Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku (...) Spółki z o.o. w L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

przy udziale zainteresowanego W. S.

o ubezpieczenie społeczne

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VIII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 2 kwietnia 2012 r. sygn. akt VIII U 1252/11

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 861/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych: I. zmienił zaskarżoną przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w L. decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z dnia 11 maja 2011 r. i stwierdził, że W. S. nie podlega ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od dnia 10 czerwca 2009 r. do 31 lipca 2009 r. oraz od dnia 1 sierpnia 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r.; II. w pozostałym zakresie odwołanie oddalił.

Jako bezsporne Sąd Okręgowy przyjął, że w dniu 10 czerwca 2009 r. (...) sp z o.o. zawarła z zainteresowanym W. S. umowę, w której ten ostatni zobowiązał się do przeprowadzenia w okresie od dnia 10 czerwca 2009 r. do 31 lipca 2009 r. przeglądu linii do brykietowni za wynagrodzeniem (...)zł brutto. Następnie w dniu 1 sierpnia 2009 r. strony podpisały kolejną umowę na okres od dnia 1 sierpnia 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r., w której zainteresowany zobowiązał się do przeprowadzenia przeglądu przenośnika taśmowego za wynagrodzeniem(...)zł brutto. Kolejna umowa z dnia 24 listopada 2009 r., zawarta na okres od dnia 24 listopada 2009 r. do 3 grudnia 2009 r., obejmowała wykonanie i remont mieszalnika firmy (...). Płatnik składek nie zgłosił zainteresowanego W. S. do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego i wypadkowego z tytułu zawartych umów.

Nadto Sąd Okręgowy ustalił, że (...) sp. z o.o. zajmowała się produkcją brykietów na bazie zmontowanych urządzeń brykietowni. W ramach umowy z dnia 10 czerwca 2009 r. zainteresowany dokonał przeglądu mechanicznego urządzenia brykietowni, w ramach którego wykonał spawanie, prace ślusarskie, niezbędną regulację urządzenia, odświeżył je i pomalował. W skład linii do brykietowania wchodzą trzy przenośniki, brykieciarka i mieszalnik szerokości. W ramach kolejnej umowy z dnia 1 sierpnia 2009 r. wykonał przegląd przenośnika taśmowego. Praca ta polegała do wykonaniu m.in. prac ślusarskich i spawaniu. Wszystkie te czynności wykonywał w T. na terenie firmy (...) sp. z o.o. Zainteresowany zawodowo zajmuje się produkowaniem urządzeń do brykietowania, a więc dobrze znał zasady działania brykieciarki i wszystkich dodatkowych urządzeń. Jego czynności nie miały charakteru powtarzalnych. Wszystkie prace wykonywał osobiście. Ich wykonanie zależało od jego wiedzy, doświadczenia i nie wymagało od niego dodatkowych wydatków. Zadaniem zainteresowanego było osiągnięcie końcowego efektu w postaci sprawnego działania urządzenia. Wszelkie narzędzia, elementy zapasowe spółka wydawała mu z magazynu lub kupowała. Zainteresowany wykonywał we własnym imieniu powierzone mu czynności. Sam kontrolował też jakość wykonywanych przez siebie prac i nikt go nie nadzorował. Wynagrodzenie otrzymał po zakończeniu pracy. Strony umówiły się również, że w razie stwierdzenia ewentualnych wad, zainteresowany miał je poprawić do całkowitego ich usunięcia.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy powołując się na treść art. 6 ust. 1 pkt. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z zm.) uznał, że nie było podstaw do objęcia zainteresowanego ubezpieczeniem społecznym w trybie tego przepisu z tytułu wykonywania umów z dnia 10 czerwca 2009 r. i z dnia 1 sierpnia 2009 r. Przepis ten dotyczy objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia. Zaś sporne umowy nie odpowiadają właściwościom umowy zlecenia, lecz są w istocie umowami o działo. Ich przedmiotem było osiągnięcie określonego zindywidualizowanego dzieła, polegającego na przeprowadzeniu przeglądu linii do brykietowania oraz przenośnika taśmowego. Natomiast odmiennie potraktował Sąd Okręgowy trzecią ze spornych umów, tj. zawartą w dniu 24 listopada 2009 r. (na okres od dnia 24 listopada 2009 r. do 3 grudnia 2009 r.), albowiem wnioskodawca nie wykazał jej charakteru. W konsekwencji Sąd Okręgowy oddalił odwołane jedynie w tym zakresie.

Apelację od wyroku Sądu pierwszej instancji wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. zaskarżając go w zakresie stwierdzenia, że zainteresowany W. S. nie podlega ubezpieczeniom społecznym w okresach od dnia 10 czerwca 2009 r. do 31 lipca 2009 r. oraz od dnia 1 sierpnia 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r. (tj. pkt I. wyroku). Zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z zm.) w zw. z art. 627 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i wniósł o zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji w zaskarżonym zakresie i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelujący podniósł, że sporne umowy zawarte pomiędzy (...) sp. z o.o. a zainteresowanym należało zakwalifikować jako umowy o świadczenie usług, a nie umowy o dzieło, jak to uczynił Sąd pierwszej instancji. Prace zainteresowanego w ramach wykonywania tych umów sprowadzały się bowiem do sprawdzania poprawności działania urządzeń firmy (...) sp. z o.o. Rodzaj wykonywanych czynności wskazuje, iż były to czynności starannego działania, a zainteresowany odpowiadał nie za wynik pracy, a za dołożenie należytej staranności w wykryciu i ewentualnie naprawieniu niesprawności w urządzeniach. W przypadku braku jakichkolwiek usterek zainteresowany nie był bowiem zobligowany do podejmowania jakichkolwiek czynności związanych z naprawą czy konserwacją.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Wobec zakreślonych w apelacji granic zaskarżenia, tj. pkt I. wyroku Sądu pierwszej instancji – zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. – w postępowaniu apelacyjnym spór dotyczył tylko kwestii charakteru zawartych pomiędzy (...) sp. z o.o. a zainteresowanym W. S. umów z dnia 10 czerwca 2009 r. i z dnia 1 sierpnia 2009 r. Sąd Okręgowy uznał, że strony zawarły umowy mające charakter umów o dzieło. W ocenie Sadu Apelacyjnego taka ocena prawna tych umów dokonana w zaskarżonym wyroku jest prawidłowa.

Granica między usługami a dziełem bywa płynna, zwłaszcza gdy umowa dotyczy usług, których przedmiotem jest przegląd urządzeń mechanicznych, zbliżony do czynności podejmowanych w ramach naprawy czy montażu (jak w sprawie niniejszej). Cechą wyróżniającą w takim wypadku staje się najpierw możliwość wyodrębnienia, zarówno faktycznego jak i prawnego, czynności dokonywanych w ramach umowy. W rozpoznawanej sprawie Sąd pierwszej instancji ocenił, że w spornych umowach liczył się rezultat wykonanych napraw i konserwacji, a więc celem umów było uzyskanie rezultatu o cechach materialnych. Sąd Apelacyjny ocenę tą podziela. Zauważyć bowiem należy, że czynności mające być wykonane z tytułu zawartej umowy, a polegające na naprawach i konserwacji, przy pomocy własnego sprzętu, bez nadzoru ze strony zamawiającego i z wymaganiem osobistego świadczenia pracy, mają charakter czynności przynoszących konkretny, indywidualny rezultat materialny i są realizowane w ramach umowy o dzieło (art. 627 k.c.), a nie starannego działania, jaka przewiduje umowa zlecenia (art. 734 i nast. k.c.). W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienia doprowadziły do konkretnego, w przyszłości indywidualnie oznaczonego rezultatu. Umowa zlecenia nie akcentuje tego rezultatu jako koniecznego do osiągnięcia, nie wynik zatem (jak w umowie o dzieło), lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku, są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia tj. przedmiotowo istotnym. Zebrany w sprawie materiał dowodowy (w postaci treści spornych umów oraz zeznań zainteresowanego W. S.) wskazuje, ze cel łączących strony umów polegał na osiągnięciu w przyszłości określonego rezultatu, w postaci dokonywania naprawy i konserwacji, a nie jedynie starannego działania w celu osiągnięcia tego wyniku.

Równocześnie należy zauważyć, iż organ rentowy, kwestionując zawarte umowy, nie przedstawił żadnego dowodu, który mógłby podważyć przedstawiony przez wnioskodawcę oraz zainteresowanego materiał dowodowy, iż czynności uzgodnione w umowie spełniały przesłanki zakwalifikowania ich jako umowy o dzieło, albowiem stronom (w szczególności (...) sp. z o.o. jako zamawiającemu) chodziło o osiągnięcie (uzyskanie) konkretnego rezultatu prac – przeglądu linii do brykietowania oraz przenośnika taśmowego. Tymczasem w razie kwestionowania tych faktów, to na organie rentowym w myśl art. 6 k.c. spoczywał ciężar dowodu okoliczności przeciwnych, który to dowód nie został w niniejszej sprawie skutecznie przeprowadzony. Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny uznał, że na podstawie dostępnego materiału dowodowego Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i ocen prawnych spornych umów uznając je za umowy o dzieło.

W świetle powyższego trafnie przyjął Sąd pierwszej instancji, że nie było podstaw do objęcia zainteresowanego W. S. ubezpieczeniami społecznymi z tytułu wykonywania umów z dnia 10 czerwca 2009 r. i z dnia 1 sierpnia 2009 r. (tj. w okresach od dnia 10 czerwca 2009 r. do 31 lipca 2009 r. oraz od dnia 1 sierpnia 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r.). Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi. Tymczasem zainteresowany wykonywał w spornych okresach umowy o dzieło, a nie zlecenia lub inną umowę o świadczenie usług.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.