Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 28 czerwca 2013 roku powódka (...) spółka akcyjna z siedzibą w P. (dalej: (...) S.A.), reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C. (dalej: (...) Sp. z o.o.) na swoją rzecz kwoty 214.373,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że w 2012 roku strony nawiązały współpracę handlową, w ramach której w październiku i listopadzie pozwana złożyła u powódki zamówienie na kostkę brukową oraz materiały budowlane pod budowę Centrum Handlowego (...) we W. (obecnie Centrum Handlowe (...)). Wyprodukowane przez powodową spółkę materiały budowlane były sukcesywnie wydawane pozwanej i przez nią odbierane, a na podstawie wystawionych dokumentów magazynowych WZ powódka wystawiała faktury VAT na łączną kwotę 201.673,41 zł, które nie zostały uregulowane przez pozwaną, nawet pomimo wystosowania do niej wezwania do zapłaty. Wobec opóźnienia kontrahenta w zapłacie wymagalnych należności, powódka dodatkowo skapitalizowała odsetki na dzień 24 czerwca 2013 roku, których suma wyniosła 12.699,65 zł. Zatem, w ocenie powódki, pozwana winna uiścić na jej rzecz łącznie kwotę 214.373,06 zł, dochodzoną niniejszym pozwem. Jednocześnie powódka wskazała, iż pozwana próbowała uzasadnić brak zapłaty należności wynikających z faktur VAT rzekomymi wadami fizycznymi kostki brukowej pochodzącej od powodowej spółki, podnosząc w tym zakresie, że przeprowadzone w grudniu 2012 roku badania laboratoryjne ww. kostki potwierdziły odpowiednią jakość materiałów budowlanych wyprodukowanych przez powódkę. I choć wyniki kolejnych badań przeprowadzonych już wyłącznie przez pozwaną okazały się niekorzystne dla powódki, ta zakwestionowała ich wiarygodność (pozew, k. 2-6).

W dniu 2 sierpnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi – X Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt X GNc 842/13 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (nakaz zapłaty, k. 121).

W sprzeciwie wniesionym w dniu 21 sierpnia 2013 roku pozwana, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżyła wydany w sprawie nakaz zapłaty w całości, wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W pierwszej kolejności pozwana podniosła zarzut nieistnienia (wygaśnięcia) wierzytelności powódki dochodzonej niniejszym pozwem. Zdaniem pozwanej, ww. wierzytelność umorzyła się do kwoty 201.673,41 zł, zgodnie z art. 498 § 2 k.c., wskutek złożenia przez pozwaną powódce oświadczeń o potrąceniu wierzytelności (...) Sp. z o.o. z wierzytelnością (...) S.A. z tytułu wynagrodzenia za dokonane dostawy kostki brukowej. Oświadczeniem o potrąceniu pozwanej (wraz z notą obciążeniową) z dnia 18 lipca 2013 roku została potrącona łącznie kwota 187.933,54 zł brutto, natomiast oświadczeniem o potrąceniu (wraz z notą obciążeniową) z dnia 19 sierpnia 2013 roku pozwana dokonała potrącenia wierzytelności powódki w kwocie 13.739,87 zł brutto.

Nadto, w uzasadnieniu pozwana przyznała, że strony łączyła umowa, na podstawie której powodowa spółka dostarczyła pozwanej kostkę przemysłową (brukową), jednakże wbrew zapewnieniom powódki, nie spełniała ona wyraźnie określonych jakościowych parametrów wytrzymałościowych, co potwierdził szereg badań wykonanych na zlecenie pozwanej przez rozmaite uznane instytuty w Polsce. Pozwana wzywała powódkę do wymiany wadliwej kostki, czego ta ostatnia jednak nie uczyniła. W związku z powyższym, pozwana była zmuszona była zlecić na własny koszt podmiotom trzecim wykonanie robót polegających na rozbiórce istniejącej kostki dostarczonej przez powódkę wraz z jej transportem na miejsce składowe, nabyciu niewadliwej kostki oraz jej ułożeniu. Koszty ww. prac wyniosły 286.251,96 zł netto (tj. 352.089,91 zł brutto).

W ocenie pozwanej powódka nienależycie wykonała łączącą strony umowę poprzez dostarczenie wadliwej kostki brukowej w rozumieniu art. 471 k.c., wobec czego była ona zobowiązana do naprawienia poniesionej przez pozwaną szkody majątkowej polegającej na pokryciu kosztów usunięcia wadliwej, zakupie i położeniu nowej kostki. Zatem, wierzytelność pozwanej z tytułu odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy przez powódkę została potrącona z wierzytelnością powódki z tytułu ceny za dostarczoną kostkę brukową (sprzeciw, k. 127-133).

W odpowiedzi na sprzeciw powódka w piśmie procesowym z dnia 6 września 2013 roku odniosła się ona do zarzutu nieistnienia jej wierzytelności względem pozwanej na skutek dokonanego potrącenia wzajemnych wierzytelności. Powódka wskazała, że noty obciążeniowe z dnia 18 lipca 2013 roku oraz 19 sierpnia 2013 roku, a także oświadczenia o potrąceniu zostały złożone i podpisane wyłącznie przez jednego członka zarządu pozwanej D. C., podczas gdy z odpisu KRS pozwanej spółki wynika sposób reprezentacji przez łączne działanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Zdaniem powódki, nie można zatem przyjąć, iż pozwana dokonała względem niej skutecznego potrącenia wierzytelności, albowiem nie zostało ono złożone w sposób prawidłowy. Ponadto, powódka podniosła, iż pozwana nie wykazała spełnienia przesłanki wymagalności wierzytelności przedstawionej do potrącenia i nie mogła tego uczynić z uwagi na fakt, iż powoływana przez stronę pozwaną wierzytelność z tytułu rzekomej szkody majątkowej nie ma obiektywnie uzasadnionych podstaw.

Powódka podkreśliła także, że pozwana zleciła zewnętrznej firmie prace rozbiórkowe 16.000,00 m ² kostki brukowej z terenu Centrum Handlowego (...) we W., podczas gdy powodowa spółka dostarczyła pozwanej kostkę w ilości 6.108,60 m ², wobec czego próba obciążenia powódki tymi kosztami jest nieuzasadniona (odpowiedź na sprzeciw, k. 257-267).

Na wniosek powódki Sąd zawiadomił w trybie art. 84 k.p.c. o toczącym się procesie (...) S.A. z siedzibą w W. i wezwał ten podmiot do udziału w sprawie. Przypozwany nie zgłosił swojego udziału w sprawie (zawiadomienie, k. 297 w zw. z pismem (...) S.A., k. 328).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) spółka akcyjna z siedzibą w P., nakierowaną m.in. na produkcję wyrobów budowlanych z betonu, masy betonowej prefabrykowanej oraz pozostałych wyrobów z betonu, gipsu i cementu. Jest wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...) (bezsporne – wydruk z KRS powódki, k. 10-14).

Pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie szeroko pojętego wykonawstwa budowlanego. Jest wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Skuteczna reprezentacja pozwanej spółki wymaga łącznego działania dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem (bezsporne – wydruk z KRS pozwanej, k. 15-18).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. (dalej: (...) Sp. z o.o.) była generalnym wykonawcą inwestycji obejmującej budowę Centrum Handlowego (...) we W. koło C.. Pozwana spółka była podwykonawcą (...) Sp. z o.o. w zakresie infrastruktury drogowej. Na zlecenie pozwanej położenie kostki betonowej w obiekcie ww. centrum handlowego, na całej powierzchni wynoszącej około 18.000,00 m ², wykonywała firma (...) Sp. z o.o., a następnie Zakład (...). Od momentu rozpoczęcia na inwestycji CH (...) prac z zakresu infrastruktury drogowej wyłącznym dostawcą kostki na tę budowę była powodowa spółka, której wzór został uprzednio zaakceptowany przez generalnego wykonawcę. Powódka, będąca jednocześnie (...) w Krajowej deklaracji zgodności nr (...) zaświadczyła m.in., że parametr wytrzymałości ww. wyrobu budowlanego na rozciąganie przy rozłupywaniu kształtuje się na poziomie minimalnym 3,6 MPa. Początkowo towar w postaci tejże kostki nabywały od powódki ww. firmy podwykonawcze prowadzące prace brukarskie. Z czasem, z uwagi na problemy finansowe tych podmiotów (m.in. ogłoszenie upadłości (...) Sp. z o.o.), zakup kostki przejęła na siebie pozwana (dowód: zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:11:08-00:18:04, 00:20:38, 00:48:59, k. 352v; zeznania świadka K. C. (1) e-protokół czas nagrania 00:16:11, 00:16:41, 00:24:11, 00:27:01, k. 452; zeznania świadka T. W. e-protokół czas nagrania 01:14:24-01:15:13, 01:25:26, k. 326; zeznania świadka B. B. (1) e-protokół czas nagrania 00:05:10, 00:14:54; 00:24:33, k. 338; przesłuchanie powódki, w imieniu której działał prezes zarządu J. B. (1) e-protokół czas nagrania 01:34:11-01:36:03, 01:38:28, 01:49:26, k. 453; Krajowa deklaracja zgodności nr (...), k. 147-148).

I tak, pod koniec 2012 roku strony nawiązały bezpośrednie stosunki handlowe m.in. w ramach inwestycji CH (...). Współpraca przebiegała w ten sposób, że pozwana w okresie od października do listopada 2012 roku, za pośrednictwem korespondencji elektronicznej, sukcesywnie składała u powódki zamówienia m.in. na dalsze dostawy kostki betonowej (głównie typu B. i H., gr. 8 cm, szarej, bezfazowej) dla potrzeb dokończenia budowy CH (...). Łącznie powódka dostarczyła tylko na rzecz pozwanej około 6.000,00 m ² kostki (dowód: wydruki z korespondencji elektronicznej, k. 111-116; zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:13:50, 00:55:59, k. 352v; zeznania świadka K. C. (1) e-protokół czas nagrania 00:25:19, k. 452; zeznania świadka T. S. e-protokół czas nagrania 00:45:51, k. 326; zeznania świadka B. B. (1) e-protokół czas nagrania 00:24:33, k. 338).

Powodowa spółka realizowała zamówienia pozwanej dostarczając jej i wydając towar w postaci ustalonej ilości kostki, na którą to okoliczność powódka wystawiała dokumenty WZ, podpisywane następnie przez przewoźnika oraz przedstawiciela pozwanej przy odbiorze towaru (dowód: dokumenty WZ, k. 32-37, 40-51, 56-63, 65-70, 74-75, 79-80, 84-89, 93-94, 96, 99, 103-104, 106, 108, 110).

Na podstawie ww. dokumentów wydania towaru WZ powódka wystawiła pozwanej następujące faktury VAT:

⚫

nr (...) z dnia 26 października 2012 roku na kwotę 50.781,16 zł,

⚫

nr (...) z dnia 31 października 2012 roku na kwotę 25.596,72 zł (przy czym z uwagi na zwrot palet i wystawienie faktury korygującej nr (...) z dnia 18 stycznia 2013 roku na kwotę - 3.136,50 zł do zapłaty z ww. faktury (...) pozostała kwota 22.460,22 zł),

⚫

nr (...) z dnia 31 października 2012 roku na kwotę 34.224,41 zł (przy czym z uwagi na zwrot palet i wystawienie faktury korygującej nr (...) z dnia 18 stycznia 2013 roku na kwotę -4.182,00 zł do zapłaty z ww. faktury (...) pozostała kwota 30.042,41 zł),

⚫

nr (...) z dnia 31 października 2012 roku na kwotę 25.022,18 zł,

⚫

nr (...) z dnia 7 listopada 2012 roku na kwotę 8.532,24 zł (przy czym z uwagi na zwrot palet i wystawienie faktury korygującej nr (...) z dnia 18 stycznia 2013 roku na kwotę -1.045,50 zł do zapłaty z ww. faktury (...) pozostała kwota 7.486,74 zł),

⚫

nr (...) z dnia 8 listopada 2012 roku na kwotę 8.694,50 zł (przy czym z uwagi na zwrot palet i wystawienie faktury korygującej nr (...) z dnia 18 stycznia 2013 roku na kwotę -1.045,50 zł do zapłaty z ww. faktury (...) pozostała kwota 7.649,00 zł),

⚫

nr (...) z dnia 8 listopada 2012 roku na kwotę 25.309,45 zł (przy czym z uwagi na zwrot palet i wystawienie faktury korygującej nr (...) z dnia 18 stycznia 2013 roku na kwotę -3.105,75 zł do zapłaty z ww. faktury (...) pozostała kwota 22.203,70 zł),

⚫

nr (...) z dnia 8 listopada 2012 roku na kwotę 8.532,24 zł (przy czym z uwagi na zwrot palet i wystawienie faktury korygującej nr (...) z dnia 18 stycznia 2013 roku na kwotę -1.045,50 zł do zapłaty z ww. faktury (...) pozostała kwota 7.486,74 zł),

⚫

nr (...) z dnia 9 listopada 2012 roku na kwotę 4.340,84 zł,

⚫

nr (...) z dnia 12 listopada 2012 roku na kwotę 3.978,85 zł (przy czym z uwagi na zwrot palet i wystawienie faktury korygującej nr (...) z dnia 14 lutego 2013 roku na kwotę -492,00 zł do zapłaty z ww. faktury (...) pozostała kwota 3.486,85 zł),

⚫

nr (...) z dnia 13 listopada 2012 roku na kwotę 7.957,70 zł (przy czym z uwagi na zwrot palet i wystawienie faktury korygującej nr (...) z dnia 14 lutego 2013 roku na kwotę -984,00 zł do zapłaty z ww. faktury (...) pozostała kwota 6.973,70 zł),

⚫

nr (...) z dnia 20 listopada 2012 roku na kwotę 3.046,71 zł,

⚫

nr (...) z dnia 20 listopada 2012 roku na kwotę 3.978,85 zł,

⚫

nr (...) z dnia 21 listopada 2012 roku na kwotę 6.714,31 zł.

(dowód: faktury VAT, k. 31, 38-39, 54-55, 64, 73, 78, 83, 92, 95, 98, 102, 105, 107, 109;faktury VAT korygujące, k. 29-30, 52-53, 71-72, 76-77, 81-82, 90-91, 97, 100-101).

Pozwana spółka nie uiściła na rzecz powódki należności wynikających z powyższych faktur VAT na łączną kwotę 201.673,41 zł (okoliczność bezsporna).

Powoływała się przy tym na okoliczności nieregulowania przez generalnego wykonawcę na jej rzecz wymagalnych należności za wykonane roboty budowlane, w związku z wątpliwościami co do parametrów jakościowych dostarczonej przez powódkę kostki brukowej (dowód: pismo pozwanej, k. 21).

Całość kostki dostarczonej przez powódkę na budowę CH (...) (zarówno bezpośrednio na rzecz pozwanej, jak i wcześniej na rzecz jej podwykonawców (...) Sp. z o.o. oraz Zakładu (...)) została ułożona na obiekcie (dowód: zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:18:05, 00:59:03, k. 352v; zeznania świadka K. C. (1) e-protokół czas nagrania 00:20:15, k. 452).

Jeszcze w trakcie wbudowywania kostki betonowej, we wrześniu 2012 roku, inwestor budowy CH (...) zgłosił wstępne zastrzeżenia co do jakości ww. materiału budowlanego wyprodukowanego przez powódkę, kwestionując wygląd powierzchni bocznej kostki, na której dostrzegalne były tzw. miejsca niedogęszczone (dziurki, raki itp.). W odpowiedzi na te zarzuty powodowa spółka utrzymywała, iż dostarczony przez nią towar jest pełnowartościowy i spełnia wszelkie normy, w tym wytrzymałościowe (dowód: pisma powódki, k. 149-150; zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:19:14, k. 352v).

Prace brukarskie z użyciem kostki pochodzącej od powódki trwały jednak dalej, z uwagi na zbliżający się termin zakończenia inwestycji, pomimo że wątpliwości co do spełniania przez nią parametru wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu nie zostały ostatecznie usunięte. Sukcesywnie pojawiały się kolejne, podobne do wcześniejszych, zastrzeżenia jakościowe względem materiału powódki – przy układaniu mechanicznym kostki obłupywały się jej krawędzie (odpadały rogi), wierzchnia warstwa kostki łuszczyła się – była niejednorodna, w przekroju widoczne było rozwarstwiające się kruszywo (dowód: zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:18:05, 00:20:38, 00:25:28, k. 352v; zeznania świadka K. C. (1) e-protokół czas nagrania 00:18:54, 00:28:15, k. 452; zeznania świadka T. W. e-protokół czas nagrania 01:17:15, k. 326; zeznania świadka B. B. (1) e-protokół czas nagrania 00:09:39-00:10:18, k. 338).

Z uwagi na powyższe, a także zaległości w płatnościach ( nota bene spowodowane zastrzeżeniami w zakresie jakości kostki), powódka w połowie listopada 2012 roku zaprzestała dostaw kostki na budowę CH (...), w związku z czym pozwana w porozumieniu z generalnym wykonawcą podjęła decyzję o dokupieniu brakującej ilości identycznej kostki od innego dostawcy – (...) Sp. z o.o., a ostatecznie roboty brukarskie zostały zakończone na przedmiotowej inwestycji do końca listopada 2012 roku (dowód: zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:18:05, 00:27:16, k. 352v).

W międzyczasie, w związku z nieustępującymi wątpliwościami co do jakości kostki betonowej dostarczanej przez powódkę, na początku listopada 2012 roku (...) Sp. z o.o. zleciła (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. wykonanie badań na ww. parametr wytrzymałości próbek kostki B. produkcji (...) S.A., którego wyniki wykazały minimalną wytrzymałość na poziomie 1,07 MPa oraz 1,48 MPa, natomiast średnią – 2,14 MPa oraz 2,21 MPa – a zatem znacznie poniżej norm wytrzymałościowych zadeklarowanych przez producenta w Krajowej deklaracji zgodności nr (...) (dowód: wyniki badań (...) Sp. z o.o., k. 153-154; Krajowa deklaracja zgodności nr (...), k. 147-148).

Wobec uzyskanych wyników badań kostki pochodzącej od powódki, w dniu 19 listopada 2012 roku (...) Sp. z o.o. (podwykonawca układający kostkę) wystosował do powódki pismo reklamacyjne, w treści którego dokonał zgłoszenia wad przedmiotowej kostki brukowej wobec niespełniania przez nią podstawowego parametru w postaci wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu oraz wezwał powodową spółkę do dostarczenia kostki zgodnej z umową i wolnej od wad w terminie do dnia 27 listopada 2012 roku pod rygorem odstąpienia od umowy (dowód: pismo reklamacyjne (...) Sp. z o.o., k. 151-152).

Wymiana przez powódkę kostki na wolną od wad dla inwestycji CH (...) nie doszła do skutku (okoliczność bezsporna).

Z uwagi na pogłębiający się między stronami spór w przedmiocie jakości kostki wyprodukowanej i dostarczonej przez powódkę na ww. inwestycję, w grudniu 2012 roku komisja złożona z przedstawicieli stron oraz (...) Sp. z o.o., pobrała z placu budowy CH (...) próbkę kostki B., celem poddania jej badaniom jakościowym w zakresie parametru wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu. Ekspertyzę wykonał Instytut (...) w W.. W świetle jej wyników minimalna wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu badanego materiału wynosiła 3,6 MPa natomiast średnia – 4,0 MPa, wobec czego prawdopodobieństwo, z jakim zbadane próbki spełniały wymagane normy wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu oceniono na 97,5% (dowód: wynik badania (...), k. 24-26; zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:28:35, k. 352v).

W piśmie z dnia 18 grudnia 2012 roku pozwana poinformowała (...) Sp. z o.o. o pozytywnym wyniku badania kostki wykonanego przez (...) (dowód: pismo pozwanej, k. 23).

Następnie, w styczniu 2013 roku, z uwagi na nadal istniejące zastrzeżenia co do jakości kostki, na zlecenie (...) Sp. z o.o. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P., ponownie przeprowadził, na podstawie próbki pobranej z terenu budowy CH (...), analogiczne badanie wytrzymałościowe kostki pochodzącej od powódki, którego wynik był odmienny w stosunku do tego uzyskanego przez (...) minimalna wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu badanego materiału została określona na 2,1 MPa natomiast średnia na 2,6 MPa, co było równoznaczne z niespełnianiem przez kostkę ww. norm wytrzymałościowych zadeklarowanych przez producenta w Krajowej deklaracji zgodności nr (...) (dowód: wynik badania (...) Sp. z o.o., k. 22; Krajowa deklaracja zgodności nr (...), k. 147-148).

Wobec rozbieżności w uzyskiwanych wynikach badań koski, (...) Sp. z o.o. wraz z pozwaną zaproponowały powtórzenie badań w trzech niezależnych instytutach: (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P., Instytucie (...) w W. oraz Instytucie (...). Pobranie próbek miało odbyć się komisyjnie, z udziałem przedstawicieli (...) Sp. z o.o. oraz stron – analogicznie jak w przypadku badania grudniowego. Powódka odmówiła jednak uczestnictwa w powtórnych badaniach kostki, informując, iż uznaje za wiążące wyniki badań przeprowadzone przez (...) z grudnia 2012 roku (dowód: pismo powódki, k. 273; zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:28:35, 00:32:01, k. 352v; zeznania świadka T. S. e-protokół czas nagrania 00:51:03, k. 326; zeznania świadka B. B. (1) e-protokół czas nagrania 00:13:11, k. 338).

Z uwagi na powyższe, (...) Sp. z o.o. oraz pozwana we własnym zakresie (bez udziału powódki) zleciły ponowne badania próbek kostki brukowej produkcji (...) S.A. pobranych z placu budowy CH (...) trzem ww. instytutom (dowód: zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:28:35, 00:32:01, k. 352v; zeznania świadka K. C. (1) e-protokół czas nagrania 00:12:56, k. 452; zeznania świadka T. W. e-protokół czas nagrania 01:20:04, k. 326; zeznania świadka B. B. (1) e-protokół czas nagrania 00:10:37, k. 338).

Badania przeprowadzone w lutym 2013 roku przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. wykazały wytrzymałość kostki na rozciąganie przy rozłupywaniu na poziomie minimalnym 2,3 MPa oraz 2,4 MPa, a średnio – 2,7 MPa oraz 3,2 MPa – ponownie poniżej wymaganych parametrów (dowód: wyniki badań (...) Sp. z o.o., k. 155-156).

Badania wykonywane w tożsamym okresie w Instytucie (...) także potwierdziły wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu kostki pochodzącej od powódki znacznie niższą od tej zadeklarowanej przez producenta w Krajowej deklaracji zgodności nr (...) (dowód: wynik badania (...), k. 157-161; Krajowa deklaracja zgodności nr (...), k. 147-148).

Analogiczne jak wyżej wnioski wyciągnął z ponownego badania próbek kostki (...) S.A. przeprowadzonego również w lutym 2013 roku Instytut (...) w W., określając minimalną wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu badanego materiału na 1,9 MPa natomiast średnią – 2,9 MPa, wobec czego prawdopodobieństwo, z jakim zbadane próbki nie spełniały wymaganych norm wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu oceniono na 97,5% (dowód: wynik badania (...), k. 162-170).

Jednocześnie, przy okazji wykonywania ww. badania, Instytut (...) w W. zweryfikował i naniósł korektę na ekspertyzę wydaną w grudniu 2012 roku (tę zrealizowaną za zgodą obu stron sporu i komisyjnym pobraniem próbek z udziałem powódki), wskazując, że prawidłowa minimalna wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu badanego materiału wynosiła 2,5 MPa zamiast podanej wartości 3,6 MPa natomiast średnia – 2,8 MPa zamiast podanej 4,0 MPa, wobec czego ostatecznie prawdopodobieństwo, z jakim zbadane próbki nie spełniały wymaganych norm wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu oceniono na 97,5%. W uwagach do przeprowadzonej korekty (...) wyjaśnił, że w badaniu wykonywanym w grudniu 2012 roku omyłkowo przyjęto niewłaściwą długość przełomu próbki (zamiast właściwej 197 mm przyjęto 137 mm) do wyliczenia wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu oraz obciążenia niszczącego próbkę na długość przełomu próbki, w związku z czym wyniki dostarczone wówczas w sprawozdaniu z badań są nieprawidłowe i obarczone błędem grubym (dowód: korekta badania (...), k. 172-182; zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:28:35, k. 352v).

Powódka nie uznała wyników powyższych badań przeprowadzonych bez jej udziału jako wiarygodnych i wiążących (w tym korekty do pierwotnego wyniku badania (...)), w dalszym ciągu stojąc na stanowisku, że dostarczona przez nią kostka brukowa jest materiałem pełnowartościowym, a tym samym spełniającym normy Krajowej deklaracji zgodności nr (...) (dowód: pisma powódki, k. 271-272 i 273).

W związku z uzyskanymi wynikami badań oraz wizualnie niekorzystnym wyglądem kostki produkcji (...) S.A. po pierwszym sezonie zimowym inwestor budowy CH (...) zażądał wymiany wadliwego materiału na wolny od wad (dowód: zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:34:52, k. 352v; zeznania świadka T. W. e-protokół czas nagrania 01:18:50, 01:21:28-01:21:42, k. 326).

W piśmie z dnia 4 marca 2013 roku (...) Sp. z o.o., powołując się na wyniki przeprowadzonych badań, poinformowała pozwaną o konieczności wymiany kostki brukowej typu B. na całym obiekcie CH (...) – w związku z niespełnianiem przez ten materiał parametrów jakościowych (dowód: pismo (...) Sp. z o.o., k. 164).

Z kolei pismem z dnia 3 kwietnia 2013 roku pozwana zawiadomiła powódkę o ujawnionej na skutek przeprowadzenia badań w trzech niezależnych instytutach wadzie fizycznej kostki brukowej położnej w obiekcie CH (...), żądając jednocześnie wymiany w terminie 7 dni wadliwej kostki na wolną od wad pod rygorem odstąpienia od umowy sprzedaży kostki brukowej (dowód: pismo pozwanej, k. 186-187).

W odpowiedzi na korespondencję pozwanej powódka, w piśmie z dnia 27 maja 2013 roku podała do wiadomości kontrahenta firmę ubezpieczyciela i numer polisy OC za szkody powstałe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, sugerując zgłoszenie szkody powstałej po stronie pozwanej z tytułu nienależytego wykonania umowy przez powodową spółkę do wskazanego ubezpieczyciela (dowód: pismo powódki, k. 188).

Jednocześnie, pismem z dnia 27 maja 2013 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty należności wynikających z nieuregulowanych faktur VAT na łączną kwotę 201.673,41 zł w terminie 5 dni od daty otrzymania wezwania. Wezwanie powyższe zostało doręczone pozwanej w dniu 3 czerwca 2013 roku, jednakże nie odniosło rezultatu w postaci zapłaty żądanej przez powódkę sumy pieniężnej (dowód: wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru, k. 27-28).

Wskutek niepodjęcia przez powódkę jakichkolwiek działań zmierzających do rozwiązania kwestii wadliwości kostki dostarczonej przez nią na inwestycję CH (...), pozwana, wobec nacisków ze strony inwestora, a także generalnego wykonawcy, zmuszona była wykonać prace naprawcze nawierzchni w ww. obiekcie we własnym zakresie i na własny koszt (okoliczność bezsporna).

W maju i czerwcu 2013 roku pozwana spółka zamawiała od Centrali (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ś. materiały budowlane w postaci folii stretch dla potrzeb wymiany kostki brukowej na obiekcie CH (...). Z tego tytułu ww. firma wystawiała pozwanej faktury VAT. Łączny koszt zamówionej na ww. cel folii wyniósł 1.896,36 zł, natomiast pozwana uiściła na rzecz ww. podmiotu tytułem zapłaty należności za wystawione faktury VAT łącznie kwotę 2.555,45 zł (dowód: zamówienia, k. 205, 207, 209, 211, 213; faktury VAT, k. 204, 206, 208, 210, 212; potwierdzenia przelewu, k. 248-252).

Następnie, w dniu 5 czerwca 2013 roku pozwana – jako wykonawca zawarła z B. B. (2) oraz J. B. (2) prowadzącymi działalność gospodarczą pod nazwą (...) s.c. z siedzibą w B. – jako podwykonawcą umowę podwykonawczą nr (...), na mocy której firma (...) zobowiązała się do wykonania robót budowlanych i usług podwykonawczych polegających m.in. na rozbiórce mechanicznej z załadunkiem kostki betonowej gr. 8 cm, rozbiórce kostki betonowej gr. 8 cm z paletowaniem i zabezpieczeniem, ponownym ułożeniu (nowej) kostki betonowej bezfazowej gr. 8 cm oraz regulacji włazów i kratek ściekowych na inwestycji „Budowa Galerii Handlowej (...) we W. koło C.”. Podwykonawca za zrealizowanie przedmiotu umowy miał otrzymać szacunkowe wynagrodzenie w wysokości 849.550,00 zł netto wraz z należnym podatkiem VAT (dowód: umowa pozwanej z podwykonawcą (...) nr (...) wraz z aneksem nr (...), k. 190-200; zeznania świadka K. C. (1) e-protokół czas nagrania 00:23:18, k. 452; zeznania świadka B. B. (1) e-protokół czas nagrania 00:19:31, k. 338).

Firma (...) wykonała w całości prace zlecone jej powyższą umową (dowód: protokoły częściowe odbioru wykonanych robót, k. 215-218 i 220-224; zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:46:32, k. 352v).

K. wyprodukowana i dostarczona przez powódkę na przedmiotową inwestycję została zdemontowana w całości (około 12.000,00 m ²), z wyjątkiem dwóch fragmentów, które nie były narażone na ruch samochodowy, tj. pod wiatami oraz na terenie ogródka B. M. – łącznie około 2-3.000,00 m ². Pozostawiono również fragment nawierzchni ułożony z kostki dokupionej od (...) Sp. z o.o. – około 2.000,00 m ². Następnie kostka wyprodukowana przez (...) S.A., została przewieziona na plac składowy pozwanej w C.. Jedynie niewielka część kostki została zdemontowana mechanicznie, z uwagi na jej uszkodzenia i także przetransportowana na ww. plac pozwanej, gdzie ułożono z niej „hałdę”. Ww. kostkę pochodzącą z rozbiórki ułożono na terenie ww. placu w sposób umożliwiający jej identyfikację i oddzielenie od pozostałej części składowiska. Pozwana wzywała powódkę do odebrania wadliwego materiału, jednakże bezskutecznie (dowód: zeznania świadka T. O. e-protokół czas nagrania 00:34:52, 00:36:51, 00:42:09, 00:44:56, 00:50:05, 00:51:13, k. 352v; zeznania świadka K. C. (1) e-protokół czas nagrania 00:20:32, k. 452; zeznania świadka T. W. e-protokół czas nagrania 01:19:01-01:19:10, k. 326; zeznania świadka B. B. (1) e-protokół czas nagrania 00:16:02, 00:17:40-00:18:19, k. 338).

Wobec wykonania przedmiotu umowy podwykonawca (...) wystawił pozwanej w dniu 12 czerwca 2013 roku fakturę VAT nr (...) na kwotę 163.168,36 zł tytułem naprawy nawierzchni na CH (...). Z faktury tej pozwana uiściła na rzecz firmy (...) kwotę 151.640,46 zł (dowód: faktura VAT nr (...), k. 214; potwierdzenie przelewu, k. 246).

Z kolei w dniu 9 lipca 2013 roku (...) wystawiła z tożsamego tytułu fakturę VAT nr (...) na kwotę 186.589,03 zł. Z faktury tej pozwana zapłaciła ww. podmiotowi kwotę 173.406,44 zł (dowód: faktura VAT nr (...), k. 219; potwierdzenie przelewu, k. 247).

W dniu 18 lipca 2013 roku pozwana wystawiła powódce notę obciążeniową nr (...) na kwotę 286.251,96 zł tytułem kosztów poniesionych w związku z wymianą kostki brukowej na wolną od wad, na podstawie której w tym samym dniu wystosowała ona do powódki oświadczenie o potrąceniu jej wierzytelności z tytułu odszkodowania (tj. poniesienia kosztów: zakupu nowego materiału w postaci kostki brukowej, rozbiórki wadliwej kostki wraz z jej transportem na miejsce składowe, ułożenia nowej kostki) za dostarczenie przez (...) S.A. wadliwej kostki brukowej w kwocie 286.251,96 zł z wierzytelnościami powódki wynikającymi z wystawionych przez nią faktur VAT zgodnie z przedstawionym zestawieniem. Zarówno ww. nota, jak i oświadczenie o potrąceniu zostały podpisane przez członka zarządu pozwanej K. C. (1), umocowanego w dniu 16 lipca 2013 roku przez dwóch członków zarządu, tj. M. P. i D. S. (1) do jednoosobowego (samodzielnego) wystawienia powyższych dokumentów (dowód: nota obciążeniowa nr (...), k. 140; oświadczenie o potrąceniu z dnia 18 lipca 2013 roku, k. 141-142; pełnomocnictwo, k. 310).

Analogicznie do powyższego (i z tożsamych tytułów) w dniu 19 sierpnia 2013 roku pozwana wystawiła powódce notę obciążeniową nr (...) na kwotę 192.877,38 zł, na podstawie której w tym samym dniu wystosowała ona do powódki oświadczenie o potrąceniu jej wierzytelności w ww. kwocie z wierzytelnościami powódki wynikającymi z wystawionych przez powódkę faktur VAT zgodnie z przedstawionym zestawieniem. Zarówno ww. nota, jak i oświadczenie o potrąceniu zostały podpisane przez członka zarządu pozwanej D. S. (1) (dowód: nota obciążeniowa nr (...), k. 143; oświadczenie o potrąceniu z dnia 19 sierpnia 2013 roku, k. 144-145).

Także w dniu 19 sierpnia 2013 roku pozwana wystawiła powódce kolejną notę obciążeniową nr (...) na kwotę 170.584,32 zł, również z tytułu kosztów poniesionych w związku z wymianą kostki brukowej na wolną od wad. Notę tę podpisał członek zarządu pozwanej D. S. (1) (dowód: nota obciążeniowa nr (...), k. 146).

Pismem z dnia 26 lipca 2013 r. powódka uznała notę obciążeniową (...) za bezzasadną, odsyłając je pozwanej bez księgowania. Zakwestionowała też złożone przez pozwaną oświadczenia o potrąceniu, uznając, iż tej ostatniej nie przysługują względem niej żadne wymagalne wierzytelności. Podobnie pismem z dnia 27 sierpnia 2013 r. zakwestionowała dalsze dwie noty i potrącenia jako niezasadne (dowód: pisma powódki, k. 189 i 270).

Według kryteriów zgodności dla wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu zawartych w PN- (...):2005+AC:2007 p. 6.3.8.3.b, jeżeli próbka składa się z 16 kostek brukowych i wytrzymałość T nie więcej niż jednej kostki brukowej jest mniejsza niż 3,6 MPa, ale nie mniejsza niż 2,9 MPa i żadne obciążenie niszczące nie jest mniejsze niż 250 N/mm, to próbka i partia produkcji, z której została pobrana, powinny być uznane za zgodne z wymaganiami.

Przy uzyskaniu dla wszystkich 16 kostek brukowych obciążenia niszczącego powyżej 250 N/mm, trzy próbki wykazują wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu poniżej 3,6 MPa. Ponadto, duża ilość wyników (10 z 16 kostek) znajduje się na granicy kryterium. Takie wyniki nie pozwalają na zaklasyfikowanie badanych kostek jako zgodnych z wymaganiami normy. Istnieje wprawdzie niepewność pomiaru dla badania wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu, wynosząca 0,4 MPa (wynikająca z rozrzutu pomiędzy próbkami, a także z dokładności urządzeń stosowanych do badania), jednakże trzeba jednocześnie mieć na uwadze, że beton jest materiałem, w którym wzrost wytrzymałości można obserwować z biegiem czasu, tj. nawet po kliku latach od wyprodukowania w zależności od użytych materiałów, warunków dojrzewania i działania czynników korozyjnych. Ponadto, wszelkie dotychczas przeprowadzone przez różne instytuty wyniki badań kostki produkcji (...) S.A. wskazują, że kostka ta nie spełniła wymagań dla wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu.

Konkludując, zbadana kostka nie spełniała wymagań w zakresie wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu. Żadne z badań wytrzymałości na rozłupywanie wykonanych na pobranych próbkach nie wskazało, że kostka spełnia wymagania. Obecnie ich wytrzymałość znajduje się na granicy wymagań normy. Na uzyskane wyniki miał jednak wpływ fakt, że od czasu wyprodukowania kostki minęły ponad dwa lata – wytrzymałość kostki mogła w tym okresie przyrosnąć, co czyni prawdopodobnym, że zaraz po jej wyprodukowaniu była jeszcze niższa.

Co więcej, nasiąkliwość i masa kostki nie mogły wywrzeć wpływu na wynik jej wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu. Nie można bowiem porównywać wytrzymałości kostki brukowej z nasiąkliwością – są to dwa różne parametry, składające się na trwałość kostki, która jest jej parametrem najważniejszym, tj. z jednej strony liczy się mechaniczna wytrzymałość, a z drugiej odporność na warunki atmosferyczne, z czym łączyć należy parametr nasiąkliwości

(dowód: pisemna opinia Instytutu (...) z siedzibą w W., k. 391-404; ustna opinia uzupełniająca Instytutu (...) z siedzibą w W., w imieniu którego działała dr J. B. (3) e-protokół czas nagrania 00:37:43-01:17:57, k. 453 oraz mgr inż. P. S. e-protokół czas nagrania 00:06:44-00:39:53, k. 597).

Szacunkowa wartość robót remontowych związanych z wymianą na powierzchni 6.372,80 m ² istniejącej betonowej kostki brukowej na nawierzchnię z nowej kostki brukowej zbliżona mogła być do kwoty 600.000,00 zł, jednakże przy przyjęciu cen jednostkowych dla poszczególnych elementów robót wynikających z umowy zawartej przez pozwaną z nowym wykonawcą, szacunkowy koszt wymiany wadliwej kostki brukowej na powierzchni 6.372,80 m ² obejmujący rozbiórkę mechaniczną z załadunkiem kostki, sortowanie, układanie kostki na paletach i zabezpieczenie folią stretch oraz ułożenie nawierzchni z nowej kostki brukowej wynosi 357.514,08 zł netto (439.742,32 zł brutto) (dowód: pisemna opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa, kosztorysowania i rozliczania inwestycji inż. J. K., k. 429-436).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów prywatnych złożonych do akt sprawy, których wiarygodność nie została skutecznie zakwestionowana przez żadną ze stron, przesłuchania powódki, w imieniu której działał prezes zarządu J. B. (1) oraz zeznań świadków T. O., K. C. (1), T. S., T. W. i B. B. (1), które uzupełniły w sposób spójny i logiczny materiał dowodowy w postaci dokumentów.

Sąd nie dał jednak wiary wypowiedziom przedstawiciela powódki J. B. (1) w zakresie, w jakim twierdził on, iż pierwsze zastrzeżenia co do jakości kostki (...) S.A. pojawiła się dopiero w grudniu 2012 roku. Powyższemu przeczą zaliczone przez Sąd w poczet materiału dowodowego dokumenty prywatne, m.in. pisma powódki z dnia 10 września 2012 roku oraz 1 października 2012 roku (k-149-150), w których przekonuje ona pozwaną i jej podwykonawcę (...) Sp. z o.o. o odpowiedniej jakości swojej kostki, co implikuje przekonanie, że dużo wcześniej niż na to wskazuje przedstawiciel powódki były jej sygnalizowane pierwsze uwagi i zastrzeżenia jakościowe co do kostki dostarczanej na inwestycję CH (...). Ponadto pismem z dnia 19 listopada 2012 r. zgłaszał oficjalna reklamację także (...) sp. z o.o. (k-151)

Sąd odmówił także mocy dowodowej zeznaniom świadka T. S. w zakresie, w jakim powoływał on, iż uszkodzenia kostki produkcji (...) S.A. powstałe na obiekcie CH (...) są wynikiem nieodpowiedniego postępowania z tym materiałem na budowie, które następowało np. poprzez wjeżdżanie całego ciężkiego sprzętu na świeżo wbudowaną, niezagęszczoną kostkę oraz rozpakowanie kostki z fabrycznego opakowania na paletach i ułożenie jej „hałdami”. Twierdzenia powyższe nie znajdują potwierdzenia w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, a częściowo także pozostają w sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego (ciężki sprzęt na budowę wjeżdża zazwyczaj przed zagospodarowaniem terenu wokół już wybudowanego obiektu).

Ponadto, Sąd poczynił ustalenia faktyczne także w oparciu ustalenia i wnioski z opinii Instytutu (...) z siedzibą w W. powołanego m.in. na okoliczność ustalenia parametru wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu kostki pochodzącej od powódki lub też ewentualnych innych jej wad materiałowych, jak również w oparciu o ustalenia i wnioski z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa, kosztorysowania i rozliczania inwestycji inż. J. K., powołanego na okoliczność ustalenia kosztów wymiany 6.372,80 m ² kostki brukowej, przyjmując je jako własne.

Sąd podzielił wnioski zawarte w obu opiniach, albowiem zostały one sporządzone rzetelnie i dokładnie. Opinie udzielają wyczerpujących odpowiedzi na zadane pytania, są logiczne, spójne i pozbawione nieścisłości, a co więcej korespondują w zakresie ustaleń dotyczących braków jakościowych kostki, z innymi opiniami sporządzanymi jeszcze przed postępowaniem sądowym.

Strona powodowa usiłowała wprawdzie podważać niekorzystną dla niej opinią Instytutu (...), jednakże stwierdzić należy, że prowadzona przez nią polemika była gołosłowna, niepoparta żadnymi merytorycznymi argumentami. W ustnych opiniach uzupełniających działający w imieniu ww. Instytutu dr J. B. (3) i mgr inż. P. S. podtrzymali wydaną opinię pisemną, w świetle której przebadana kostka nie spełnia normy wytrzymałości na rozłupywanie oraz w sposób wyczerpujący odpowiedzieli na wszelkie pytania i wątpliwości zgłoszone w szczególności przez stronę powodową.

Są d Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało częściowemu uwzględnieniu do wysokości 26.439,52 zł.

Nie ulega wątpliwości, że na gruncie przedmiotowej sprawy strony łączył stosunek obligacyjny, na mocy którego powódka zobowiązała się dostarczyć na rzecz pozwanej kostkę brukową, za którą ta ostatnia nie zapłaciła, powołując się na wadliwość pochodzącego od powódki ww. materiału budowalnego.

Zgodnie z art. 560 § 1 k.c., jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.

Pozwana, w związku z jej twierdzeniami o wadach fizycznych kostki wyprodukowanej i dostarczonej przez powodową spółkę, nie skorzystała jednak z ustawowych uprawnień przysługujących jej z tytułu rękojmi – wezwanie powódki do wymiany kostki na wolną od wad pozostało bez odpowiedzi, a pozwana nie złożyła powódce oświadczenia o obniżeniu ceny ani też o odstąpieniu od umowy. Prawo wyboru między uprawnieniami z rękojmi jest prawem kształtującym, zatem jego dokonanie wiąże kupującego. Stąd strona korzystająca z instytucji rękojmi winna dokonać wyboru jednego z przysługujących jej uprawnień i złożyć w tym przedmiocie stosowne oświadczenie woli w terminie, o którym mowa w art. 568 § 1 k.c. W zamian jednak pozwana wystawiła noty księgowe, na mocy których obciążyła powodową spółkę tytułem naprawienia szkody poniesionymi kosztami rozbiórki oraz położenia nowej, wolnej od wad kostki na niemal całej nawierzchni budowanego obiektu inwestycyjnego CH (...) oraz wystosowała do niej oświadczenia o potrąceniu jej wierzytelności z tytułu ceny za dostarczony (wadliwy) materiał z wzajemną wierzytelnością pozwanej z tytułu odszkodowania.

Powódka nie uznała not obciążeniowych pozwanej i zainicjowała przedmiotowy proces, w którym strona pozwana podniosła zarzut nieistnienia dochodzonej przez powodową spółkę wierzytelności i wygaśnięcia zobowiązania na skutek potrącenia z jej wzajemną wierzytelnością z tytułu odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania (poprzez dostarczenie wadliwej kostki brukowej) w rozumieniu art. 471 k.c.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że kupujący nie ma obowiązku korzystania z rękojmi ustawowej za wady rzeczy sprzedanej. Zamiast tego zawsze może wystąpić z roszczeniem z tytułu nienależytego wykonania umowy. Oferowanie rzeczy wadliwej jest bowiem zawsze objęte odpowiedzialnością kontraktową z art. 471 k.c. Jeśli kupiony towar jest wadliwy, nabywca ma wybór co do sposobu uzyskania rekompensaty od sprzedawcy: może dochodzić swych praw z rękojmi za wady, może też żądać odszkodowania za faktyczną szkodę, jakiej doznał wskutek wadliwości towaru. Żądanie odszkodowania nie musi być poprzedzone próbą skorzystania z rękojmi (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 25 sierpnia 2004 r., IV CK 601/03, Lex, podobnie uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970 r., III CZP 102/69, OSNC 1970, nr 10, poz. 176 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2000 r., III CKN 889/98, Lex i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2005 r., IV CK 786/04 Lex, a także W. Katner, Glosa do wyroku SN z dnia 15 czerwca 2005 r., IV CK 786/04, OSP 2006/10/112; W. Czachórski, Zobowiązania, s. 430, M. Podrecka, Rękojmia za wady prawne rzeczy sprzedanej LexisNexis 2011). Kupujący może też wykonać kumulatywnie uprawnienie z tytułu rękojmi i roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, a więc tak, że jedno uzupełnia drugie (por. np. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna - z 13.V.1987 r. III CZP 82/86, OSNC 1987, nr 12, poz. 189).

W związku z powyższym w pierwszej kolejności rozważenia wymaga kwestia spełnienia przesłanek odpowiedzialności kontraktowej powódki względem pozwanej.

Zgodnie z art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Na wstępie podnieść należy, że odpowiedzialność kontraktowa dłużnika powstaje na skutek niewykonania, tj. niespełnienia świadczenia należnego wierzycielowi zgodnie z treścią stosunku obligacyjnego, lub nienależytego wykonania zobowiązania, tj. spełnienia świadczenia przez dłużnika, ale w sposób nienależyty. Znajduje ona zastosowanie jedynie między stronami ważnego stosunku zobowiązaniowego.

Odpowiedzialność dłużnika została ukształtowana na zasadzie winy i uzależniona jest od wystąpienia przesłanek odpowiedzialności: niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania na skutek okoliczności, za które dłużnik z mocy umowy lub ustawy ponosi odpowiedzialność, szkody, którą poniósł wierzyciel oraz związku przyczynowego między faktem nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania a szkodą. Ciężar dowodu w tym zakresie, zgodnie z art. 6 k.c., spoczywa na wierzycielu.

Spełnienie przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej wskazanych w przepisie art. 471 k.c. nie przesądza o powstaniu po stronie wierzyciela roszczenia o naprawienie szkody. Ustawodawca wymaga ponadto, aby niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania było następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Z konstrukcji powołanego przepisu wynika, że wierzyciel zwolniony jest z obowiązku wykazania tych okoliczności, ponieważ zostały one objęte domniemaniem prawnym. Dłużnik może zwolnić się z odpowiedzialności za szkodę (ekskulpacja), jeśli obali niniejsze domniemanie, wykazując, że uchybienie zobowiązania nastąpiło z powodu okoliczności, za które odpowiedzialności nie ponosi, bądź że przy wykonywaniu zobowiązania dołożył należytej staranności (art. 472 k.c.), a więc że nie doprowadził do szkody w sposób zawiniony (M. Kolasiński, Glosa do wyroku SN z dnia 11 stycznia 2002 roku, IV CKN 150/00, Lexis.pl nr 352281, PiP 2002, nr 7, s. 100).

Przechodząc do krótkiego omówienia poszczególnych przesłanek odpowiedzialności kontraktowej, stwierdzić należy, że każde zachowanie dłużnika polegające na naruszeniu treści zobowiązania, niezależnie od rodzaju i rozmiaru tego naruszenia lub sposobu, w jaki do niego doszło, rodzi w świetle art. 471 k.c. odpowiedzialność kontraktową dłużnika, jeżeli objęte jest okolicznościami, za które ponosi on odpowiedzialność, przy czym jednocześnie podkreślenia wymaga, że ustawa nie różnicuje odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania od odpowiedzialności za jego nienależyte wykonanie (J. Dąbrowa, [w:] System Prawa Cywilnego, t. III, cz. 1, s. 765; W. Popiołek, w: Pietrzykowski, Komentarz, 2015, t. II, art. 471, Nb 19; M. Gutowski, w: Gutowski, Komentarz, t. II, art. 471, Nb 26).

A contrario, pojęcie wykonania zobowiązania oznacza zachowanie dłużnika, polegające na spełnieniu wszystkich obowiązków spoczywających na nim, a wynikających z treści łączącego strony stosunku prawnego (G. T., Pojęcie wykonania i niewykonania zobowiązań, s. 174 i n.; A. K., Wykonanie umowy i odpowiedzialność, s. 268).

Drugą przesłanką odpowiedzialności dłużnika jest wystąpienie szkody po stronie wierzyciela. Pojęcie to na tle art. 471 k.c. obejmuje zarówno szkodę rzeczywistą ( damum emergens), jak i utracone korzyści ( lucrum cessans). Jednakże, w ramach odpowiedzialności kontraktowej możliwe de lege lata jest jedynie naprawienie szkody majątkowej.

Z kolei przesłanka związku przyczynowego, niezbędna do zaistnienia odpowiedzialności cywilnej i jednocześnie stanowiąca jej ustawowe ograniczenie, nie jest samodzielnie uregulowana w świetle art. 471 k.c. W tym zakresie zastosowanie znajduje art. 361 § 1 k.c. – zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Zawarte w nim uregulowanie obejmuje tzw. adekwatny związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy niewykonaniem zobowiązania przez dłużnika a wywołaniem szkody u wierzyciela, co wyraża się tym, że odpowiedzialność dłużnika dotyczy tylko skutków typowych, nie zaś wszelkich skutków, które w ciągu zdarzeń, jakie nastąpiły, dają się z punktu widzenia kauzalności połączyć w jeden łańcuch. Typowym jest skutek, jaki daje się przewidzieć w zwykłym porządku rzeczy, taki, o którym, na podstawie zasad doświadczenia życiowego, wiadomo, że jest charakterystyczny dla danej przyczyny jako normalny rezultat określonego zjawiska. Nie mieści się w płaszczyźnie adekwatnego związku przyczynowego skutek, który wprawdzie daje się łączyć z określonym zdarzeniem początkowym w sensie oddziaływania sprawczego, ale jest następstwem nietypowym, tj. niewystępującym w kolejności zdarzeń, która charakterystyczna jest dla określonej przyczyny i przez to niedającym się uwzględnić w ewentualnych przewidywaniach, a zarazem zależny jest w istocie od innych zdarzeń, które w zbiegu z przyczyną wyjściową jawią się jako przypadkowy zbieg okoliczności (wyrok SN z dnia 18 maja 2000 roku, III CKN 810/98, LEX nr 51363).

Zgodnie z zasadami rozkładu ciężaru dowodu, to na wierzycielu spoczywa dowód niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika, szkody wynikającej z tego faktu oraz związku przyczynowego między oboma zdarzeniami. Z tego też względu na wierzycielu ciąży dowód co do tego, że zobowiązanie dłużnika w danej sytuacji istniało, a także co do jego treści (T. Pajor, Odpowiedzialność dłużnika, s. 268–269; A. Rembieliński, [w:] Winiarz, Komentarz, 1989, t. I, s. 474; W. Popiołek, [w:] Pietrzykowski, Komentarz, 2015, t. II, art. 471, Nb 23; K. Zagrobelny, [w:] Gniewek, Machnikowski, Komentarz, 2016, art. 471, Nb 20 oraz F. Zoll, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, 2014, s. 1044–1045, Nb 29).

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości co do tego, że w ramach inwestycji na CH (...) powódka od początku była jedynym podmiotem dostarczającym kostkę brukową, najpierw na rzecz firm wykonujących prace brukarskie na zlecenie pozwanej, tj. (...) Sp. z o.o. i Zakładu (...), a później bezpośrednio na rzecz pozwanej. Dopiero wobec narastającego między stronami pod koniec 2012 roku konfliktu w przedmiocie jakości kostki produkowanej przez powódkę, ta zaprzestała dalszych dostaw materiału, co spowodowało konieczność „domówienia” jego brakującej ilości od innej firmy ( (...) Sp. z o.o.). W ocenie Sądu, pozwana w toku prowadzonego postępowania zdołała wykazać, że powodowa spółka nienależycie wykonała względem niej swoje zobowiązanie polegające na wyprodukowaniu i dostarczeniu kostki brukowej, przekazując materiał budowlany niższej jakości niż określona przez producenta w Krajowej deklaracji zgodności nr (...). K. brukowa pochodząca od powódki nie spełniała parametru wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu, co zostało potwierdzone w sprawozdaniach ze wszystkich przeprowadzonych na tę okoliczność badań specjalistycznych w różnych uznanych instytutach na terenie Polski, tj. w Instytucie (...) w W., (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. oraz Instytucie (...). Identyczne wnioski wyciągnął również Instytut (...) w W., powołany przez Sąd w niniejszej sprawie (za zgodą stron) do roli biegłego. Powódka podejmowała gołosłowną polemikę z niekorzystnymi dla niej rezultatami kolejno przeprowadzonych na zlecenie pozwanej badań kostki brukowej, kwestionując ich wiarygodność (np. z uwagi na brak jej uczestnictwa w komisyjnym pobieraniu próbek do badań) i uznając za wiążące pierwsze i zarazem jedyne pozytywne dla niej wyniki badań Instytutu (...) w W., które zostały przez ten Instytut zweryfikowane później również na niekorzyść powodowej spółki z uwagi na wcześniejszą pomyłkę.

Podkreślić przy tym należy, iż o ile do innych badań próbki kostki nie były pobierane komisyjnie, o tyle do badania wykonanego przez Instytut (...) w W. w pobieraniu próbek uczestniczył także powód. Jak podkreślił w wydanej opinii pisemnej Instytut (...) w W., wyniki badań próbek pobranych komisyjnie w dniu 10 grudnia 2012 roku zawarte w zweryfikowanym przez Instytut (...) w W. opracowaniu wskazują, że kostka brukowa nie spełniła wymagań w zakresie wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu. Popełniony w pierwotnym sprawozdaniu błąd był tzw. błędem grubym polegającym na uwzględnieniu szerokości a nie długości próbki w obliczeniach. Zostało to sprostowane jasno i w sposób nie budzący wątpliwości. Ze względu na fakt, że (...) posiada akredytację (...) na wykonywanie tego badania według Załącznika F do normy PN- (...):2005+AC:2007 oraz to, że próbki zostały pobrane komisyjnie z miejsca wbudowania, co zapewniło identyfikację badanego wyrobu, badania przedstawione przez (...) powinny być podstawą do oceny zgodności wytrzymałości kostki. Dodatkowo wskazać należy, iż są to wyniki pokrywające się ze wszystkimi pozostałymi wynikami badań innych laboratoriów.

Przyjmując zatem, za wszelkimi dostarczonymi sprawozdaniami z badań kostki różnych instytutów, w tym w szczególności za ww. sprawozdaniem z badań przeprowadzonych przez (...) w grudniu 2012 roku (co do którego brak jest wątpliwości, że badana kostka pochodziła od powódki – pobranie komisyjne z jej udziałem) oraz za sporządzoną dla potrzeb niniejszego postępowania opinią instytutu, że kostka powódki nie spełnia parametru wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu wynikającego z deklaracji zgodności producenta, w konsekwencji należało uznać, że dostarczono materiał nieodpowiadający umówionej między stronami specyfikacji, a więc wadliwy. Oznacza to, że powódka nie wykonała swojego zobowiązania względem pozwanej w sposób należyty.

Jednocześnie powodowa spółka nie udowodniła, że rozumiane jak wyżej nienależyte wykonanie przez nią zobowiązania było następstwem okoliczności, za które nie ponosi ona odpowiedzialności (tj. nie obaliła domniemania winy). Wprawdzie powódka powoływała się na okoliczności tego rodzaju, że sporna kostka już po jej dostarczeniu na obiekt CH (...) mogła ulec uszkodzeniom mechanicznym czy też zostać poddana działaniom niekorzystnych warunków atmosferycznych, co po jej wbudowaniu skutkowało niezadowalającym inwestora i generalnego wykonawcę wyglądem zewnętrznym utworzonej z niej nawierzchni, jednakże przeprowadzone postępowanie dowodowe (w tym dowód z opinii instytutu) nie potwierdziło powyższych tez wywodzonych przez powodową spółkę.

Przechodząc do omówienia drugiej przesłanki odpowiedzialności kontraktowej, tj. szkody majątkowej, stwierdzić należy, że pozwana także wykazała jej spełnienie. Szkodę pozwanej stanowią koszty zakupu nowego materiału w postaci kostki brukowej, rozbiórki wadliwej kostki wraz z jej transportem na miejsce składowe i ułożenia nowej kostki, jak również koszty zakupu folii stretch, służącej do zabezpieczenia wymienianej wadliwej kostki. Na okoliczność poniesienia ww. kosztów pozwana przedstawiła umowę z firmą (...), która wykonała wszystkie prace związane z wymianą wadliwej kostki brukowej, wystawione jej przez ww. firmę faktury VAT z powyższego tytułu oraz potwierdzenia zapłaty przez pozwaną na rzecz (...) należności z tychże faktur na łączną kwotę 325.046,90 zł, a także zamówienia z firmy (...) oraz wystawione przez nią faktury VAT i potwierdzenia zapłaty tej firmie przez pozwaną łącznie kwoty 2.555,45 zł Zatem, pozwana udowodniła poniesienie szkody majątkowej przynajmniej w wysokości 327.602,35 zł.

W rozpatrywanej sprawie strona pozwana dowiodła również zaistnienia ostatniej przesłanki warunkującej powstanie odpowiedzialności kontraktowej – adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy nienależytym wykonaniem zobowiązania przez powódkę a szkodą pozwanej. Jak bowiem wynika z przeprowadzonego dowodu z opinii instytutu, wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu jest podstawowym parametrem wytrzymałościowym kostki brukowej i ma bezpośredni wpływ na nośność ułożonej z niej nawierzchni. Brak spełnienia wymagań wytrzymałościowych przez wyrób z pewnością może być podstawą do jego demontażu, albowiem nie istnieją inne, racjonalne metody usunięcia wad w przypadku braku wytrzymałości ułożonej kostki, poza wymianą na wyrób spełniający wymagania. Z tego względu należało przyjąć, że wymiana przez pozwaną kostki dostarczonej przez powódkę na inną, a w konsekwencji poniesione w związku z nią koszty (szkoda pozwanej) jak najbardziej mieszczą się w kategorii normalnego następstwa nienależytego wykonania zobowiązania powódki polegającego na dostarczeniu niedostatecznie wytrzymałej, a przez to wadliwej kostki brukowej.

Przeprowadzone rozważania implikują przekonanie, że w przedmiotowej sprawie zmaterializowały się przesłanki przesądzające o odpowiedzialności kontraktowej powódki względem pozwanej. Jednakże, podkreślenia w tym miejscu wymaga, że roszczenie odszkodowawcze ex contractu może powstać dopiero wówczas, gdy zostaną spełnione jego wszystkie przesłanki. Do tego zaś konieczne jest nie tylko samo naruszenie zobowiązania, lecz także zaistnienie szkody pozostającej z nim w związku przyczynowym (art. 471 k.c.).

Biorąc pod uwagę brzmienie art. 120 § 1 zd. 2 k.c., chwilą, w której wierzyciel może najwcześniej wezwać dłużnika do zapłaty odszkodowania, jest dzień, w którym doszło do spełnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej. Roszczenie o naprawienie szkody spowodowanej naruszeniem zobowiązania, jako zobowiązanie bezterminowe, staje się wymagalne zgodnie z regułą ustaloną w art. 455 k.c., a więc po wezwaniu dłużnika do spełnienia świadczenia odszkodowawczego (art. 120 § 1 k.c.) ( vide: uchwała SN z dnia 22 listopada 2013 roku, III CZP 72/13).

Na gruncie przedmiotowej sprawy przesłanki odpowiedzialności kontraktowej powódki wobec pozwanej ziściły się kumulatywnie (w tym przesłanka szkody). Powódka poniosła szkodę majątkową opiewającą na kwotę 327.602,35 zł, a mocą noty księgowej nr (...) z dnia 18 lipca 2013 roku, którą w tym wypadku należy potraktować pod względem funkcyjnym tak jak wezwanie do zapłaty – tj. jako swoistą informację o przysługującym roszczeniu odszkodowawczym, którym następnie pozwana obciążyła powódkę kwotą 286.251,96 zł tytułem odszkodowania obejmującego koszty wymiany wadliwej kostki, na którą złożyły się należności uiszczone przez pozwaną na rzecz podmiotów (...) i (...) (na innej budowie).

Mając na uwadze powyższe, należy przejść do omówienia oraz dokonania oceny skuteczności złożonych przez pozwaną powódce oświadczeń o potrąceniu jej wierzytelności z tytułu odszkodowania z wierzytelnością powódki z tytułu ceny za dostarczoną kostkę brukową, dochodzoną niniejszym pozwem.

Zgodnie z art. 498 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikiem i wierzycielem, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli ich przedmiotem są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Zacytowany przepis wskazuje na przesłanki dopuszczalności potrącenia, które muszą zostać spełnione łącznie. Należą do nich: wzajemność wierzytelności, jednorodzajowość świadczeń, wymagalność wierzytelności oraz jej zaskarżalność. Wzajemność wierzytelności polega na tym, że obie strony stosunku prawnego są wobec siebie zarówno wierzycielami, jak i dłużnikami, zatem muszą istnieć dwie wierzytelności dwóch różnych podmiotów. Z kolei przedmiotem wierzytelności zgłoszonych do potrącenia winny być pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku (jednorodzajowość). Ponadto, wierzytelności podlegające potrąceniu mogą wynikać zarówno z różnych tytułów – ustawodawca nie wymaga, aby obie wierzytelności były ze sobą w jakiś sposób powiązane. Kolejnym warunkiem skuteczności potrącenia jest wymagalność obu wierzytelności, sprowadzająca się do tego, że jeden i drugi wierzyciel mogą nawzajem żądać od siebie spełnienia należnych im świadczeń. Ostatnim wymogiem jest zaskarżalność przedstawionych sobie do potrącenia wierzytelności, rozumiana jako możność dochodzenia ich przed sądem lub innym organem państwowym.

Z kolei przepis art. 499 k.c. wskazuje, że potrącenie dokonuje się poprzez złożenie oświadczenia woli drugiej stronie. Zatem potrącenie nie jest czynnością automatyczną, do której mogłoby dojść w przypadku realizacji wskazanych przesłanek. W celu dokonania potrącenia konieczne jest dokonanie jednostronnej czynności prawnej polegającej na złożeniu oświadczenia woli. Strona dokonująca potrącenia nie musi uzyskiwać zgody drugiej strony w zakresie jego dokonania oraz wysokości. Charakter oświadczenia o potrąceniu jest prawokształtujący. Skutecznie złożone oświadczenie woli o potrąceniu powoduje wygaśnięcie wierzytelności obu stron do wysokości wierzytelności niższej. Zgodnie natomiast z art. 61 k.c. oświadczenie woli staje się skuteczne z chwilą dojścia do wierzyciela w taki sposób, by mógł on się zapoznać z jego treścią. Oświadczenie woli o potrąceniu może być złożone w dowolnej formie (tj. ustnie, telefonicznie, mailem, faksem lub pisemnie). Redagując oświadczenie o potrąceniu dla celów dowodowych, należy pamiętać o wskazaniu daty, gdyż jest ona ważna dla ustalenia, czy w momencie dokonywania oświadczenia woli o potrąceniu wierzytelność była wymagalna i podlegała zaskarżeniu. Potrącający powinien wskazać stosunek prawny łączący strony, będący źródłem wierzytelności oraz podstawę dokonania potrącenia. Należy również przedstawić kwotę ulegającą potrąceniu.

W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością można mówić o złożeniu oświadczenia woli, jeśli spółka jest należycie reprezentowana, tj. reprezentuje ją zarząd, prokurent lub pełnomocnik (art. 60 k.c. w zw. z art. 201 § 1 k.s.h.). Przyjęcie zatem, że wolę potrącenia wyraża określone pismo, wymaga podpisu określonych osób (zgodnie z treścią KRS) lub należycie umocowanego pełnomocnika, tj. umocowanego do składania oświadczeń woli o charakterze materialnoprawnym np.: o potrąceniu.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie zaistniały wszystkie przesłanki potrącenia. Powódka jest wierzycielem pozwanej z tytułu umowy sprzedaży kostki brukowej, udokumentowanej fakturami VAT, których pozwana nie uregulowała pomimo dostarczenia jej ww. towaru na łączną kwotę 201.673,41 zł (plus skapitalizowane odsetki dochodzone pozwem), zaś pozwana wierzycielem powódki z tytułu odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania (dostarczona przez powódkę kostka okazała się wadliwa) na kwotę 327.602,35 zł. Przedmiotem ww. wierzytelności są pieniądze. Nadto, obie te wierzytelności są wymagalne. Wierzytelność powódki wynikająca z poszczególnych faktur VAT wystawionych pozwanej stała się wymagalna wraz z upływem terminów płatności tychże faktur, natomiast wierzytelność pozwanej z tytułu odszkodowania została postawiona w stan wymagalności z chwilą doręczenia powódce noty obciążeniowej nr (...) z dnia 18 lipca 2013 roku. Z uwagi na to, iż strona pozwana nie przedstawiła potwierdzenia doręczenia powodowi noty i oświadczenia o potrąceniu uznać należy, iż dotarły one do powoda najpóźniej w dniu 26 lipca 2013 roku, tj. w dacie w jakiej została sporządzona odpowiedź strony powodowej na notę i złożone oświadczenie o potrąceniu (k-189). Obie rozpatrywane wierzytelności mogą być także dochodzone m.in. przed sądem (wywodzą się ze zobowiązań cywilnych zupełnych).

Pozwana w treści pisma z dnia 18 lipca 2013 roku złożyła powódce oświadczenie o potrąceniu jej wierzytelności z tytułu odszkodowania w wysokości 286.251,96 zł wynikającej z noty obciążeniowej nr (...) z wzajemnymi wierzytelnościami powódki z tytułu sprzedaży wadliwej kostki brukowej, przy czym jedynie część wymienionych w tym oświadczeniu faktur powodowej spółki jest przedmiotem jej roszczeń w niniejszym postępowaniu. Oznacza to, że mocą ww. oświadczenia pozwana potrąciła należności powódki dochodzone w tym procesie do łącznej kwoty 187.933,54 zł (zgodnie z załączonym wykazem faktur). Przedmiotowe oświadczenie o potrąceniu pozwanej dotarło do powódki najpóźniej w dniu 26 lipca 2013 roku, albowiem z tej daty pochodzi jej pismo informujące pozwaną o braku akceptacji dla wystawionej noty obciążeniowej oraz samego oświadczenia o potrąceniu. Oświadczenie o potrąceniu podpisał samodzielnie członek zarządu pozwanej spółki (...) (choć z KRS wynika reprezentacja przez dwóch członków zarządu łącznie lub jednego członka zarządu łącznie z prokurentem), jednak na zarzut powódki zgłoszony w toku postępowania pozwana przedstawiła pełnomocnictwo dla ww. K. C. (1) z dnia 16 lipca 2013 roku udzielone mu przez dwóch członków zarządu pozwanej spółki, tj. M. P. i D. S. (1), udzielające upoważnienia dla K. C. do samodzielnego wystawienia noty obciążeniowej nr (...) z dnia 18 lipca 2013 roku oraz złożenia oświadczenia o potrąceniu do tejże noty (k-310). Jak wynika z powyższego, K. C. (1) w momencie składania powódce oświadczenia o potrąceniu działał jako należycie umocowany pełnomocnik pozwanej spółki (za dopuszczalnością udzielenia pełnomocnictwa członkowi zarządu do reprezentacji spółki opowiedział się m. in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 sierpnia 2006 r., III CZP 68/06 Lex, a także Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 lutego 2008 r., I ACa 1255/07, Lex)

Mając na względzie, że rozpatrywane oświadczenie o potrąceniu wystosowane w formie pisemnej dotarło do wierzyciela (powódki), jak również, że zostało ono złożone w imieniu pozwanej spółki przez osobę do tego upoważnioną na mocy stosownego pełnomocnictwa udzielonego zgodnie z zasadami reprezentacji pozwanej wynikającymi z KRS, oświadczenie to należy uznać za złożone skutecznie.

Skuteczności takiej trzeba jednak odmówić na gruncie niniejszego postępowania pozostałym dwóm oświadczeniom o potrąceniu wystosowanym przez pozwaną powódce w dniu 19 sierpnia 2013 roku na podstawie not obciążeniowych nr (...) i nr (...), albowiem zostały one podpisane wyłącznie przez jednego członka zarządu D. S. (1) (a więc niezgodnie z zasadami reprezentacji według KRS), a pozwana nie potwierdziła jego czynności ani nie przedstawiła dla ww. analogicznego pełnomocnictwa z umocowaniem do dokonania tych potrąceń w oparciu o wystawione noty.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym kwestii sankcji zawarcia umowy (złożenia oświadczenia woli) w imieniu osoby prawnej w charakterze jej organu przez osobę lub osoby niemające do tego kompetencji dominowały wypowiedzi uznające taką umowę za bezwzględnie nieważną (zob. wyroki: z dnia 12 grudnia 1996 r., I CKN 22/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 75; z dnia 26 czerwca 1997 r., I CKN 130/97, niepubl.; z dnia 8 maja 2003 r., III RN 66/02, niepubl.; z dnia 14 stycznia 2004 r., I CK 54/03, OSNC 2005, Nr 2, poz. 35; z dnia 8 października 2004 r., V CK 76/04). Odmienny pogląd, opowiadający się za dopuszczalnością zastosowania w takim przypadku - w drodze analogii - art. 103 k.c., wyrażony został jednak w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., III CZP 31/07 (OSNC 2008, Nr 2, poz. 14), w którym podkreślono, że ustawodawca - normując w art. 39 k.c. sankcję dokonania czynności prawnej w imieniu osoby prawnej w charakterze jej organu bez kompetencji do tego - ustalenie jej pozostawił sądom przy zastosowaniu ogólnych reguł wykładni prawa, podobieństwo zaś instytucji organu osoby prawnej i pełnomocnictwa przemawia za stosowaniem w drodze analogii art. 103 § 1 i 2 k.c. w zakresie nienormowanym przepisami szczególnymi do umów zawartych w imieniu osoby prawnej przez osoby działające w charakterze organu osoby prawnej bez kompetencji do tego. Sąd Najwyższy zwrócił przy tym uwagę, że sankcja bezskuteczności zawieszonej nie tylko skutecznie chroni interesy osoby prawnej, której zasady reprezentacji zostały naruszone, ale także lepiej odpowiada potrzebom bezpieczeństwa obrotu; w szczególności wyklucza kwestionowanie czynności prawnej przez kontrahenta osoby prawnej tylko dlatego, że czynność ta przestała mu odpowiadać. Stanowisko takie Sąd Najwyższy zajął również w wyroku z dnia 17 kwietnia 2009 r., III CSK 304/08 (Lex), a wcześniej w wyroku z dnia 22 lipca 1998 r., I PKN 223/98 (OSNAPiUS 1998, Nr 16, poz. 509) oraz w wyroku z dnia 26 kwietnia 2013 r., II CSK 482/12 (Lex) wraz z glosą aprobującą M. B., Glosa do wyroku SN z dnia 26 kwietnia 2013 r., II CSK 482/12.

W okolicznościach niniejszej sprawy w ocenie Sądu jednakże nie można uznać, iż strona pozwana potwierdziła czynności D. S.. wskazuje na to po pierwsze brak złożenia w tym zakresie oświadczenia pozwanej spółki (wniesiony przez pełnomocnika sprzeciw stanowił środek obrony procesowej, zaś udzielone mu pełnomocnictwo jest jedynie pełnomocnictwem procesowym bez umocowania do składania oświadczeń o charakterze materialnoprawnym). Na brak potwierdzenia czynności D. S. (1) wskazuje także okoliczność, iż co do oświadczenia K. C. (1) strona pozwana złożyła pełnomocnictwo potwierdzające jego upoważnienie do jednoosobowego złożenia takiego oświadczenia natomiast w przypadku D. S. (1) nie zostało przedstawione ani pełnomocnictwo ani też potwierdzenie dokonanych czynności. W ocenie Sądu brak jest zatem podstaw do „domniemywania” dokonania takiej czynności potwierdzenia w sposób dorozumiany. Jest to o tyle także znamienne, iż strona powodowa wyraźnie podniosła zarzut dotyczący braku umocowania podmiotów podpisanych na oświadczeniach o potrąceniu do jednoosobowej reprezentacji, a w wyniku zgłoszenia tego zarzutu pozwany jedynie konwalidował czynność dokonaną przez K. C. (1), pomimo podtrzymania tego zarzutu przez stronę powodową na dalszym etapie postępowania w odniesieniu do czynności prawnej dokonanej jednoosobowo przez D. S. (1). Jak już wyżej wskazano, w ocenie Sądu, w tych okolicznościach faktycznych nie można uznać, iż pozwany implicite potwierdził czynności D. S., a ma to wszakże znaczenie także dla zapewnienia bezpieczeństwa obrotu prawnego. Sankcja bezskuteczności zawieszonej nie tylko skutecznie chroni interesy osoby prawnej, której zasady reprezentacji zostały naruszone, ale także lepiej odpowiada potrzebom bezpieczeństwa obrotu; w szczególności wyklucza kwestionowanie czynności prawnej przez kontrahenta osoby prawnej tylko dlatego, że czynność ta przestała mu odpowiadać. W sytuacji jednakże, gdy został już podniesiony taki zarzut, na który strona pozwana odpowiedziała połowicznie (tylko co do K. C.) to brak reakcji pozwanego nie może zostać sanowany w każdym czasie.

Podkreślić także należy, że pozwany nie zgłosił w sprzeciwie zarzutu potrącenia lecz odwołał się do wygaśnięcia zobowiązania na skutek dokonanego wcześniej potrącenia wzajemnych wierzytelności, co zresztą koresponduje z zakresem udzielonego pełnomocnikowi pełnomocnictwa.

Należało zatem przyjąć, że w konsekwencji złożenia przez pozwaną jedynego skutecznego oświadczenia o potrąceniu jej wierzytelności z wierzytelnościami powódki, z których do potrącenia przedstawiono znaczną część wierzytelności powódki dochodzonych niniejszym pozwem na łączną sumę 187.933,54 zł, wzajemne wierzytelności stron umorzyły się do wysokości wierzytelności niższej, tj. do tejże kwoty 187.933,54 zł.

Jednocześnie oznacza to, że zobowiązanie pozwanej wynikające z umowy sprzedaży kostki brukowej do zapłaty na rzecz powódki łącznej kwoty 201.673,41 zł (zgodnie z wystawionymi przez powodową spółkę fakturami VAT) wygasło na skutek dokonanego potrącenia pomimo niespełnienia świadczenia z zaspokojeniem wierzyciela do wysokości kwoty 187.933,54 zł.

Z tych wszystkich względów, Sąd uznał za zasadne uwzględnienie roszczenia powódki dochodzonego niniejszym pozwem w wysokości stanowiącej różnicę kwoty należności głównej żądanej przez stronę powodową, tj. 201.673,41 zł i kwoty, do jakiej wzajemne wierzytelności stron umorzyły się przez ich potrącenie przez pozwaną, tj. 187.933,54 zł – a zatem w kwocie 13.739,87 zł (201.673,41 – 187.933,54). Ponadto Sąd uznał za uzasadnione również roszczenie powoda o zasądzenie skapitalizowanych odsetek w kwocie 12.699,65 zł – według wyliczenia powódki niezakwestionowanego przez stronę pozwaną na podstawie art. 482 § 1 k.c. (za okres od dnia wymagalności poszczególnych faktur do dnia wytoczenia powództwa). Zgodnie bowiem z art. 499 zd. 2 k.c. oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. W przedmiotowej sprawie wymagalność roszczenia pozwanego nastąpiła najpóźniej w dacie 26 lipca 2013 r. kiedy to powód został wezwany do naprawienia szkody objętej wystawioną notą poprzez dokonanie kompensaty. Oznacza to zasadność roszczenia powoda o zasądzenie odsetek za okres wcześniejszy, zaś naliczone skapitalizowane odsetki nabrały z dniem wytoczenia o nie powództwa charakteru roszczenia głównego (a nie ubocznego). Skoro zatem pozwany (nawet niezależnie od braku potwierdzenia czynności D. S.) objął oświadczeniem potrąceniu jedynie faktury wymienione w załączonym zestawieniu (a łącznie w kwocie 201.673,41 złotych) to roszczenie powoda o skapitalizowane odsetki nie mogło ulec (i nie uległo) umorzeniu na skutek potrącenia.

Sąd zasądził zatem od pozwanej na rzecz powódki łącznie kwotę 26.439,52 zł.

O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 481 § 1 k.c., zgodnie z żądaniem pozwu (w wysokości odsetek ustawowych z uwagi na brak możliwości orzekania ponad żądanie – art. 321 k.p.c.) – od dnia 28 czerwca 2013 roku (tj. od daty wytoczenia powództwa) do dnia zapłaty.

Ponadto, Sąd na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądził od pozwanej na rzecz powódki również odsetki ustawowe od kwoty 187.933,54 zł od dnia 28 czerwca 2013 roku do dnia 25 lipca 2013 roku, tj. za okres od daty wytoczenia powództwa do daty poprzedzającej dzień dotarcia do powódki oświadczenia pozwanej o potrąceniu wierzytelności z dnia 18 lipca 2013 roku (a więc daty kompensacyjnego umorzenia wierzytelności wzajemnych).

W pozostałym zakresie Sąd oddalił zatem powództwo jako nieuzasadnione.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., dokonując ich stosunkowego rozdzielenia pomiędzy stronami, przy przyjęciu, iż strona powodowa uległa w zakresie 88%.

Na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. Sąd pozostawił szczegółowe wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Z/ Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełn. stron.