysokość renty na okres od 01 lipca 2014 roku do 30 kwietnia 2016 roku z uwzględnieniem potrącenia w kwocie 286,45 zł miesięcznie (k:329-330). Obie decyzje z 17 czerwca 2014 roku stały się prawomocne wobec niezaskarżenia ich przez Z. L. (1). W decyzjach z lat 2014-2016, do decyzji z 14 kwietnia 2016 roku ustalających wysokość świadczenia Z. L. (1) KRUS dokonywała potrąceń z tytułu nienależnego świadczenia określonego w decyzji z 17 czerwca 2014 roku. Decyzje te również nie zostały zaskarżone i są prawomocne. W dniu 18 maja 2016 roku wydano decyzję przyznającą Z. L. (2) stałą rentę rolniczą od 01 maja 2016 roku w kwocie 466,71 zł miesięcznie przy zawieszeniu części uzupełniającej w 100% z powodu prowadzenia działalności rolniczej (z tą datą ustały przesłanki do zawieszenia w 50% na zasadzie art. 28 ust. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników). Z uwagi na ustaloną wysokość renty, zgodnie z art. 141 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, KRUS nie mogła od 01 maja 2016 roku kontynuować potrąceń. Konsekwencją powyższego było wydanie obecnie zaskarżonej decyzji z 31 maja 2016 roku o zobowiązaniu do zwrotu nienależnego świadczenia w pozostałej nieuregulowanej dotąd części, tj. w kwocie 3115,57 zł za okres od 01 czerwca 2011 roku do 31 maja 2014 roku (k:415).

Poza sporem pozostawało również, że Z. L. (1) i M. L. prowadzą do chwili obecnej działalność rolniczą. Ponadto M. L. do chwili obecnej pracuje w (...) ZOZ w C. na podstawie umowy zlecenia i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym.

Sąd Okręgowy odwołał się do przepisu art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z którym osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu i stwierdził, że znajduje on zastosowanie również do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników na podstawie art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników.

W rozumieniu powyższego przepisu świadczenie jest nienależne, gdy zostało wypłacone bez podstawy prawnej, mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie, zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymania wypłaty oraz gdy osoba pobierająca świadczenie miała świadomość, że wypłacone świadczenie jej się nie należy. Świadomość nienależności świadczenia wypływa bądź z pouczenia przez organ rentowy o okolicznościach powodujących zwrot świadczeń, bądź stąd, że osoba ta spowodowała wypłatę nienależnych świadczeń swoim zawinionym działaniem.

Sąd I instancji zauważył, że w odwołaniu i w wyjaśnieniach odwołujący się podnosił, że nie został wyczerpująco pouczony przez organ rentowy o zasadach zawieszania świadczeń. Pouczenia w decyzjach były mało szczegółowe i precyzyjne, a ponadto zostały napisane małym drukiem wobec czego w ogóle ich nie czytał. Jednocześnie na rozprawie w dniu 11 października 2016 roku wyjaśnił, że wiedział o wydaniu przez KRUS decyzji o wyłączeniu żony z ubezpieczenia społecznego rolników oraz otrzymał decyzję z 17 czerwca 2014 roku ustalającą zobowiązanie do zwrotu nadpłaty w kwocie 7688,57 zł za okres od 01 czerwca 2011 roku do 31 maja 2014 roku. Wspólnie z żoną, która zapoznała się z dokumentami i z decyzjami, ustalili, że nie będą składać odwołania. Zgadzał się z dokonywaniem potrąceń przez KRUS w kolejnych decyzjach. Odwołanie złożył dopiero, gdy okazało się, że trzeba jeszcze zapłacić 3115,57 zł. Odwołujący wyjaśniał też, że nie wiedział czy prawidłowo renta była zawieszana.

Żona odwołującego się, którą Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze osoby zainteresowanej, wyjaśniła, że otrzymali decyzję KRUS z 17 czerwca 2014 roku jak również decyzje dotyczące dokonywania potrąceń. Zapoznali się z tymi decyzjami. Mąż nie składał odwołania, ponieważ wspólnie uznali, że tak ma być, jednakże nie wiedzieli dokładnie o co chodzi. Zainteresowana podała również, ze doręczono jej decyzję z 15 kwietnia 2014 roku o wyłączeniu z ubezpieczenia społecznego rolników. Nie składała odwołania od tej decyzji, ponieważ okazało się, że jest ubezpieczona w ZUS, w związku z czym składanie odwołania nie miało sensu. Odwołujący się i zainteresowana twierdzili ponadto, że nie wiedzieli o odprowadzaniu składek do ZUS przez Szpital w związku z wykonywaniem umowy zlecenia.

Wyjaśnień odwołującego się i zainteresowanej, Sąd I instancji nie podzielił i uznał, że stanowiły jedynie, niepopartą uzasadnionymi motywami obronę przed koniecznością zwrotu nadpłaconego nienależnie świadczenia. Stwierdził natomiast, że zarówno decyzja o przyznaniu Z. L. (1) okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy (z 27.02.2006r.) jak i następne decyzje przyznające rentę na kolejne okresy zawierały dokładne ustalenia co do zawieszenia części uzupełniającej renty, tj. w jakiej wysokości, z jakiego tytułu, a także jakkolwiek sporządzone drobnym drukiem szczegółowe i precyzyjne pouczenia odnośnie zasad zawieszania oraz okoliczności, o których w związku z tym należy powiadomić KRUS. Również jeśli chodzi o decyzje: z 15 kwietnia 2014 roku o stwierdzeniu ustania ubezpieczenia rolniczego M. L., z 17 czerwca 2014 roku o zobowiązaniu Z. L. (1) do zwrotu nienależnie pobranej części uzupełniającej, decyzji zawierających potrącenia z renty nienależnego świadczenia, to zawierały one wyczerpujące i jednoznaczne informacje dotyczące uzasadnienia faktycznego i prawnego oraz pouczenia o sposobie i terminie odwołania. Wszystkie wskazane wyżej decyzje nie zostały zaskarżone i są prawomocne.

Sąd Okręgowy podkreślił też, iż rencista nie może skutecznie tłumaczyć się, że nie czytał pouczenia na decyzji. Sam fakt przesłania pouczenia (zawartego w decyzji) do świadczeniobiorcy stanowi domniemanie, iż ten z pouczeniem się zapoznał i znane mu są okoliczności, które powodują utratę prawa do renty lub wstrzymanie jej wypłaty. W konsekwencji Sąd stwierdził, że odwołujący nie może skutecznie bronić się argumentem, że nie czytał pouczeń na decyzjach i nie wiedział o co chodzi w doręczanych mu decyzjach KRUS. Dany argument nie może zostać uwzględniony tym bardziej w świetle wyjaśnień odwołującego się oraz jego żony – zainteresowanej M. L., z których raczej należy wyprowadzić wniosek, że oboje posiadali dokładną wiedzę co do treści przytoczonych decyzji, w tym pouczeń. Niewątpliwie odwołujący się wiedział również o wykonywaniu przez żonę pracy na podstawie umowy zlecenia zawartej z (...) ZOZ w C., co wynika z wyjaśnień Z. L. (1) i M. L.. Wiedział, zdaniem Sądu także o tym, że (...) ZOZ w C. odprowadzał składki na ubezpieczenia społeczne od zawartej umowy zlecenia oraz o podleganiu przez żonę ubezpieczeniom w ZUS. Fakt odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne za M. L. z tytułu umów zlecenia wynikał z umowy zlecenia z dnia 22 kwietnia 2009 roku (§ 7) – k.61 akt sprawy, jak również z informacji ZUS o stanie konta ubezpieczonego, dotyczących M. L. i jej doręczonych za okres lat 2010-2014 z wyszczególnieniem kwoty składek na ubezpieczenie okresów których dotyczą oraz ze wskazaniem płatnika składek – (...) ZOZ – k.46-52 akt sprawy.

Z tych względów na mocy art.477 ¹⁴§1kpc Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

O kosztach zastępstwa procesowego KRUS rozstrzygnął na zasadzie art. 98 kpc oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku złożył Z. L. (1) skarżący podnosił:

1)  zarzut faktyczny polegający na niezgodności ustaleń faktycznych sądu z materiałem dowodowym zebranym w sprawie w szczególności poprzez ustalenie, że Z. L. (1) został pouczony w sposób czytelny, jasny i zrozumiały dla ubezpieczonego o obowiązkach;

2)  zarzut naruszenia prawa procesowego:

- art.231kpc i art.233kpc wynikający z nierozważenia wszechstronnie zebranego materiału, błędne powołanie się na faktyczne i w konsekwencji dowolne przyjęcie, że Z. L. (1) nie może skutecznie tłumaczyć się, że nie czytał pouczenia na decyzji bo było napisane drobnym drukiem oraz, że wyjaśnienia odwołującego się i zainteresowanej jako niekonsekwentne i niespójne oraz niezawierające logicznej motywacji nie mogły być uznane za wiarygodne, podczas gdy odwołujący utrzymywał, że nie wiedział dokładnie o co chodzi w zaskarżonej decyzji i dlaczego ma dopłacić 3115,57 zł, a decyzja z 31 maja 2016r. nie zawierała uzasadnienia faktycznego poza wpisaniem kwoty zobowiązania, wskazania terminu wpłaty i możliwości wszczęcia postępowania egzekucyjnego,

- art.233§1kpc w związku z art.328§2kpc poprzez naruszenie obowiązku wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, nie uwzględnienia wszystkich okoliczności i dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, oparcie orzeczenia na domniemaniu, że „raczej należy wyprowadzić wniosek, że oboje posiadali dokładną wiedzę co do treści przytoczonych decyzji w tym pouczeń”,

3) naruszenie prawa materialnego

- art.138 ust.2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i błędną wykładnię ustawowego wymogu wyczerpującego pouczenia zawierającego informację o obowiązującym w dacie pouczenia zasadach zawieszenia prawa do świadczeń i poprzestanie na wskazaniu hipotetycznych okoliczności,

- art.84 ust.2 pkt 1 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez brak właściwego i precyzyjnego pouczenia skarżącego w sposób czytelny, jasny i zrozumiały dla ubezpieczonego.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę wyroku i uwzględnienie odwołania oraz wstrzymanie wypłaty i żądanie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń i uchylenie zaskarżonej decyzji w całości. Wnosił także o zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, a w razie oddalenia apelacji nieobciążanie skarżącego kosztami procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna, bowiem wbrew jej twierdzeniom Sąd I instancji nie naruszył wskazanych przepisów prawa procesowego ani materialnego.

W szczególności Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny w sprawie i na tej podstawie słusznie uznał, że Z. L. (1) jest zobowiązany do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia w kwocie 3115,57 zł.

Sąd Apelacyjny w całości podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji, przyjmuje je za własne co czyni zbędnym powtarzanie ich w tej części uzasadnienia.

Wypada jedynie przypomnieć, co podkreślił w motywach zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy, iż istotna w sprawie jest decyzja organu rentowego z 15.04.2014r. mocą której z ubezpieczenia społecznego rolników została wyłączona żona wnioskodawcy M. L. od 1 lipca 2009r. z tego powodu, że podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu pracy w (...) ZOZ w C. którą wykonywała w ramach umowy zlecenia od maja 2009r. Decyzja ta stała się prawomocna wobec jej niezaskarżenia. Konsekwencją tej decyzji była decyzja z 28.05.2014r. o zawieszeniu wnioskodawcy wypłaty części uzupełniającej świadczenia w 50% od 1 czerwca 2014r. na podstawie art.28 ust.6 pkt 2 ustawy z 20.12.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i następnie decyzja z 17.06.2014r. w której organ rentowy ustalił, że Z. L. (1) jest zobowiązany do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia (50% części uzupełniającej) za okres 3 lat tj. od 1.06.2011r. do 31.05.2014r. w łącznej kwocie 7688,57 zł. Od 1 lipca 2014r., działając na podstawie art.139 ust.1 pkt 2b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, organ rentowy rozpoczął potrącanie z przyznanego świadczenia kwotę ustalonego w decyzji z 17.06.2014r. niezależnego świadczenia. Potrącenia z bieżącego świadczenia były dokonywane do czasu przyznania wnioskodawcy stałej renty rolniczej (od 1.05.2016r.) której wysokość przy zawieszeniu w 100% części uzupełniającej nie pozwalała na dalsze potrącenia. Podkreślić należy, że wnioskodawca nie odwoływał się od decyzji z 17.06.2014r. którą rozstrzygnięto o kwocie nienależnie wypłaconego świadczenia za okres od 1.06.2011r. do 31.05.2014r.

Przedstawiony wyżej stan faktyczny, który nie był kwestionowany, prowadzi do stwierdzenia, że zaskarżona w tej rozpoznanej sprawie decyzja w istocie zobowiązuje Z. L. (1) do zwrotu kwoty 3115,57 zł, która pozostała do spłaty, a która była ustalona decyzją z 17.06.2014r. jako świadczenie niezależnie wypłacone w okresie od 1.06.2011r. do 31.05.2014r. w łącznej kwocie 7688,57zł. Decyzja zaskarżona została wydana dlatego, że od 1 maja 2016r. nie jest możliwe dokonywanie comiesięcznych potrąceń ze świadczenia skarżącego ze względu na wysokość tego świadczenia.

Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że Z. L. (1), w spornym okresie nie był uprawniony do pobierania części uzupełniającej renty z tego powodu, że prowadził działalność rolniczą, natomiast małżonka nie podlegała z mocy ustawy ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu bowiem od maja 2009r. pozostawała w zatrudnieniu w ramach umowy zlecenia. W związku z tym z mocy art.52 ust.2 ustawy z 20.12.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników w związku z art.84 ust.1 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych jest zobowiązany do zwrotu kwoty nienależnego świadczenia wraz z odsetkami. Za kwoty nienależnego świadczenia zgodnie z art.84 ust.2 pkt 1 ustawy uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Podstawowym warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi w myśl art.84 ust.2 pkt 1 ustawy z 13.10.1998r. o s.u.s. są po pierwsze brak prawa do świadczenia, po drugie, świadomość tego osoby przyjmującej to świadczenie, płynące ze stosownego pouczenia. Istotne jest zatem pouczenie organu rentowego udzielone ubezpieczonemu o okolicznościach zaistnienie których powoduje ustanie prawa do świadczenia. W ugruntowanym orzecznictwie przyjmuje się, że pouczenie udzielone przez organ rentowy ma być na tyle zrozumiałe, by pobierający świadczenie mógł je odnieść do swojej sytuacji (por.wyrok SN z 3.02.2016r. sygn. I UK 63/15 legalis 1461035). Ponadto pouczenie o okolicznościach, których wystąpienie w czasie pobierania świadczenia powoduje jego utratę, nie może odnosić się indywidualnie do pobierającego świadczenie, gdyż nie da się przewidzieć, które z różnorodnych sytuacji występują u konkretnego świadczeniobiorcy. W tym sensie wystarczające jest przytoczenie przepisów określających te sytuacje (por. wyrok SN z 10.06.2009 I UK 394/07 legolis nr 176301).

Analiza decyzji doręczonych wnioskodawcy poczynając od decyzji przyznającej rentę rolniczą w 2006r. poprzez kolejne co do prawa do świadczenia jak i jego wysokości uprawniało Sąd I instancji do stwierdzenia, że pouczenia wnioskodawcy w tym także co do okoliczności powodujących zawieszenie wypłaty części uzupełniającej renty były prawidłowe i skarżący miał realną możliwość zapoznania sia z ich treścią. Słusznie więc Sąd Okręgowy uznał, że Z. L. (1) był prawidłowo pouczony o okolicznościach mających wpływ na wysokość jego świadczenia. Skoro wskutek własnych zaniedbań nie poinformował organu rentowego o zatrudnieniu żony, to pobrał nienależne świadczenie i jest zobowiązany do jego zwrotu.

Zaskarżony wyrok jest zgodny z prawem, zaś apelacja jako nieuzasadniona na mocy art.385kpc podlegała oddaleniu.

O kosztach zastępstwa procesowego za II instancję Sąd orzekł na podstawie art.102kpc. Sąd miał na uwadze, iż wnioskodawca otrzymuje rentę rolniczą w niewielkiej kwocie (466zł) w związku z zawieszeniem części uzupełniającej w 100% i jest zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w wysokości 3.115 zł co niewątpliwie stanowi duże obciążenie. Sąd uznał także, iż zaskarżona decyzja mogła być dla wnioskodawcy niezrozumiała przez to, że szczegółowo nie wyjaśnienia dochodzonej kwoty chociażby poprzez odwołanie się do decyzji z 17.06.2014r. ustalającej obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia za ten sam okres co w zaskarżonej decyzji w wysokości 7688,57zł. Skarżona decyzja mogła zatem wywołać u wnioskodawcy przekonanie o słuszności odwołania. Te okoliczności w ocenie Sądu Apelacyjnego uzasadniały zastosowane w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu zasady słuszności wywołanej w art.102kpc.

SSA Bożena Szponar - Jarocka SSA Alicja Sołowińska SSA Barbara Orechwa-Zawadzka