Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie Wydział V Gospodarczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Zofia Wolna

Sędziowie: SSO Andrzej Znak, SSR del. Paweł Ptak (spr.)

Protokolant: Renata Stanirowska

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2017 roku w Częstochowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko R. S. i Z. S.

na skutek apelacji pozwanego R. S. i Z. S.

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie

z dnia 14 czerwca 2017 roku

sygn. akt VIII GC 1799/16

I. zmienia zaskarżony wyrok nadając mu brzmienie:

1. powództwo oddala;

2. zasądza od powódki (...) z ograniczoną

odpowiedzialnością w K. na rzecz pozwanych R. S. i

Z. S. solidarnie kwotę 7.217,00 zł ( siedem tysięcy

dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II. zasądza od powódki (...) z ograniczoną

odpowiedzialnością w K. na rzecz pozwanych R. S. i Z.

A. S. solidarnie kwotę 5.311,00 zł (pięć tysięcy trzysta jedenaście

złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V Ga 287/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 czerwca 2017 roku Sąd Rejonowy w Częstochowie w sprawie VIII GC 1799/16, po ponownym rozpoznaniu sprawy, zasądził od pozwanego R. S. i Z. S. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwotę 34 218,36 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wysokości 8% w stosunku rocznym od dnia 30 maja 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r., w wysokości 7 % w stosunku rocznym od dnia 1 stycznia 2016r. oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. powstała na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego z dnia 10 lutego 2005 roku. W rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego spółka została zarejestrowana w dniu 13 lipca 2005 roku. Członkami zarządu od chwili powstania spółki byli: Z. S. i R. S.. W dniu 15 kwietnia 2009 roku Sąd Rejonowy w Częstochowie VIII Wydział Gospodarczy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, mocą którego zasądził na rzecz (...) Handel spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w K. od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwotę 17 00,23 złote wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu w kwocie 2 630 złotych. W dniu 5 czerwca 2009 roku Sąd nadał nakazowi klauzulę wykonalności. W dniu 15 kwietnia 2009 roku Skarb Państwa złożył w Sądzie Rejonowym w Częstochowie wniosek o ogłoszenie upadłości (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P.. Postanowieniem z dnia 2 marca 2010 roku Sąd Rejonowy w Częstochowie VIII Wydział Gospodarczy ogłosił upadłość likwidacyjną w sprawie VIII GU 23/09 i obecnie toczy się postępowanie upadłościowe pod sygnaturą VIII GUp 3/10. (...) Handel spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej została uznana i umieszczona na liście wierzytelności w kategorii IV i V. W dniu 12 marca 2014 roku Syndyk Masy Upadłości (...) Handel spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. za zgodą syndyka masy upadłości zawarł z (...) P., (...) i Doradcy Kancelaria i Radców Prawnych s.k. w K. umowę przelewu wierzytelności, mocą której (...) P., (...) i Doradcy Kancelaria i Radców Prawnych s.k. w K. nabyła wierzytelności wymienione w załączniku nr 4 umowy. Załącznik w punkcie 12 (k. 38 akt) wymienił wierzytelność przysługującą cedentowi wobec (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej a wynikającą z nakaz zapłaty Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 15 kwietnia 20009 roku w łącznej kwocie 23 257,96 złotych.

W dniu 20 marca 2014 roku (...) P., (...) i Doradcy Kancelaria i Radców Prawnych s.k. w K. zawarł z (...) ZAKŁADY (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. umowę przelewu wierzytelności, na mocy której (...) ZAKŁADY (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. nabyła wierzytelności wymienione w załączniku nr 1 do umowy. Załącznik w punkcie 12 wymieniła wierzytelność przysługującą cedentowi wobec (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej a wynikającą z nakaz zapłaty Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 15 kwietnia 2009 roku w łącznej kwocie 23 257,96 złotych.W dniu 22 września 2014 roku (...) ZAKŁADY (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności na mocy której, powód nabył wierzytelności szczegółowo wyliczone w umowie z dnia 20 marca 2014 roku i załączniku do tej umowy. W sprawie VIII GUp 3/10 z tytułu likwidacji masy upadłościowej syndyk masy upadłości M. R. uzyskał kwotę 104 487,63 złote. Około 70 000 - 80000 złotych zostanie przekazane celem zaspokojenia wierzytelności kat II. Wierzytelności z tej kategorii wynoszą 262 398,84 złote (ZUS) i zostaną zaspokojone w kwocie około 3 %. Nie zostaną zaspokojone wierzytelności kategorii III, IV, V z braku funduszów masy upadłości. W dniu 27 lipca 2009 roku (...) Handel spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. złożyła do Komornika Sądowego C. M. w Z. wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Sprawa ta została zarejestrowana pod sygnaturą KM 1125/09. Postanowieniem z dnia 28 października 2010 roku Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne na zasadzie art. 146 prawa upadłościowego i naprawczego.

Sąd Rejonowy wskazał, że bezspornym było, iż pozwani Z. S. i R. S. byli członkami zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. od chwili powstania spółki do chwili ogłoszenia jej upadłości.

Istota niniejszego sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy pozwani mogą uchylić się od odpowiedzialności, którą statuuje art. 299 k.s.h.

W pierwszej kolejności Sąd I instancji stwierdził, że wysokości doznanej szkody została ustalona na podstawie nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 15 kwietnia 2009 roku, mocą którego Sąd zasądził na rzecz (...) Handel spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w K. od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwotę 17 00,23 złote wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu w kwocie 2 630 złotych.

Sąd Rejonowy odniósł się także do kwestii legitymacji procesowej czynnej powoda. W ocenie Sądu powód nabył skutecznie wskazaną wierzytelność w drodze umowy przelewu z dnia 22 września 2014 roku. Łącznie zawarto trzy umowy przelewu. Wszystkie umowy zostały zawarta w formie pisemnej a zatem spełniony został wymów zawarty w art. 511 k.c. Spełnione zostały także inne przesłanki ważności umowy – wierzytelność została w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana), a zatem strony tego stosunku, świadczenie oraz przedmiot świadczenia. Strony stosunku, świadczenie oraz przedmiot świadczenia muszą być oznaczone bądź przynajmniej możliwe do oznaczenia (oznaczalne) w momencie zawierania umowy przenoszącej wierzytelność. W dwóch pierwszych umowach wierzytelność zindywidualizowano poprzez odwołanie się do załączników natomiast w przypadku ostatniej umowy – z dnia 22 września 2014 roku zawartej pomiędzy (...) a ZAKŁADAMI (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością zastosowano inną technikę – odwołano się mianowicie do poprzednio zawartej umowy oraz złącznika do niej, wskazując, że dokumenty te stanowią załącznik do umowy. W ocenie Sądu takie postanowienie jest dopuszczalne i nie powoduje nieważności umowy. Należy podkreślić, że umowa z dnia 20 marca 2014 roku oraz załącznik do niej znajdują się w aktach sprawy.

W ocenie Sądu I instancji w tej sytuacji powód miał pełne prawo domagać się od pozwanego spełnienia roszczenia wynikającego z jego nabycia w drodze cesji wierzytelności. Powszechnie przyjmuje się, iż egzekucja jest bezskuteczna, gdy odnosi się do jakiegokolwiek elementu majątku spółki, a nie całej jego masy. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 października 2005 r., wydanym w sprawie II CK 152/05, przewidziana w art. 299 § 1 k.s.h. przesłanka odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania spółki w postaci bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce oznacza bezskuteczność egzekucji z całego majątku spółki. Ustalenie tej okoliczności może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu. Wystarczającym dowodem jest m.in. postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z tego względu, że jest oczywiste, iż z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucji (art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.), co określa się jako bezskuteczność egzekucji ( OSNIC 2006/7-8/134).

W niniejszej sprawie sytuacja była o tyle specyficzna, że powód nie przedstawił postanowienie komornika o umorzeniu postępowania z powodu bezskuteczności egzekucji ale od początku prezentował tezę, że toczące się postępowanie upadłościowe nie rokuje szans na zaspokojenie jego wierzytelności a zatem – egzekucja jest bezskuteczna. Sąd Rejonowy podzielił zasadniczo ten pogląd bowiem toczyło się nadal postępowanie upadłościowe (upadłość likwidacyjna) spółki (...), a postępowanie upadłościowe jest formą wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami (por. art. 1 ust. 1 pkt 1/ ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, t.j. Dz. U. 2015 r. poz. 233 ze zm.), co oznaczało, że w istocie egzekucja zbiorowa przeciwko spółce nadal się toczy. Problemem zatem pozostawała okoliczność czy pozwany zostanie w tym postępowaniu zaspokojony i w jakim stopniu. Z akt sprawy a przede wszystkim z zeznań syndyka masy upadłości M. R., wynikało, że wierzytelność powoda nie ma żadnych szans zaspokojenia..

Odnośnie zarzutu przedawnienia podniesionego przez pozwanych, to Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie należało zasygnalizować pewną nietypowość sytuacji. W klasycznym przypadku, w przypadku ustalenia faktu bezskuteczności egzekucji początek biegu przedawnienia roszczenia odszkodowawczego przeciwko członkowi zarządu spółki należy liczyć od daty dowiedzenia się przez niego o umorzeniu postępowania egzekucyjnego przez komornika (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 23 lipca 2015 r. I CSK 580/14). W przedmiotowej sprawie toczy się postępowanie upadłościowe a zatem powstaje pytanie od jakiego momentu należy liczyć początek biegu przedawnienia. Należy mieć na uwadze, że postępowanie egzekucyjne zostało umorzone na zasadzie art. 146 prawa upadłościowego i naprawczego a zatem za bezzasadne należy uznać twierdzenia pozwanych co do bezczynności wierzyciela. Przedmiotowa wierzytelność została uwzględniona w tym postępowaniu a należy podkreślić, że wierzyciel ma zasadniczo inne bardziej ograniczone obowiązki w postępowaniu upadłościowym aniżeli w postępowaniu egzekucyjnym.

W ocenie Sądu I instancji momentem, od którego należałoby liczyć termin przedawnienia roszczenia powoda jest informacja od syndyka, z której jasno wynika, iż realnie nie ma szans na zaspokojenie wierzyciela, a zatem od 7 kwietnia 2015 roku (k. 67). Skoro pozew w sprawie został wniesiony w dniu 29 kwietnia 2015 roku to nie można było uznać, aby nastąpiło to po upływie trzyletniego terminu przedawnienia.

Wobec powyższego zarzut przedawnienia należało zdaniem tegoż Sądu uznać za bezzasadny.

Sąd Rejonowy natomiast nie podzielił stanowiska powoda, że termin przedawnienia wynosi 20 lat z uwagi na fakt, że czyn pozwanych wyczerpuje znamiona art. 586 k.s.h. zgodnie z którym kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki. - podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Do zastosowania art. 442 ¹ § 2 k.c. co do zasady nie jest konieczne, aby doszło do uprzedniego skazania sprawcy szkody za zbrodnię lub występek, że przy braku wyroku skazującego w postępowaniu karnym, sąd cywilny jest uprawniony do dokonania własnej oceny, czy popełnione zostało przestępstwo co wymaga z kolei dokonania ustaleń właściwych procesowi karnemu ale należy mieć na uwadze, że w postępowaniu cywilnym to strona winna dostarczyć Sądowi materiał dowodowy zgodnie z art. 6 k.c. W ocenie Sądu powód nie zdołał udowodnić, że pozwany dopuścił się czynu z art. 586 k.c. wobec czego, jak wyżej wskazano, termin przedawnienia w sprawie wynosi 3 lata.

Mając zatem powyższe rozważania Sąd Rejonowy uznał roszczenie powoda za zasadne na mocy art. 299 § 1 k.s.h. w zw. art. 481 § 1 i 2 k.c.

Apelację od powyższego wyroku złożyli pozwani, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

- naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) art. 231 k.p.c. poprzez uznanie określonych faktów za ustalone (termin rozpoczęcia biegu przedawnienia, chwila uzyskania wiedzy powoda o bezskuteczności egzekucji w stosunku do spółki, mimo iż takiego wniosku nie można byto wyciągnąć z innych ustalonych faktów (przekazanie przez syndyka informacji o toku postępowania upadłościowego);

b) art. 231 k.p.c. poprzez nieuznanie określonych faktów za ustalone (termin rozpoczęcia biegu przedawnienia, chwila uzyskania wiedzy powoda o bezskuteczności egzekucji w stosunku do spółki), mimo iż wniosek taki można było wyciągnąć z innych ustalonych faktów (brak możliwości przeprowadzenia skutecznej egzekucji w stosunku do spółki, potwierdzona protokołem komornika sądowego z dnia 02.10.2009 r.);

c) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny zebranego materiału dowodowego w sposób dowolny, a nie swobodny oraz poprzez rozważenie zebranego materiału dowodowego w sposób wybiórczy, a nie wszechstronny;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

a) art. 299 k.s.h. poprzez jego błędną wykładnię w zaistniałym stanie faktycznym uznanie, że w przedmiotowej sprawie zostały spełnione przesłanki określone w tym przepisie, których łączne wystąpienie jest niezbędne do przyjęcia odpowiedzialności subsydiarnej członków zarządu za wierzytelność przysługującą od spółki;

b) art. 5 k.c. poprzez uznanie, że w zaistniałym stanie faktycznym zasądzenie kwoty dochodzonej przez powoda nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

c) art. 6 k.c. poprzez uznanie, że powód wykazał zaistnienie w przedmiotowej sprawie przesłanek żart. 299 k.s.h.;

d) art. 509 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że w przedmiotowej sprawie doszło do skutecznego przeniesienia wierzytelności na rzecz powoda, mimo iż sprzedaż wierzytelności na rzecz spółki (...) była niezgodna z przepisami ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze;

e) art. 509 § 2 k.p.c. poprzez uznanie, że wierzytelność przyszła, przysługująca od członków zarządu spółki, została skutecznie przeniesiona na powoda, mimo iż nie została dostatecznie sprecyzowana w umowie przelewu wierzytelności;

3. błędy w zakresie ustaleń faktycznych, a także wewnętrzną sprzeczność tych ustaleń stanowiących podstawę wydanego wyroku, a mianowicie:

a) przyjęcie, że nie doszło do przedawnienia roszczenia powoda;

b) przyjęcie, że z informacji syndyka zawartych w piśmie z dnia 7 kwietnia 2015 r. wynika, że egzekucja wierzytelności przysługującej powodowi z majątku spółki będzie nieskuteczna;

c) przyjęcie, że wierzyciel uzyskał wiedzę o nieskuteczności egzekucji w stosunku do spółki dopiero w dniu 7 kwietnia 2015 r. lub też w dniu 15 marca 2017 r.;

d) przyjęcie, że bezskuteczność egzekucji została potwierdzona w zeznaniach świadka M. R. – syndyka upadłej spółki i jednocześnie przyjęcie, że termin przedawnienia rozpoczął bieg w dniu 7 kwietnia 2015 r.;

i) przyjęcie, że powód wykazał szkodę, związek przyczynowy między zaniechaniem członków zarządu w zgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki a zaistniałą szkodą oraz skuteczne nabycie wierzytelności przez powoda.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez jego uchylenie i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem I i II instancji według norm przepisanych, z uwzględnieniem pierwszego postępowania przed sądem I instancji i pierwszego postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego na jego rzecz.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zarzuty podniesione przez pozwanych w apelacji były zasadne, co skutkowało zmianą orzeczenia Sądu I instancji.

W pierwszej kolejności rozważenia wymagał podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia dochodzonego przez powoda roszczenia. Jest to bowiem zarzut najdalej idący, unicestwiający to roszczenie bez potrzeby dalszego badania wystąpienia wszystkich przesłanek uzasadniających odpowiedzialność pozwanych na podstawie art. 299 § 1 k.sh., bądź ją wyłączających z mocy § 2 tego artykułu.

W judykaturze należy uznać za utrwalony pogląd, że do roszczeń wierzycieli spółki z o.o. przeciwko członkom jej zarządu mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym i to zarówno w odniesieniu do określenia początku biegu jak i długości terminu przedawnienia takich roszczeń ( por. m.in.: uchwała składu 7 sędziów z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009/2/20; wyrok SN z dnia 2 października 2007 r., II CSK 301/07; wyrok SN z dnia 7 lutego 2007 r., III CSK 208/06 wyrok SN z dnia 24 czerwca 2005 r., V CK 736/04). W orzecznictwie został też zaaprobowany pogląd, iż właściwą chwilą dla określenia początku trzyletniego biegu terminu przedawnienia jest moment „dowiedzenia się o szkodzie", gdy poszkodowany „zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody". Inaczej rzecz ujmując, gdy ma „świadomość doznanej szkody". Przesłanka wiadomości o szkodzie zostaje zrealizowana już w tej chwili, w której poszkodowany wie o istnieniu szkody w ogóle, gdy ma świadomość faktu powstania szkody ( por. uchwała składu 7 sędziów SN z 11 lutego 1963 r., III PO 6/62, OSNCP 1964/5/87; wyrok SN z 18 września 2002 r., III CKN 597/00, wyrok SN z 20 stycznia 2005 r. II CK 358/04, wyrok SA w Poznaniu z 21 marca 2006 r., I ACA 1116/05). Powyższe zapatrywanie ma charakter generalny i dotyczy odpowiedzialności deliktowej w ogóle. W odniesieniu natomiast do odpowiedzialności członka władz spółki na podstawie art. 299 k.s.h. generalnie przyjmuje się, iż 3-letni termin przedawnienia, w oparciu o art. 442 k.c., który rozpoczyna swój bieg w zasadzie od dnia uzyskania przez wierzyciela świadomości, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe, czyli w praktyce gdy egzekucja objęta prawomocnym tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce, okaże się bezskuteczna. Wówczas wierzyciele spółki dowiadują się o szkodzie i osobie odpowiedzialnej do jej naprawienia (por. m.in. wyroki SN: z dnia 28 stycznia 2004 r., IV CK 176/02, z dnia 14 czerwca 2005 r., V CSK 719/04, i z dnia 31 stycznia 2007 r., II CSK 417/06). Przyjmuje się dalej, że początkową datę biegu przedawnienia może być w tym przypadku uzyskanie przez wierzyciela informacji w szczególności: w postępowaniu sądowym o nakazanie dłużnej spółce wyjawienia majątku, od komornika w oparciu o uprawnienie określone w art. 760 k.p.c. czy też w następstwie zlecenia mu przez wierzyciela poszukiwania majątku na podstawie art. 797 k.p.c. Wreszcie źródłem tym może być informacja uzyskana od innych wierzycieli dłużnej spółki, prowadzących egzekucję przeciwko niej. To są zdarzenia, które mogą, lecz nie muszą dostarczyć wystarczających danych pozwalających - z obiektywnego punktu widzenia - na uświadomienie wierzyciela odnośnie wyrządzenia mu szkody, pojmowanej jako obniżenie potencjału majątkowego spółki, wyrażającego się w pogorszeniu możliwości zaspokojenia wierzyciela. Zdarzeniem wyrządzającym szkodę w rozumieniu art. 299 § 2 k.s.h. jest takie zaniechanie zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, które doprowadziło do bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce (por. wyrok SN z 11 sierpnia 2010 r., I CSK 653/09). Jednakże w orzecznictwie podkreśla się jednocześnie wyraźnie, że informacje wskazujące na niemożność uzyskania zaspokojenia z majątku dłużnej spółki, uzyskane przed umorzeniem postępowania z powodu bezskuteczności egzekucji, muszą być na tyle istotne, by z obiektywnego punktu widzenia stwarzały wierzycielowi podstawę do odpowiedniej konkluzji odnośnie wyrządzenia mu szkody w jego mieniu. Dopiero z tą datą można wiązać początek biegu przedawnienia roszczenia z art. 299 § 1 k.s.h. przeciwko członkom zarządu spółki. Wiązanie powzięcia świadomości wyrządzenia szkody z jakimikolwiek problemami z uzyskaniem zaspokojenia w postępowaniu egzekucyjnym wprowadzałoby stan niepewności co do prawa i w konsekwencji prowadziło do przedwczesnego wytaczania powództw i zbędnego związanego z tym ryzyka ponoszenia kosztów procesu (tak m.in.: Sąd Apelacyjny w Białymstoku z dnia 27 czerwca 2012 r., I Aca 447/11). Należy więc przyjąć, iż do istoty terminów liczonych a tempore scientiae należy to, że ich bieg rozpoczyna się nie od dnia, w którym poszkodowany otrzymał jakąkolwiek wiadomość na temat tych okoliczności, ale dopiero od momentu otrzymania takich informacji, które obiektywnie oceniając, w pełni je uprawdopodobniają ( por. wyrok SN z dnia 2 października 2007 r., II CSK 301/07, Lex Nr 332957 ). Należało podkreślić, że roszczenie określone w art. 299 k.s.h. powstaje w zasadzie w chwili bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej prawomocnym tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce, z reguły bowiem już wtedy, gdy egzekucja okaże się bezskuteczna, wierzyciele spółki dowiadują się o szkodzie i osobie odpowiedzialnej do jej naprawienia ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego Katowicach z dnia 28 lutego 2017r., V ACa 475/16, LEX nr 2272073). Pod pojęciem bezskuteczności egzekucji należy rozumieć nie tylko sytuację, w której prawnie zorganizowane działania organów egzekucyjnych mające na celu zadośćuczynienie interesom wierzyciela (wierzycieli), które znalazły odzwierciedlenie w tytule egzekucyjnym - nie doprowadziły do spełnienia świadczenia przez dłużnika. Jak już wyżej wskazano, ustalenie przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu (vide: wyrok SN z 26 czerwca 2003r., V CKN 416/01, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 129 wraz z glosą aprobującą A. Karolaka, opubl. PPH 2004, nr 5, s.53 i n.). W orzecznictwie i w literaturze przyjmuje się, że wierzyciel nie musi nawet wszczynać egzekucji przeciwko spółce, jednakże z przedstawionych przez niego okoliczności ma wynikać, że spółka nie ma majątku z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie. Nieskuteczność egzekucji wobec spółki wierzyciel może dowodzić w każdy sposób (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12.06.1991r., III CZP 46/91 opubl. OSNC 1992/3/38, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24.01.2007r., I ACa 781/06, opubl. R. (...)). Egzekucja jest bezskuteczna, gdy odnosi się do jakiegokolwiek elementu majątku spółki a nie całej jego masy. Wierzyciel nie musiał wykorzystywać wszystkich sposobów egzekucji ( do wszystkich składników majątku), gdyż wystarczyło wykazać tylko jeden sposób.

W sprawie niniejszej bezspornym było, że nie zapadło postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego (...) z powodu bezskuteczności egzekucji. Jednakże z akt tej sprawy wynika jednoznacznie, że egzekucja nie rokowała żadnych widoków na jej skuteczne przeprowadzenie. We wniosku egzekucyjnym wierzyciel zakreślił szeroko jej zakres wskazując, że ma być ona prowadzona z: rachunków bankowych i wierzytelności pieniężnych, ruchomości i nieruchomości. Z pisma komornika z dnia 26.11.2009 r. skierowanego do pełnomocnika ówczesnego wierzyciela, a poprzednika prawnego powódki (k. 12 akt egzekucyjnych) wynikało, że komornik nie ujawnił w toku postępowania żadnego majątku dłużnika, z którego byłaby możliwa egzekucja zgodnie z wnioskiem egzekucyjnym. Zostało ono doręczone pełnomocnikowi wierzyciela w dniu 5 stycznia 2010 r. (k. 20). W piśmie tym komornik poinformował ponadto wierzyciela, że został złożony w stosunku do dłużnej spółki wniosek o ogłoszenie upadłości. Zatem, w ocenie Sądu Okręgowego, wierzyciel już w tej dacie powziął wiedzę, że majątek spółki nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich jej zobowiązań (skoro zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości), co w powiązaniu z nieskutecznością dotychczasowych czynności egzekucyjnych w prowadzonej z jego wniosku sprawie (...) dawało mu jednoznaczne przesłanki do stwierdzenia, iż egzekucja przeciwko spółce jest bezskuteczna. Ostatecznie postępowanie egzekucyjne uległo umorzeniu z mocy samego prawa, co zostało potwierdzone wobec ogłoszenia upadłości dłużnika, postanowieniem komornika z dnia 28.10.2010 r. Nie zmienia to jednak faktu, że już wcześniej zachodziły podstawy do umorzenia tej egzekucji w oparciu o art. 824 § pkt 3 k.p.c., a jedyną formalną przeszkodą ku temu było jednoczesne wystąpienie przesłanki z art. 146 Prawa upadłościowego.

Reasumując, 3-letni termin przedawnienia z art. 442 k.c., (który, jak już wcześniej wskazano, rozpoczyna swój bieg w zasadzie od dnia uzyskania przez wierzyciela świadomości, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe) upłynął z dniem 5 stycznia 2013 r, tj. z upływem 3 lat od dnia zawiadomienia pełnomocnika poprzednika prawnego powódki o stanie egzekucji w sprawie KM 1125/09. Powództwo zostało tymczasem wniesione skutecznie dopiero w dniu 5 maja 2015 r. (k. 78 akt).

Podzielając przywołaną wcześniej linię orzecznictwa i odnosząc ją do realiów niniejszej sprawy należało stwierdzić, że podniesiony zarzut przedawnienia roszczenia jest uzasadniony. Powództwo bowiem zostało wniesione po upływie 3 letniego okresu przedawnienia od dnia uzyskania przez wierzyciela świadomości, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe, a dotychczasowe postępowanie egzekucyjno pozostawało bezskuteczne. Powyższa konstatacja czyni bezprzedmiotowym badanie dalszych zarzutów podniesionych w apelacji.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy, na mocy art. 386 § 1 k.p.c., dokonał zmiany zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego w ten sposób, że powództwo oddalił.

O kosztach za I i II instancję orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 5 w związku z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu oraz § 2 pkt 5 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. 2015.1804) ( za I instancję z uwzględnieniem wcześniejszego postępowania apelacyjnego tj. 2.417,00 zł + 4.800,00 zł ) i oraz § 2 pkt 5 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. 2015.1804 z późn.zm) ( za II instancję – 3600 zł ) oraz zwrot opłaty od apelacji 1.711,00 zł.