Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt I C 182/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 lutego 2017 roku skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W., B. B. (1), I. B., D. B. (1), J. B. (1), J. B. (2), K. W. (1) i K. W. (2) wnieśli o zasądzenie na swą rzecz od pozwanego wyszczególnionych w pozwie kwot, w związku ze śmiercią K. B. (odpowiednio syn, brat i wnuk powodów).

B. B. (1) wniosła o zasądzenie na swą rzecz od pozwanego:

- kwoty 70.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez powódkę w związku ze śmiercią syna wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 54,66 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia 9 maja 2016 roku od kwoty 15.000 zł, wypłaconej powódce przez pozwanego tytułem zadośćuczynienia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty,

- kwoty 158,22 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia 14 czerwca 2016 roku od kwoty 15.000 zł wypłaconej powódce przez pozwanego tytułem zadośćuczynienia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty,

- kwoty 30.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej powstałe w związku ze śmiercią syna wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty.

I. B. wniósł o zasądzenie na swą rzecz od pozwanego:

- kwoty 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez powoda w związku ze śmiercią syna wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 66,47 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia 9 maja 2016 roku od kwoty 18.490 zł wypłaconej powodowi tytułem zadośćuczynienia oraz zwrotu kosztów pogrzebu, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty,

- kwoty 197,67 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia 14 czerwca 2016 roku od kwoty 18.490 zł wypłaconej powodowi przez pozwanego tytułem zadośćuczynienia oraz zwrotu kosztów pogrzebu, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty,

- kwoty 487,12 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia 12 kwietnia 2016 roku do dnia 30 grudnia 2016 roku od kwoty 10.000 zł wypłaconej powodowi przez sprawcę wypadku tytułem zadośćuczynienia, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty,

- kwoty 30.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej powstałe w związku ze śmiercią syna, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 5.835 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postawienia dla zmarłego syna nagrobka wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 10 lipca 2016 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że w dniu 3 stycznia 2016 roku w wypadku samochodowym zginął K. B.. Sprawca wypadku posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym zakładzie. Pozwany uznał swą odpowiedzialność za skutki zdarzenia oraz dokonał częściowej wypłaty świadczeń na rzecz powodów.

(pozew k. 2-24)

Postanowieniami z dnia 14 i 16 lutego 2017 roku roszczenia D. B. (1), J. B. (1), J. B. (2), K. W. (1) i K. W. (2) wyłączono do odrębnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

(postanowienia k. 217, 218)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództw oraz zasądzenie od każdego z powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania sądowego. Podniesiono, że w toku postępowania likwidacyjnego wypłacono na rzecz B. B. (1): 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, 1.000 zł tytułem odszkodowania obejmującego zwrot kosztów odzieży żałobnej, 900 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu, zaś na rzecz I. B.: 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, 6.980 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu. Jednocześnie pozwany wskazał, że na mocy decyzji z dnia 9 marca 2017 roku uznał roszczenie powoda i dokonał wypłaty z tytułu zwrotu kosztów nagrobka, w zakresie kwoty 5.835 zł, stanowiącej połowę ceny dwuosobowego nagrobka, zgodnie z przedstawionym rachunkiem. Pozwany zakwestionował również możliwość naliczania odsetek za opóźnienie od daty wskazanej przez powodów.

(odpowiedź na pozew k. 226-227)

Pismem z dnia 11 kwietnia 2017 roku I. B. cofnął pozew bez zrzeczenia się roszczenia w zakresie kwoty 5.835 zł oraz skapitalizował odsetki ustawowe za opóźnienie należne od kwoty 5.835 zł za okres od dnia 10 lipca 2016 roku do dnia 10 marca 2017 roku i wniósł o zasądzenie z tego tytułu kwoty 273,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia stronie pozwanej niniejszego pisma do dnia zapłaty.

(pismo procesowe k. 238-240)

Na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku pozwany wyraził zgodę na częściowe cofnięcie powództwa.

(e-protokół rozprawy k. 248, 00:04:15-00:04:49)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 stycznia 2016 roku na drodze relacji K.-Ł., w miejscowości W., miał miejsce wypadek drogowy. Kierujący samochodem marki S. (...) nr rej. (...), poruszając się drogą podporządkowaną, przekraczając dozwoloną prędkość na przedmiotowym odcinku jedni, wjechał bez zatrzymania na skrzyżowanie z drogą z pierwszeństwem przejazdu i nie ustąpił pierwszeństwa poruszającemu się tą drogą pojazdowi marki A. nr rej. (...), kierowanemu przez K. B., doprowadził do uderzenia w bok tego pojazdu, w następstwie czego K. B. odniósł rozległe obrażenia czaszkowo – mózgowe, skutkujące jego zgonem na miejscu.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Łowiczu z dnia 17 sierpnia 2016 roku w sprawie II K 214/16 sprawca zdarzenia został uznany winnym i skazany na rok pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na trzy lata.

(kopia wyroku k. 30, odpis skrócony aktu zgonu k. 31)

Pojazd, którym poruszał się sprawca wypadku, w dacie zdarzenia posiadał ważne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. w W..

(wydruk informacji z (...) k. 32)

W dacie zdarzenia K. B. miał 22 lata, był młodszym z dwóch synów powodów. Pół roku przed wypadkiem urodził mu się syn, wyprowadził się wówczas od rodziców do swojej narzeczonej – W. D.. Mieszkał wówczas około 8-12 km od domu rodziców. Po wyprowadzce K. bywał u rodziców częściej niż raz w tygodniu, co niedziela przyjeżdżał do nich z synem na obiad. Poszkodowany planował zawarcie małżeństwa w maju 2016 roku – młodzi czynili przygotowania do ślubu i wesela: ustalili termin ceremonii w kościele, zamówili oprawę muzyczną, dekorację kościoła, usługę filmowania, suknię ślubną.

(zaświadczenie z parafii k. 43, umowa k. 44-45, k. 46, k. 47, zamówienie k. 48, zeznania świadka D. B. (2) złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku, k. 248v-249, 00:13:24-00:25:16, zeznania świadka M. B. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249, 00:25:16-00:36:27, zeznania świadka D. B. (1) złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249-249v, 00:36:27-00:48:30, zeznania świadka D. H. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249v, 00:48:30-00:57:16, zeznania I. B. złożone na rozprawie w dniu 2 października 2017 roku k. 286v, 00:06:25-00:18:13)

K. B. z zawodu był technikiem mechanizacji rolnictwa, od 1 września 2014 roku był zatrudniony w charakterze pracownika tymczasowego na 1/2 etatu na stanowisku współpracownika działu produkcji z wynagrodzeniem 12,73 zł brutto za godzinę. Na początku grudnia 2015 roku w tej samej firmie zawarto z nim umowę na czas określony do 31 grudnia 2016 roku w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 13,53 zł za godzinę pracy. W dniu 31 grudnia 2015 roku poszkodowany podpisał także dodatkowo umowę o pracę na 1/2 etatu jako monter z wynagrodzeniem 925 zł brutto. Miał ją rozpocząć od dnia 4 stycznia 2016 roku.

(umowa o pracę k. 115-129, k. 130, k. 131-134, świadectwo pracy k. 135-136)

B. i I. B. prowadzili gospodarstwo o powierzchni gruntów 8,74ha. K. od najmłodszych lat pomagał im przy pracy w tym gospodarstwie, znał się na maszynach i ich naprawie. Za namową syna, I. B. w lipcu 2013 roku zaciągnął kredyt w kwocie 13 tys. zł, zaś w sierpniu 2014 roku w kwocie 27 tys. zł – kupił samochód osobowy i traktor. K. w części spłacał raty – miesięcznie przekazywał na ten cel 200-300 zł.

(zaświadczenie k. 140, dokumentacja kredytowa k. 141-166, zeznania świadka D. B. (2) złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku, k. 248v-249, 00:13:24-00:25:16, zeznania świadka M. B. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249, 00:25:16-00:36:27, zeznania świadka D. B. (1) złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249-249v, 00:36:27-00:48:30, zeznania świadka J. H. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249v-250, 00:57:06-01:02:52, zeznania świadka R. W. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 250, 01:02:52-01:09:54, zeznania I. B. złożone na rozprawie w dniu 2 października 2017 roku k. 286v, 00:06:25-00:18:13)

Po odebraniu wiadomości o wypadku, rodzice poszkodowanego K. B. udali się na miejsce zdarzenia, gdzie dowiedzieli się, że ich syn nie żyje. B. B. (1) zasłabła widząc syna – przybyły na miejsce zespół karetki udzielił jej pierwszej pomocy. W samochodzie razem z K. B. jechała jego narzeczona W. D. i ich syn. W wyniku wypadku u W. D. doszło do złamania obojczyka, dziecku nic się nie stało.

W dniu 4 stycznia 2016 roku B. B. (1) udała się do lekarza poz, który zlecił jej środki nasenne i uspokajające. Na kolejnych wizytach w dniu 7 i 14 stycznia 2016 roku kontynuowano terapię tymi środkami.

(zeznania B. B. (1) złożone na rozprawie w dniu 2 października 2017 roku k. 286v, 00:18:13-00:35:34, karta medycznych czynności ratunkowych k. 49, historia wizyt k. 67-69)

B. B. (1) po utracie syna stała się płaczliwa, apatyczna, słabo sypiała, nie mogła się pogodzić ze stratą. Podobnie I. B. – czuł się załamany, był wycofany, nie radził sobie z pracą. W dniu 25 stycznia 2016 roku oboje udali się do psychiatry, który stwierdził u obojga zaburzenia depresyjno – adaptacyjne oraz zalecił doraźne stosowanie środków uspokajających i nasennych oraz kontakt z psychologiem. B. B. (1) i I. B. regularnie korzystali z pomocy psychiatry, który w styczniu 2017 roku odnotował u B. B. (1) stan poprawy.

(kopia dokumentacji medycznej B. B. (1) k. 50-53, I. B. k. 56-60, kopie paragonów k. 54-55, k. 61-62, skierowania do poradni psychologicznej k. 63-64, zaświadczenie o stanie zdrowia k. 65, faktury zakupu leków k. 75-94, zeznania świadka M. B. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249, 00:25:16-00:36:27)

W stosunku do I. B. lekarz orzecznik KRUS w dniu 16 sierpnia 2016 roku ustalił, że jest on czasowo niezdolny do pracy i rokuje, że w wyniku dalszego leczenia oraz rehabilitacji odzyska zdolność do pracy do stycznia 2017 roku. I. B. w styczniu 2017 roku przebył zawał mięśnia sercowego.

(wypis z treści orzeczenia k. 72, karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 95-97)

Przed wypadkiem B. B. (1) podejmowała pracę na umowę zlecenia. Później musiała zrezygnować z tego zajęcia z powodu długotrwałego zwolnienia. Mając na uwadze ogólny stan zdrowia, decyzją z dnia 22 września 2016 roku przyznano B. B. (1) prawo doświadczenia rehabilitacyjnego za okres od 15 sierpnia do 12 listopada 2016 roku.

(umowa k. 139, decyzja k. 71, zeznania świadka R. W. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 250, 01:02:52-01:09:54)

W związku z kryzysem emocjonalnym związanym z procesem żałoby po śmierci syna, B. B. (1) i I. B. korzystali z pomocy udzielanej przez Fundację (...).

(zaświadczenie k. 73-74)

I. B. zamówił wykonanie podwójnego pomnika na grobie syna, za który zapłacił 11.670 zł.

(rachunek k. 167)

Pismami z dnia 17 marca 2016 roku, które zostały doręczone pozwanemu w dniu 21 marca 2016 roku, powodowie wezwali do zapłaty na rzecz B. B. (1) kwoty 80.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w związku ze śmiercią syna oraz kwoty 140.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę w związku ze śmiercią syna, oraz na rzecz I. B. kwoty 80.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, kwoty 140.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę oraz kwoty 11.175,68 zł tytułem odszkodowania za doznaną szkodę majątkową.

(zgłoszenie szkody k. 170-175, dowód doręczenia k. 169)

W dniu 9 maja 2016 roku (...) S.A. w Ł. poinformowało, że na obecnym etapie postępowania przyjęło odpowiedzialność za przedmiotową szkodę na poziomie 50%, przyznając na rzecz B. B. (1) zadośćuczynienie (30.000 zł), odszkodowanie z tytułu zakupu odzieży żałobnej (1.000 zł), zakup odzieży dla zmarłego (500 zł), koszt miejsca na cmentarzu (400 zł) oraz na rzecz I. B. zadośćuczynienie (30.000 zł), odszkodowanie tytułem kosztów pogrzebu, stypy (6.980 zł). Przyznane kwoty zostały pomniejszone o 50%.

(pismo z dnia 9 maja 2016 roku k. 186-187)

Na skutek reklamacji powodów, pismem z dnia 13 czerwca 2016 roku poinformowano ich, że ubezpieczyciel wypłaci na ich rzecz pełne kwoty ustalone we wcześniejszej wysokości. Ostatecznie na rzecz I. B. wypłacono kwotę 18.240 zł w dniu 9 maja 2016 roku, 18.240 zł w dniu 14 czerwca 2016 roku oraz 10.450 zł w dniu 30 grudnia 2016 roku. Na rzecz B. B. (1) wypłacono 16.200 zł 9 maja 2016 roku oraz 5.700 zł w dniu 14 czerwca 2016 roku.

(reklamacja k. 188-194, pismo z dnia 13 czerwca 2016 roku k. 210, potwierdzenia przelewu k. 211-215)

Pismem z dnia 9 marca 2017 roku poinformowano I. B., że po rozpatrzeniu zgłoszonego roszczenia, przyznano na jego rzecz kwotę 5.835 zł tytułem zwrotu kosztów nagrobka. Wskazano, że uznano 50% kwoty rachunku, wg którego pomnik jest podwójny.

(pismo k. 236, potwierdzenie przelewu k. 241)

Powodowie prowadzą gospodarstwo rolne, ale zmienili jego profil – hodują trzodę chlewną (ok. 50 sztuk), uprawiają zboże, żeby było jak najmniej pracy. Wcześniej powodowie uprawiali warzywa: cebulę, ogórki, fasolę, dynię – obecnie nie ma żadnych warzyw, bo nie ma kto przy tym pracować. B. B. (1) ma obecnie 45 lat, podjęła pracę na umowę-zlecenie, uzyskuje z tego tytułu 1.400 zł miesięcznie. I. B. ma 49 lat, z uwagi na przebyty zawał nie może pracować, co najwyżej dogląda, czy nie brakuje śruty dla zwierząt. Starszy syn powodów – D. B. (1) jest kawalerem, mieszka w S. i tam pracuje, ale w miarę możliwości pomaga rodzicom. Powodowie mieszkają ze sobą, ale mało ze sobą rozmawiają, codziennie lub co drugi dzień są na cmentarzu. Nadal korzystają z pomocy psychiatry. Wcześniej prowadzili bogate życie rodzinne, rodzina często się spotykała przy różnych okazjach. Obecnie święta w ich domu są ponure, brakuje rodzinnej atmosfery.

(zeznania świadka D. B. (2) złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku, k. 248v-249, 00:13:24-00:25:16, zeznania świadka M. B. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249, 00:25:16-00:36:27, zeznania świadka D. B. (1) złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249-249v, 00:36:27-00:48:30, zeznania świadka D. H. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249v, 00:48:30-00:57:06, zeznania świadka J. H. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 249v-250, 00:57:06-01:02:52, zeznania świadka R. W. złożone na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku k. 250, 01:02:52-01:09:54, zeznania I. B. złożone na rozprawie w dniu 2 października 2017 roku k. 286v, 00:06:25-00:18:13, zeznania B. B. (1) złożone na rozprawie w dniu 2 października 2017 roku k. 286v, 00:18:13-00:35:34)

Powodowie w dniu śmierci syna przeżyli ekstremalny szok psychiczny. B. B. (1) po roku leczenia wróciła do pracy, jednak nadal utrzymują się dolegliwości takie ja obniżenie nastroju, zaburzenia koncentracji uwagi i snu, płaczliwość, miewa koszmary senne. Pozostaje pod opieką lekarza psychiatry, przyjmuje leki. Nie powróciła do równowagi psychicznej. Zaburzenia adaptacyjne o obrazie depresyjnym u powódki utrzymują się w dalszym ciągu. Zła kondycja psychiczna powódki ma związek ze śmiercią syna K. B.. Powódka nie zaakceptowała śmierci syna, nie pogodziła się z faktem jego śmierci. Nadal bardzo często odwiedza grób syna, ubiera się w czarne rzeczy. Dolegliwości psychiczne nadal utrzymują się również u I. B.. Pozostają obniżenie nastroju i myśli samobójcze, ciągle obecne są myśli o synu, utrzymuje się drażliwość i niechęć do kontaktów z ludźmi, płaczliwość, czarny ubiór, częste odwiedziny grobu syna. Zaburzenia adaptacyjne utrzymują się nadal i mają związek ze śmiercią syna. Powód nie zaakceptował faktu jego śmierci, nie pogodził się z tym, nie radzi sobie z jego stratą, bardzo cierpi.

Życie powodów po śmierci syna K. zmieniło się diametralnie. Nie odczuwają radości życia, cierpią, płaczą, utracili wzajemną więź, nie potrafią udzielić sobie wzajemnie wsparcia. Są leczeni psychiatrycznie. Często chodzą na cmentarz. Gospodarstwo rolne prowadzone jest inaczej, jest mniej urozmaicone, przynosi znacznie mniejszy dochód, co również przyczynia się do obniżenia nastroju i zmartwienia powodów.

Powodowie nadal przeżywają żałobę po zmarłym synu. Obecnie nie można ocenić jak w dalszej perspektywie będzie się zmieniać kondycja psychiczna powodów i jakie są rokowania na przyszłość co do poprawy stanu psychicznego powodów.

(opinia pisemna biegłego z zakresu psychologii E. C. k. 257-266 uzupełniona opinią pisemną k. 280-281)

Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie powołanych wyżej dowodów z dokumentów, zeznań powodów i zeznań świadków, które to dowody nie były kwestionowane przez strony, potwierdzają przedstawiane przez strony fakty i nie budzą wątpliwości, co do wiarygodności.

Sąd uznał, iż złożona do akt sprawy opinia biegłej z zakresu psychologii jest rzetelna i fachowa i jako taka w pełni przydatna dla celów dowodowych. Wątpliwości i pytania stron zostały wyjaśnione przez biegłą w złożonej przez nią uzupełniającej opinii pisemnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powodowie w niniejszej sprawie wnosili o zasądzenie na rzecz B. B. (1) kwoty 70.000 zł oraz na rzecz I. B. kwoty 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę w związku ze śmiercią syna.

Stosownie do treści art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego pojazdu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

W rozpoznawanej sprawie pozwany ubezpieczyciel uznał co do zasady swoją odpowiedzialność. Wypłacił już powodom B. B. (1) oraz I. B. kwotę po 30.000 złotych tytułem zadośćuczynienia. Kwestionował zaś zasadność wypłaty dalszego zadośćuczynienia oraz odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej powodów po śmierci K. B..

Zgodnie z art. 446 § 4 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Niewątpliwie śmierć osoby bliskiej jest jednym z najcięższych doświadczeń. Celem zadośćuczynienia jest zrekompensowanie doznanej szkody niemajątkowej, przy czym ma ono charakter całościowy i obejmuje swym zakresem wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne związane ze śmiercią osoby bliskiej, zarówno już doznane, jak i te, które mogą powstać w przyszłości. Ma w swej istocie ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć związanych z nagłą stratą najbliższej osoby. Dzięki niemu winna zostać przywrócona równowaga, zachwiana wskutek popełnienia przez sprawcę czynu niedozwolonego.

Zadośćuczynienie winno stanowić ekonomicznie odczuwalną wartość, nie może mieć wymiaru symbolicznego. Wielkość zadośćuczynienia zależy od oceny całokształtu okoliczności sprawy w tym rozmiaru doznanych cierpień, ich intensywności, trwałości czy nieodwracalnego charakteru, ale i wieku poszkodowanego, jego stanu fizycznego i psychicznego, jak również jego sytuacji rodzinnej. Przy ustalaniu rozmiaru cierpień i ujemnych doznań psychicznych powinny być uwzględniane zobiektywizowane kryteria oceny, jednakże w relacji do indywidualnych okoliczności danego przypadku. Od osoby odpowiedzialnej za szkodę poszkodowany winien otrzymać sumę pieniężną, która pozwoli zatrzeć lub złagodzić poczucie krzywdy i odzyskać równowagę psychiczną. Z drugiej jednak strony przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia obowiązuje zasada umiarkowania (utrzymania zadośćuczynienia w rozsądnych granicach), która oznacza, że zadośćuczynienie nie powinno być nadmierne w stosunku do doznanej krzywdy i winno uwzględniać aktualne stosunki majątkowe społeczeństwa.

W świetle powołanego przepisu najbliższymi członkami rodziny są przede wszystkim osoby połączone pokrewieństwem i więzami krwi, przy czym stosowne odszkodowanie należy się członkom najbliższej rodziny zmarłego poszkodowanego, do kręgu których należy zaliczyć przede wszystkim małżonka, dzieci, rodziców oraz rodzeństwo zmarłego. Ma ono zrekompensować krzywdę wynikającą z naruszenia dobra osobistego, którym jest prawo do życia w pełnej rodzinie i ból spowodowany utratą najbliższej osoby (tak Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 23 kwietnia 2014 roku, sygn. akt I ACa 1374/13, opubl. Lex nr 1461103).

W literaturze i orzecznictwie wskazuje się, że na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 446 § 4 k.c., mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, wiek pokrzywdzonego i jego zdolność do zaakceptowania nowej rzeczywistości oraz umiejętność odnalezienia się w niej (por. miedzy innymi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011r. III CSK 279/10, niepubl.). Norma art. 446 § 4 k.c. w żadnym razie nie uzależnia wysokości zadośćuczynienia od konieczności zaistnienia jedynie okoliczności świadczących o patologicznym przebiegu żałoby, czy też ujawnienia się u poszkodowanych jakichkolwiek schorzeń, czy też rozstroju zdrowia psychicznego. Te bowiem okoliczności, o ile zaistnieją, podlegają rekompensacie w ramach innych roszczeń objętych treścią przepisu art. 446 § 3 k.c. i art. 445 k.c. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 października 2007 r., IV CSK 192/2007, LEX 435657).

Niewątpliwie krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej. Każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Należy przy tym zaznaczyć, że zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która, jak słusznie wskazuje się w literaturze i orzecznictwie, nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego. Jedynie zatem rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar.

Przechodząc do ustalenia wysokości kwot roszczeń dochodzonych przez powodów na skutek tragicznej śmierci K. B. Sąd uznał, mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy, że żądania powodów, jako wygórowane, zasługują na uwzględnienie w części.

Niewątpliwym jest, iż powodowie doznali krzywdy w związku ze śmiercią syna. Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że bliskie relacje zmarłego z powodem nie były niczym zakłócone. Rodzina funkcjonowała zgodnie i prawidłowo, spędzali ze sobą dużo czasu, mimo wyprowadzki syna do narzeczonej. K. B. mieszkał blisko rodziców, często ich odwiedzał, pomagał w prowadzeniu gospodarstwa rolnego.

Po śmierci syna powodowie przeżyli ekstremalny szok psychiczny. Ich życie zmieniło się diametralnie. Nie odczuwają radości życia, cierpią, płaczą, utracili wzajemną więź, nie potrafią udzielić sobie wzajemnie wsparcia. Są leczeni psychiatrycznie. Poczucie krzywdy B. B. (1) wynikające z osobistego żalu, bólu i osamotnienia powiększała niewątpliwie świadomość, że spadł na nią cały ciężar utrzymania domu i gospodarstwa, wobec utraty podpory w osobie młodszego syna, a także z uwagi na znaczne pogorszenie stanu zdrowia męża, który po przebyciu zawału nie może pracować.

Podnieść należy, że zmarły K. B. był młodszym z dwójki synów powodów, pozostającym z powodami w bezpośrednich i codziennych relacjach, przy czym relacje te były szczególnie bliskie i zażyłe, a także zgodne, na co wprost wskazuje dowód z zeznań powodów i świadków. Zmarły nie tylko pomagał w wykonywaniu obowiązków związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, ale także partycypował w kosztach spłaty kredytu zaciągniętego na samochód i traktor przez I. B..

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że zmarły K. B. miał 6-miesięcznego syna, wyprowadził się z domu rodziców, zaś w maju 2016 roku zamierzał zawrzeć związek małżeński. Należy zatem przypuszczać, że wszystkie jego starania ukierunkowane były na zapewnienie swojej nowo założonej rodzinie warunków materialnych do życia. Trudno zatem przyjmować, aby wsparcie syna na rzecz rodziców pozostawało na dotychczasowym poziomie.

Kierując się przedstawionymi wyżej względami Sąd uznał, że doznaną przez powodów B. B. (1) oraz I. B. rekompensują kwoty po 70.000 zł.

Kwoty te, zdaniem Sądu, będą adekwatne do krzywdy psychicznej jakiej doznali powodowie na skutek nagłej i niespodziewanej śmierci K. B. w wyniku wypadku z dnia 3 stycznia 2016 roku. Przy uwzględnieniu uprzednio wypłaconych tytułem zadośćuczynienia kwot po 30.000 zł oraz kwoty 10.000 zł zasądzonej na rzecz I. B. w wyroku karnym, Sąd ostatecznie zasądził od strony pozwanej na rzecz B. B. (1) kwotę 40.000 zł, zaś na rzecz I. B. kwotę 30.000 zł tytułem dalszego zadośćuczynienia (pkt 1a i 3a wyroku). Jednocześnie należało uznać, że zadośćuczynienie w wysokości ponad zasądzone kwoty nie jest powodom należne. Przemawiało za tym to, że powodowie, choć ponieśli krzywdę na skutek śmierci syna, byli w stanie funkcjonować w społeczeństwie, powrócili do codziennych obowiązków. Mając na uwadze, że powództwo B. B. (1) ponad kwotę 40.000 złotych oraz I. B. ponad kwotę 30.000 zł było niezasadne należało je oddalić w tej części, o czym Sąd orzekł w punkcie 2 i 4 wyroku.

O odsetkach ustawowych od zasądzonych na rzecz powodów kwot z tytułu zadośćuczynienia, Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. i art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, który stanowi, że zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W przypadku gdyby wyjaśnienie w tym terminie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W terminie, o którym mowa w ust. 1, zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania.

Zgłoszenie szkody w zakresie zadośćuczynienia w kwocie po 140.000 zł na rzecz każdego z powodów nastąpiło w dniu 22 marca 2016 roku, pozwany przeprowadził postępowanie likwidacyjne, które zakończyło się przyznaniem kwot po 30.000 zł w dniu 9 maja 2016 roku. Zatem Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej na rzecz powodów kwot od dnia 21 kwietnia 2016 roku.

Oboje powodowie dochodzili również od pozwanego kwot po 30.000 zł z tytułu odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej powstałe w związku ze śmiercią syna.

Stosownie do przepisu art. 446 § 3 k.p.c., sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Dochodząc roszczenia z powołanego przepisu należy wykazać nie tylko, że jest się członkiem najbliższej rodziny zmarłego, ale także, że śmierć spowodowała znaczne pogorszenie sytuacji życiowej (wyrok SN z 1 lutego 2000 r., sygn. akt III CKN 572/98, LEX nr 52771). Pogorszenie, o którym mowa na gruncie art. 446 § 3 k.c. obejmuje szkody zarówno obecne jak i przyszłe, które choć w pewnym stopniu dają się ocenić materialnie. Podkreślić należy, że dla określenia wysokości odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej należnego członkom rodziny, istotna jest różnica między hipotetycznym stanem materialnym członka rodziny, gdyby zmarły nadal żył, a stanem, w jakim znalazł się on wskutek jego śmierci. Zasądzenie odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. wymaga wykazania pogorszenia sytuacji życiowej w aspekcie ekonomicznym powiązanego ze śmiercią osoby bliskiej i to w stopniu znacznym (art. 361 § 1 k.c.). Art. 446 § 3 k.c., ściśle interpretowany, nie ma na celu wynagrodzenia szkody niemajątkowej, związanej ze śmiercią bezpośrednio poszkodowanego, choć w pojęciu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej mieszczą się niejednokrotnie trudne do uchwycenia uszczerbki natury niemajątkowej. Odszkodowanie z art. 446 § 3 k.c. jest jednak zasadne jedynie wówczas, gdy te trudne do uchwycenia uszczerbki mają wpływ na ogólnie pojmowaną sytuację życiową poszkodowanego. Niewątpliwie bowiem powyższe odszkodowanie nie może być przyznane za same tylko cierpienia moralne doznane z powodu śmierci osoby najbliższej, temu bowiem celowi służy zasadniczo regulacja prawna z art. 446 § 4 k.c.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, w ocenie Sądu nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji materialnej powodów. Niewątpliwie na powodów spadł obowiązek prowadzenia gospodarstwa rolnego, w którym dotychczas aktywnie uczestniczył zmarły K. B.. Powodowie na skutek braku pomocy musieli zmienić profil gospodarstwa w taki sposób, aby nie były potrzebne tak istotne jak dotychczas nakłady pracy własnej. Wcześniej uprawiali warzywa, obecnie ograniczyli się do produkcji trzody chlewnej i związanej z nią uprawą zbóż. Przyjmując, że K. B. nadal pomagałby rodzicom przy pracy w gospodarstwie przez co najmniej 20 lat oraz wyceniając tę pracę na kwotę ok 300 zł miesięcznie, Sąd zasądził na rzecz każdego z powodów kwotę po 30.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej (pkt 1b i 3b wyroku).

O odsetkach od zasądzonych kwot orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. i art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zgłoszenie szkody w zakresie odszkodowania w kwocie po 80.000 zł na rzecz każdego z powodów nastąpiło w dniu 22 marca 2016 roku, pozwany przeprowadził postępowanie likwidacyjne, które zakończyło się odmową przyznania świadczeń z tego tytułu w dniu 9 maja 2016 roku. Zatem Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonych na rzecz powodów z tego tytułu kwot od dnia 21 kwietnia 2016 roku.

Z uwagi na okoliczność, że pozwany dokonał wypłaty niespornych kwot z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania w ratach, tj. na rzecz B. B. (1) kwoty 15.000 zł oraz na rzecz I. B. kwoty 18.490 zł w dniu 9 maja 2016 roku oraz odpowiednio kwot 15.000 zł i 18.490 zł w dniu 13 czerwca 2016 roku, powodowie dokonali kapitalizacji odsetek od przyznanych kwot od dnia 21 kwietnia 2016 roku. W opinii Sądu, zgodnie z przytoczonymi wyżej przepisami, kapitalizacja ta była dopuszczalna, zatem zasądzono z tego tytułu na rzecz B. B. (1) kwoty 54,66 zł i 158,22 zł (pkt 1c i 1d wyroku) oraz na rzecz I. B. kwoty 66,47 zł i 197,67 zł (pkt 3c i 3d wyroku) z dalszymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa, tj. od dnia 3 lutego 2017 roku (art. 482 § 1 k.p.c.).

W aktualnym brzmieniu art. 46 § 1 i § 2 k.k. w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Nałożony wyrokiem sądu karnego obowiązek naprawienia szkody (aktualnie również i krzywdy) przez zapłatę określonej kwoty wiąże sąd cywilny jedynie w ten sposób, że pokrzywdzony nie może jeszcze raz dochodzić w postępowaniu cywilnym pełnej kwoty stanowiącej równowartość wyrządzonej mu szkody, lecz jedynie różnicy między kwotą zasądzoną wyrokiem sądu karnego, a kwotą rzeczywiście poniesionego uszczerbku.

W doktrynie prawa karnego, jeszcze pod rządami kodeksu karnego z 1969 r., podkreślano, że obowiązek naprawienia szkody ma na celu nie tylko zaspokojenie roszczeń pokrzywdzonego, lecz przede wszystkim spełnienie funkcji wychowawczej i resocjalizacyjnej skazanego. Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 56 k.k. zasady wymiaru kary mają odpowiednie zastosowanie do orzekania środków karnych. Oznacza to m.in., że sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości czynu. Sąd wymierzając środek karny bierze pod uwagę cele wychowawcze i zapobiegawcze, jakie mają zostać zrealizowane poprzez ich wymierzenie. Wymierzając środek karny sąd uwzględnia m.in. motywacje i sposób zachowania się, jego sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu (art. 53 § 2 k.k.). Konieczność brania pod uwagę przytoczonych powyżej elementów jest typowa dla odpowiedzialności karnej, obca zaś dla odpowiedzialności cywilnej. Odpowiedzialność cywilna nie koncentruje się na osobie sprawcy i jego czynie, a na naruszeniu praw poszkodowanego i sposobach naprawienia skutków tego naruszenia.

Wobec powyższego Sąd uznał, że roszczenie I. B. w zakresie żądania zapłaty kwoty 487,12 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za okres od dnia 21 kwietnia 2016 roku do dnia 30 grudnia 2016 roku w zakresie kwoty 10.000 zł wypłaconej powodowi przez sprawcę wypadku tytułem zadośćuczynienia winno ulec oddaleniu z uwagi na charakter tego środka, jako związanego bezpośrednio z osobą sprawcy.

I. B. wnosił o zasądzenie na jego rzecz kwoty 5.835 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postawienia dla zmarłego syna nagrobka. W toku postępowania, w dniu 10 marca 2017 roku pozwany przyznał i wypłacił na rzecz powoda wnioskowaną kwotę. Wobec powyższego I. B. pismem z dnia 11 kwietnia 2017 roku cofnął pozew w zakresie kwoty 5.835 zł bez zrzeczenia się roszczenia oraz dokonał kapitalizacji odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od dnia 10 lipca 2016 roku do dnia 10 marca 2017 roku i wniósł o zasądzenie z tego tytułu od pozwanego kwoty 273,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Pismo obejmujące powyższe zostało doręczone pełnomocnikowi strony pozwanej w dniu 11 kwietnia 2017 roku.

Zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenia się roszczenia – aż do wydania wyroku.

W rozpoznawanej sprawie I. B. częściowo cofnął pozew bez zrzeczenia się roszczenia. Zatem dla skuteczności cofnięcia pozwu konieczna była zgoda strony pozwanej, wyrażona wprost na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku (k. 248).

W ocenie sądu cofnięcie pozwu jest dopuszczalne, bowiem nie sprzeciwia się prawu, zasadom współżycia społecznego, ani nie zmierza do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.). W ocenie sądu cofnięcie pozwu było dopuszczalne, bowiem okoliczności sprawy nie wskazywały, aby zachodziła sprzeczność tej czynności z prawem lub zasadami współżycia społecznego, czy też aby istniał zamiar obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.).

Wobec skutecznego cofnięcia powództwa należało umorzyć postępowania w zakresie kwoty 5.835 zł na podstawie art. 355 § 1 i 2 k.p.c. o czym Sąd orzekł w pkt 5 wyroku.

W zakresie zwrotu skapitalizowanych odsetek od kwoty wypłaconej tytułem kosztów pogrzebu Sąd orzekł w pkt 3c wyroku. W zakresie odsetek od zasądzonej kwoty zastosowano regulację z art. 455 k.c., zgodnie z którym roszczenie wierzyciela wobec dłużnika staje się wymagalne wraz z nadejściem terminu do spełnienia świadczenia. Powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty kwoty 273,05 zł z tego tytułu pismem doręczonym pozwanemu w dniu 11 kwietnia 2017 roku, zatem w zakresie tej kwoty zasądzono zatem odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia następnego po doręczeniu odpisu pisma, czyli od 12 kwietnia 2017 roku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu, zaś w razie częściowego uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

W odniesieniu do żądania B. B. (1) wartość przedmiotu sporu wynosiła 100.212,88 zł. Z powyższej kwoty zasądzona została kwota 70.212,88 zł, stanowiąca 70% wartości przedmiotu sporu.

Na koszty procesu poniesione przez powódkę w łącznej kwocie 10.678 zł złożyły się: opłata od pozwu (5.011 zł), wynagrodzenie za czynności radcy prawnego (5.417 zł) oraz koszty opinii biegłego (250 zł), natomiast na koszty procesu poniesione przez pozwanego w łącznej kwocie 5.483,50 zł składają się koszty wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego (5.408,50 zł) oraz koszty opinii biegłego (75 zł).

Zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu strony powinny ponieść koszty w takim stopniu, w jakim przegrały sprawę, a zatem powódka w 30%, zaś pozwany w 70%, wobec powyższego Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.830 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W odniesieniu do żądania I. B. wartość przedmiotu sporu wynosiła 96.859,31 zł. Z powyższej kwoty zasądzona została kwota 66.372,19 zł (w tym uwzględniono także kwotę 5.835 zł, z zakresie której cofnięto powództwo), stanowiąca 69% wartości przedmiotu sporu.

Na koszty procesu poniesione przez powoda w łącznej kwocie 10.491,55 zł złożyły się: opłata od pozwu (4.830 zł), wynagrodzenie za czynności radcy prawnego (5.417 zł) oraz koszty opinii biegłego (244,55 zł), natomiast na koszty procesu poniesione przez pozwanego w łącznej kwocie 5.483,50 zł składają się koszty wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego (5.408,50 zł) oraz koszty opinii biegłego (75 zł).

Zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu strony powinny ponieść koszty w takim stopniu, w jakim przegrały sprawę, a zatem powód w 31%, zaś pozwany w 69%, zatem Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.539 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.