Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku S. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy S. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 kwietnia 2012 r. sygn. akt V U 355/12

o d d a l a apelację.

Sygn. akt. III AUa 899/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił odwołanie S. D. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 28 lutego 2012 r., którą odmówiono mu prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił, że S. D., urodzony (...), w dniu 27 stycznia 2012 r. wystąpił z wnioskiem o emeryturę. W okresie od 24 października 1970 r. do 10 sierpnia 1973 r. pracował w (...)w R. - najpierw przy taśmie montując sieczkarnie, a od 25 kwietnia 1973 r. do 10 sierpnia 1973 r. przy cięciu prętów stalowych za pomocą tarczy szlifierskiej. W okresie od 21 sierpnia 1973 r. do 31 sierpnia 1977 r. pracował w P. M. w S. na stanowisku mechanika przy remoncie koparek i spycharek oraz jako ślusarz konserwator, remontując windy przyścienne. W okresie od 3 września 1977 r. do 10 czerwca 1979 r. był zatrudniony w (...)w C., wykonując prace przy naprawie samochodów, ciągników rolniczych, kombajnów i sprzętu rolniczego. Były to typowe czynność mechanika takie jak wymiana i regulacja wtryskiwaczy, pomp wtryskowych, naprawy zawieszenia, naprawy skrzyni biegów. Część prac była wykonywanych w kanałach remontowych. W okresie od 11 czerwca 1979 r. do 3 września 1982 r. S. D. pracował w Ośrodku (...) w S. jako mechanik samochodowy. Dokonywał wszelkich napraw samochodów ciężarowych zarówno w warsztacie jak i w terenie. Często pracował około 5 do 7 godzin dziennie przy samochodach P. w kanale. Przy innych samochodach naprawy w kanale były krótsze. W okresie od 6 września 1982 r. do 10 sierpnia 1992 r. był zatrudniony również na stanowisku mechanika samochodowego w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. , gdzie wykonywał typowe naprawy samochodów, remontując wtryskiwacze skrzynie biegów, tylne mosty. W kanałach pracował średnio 5 do 6 godzin dziennie. Przykładowo skrzynię biegów wymontowywał z samochodu w kanale potem przenosił na stanowisko naprawcze i tam naprawiał.

Sąd pierwszej instancji, powołując się na treść art. 184 ust. 1 i 2, art. 27 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205 poz.1585 ze zm.) oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), uznał, że odwołanie nie jest zasadne. Wnioskodawca w spornych okresach wykonywał bowiem typowe prace mechanika samochodowego i mechanika maszyn rolniczych czy też mechanika samochodów specjalizowanych (śmieciarki). Była to więc zarówno praca w kanałach remontowych jak i przy naprawie pomp wtryskowych czy wtryskiwaczy. Zatem praca w warunkach szczególnych nie była wykonywana w czasie pełnej dniówki roboczej. Wnioskodawca przyznał, że w zakładach, w których pracował nie było specjalizacyjnego podziału ról między zatrudnionych mechaników. Tak więc skoro wnioskodawca nie wykazał 15 lat pracy w warunkach szczególnych na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł odwołujący, nie precyzując zarzutów i wniosków apelacji.

Skarżący opisał szczegółowo czynności wykonywane w poszczególnych zakładach pracy w spornych okresach i wskazał dane swoich współpracowników, którzy uzyskali emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym. Podniósł, że w rozporządzeniu Ministra Administracji i Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 14 lipca 1983 r. nie ma odniesienia do wymaganej ilości godzin pracy wykonywanej w kanałach. Mechanik samochodowy pracujący w warsztacie nie ma określonych godzin pracy w kanale, może pracować od 8 do 16 godzin dziennie, jeśli istnieje konieczność usunięcia awarii. Przykładowo, jeśli pracował od godziny 7:00, a o godzinie 9:00 został przyholowany samochód z awarią hamulców, to mógł pracować w kanale nawet do godziny 20:00. Ponadto, jako mechanik był narażony na kontakt ze szkodliwymi substancjami, zaś podczas naprawy i remontów samochodów wywożących śmieci i nieczystości – również na fetor i kontakt z robakami. Skarżący zarzucił też, że Sąd pierwszej instancji nie wziął pod uwagę świadectw pracy w warunkach szczególnych wydanych przez zakłady pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie rozstrzygnięcia wymagało, czy wnioskodawca spełnia przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), a w szczególności czy legitymuje się piętnastoletnim okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy. W tym zakresie sporne pozostawało, czy wnioskodawca, będąc zatrudniony w okresie od 24 października 1970 r. do 10 sierpnia 1973 r. w (...)w R. , w okresie od 21 sierpnia 1973 r. do 31 sierpnia 1977 r. w P. M. w S., w okresie od 3 września 1977 r. do 10 czerwca 1979 r. w (...)w C., w okresie od 11 czerwca 1979 r. do 3 września 1982 r. w Ośrodku (...) w S. oraz w okresie od 6 września 1982 r. do 10 sierpnia 1992 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. , wykonywał prace w szczególnych warunkach.

Szczegółowe wymogi uznania wykonywanej przez ubezpieczonego pracy za pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej zostały uregulowane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Rozporządzenie to zawiera wykazy rodzajów prac i stanowisk, których wykonywanie uprawnia do emerytury w niższym niż powszechny wiek emerytalny oraz określa pozostałe warunki do nabycia tego prawa. Jednym z tych wymogów jest, aby praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1 rozporządzenia). Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał konieczność ścisłej wykładni tej przesłanki dla oceny charakteru pracy na stanowiskach wymienionych w wykazach A i B. Między innymi w wyroku z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10 (niepubl.) wyjaśnił, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do wyżej wymienionego rozporządzenia.

W świetle ustalonego stanu faktycznego, którego skarżący co do zasady nie kwestionował, był zatrudniony w (...)w R. początkowo przy montażu sieczkarń, a następnie przy cięciu stali za pomocą tarczy szlifierskiej. Żadna z tych prac nie została wymieniona w wykazie stanowiącym załącznik do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów, a zatem nie sposób zakwalifikować ich jako prac w szczególnych warunkach.

Z kolei w pozostałych zakładach pracy, w których wnioskodawca był zatrudniony w spornych okresach, wykonywał pracę mechanika samochodowego. W tym miejscu wskazać należy, że prace mechanika samochodowego nie stanowią – jako takie – pracy w warunkach szczególnych, gdyż nie zostały wymienione w wykazie A i B rozporządzenia. Wyjątek stanowią jedynie prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, gdyż te zostały ujęte w wykazie A dziale XIV (prace różne) pod pozycją 16 rozporządzenia, oraz prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych, wymienione pod pozycją 14 tego działu. Wnioskodawca, pracując w charakterze mechanika, wykonywał typowe czynności związane z naprawą i remontem pojazdów mechanicznych. Część z nich stanowiła praca w kanałach remontowych, część przy naprawie pomp i wtryskiwaczy, lecz w żadnym z zatrudniających go zakładów pracy nie wykonywał jej w pełnym wymiarze czasu pracy. W przedsiębiorstwie P. M.w S., gdzie był zatrudniony od 21 sierpnia 1973 r. do 31 sierpnia 1977 r., oprócz czynności związanych z naprawą pojazdów mechanicznych ciężkich, wykonywał też pracę ślusarza – konserwatora przy remoncie wind, która to praca nie jest zaliczana do prac w szczególnych warunkach. Sama praca w kanale remontowym w tym okresie zajmowała mu jedynie około 5 godzin dziennie. Następnie, będąc zatrudniony w okresie od 3 września 1977 r. do 10 czerwca 1979 r. w (...)w C., tylko przez średnio 4 godziny w ciągu 8-godzinnego dnia pracy pracował w kanałach remontowych, w pozostałym czasie wykonując inne typowe dla mechanika prace naprawcze i remontowe przy pojazdach ciężarowych i rolniczych. W trakcie zatrudnienia w Ośrodku (...) w S. w okresie od 11 czerwca 1979 r. do 3 września 1982 r. pracował w kanałach remontowych od 6 do 7 godzin dziennie jedynie przy naprawie samochodów Praga, zaś przy naprawie innych samochodów jego czas pracy w kanale remontowym był krótszy, a ponadto często nie pracował w warsztacie, tylko w terenie. Z kolei gdy pracował w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. w okresie od 6 września 1982 r. do 10 sierpnia 1992 r., czynności wykonywane w kanale remontowym zajmowały mu średnio około 4 - 6 godzin dziennie.

Z powyższego wynika jednoznacznie, że w żadnym ze spornych okresów skarżący nie wykonywał pracy kwalifikowanej jako praca w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy. Ustalenia te zostały natomiast dokonane na podstawie zeznań samego wnioskodawcy i stąd też nie było podstaw, aby je kwestionować. Wnioskodawca nie wnosił także o przesłuchanie świadków, gdyż potwierdziliby oni jedynie jego twierdzenia. Również w apelacji nie zgłaszał wniosku o przesłuchanie innych osób, trudno bowiem za wniosek dowodowy uznać wymienienie zatrudnionych ze skarżącym współpracowników, którzy uzyskali emeryturę ze względu na pracę w warunkach szczególnych. Niemniej jednak dowód taki byłby w każdym wypadku zbędny, gdyż okoliczności sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione, a wątpliwości rozstrzygnięte zgodnie z twierdzeniami wnioskodawcy.

Tym samym nie mogą stanowić dowodu przeciwnego również świadectwa pracy, wskazujące, że wnioskodawca był zatrudniony w szczególnych warunkach. Nie mają one charakteru wiążącego, lecz są jedynie dokumentami prywatnymi, a więc stanowią dowód tego, że osoba na nich podpisana złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.). Stąd fakty w nich zawarte, a tym bardziej ocena prawna tych faktów dokonana przez osobę podpisaną na świadectwie pracy (odnośnie uznania wykonywanych przez pracownika zadań za pracę w szczególnych warunkach) mogą zostać podważone każdym innym dowodem. W niniejszej sprawie wobec jednoznacznych i niekwestionowanych zeznań wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach w spornych okresach okazały się niewiarygodne, tym bardziej, że nie zostały one wydane przez pracodawców wnioskodawcy ale przez przechowawców akt osobowych., a nadesłane akta osobowe dotyczące spornych okresów nie zawierają jakichkolwiek dokumentów pracowniczych, w szczególności angaży lub zakresów czynności, pozwalających na przyjęcie, wbrew samym zeznaniom wnioskodawcy, że pracował on wyłącznie jako mechanik samochodowy w kanałach remontowych lub przy naprawie pomp wtryskowych.

Bez znaczenia jest również zarzut skarżącego, iż faktyczny czas jego pracy był nieraz wyższy niż 8 godzin dziennie. Przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów stanowi bowiem, że wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze musi być odnoszone do wymiaru czasu pracy, obowiązującego pracownika. Jeśli nawet wnioskodawca jako mechanik w niektóre dni pracował w kanale remontowym w wymiarze od 12 do 16 godzin, wykonując pracę w godzinach nadliczbowych, to z powyższej okoliczności nie można wnioskować, że prace mechanika w kanałach remontowych świadczył stale i w pełnym wymiarze, albowiem przeczą temu zeznania samego wnioskodawcy.

W tym stanie rzeczy trafnie uznał Sąd Okręgowy, że wnioskodawca nie spełnia przesłanek nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.