Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 czerwca 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu sprawy małoletniej M. M. (1) reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową J. M. przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) o ustalenie niepełnosprawności w związku z odwołaniem od orzeczenia z dnia 23 lipca 2016 roku:

oddalił odwołanie i przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi na rzecz radcy prawnego M. J. kwotę 442,80 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

M. M. (1) urodziła się w dniu (...). Po urodzeniu, w badaniu przesiewowym, stwierdzono u niej fenylketonurię.

Małoletnia diagnozowania była w Klinice (...) w Ł. w dniach 22-25 marca 2006 r. gdzie potwierdzono rozpoznanie fenyloketonurii klasycznej .

Obecnie przebywa pod kontrolą poradni chorób metabolicznych Instytutu Centrum (...) w Ł.. Wizyty wyznaczane są jeden raz w roku.

Małoletnia uczęszczała w roku szkolnym 2016/2017 do IV klasy Szkoły Sportowej o profilu lekkoatletyka.

Rozwój psychomotoryczny małoletniej jest prawidłowy, odpowiedni do wieku. Małoletnia jest samodzielna, uczęszcza do szkoły regularnie, wysiłek związany z treningami w szkole sportowej znosi dobrze. Stan ogólny dziecka jest bardzo dobry, nie zgłasza żadnych dolegliwości.

Matka małoletniej nie pracuje – opiekuje się córką.

Przedstawicielka ustawowa pilnuje tego co małoletnia je, kiedy i w jakich ilościach, żeby Małoletnia zjadła posiłki. Robi jej kanapki i obiady do szkoły.

Ojciec małoletniej nie uczestniczy w procesie przygotowywania posiłków dziecka.

Produkty żywnościowe matka małoletniej kupuje za pośrednictwem internetu.

Małoletnia nie zawsze chce spożywać posiłki przygotowane specjalnie dla niej.

Zaprzestanie stosowania diety przez małoletnią w procesie długofalowym doprowadziłoby do zatrzymania rozwoju mózgu i ubytków w rozwoju.

Dzięki utrzymaniu odpowiedniej diety nie doszło do wywołania przez chorobę negatywnych skutków w organizmie M. M.. Małoletnia sama się ubiera, zgłasza potrzeby fizjologiczne, najada się, porusza się samodzielnie, dobrze się uczy.

Małoletnia nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Ze względu na swój wiek i charakter schorzenia M. M. wymaga stałego współudziału opiekuna w procesie przygotowywania posiłków, edukacji i wsparcia emocjonalnego.

Stan faktyczny został ustalony przez Sąd I instancji na podstawie przedstawionej dokumentacji, opinii biegłej z zakresu pediatrii oraz zeznań przedstawicielki ustawowej małoletniej wnioskodawczyni.

Sąd Rejonowy ustalił, iż choroba wnioskodawczyni w obecnym stanie nie wywołuje negatywnych skutków w jej organizmie, dzięki utrzymywaniu odpowiedniej diety. Małoletnia jednocześnie znajduje się pod stałą opieką poradni chorób metabolicznych. Przeprowadzone ostatnio badania nie wykazały odstępstw od normy w zakresie obecności fenyloalaniny. Zalecenia żywieniowe opiekunowie małoletniej poznali w czasie wizyt w poradni. Opiekunowie dziecka obecnie winni edukować małoletnią w zakresie jej choroby i ograniczeń jakie ona powoduje – adekwatnie do wieku wnioskodawczyni, winni oni również wprowadzać wnioskodawczynię w proces przygotowywania posiłków. Niedotrzymanie diety przez M. M. w długofalowym procesie doprowadziłoby do zatrzymania rozwoju jej mózgu. Jednakże jednorazowe spożycie nieodpowiednich produktów obecnie nie wywoła nagłych negatywnych konsekwencji w organizmie dziecka.

Dokonanie powyższych ustaleń wymagało skorzystania przez Sąd z wiedzy specjalnej posiadanej przez biegłego. Wydana opinia pisemna oraz dwie opinie ustne są spójne, logiczne, niesprzeczne wewnętrznie i mogą stanowić podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Jednocześnie Sąd zważył, iż biegła w opiniach uzupełniających dokonała doprecyzowania w zakresie zastrzeżeń zgłoszonych przez pełnomocnika wnioskodawczyni.

Sąd w toku procesu oddalił wniosek o powołanie innego biegłego tej samej specjalizacji – zgłaszany przez stronę skarżącą. Sąd przyjął bowiem, zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą, iż podstawą zakwestionowania opinii nie może być fakt, iż treść wydanej w sprawie opinii nie jest zbieżna z zapatrywaniami oraz stanowiskiem w sprawie danej strony. Innymi słowy, nie można kwestionować opinii tylko dlatego, że de facto strona nie jest zadowolona z opinii przedstawionej przez dotychczasowego biegłego. Jak słusznie wskazuje się w judykaturze, opowiedzenie się za odmiennym stanowiskiem oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona kwestionująca (tak m. in.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 28 lutego 2013 roku w sprawie III AUa 1180/12, LEX 1294835; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 lutego 2013 roku w sprawie I ACa 76/12, LEX 1312019).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył, że odwołanie nie jest zasadne .

Zgodnie z art. 4a ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 roku, nr 14, poz. 92, z późn. zm.) osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci opinii biegłego z zakresu pediatrii jednoznacznie potwierdza, zdaniem Sądu Rejonowego ustalenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) poczynione w przypadku wnioskodawczyni M. M. (1).

Fenyloketonuria to najczęściej występująca choroba metaboliczna spowodowana deficytem hydroksylazy fenyloalaninowej, a gen ten znajduje się na chromosomie 12. Brak tego enzymu powoduje nagromadzenie fenyloalaniny w płynach ustrojowych. Nadmiar fenyloalaniny ulega reakcjom chemicznym, w wyniku czego dochodzi do powstania metabolików, które uszkadzają mózg. Dostarczenie fenyloalaniny następuje z karmieniem dziecka.

W związku z brakiem syntezowania fenyloalaniny w organizmie celem leczenia jest zmniejszenie tego związku i jego metabolitów w płynach ustrojowych, aby zapobiec uszkodzeniom mózgu. Można to osiągnąć przez zastosowanie diety ze zmniejszoną zawartością fenyloalaniny. Preparaty takie dostępne są w aptece w cenie ryczałtowej 3,20 zł. Optymalna zawartość fenyloalaniny w surowicy powinna być utrzymana na poziomie 3-15 mg/dl aby zapobiec powstaniu zmian w mózgu.

Jednocześnie o tym jak prowadzić odpowiednią dietę dziecka, jakie produkty z niej wyeliminować opiekunowie dziecka chorego na fenyloketonurię informowani są w poradni, a następnie winni oni przekazać ową widzę choremu dziecku.

Małoletnia powinna zostać przez opiekunów pouczona w zakresie swojej choroby, zrozumieć fakt, że jest chora, co z tego wynika, powinna wiedzieć jakie produkty żywnościowe są dla niej zastrzeżone i powinna umieć powstrzymać się od ich spożywania.

Małoletnia wymaga zatem pomocy i edukacji w zakresie przygotowywania posiłków – musi ona bowiem stosować specjalną dietę. Dlatego też konieczne jest posiadanie przez nią umiejętności odpowiedniego doboru produktów dozwolonych, właściwego skomponowania i przygotowania posiłków.

Powyższe okoliczności mają miejsce w niniejszej sprawie. Badania poziomu fenyloalaniny u M. M. pozostają w normie.

Jednakże stan zdrowia dziecka i występujące ograniczenia nie powodują zależności od otoczenia, polegającej na konieczności udzielenia wsparcia w czynnościach samoobsługowych, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Wnioskodawczyni jest samodzielna w zakresie czynności samoobsługowych – ubiera się, myje, samodzielnie spożywa posiłki, nie ma problemów ze zgłaszaniem potrzeb fizjologicznych. Małoletnia uczęszcza do ogólnodostępnej placówki szkolnej, o profilu sportowym – osiąga przeciętne wyniki w nauce oraz podczas treningów, nie ma trudności w komunikowaniu się.

Wnioskodawczyni nie jest zatem zależna od otoczenia w stopniu polegającym na konieczności pielęgnacji w zakresie higieny osobistej, karmieniu, poruszaniu się lub wykonywaniu czynności samoobsługowych oraz ułatwianiu kontaktów ze środowiskiem.

Z poczynionych w niniejszym postępowaniu ustaleń wynika, że nie istnieją podstawy do zmiany zaskarżonego orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w zakresie, w jakim domagała się tego strona skarżąca.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd, stosownie do treści art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c., oddalił odwołanie.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 9 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1804 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r do 27 października 2016 r .

Apelację od powyższego wyroku wniosła wnioskodawczyni, reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego i pełnomocnika z urzędu – w zakresie punktu 1 wyroku.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.: art. 217 § l i 2 w zw. z art. 227 kpc przez niedopuszczenie zgłoszonego prawidłowo dowodu z opinii innego biegłego lekarza sądowego z zakresu pediatrii na okoliczność wymagania przez małoletnią wnioskodawczynię konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, podczas gdy dowód ten dotyczył okoliczności mających dla sprawy istotne znaczenie, a sporne okoliczności nie zostały jeszcze dostatecznie wyjaśnione oraz art. 233 § l kpc poprzez dowolną w miejsce swobodnej ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji przyjęcie, że odwołanie małoletniej wnioskodawczyni nie zasługuje na uwzględnienie.

Mając powyższe na uwadze wniosła o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego, ewentualnie, na wypadek uznania przez sąd, że nie zachodzi podstawa do uchylenia zaskarżonego wyroku, wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i uwzględnienie odwołania. Nadto wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego lekarza sądowego z zakresu pediatrii na okoliczność wymagania przez małoletnią wnioskodawczynię konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz o przyznanie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych , oświadczając, że żądane koszty nie zostały zapłacone w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa.

Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się w postępowaniu pierwszoinstancyjnym naruszenia przepisów postępowania, skutkujących koniecznością zmiany czy uchylenia zaskarżonego wyroku.

Zgodnie z art. 217 kpc strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej.

Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Zgodnie z art. 227 kpc przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Z kolei art. 278 § 1 k.p.c. stanowi, iż dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości „specjalne”. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczająca poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.

Podkreślić należy, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art.217§1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku II CR 817/73, niepubl.).

W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów – art. 233 k.p.c., sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (wyrok SN z 2003-10-30 IV CK 138/02 L.). Niemniej jednak polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (wyrok SN z 2002-01-09 II UKN 708/00 L.). Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza bowiem przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna.

Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26).

Zdaniem Sądu II instancji niewątpliwym jest, że ocena charakteru niepełnosprawności małoletniej wnioskodawczyni to jest ocena jej stanu zdrowia i wymaga wiadomości specjalnych oraz musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłego, nie zaś tylko w subiektywnym odczuciu zainteresowanej rozstrzygnięciem strony.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy uczynił podstawą swego rozstrzygnięcia opinię biegłego lekarza pediatry. Wskazany biegły w oparciu o dokumentację medyczną zgromadzoną w sprawie oraz przedmiotowe badanie wnioskodawczyni stwierdził, iż ze względu na stan zdrowia – posiadane schorzenia – fenyloketonurię – małoletnia nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, co było przedmiotem odwołania.

Prawidłowo Sąd Rejonowy uznał, że w rozpoznawanej sprawie biegła w sposób logiczny i przekonujący uzasadniła swoje stanowisko wyraźnie stwierdzając, iż choroba wnioskodawczyni w obecnym stanie nie wywołuje negatywnych skutków w jej organizmie, dzięki utrzymywaniu odpowiedniej diety. Małoletnia jednocześnie znajduje się pod stałą opieką poradni chorób metabolicznych. Przeprowadzone ostatnio badania nie wykazały odstępstw od normy w zakresie obecności fenyloalaniny. Zalecenia żywieniowe opiekunowie małoletniej poznali w czasie wizyt w poradni. Opiekunowie dziecka obecnie winni edukować małoletnią w zakresie jej choroby i ograniczeń jakie ona powoduje – adekwatnie do wieku wnioskodawczyni, winni oni również wprowadzać wnioskodawczynię w proces przygotowywania posiłków. Niedotrzymanie diety przez M. M. w długofalowym procesie doprowadziłoby do zatrzymania rozwoju jej mózgu. Jednakże jednorazowe spożycie nieodpowiednich produktów obecnie nie wywoła nagłych negatywnych konsekwencji w organizmie dziecka.

Powyższe świadczy o tym, że apelujący jedynie w sposób subiektywny - odmiennie niż biegły specjalista ocenia swój stan zdrowia, a to w ocenie Sądu Okręgowego nie daje jednak podstaw do zmiany czy uchylenia zaskarżonego wyroku.

W ocenie Sądu niezasadny jest zarzut apelującej co do tego, że biegła nie miała wystarczających kompetencji do sporządzenia opinii. W ocenie Sądu Okręgowego biegła o specjalizacji w zakresie pediatrii miała wystarczającą wiedzę niezbędną do sporządzenia opinii. Należy zwrócić uwagę, że apelująca, mimo zastrzeżeń co do tego rodzaju specjalizacji, nadal wnosiła o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego pediatry – a więc, biegłego o tej samej specjalności.

Niezasadny jest zarzut apelującej co do tego, że biegła wydając opinię opierała się na przesłankach ustawowych w zakresie oceny konieczności sprawowania opieki nad małoletnią, a mianowicie to, czy wnioskodawczyni wykonuje samodzielnie czynności samoobsługowe, samodzielnie się porusza i komunikuje.

Kryteria oceny niepełnosprawności osób w wieku do 16 roku życia zostały bowiem określone w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 roku „ w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia” (Dz. U. 17 poz. 162).

Na mocy § 1 cytowanego rozporządzenia oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1) przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2, przekraczającego 12 miesięcy ,

2) niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo,

3) znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu poza domem .

Na mocy § 2 ust. 2 przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę: rodzaj i przebieg procesu chorobowego lub jego wpływ na stan czynnościowy organizmu, sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu, możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji.

W sposób prawidłowy zatem biegła oceniła stopień naruszenia sprawności organizmu wnioskodawczyni, opierając się na przesłankach ustawowych, uwzględniając przy tym rodzaj schorzenia małoletniej i jego specyfikę.

Mając na uwadze trafność rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego wydanego w oparciu o prawidłowo sporządzoną opinię biegłego pediatry, która nie zawiera braków i wyjaśnia wszystkie istotne okoliczności dla rozstrzygnięcia, Sąd nie uwzględnił kolejnego wniosku pełnomocnika wnioskodawczyni o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego pediatry.

Mając powyższe na uwadze, apelacja, na podstawie art. 385 kpc podlegała oddaleniu.

O kosztach pełnomocnika z urzędu w postępowaniu apelacyjnym Sąd orzekł na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3.10.2016 r w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu /Dz. U. 2016 poz. 1715/ - § 2,§ 3, § 4 ust. 3, § 15 ust. 2, § 16 ust. 1 pkt. 1.

Przewodnicząca: Sędziowie: