Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 stycznia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił Z. B. (1) prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony nie przedłożył żadnych świadectw pracy potwierdzających okres zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Wskazano także, iż zgodnie z art.24 ustawy emerytalnej mężczyźnie urodzonemu po dniu 30 września 1953 roku emerytura przysługuje po osiągnięciu wieku emerytalnego, co najmniej 67 lat, to jest w przypadku ubezpieczonego w dniu 20 grudnia 2023 roku.

Na dzień 31 grudnia 1999 roku organ rentowy ustalił, iż ubezpieczony ma 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz iż nie ma żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Ubezpieczony Z. B. (1) uznał ww. decyzję za krzywdzącą i w dniu 10 lutego 2017 roku. złożył od niej odwołanie.

W uzasadnieniu odwołania podał, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych, co znajduje potwierdzenie w złożonej dokumentacji.

Wniósł o zmianę decyzji organu rentowego i przyznanie mu prawa do emerytury oraz o zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony Z. B. (1) urodził się dnia (...).

W dniu 19 grudnia 2016 roku złożył wniosek o emeryturę.

Ubezpieczony jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa, pod warunkiem że będzie to dla niego korzystne.

(wniosek – k. 1 – 4 akt ZUS)

Ubezpieczony posiada wykształcenie średnie techniczne, ukończył liceum i pomaturalne studium zawodowe o specjalności tkactwo.

(okoliczność niesporna)

Ogólny staż ubezpieczeniowy ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł, co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Do stażu pracy organ rentowy zaliczył następujące okresy składkowe:

1)  od 20 grudnia 1972 roku do 30 czerwca 1977 roku,

2)  od 14 lipca 1977 roku do 18 października 1977 roku (3 miesiące 6 dni),

3)  od 25 października 1977 roku do 13 listopada 1978 roku (1 rok i 20 dni),

4)  od 11 grudnia 1978 roku do 31 maja 1979 roku (5 miesięcy i 21 dni),

5)  od 11 czerwca 1979 roku do 31 grudnia 1992 roku (13 lat 6 miesięcy i 20 dni),

6)  od 1 stycznia 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku (6 lat),

okresy nieskładkowe:

1)  od 19 grudnia 1991 roku do 21 grudnia 1991 roku,

2)  od 13 marca 1992 roku do 27 marca 1992 roku,

3)  od 28 maja 1992 roku do 20 czerwca 1992 roku,

4)  od 22 czerwca 1992 roku do 25 lipca 1992 roku,

5)  od 15 września 1992 roku do 10 października 1992 roku,

6)  od 22 października 1992 roku do 2 listopada 1992 roku,

7)  od 26 maja 1998 roku do 30 czerwca 1998 roku.

(karta przebiegu zatrudnienia – k.23 akt ZUS)

W okresie od 14 lipca 1977 roku do 18 października 1977 roku i od 11 grudnia 1978 roku do 31 grudnia 1979 roku ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...), gdzie wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie:

-

od dnia 14 lipca 1977 roku do dnia 18 października 1977 roku jako nastawiacz maszyn stażysta,

-

od dnia 11 grudnia 1978 roku do dnia 31 maja 1979 roku jako nastawiacz maszyn.

(świadectwo pracy – k.9 akt ZUS; umowa o pracę, angaże – k.21 akta osobowe)

(...) im. Armii Ludowej (...) zajmowały się produkcją tkanin dekoracyjnych.

(okoliczność bezsporna)

Ubezpieczony w okresie od dnia 25 października 1977 roku do dnia 13 listopada 1978 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(karta powołania – k.21 akra osobowe)

Po zakończeniu służby wojskowej do pracy w (...) im. Armii Ludowej (...) ubezpieczony powrócił w dniu 11 grudnia 1978 roku

(umowa o pracę - k. 21 akta osobowe, angaże - k. 21)

Podstawowym obowiązkiem ubezpieczonego było utrzymanie w pełnej sprawności technicznej maszyn i urządzeń powierzonych mu do bezpośredniej obsługi. Ubezpieczony pracował na hali, przy bieżącej eksploatacji, ustawieniu maszyn, usuwaniu awarii.

W okresie zatrudnienia na stanowisku nastawiacza maszyn stażysty, pracę wykonywał pod nadzorem starszych pracowników.

W zakładzie były wypłacane dodatki za szkodliwe warunki, tj. 10% za utratę zdrowia.

Na hali panował hałas i zapylenie. W pracy nie było przestojów. Inni pracownicy zakładu na równoległych stanowiskach otrzymali świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(zakres obowiązków – k.21 akta osobowe, zeznania ubezpieczonego protokół z dnia 18 września 2017 r. min. 00:04:30 – 00:29:57 w zw. z min.01:14:25-01:21:44; zeznania świadków: B. H. protokół z dnia 18 września 2017 r. min.00:32:52 – 00:38:14; S. B. protokół z dnia 18 września 2017 r. min.00:39:18 – 00:45:58)

W okresie od dnia 11 czerwca 1979 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku ubezpieczony był zatrudniony w (...) i wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu na stanowisku:

-

mechanik maszyn i urządzeń produkcyjnych od 11 czerwca 1979 roku o 31 sierpnia 1981 roku (2 lata 2 miesiące i 20 dni),

-

mistrz oddziału właściwego tkalni od 1 września 1981 roku do 30 kwietnia 1982 roku (8 miesięcy),

-

mistrz salowy od 1 maja 1982 roku do 31 marca 1986 roku i od 1 lipca 1986 roku do 31 stycznia 1992 roku (9 lat 6 miesięcy),

-

mistrz przewijalni od 1 lutego 1992 roku do 2 listopada 1992 roku (9 miesięcy i 2 dni).

(świadectwo pracy – k. 12 akt ZUS; angaże – k. 23 akta osobowe)

Ubezpieczony jako mechanik maszyn i urządzeń produkcyjnych zajmował się wstawianiem osnowy w krosno, czyszczeniem krosien.

Jako mistrz zmianowy ubezpieczony sprawdzał stan krosien, prowadził ewidencję pracowników, odpowiadał za całość produkcji, korygował błędy, zajmował się naprawami krosien. Pomagał mistrzom przy włączaniu krosien.

Do obowiązków mistrza salowego należało sprawdzenie obecności, ustawienie pracowników, analiza przekazanego przez pracowników wykazu godzin pracy, pod kątem ich ilości, zorganizowanie zastępstw jeżeli nie było pracownika, układanie planów w przypadku zmiany wzoru do produkcji, ułożenie wzoru. Przekazywał polecenia pracownikom i sprawdzał ich wykonanie.

Ubezpieczony pomagał przy naprawach krosien, wydawał oleje na maszyny, decydował o premiach.

Zadaniem ubezpieczonego było zorganizowanie pracy w taki sposób, aby tkalnia była sprawna od strony technicznej.

Ubezpieczonemu podlegali wszyscy pracownicy na hali: także wózkowi, tkaczki, pomagaczki, ślusarze, sprzątaczki, nastawiacze maszyn, mechanicy, robotnicy transportu, ślusarze zmianowi, pracownicy zabezpieczający produkcję. Ubezpieczony odpowiadał za porządek na stanowiskach pracy, za przestrzeganie zasad BHP.

Jak nie było mistrza zmianowego to jego obowiązki wykonywał mistrz salowy.

Praca wykonywana była w systemie 3 zmianowym.

Ubezpieczony korzystał z kantorka na hali, gdzie była lista obecności. W kantorku ubezpieczony sprawdzał notatki. W kantorku ubezpieczony mógł spędzać do 30 min. poza przerwą śniadaniową.

Pracownicy zgłaszali do ubezpieczonego urlopy poza planem urlopów.

Pod koniec okresu zatrudnienia (...) ubezpieczony obejmował stanowisko mistrza przewijalni. Jako mistrz przewijalni ubezpieczony dodatkowo odpowiadał za pracę pracowników, którzy uzbrajali krosna.

Nie było przestojów w pracy, praca odbywała się w wymiarze co najmniej 8 godzin dziennie. Inni pracownicy zakładu pracujący na równoległych stanowiskach otrzymali świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

(zeznania ubezpieczonego protokół z dnia 18 września 2017 r. min. 00:04:30 – 00:29:57 w zw. z min.01:14:25-01:21:44; min.00:00:58-00:13:35 protokół z 18 października 2017 r., zeznania świadków A. A. protokół z dnia 18 września 2017 r. min.00:45:58 – 00:57:42, M. B. protokół z dnia 18 września 2017 r. min.00:57:42 – 01:06:58, K. N. protokół z dnia 18 września 2017 r. min.01:06:58 – 01:13:40; świadectwo pracy – k. 12 akt ZUS)

Ubezpieczony otrzymywał dodatek za szkodliwość od października do grudnia 1981 roku i od 1 stycznia 1983 roku do 31 października 1992 roku.

(karty wynagrodzeń – k.23 akta osobowe)

W okresie od 1 kwietnia 1986 roku do 30 czerwca 1986 roku ubezpieczony był oddelegowany do pracy w spółdzielni Przedsiębiorstwa Budowlanego.

(zeznania ubezpieczonego min.00:24:21-00:29:57 w zw. z min.01:14:25 protokół z 8 września 2017 r., świadectwo pracy – akta osobowe – k.23)

W okresie od 3 listopada do 31 grudnia 1992 roku ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym.

(wniosek o urlop, świadectwo pracy – k.23 akt osobowych)

Do stażu pracy w szczególnych warunkach podlegają zaliczeniu następujące okresy:

-

od dnia 14 lipca 1977 roku do dnia 18 października 1977 roku pracy w (...) im. Armii Ludowej (...) na stanowisku stażysty nastawiacza maszyn – 3 miesiące i 6 dni,

-

od dnia 25 października 1977 roku do dnia 13 listopada 1978 roku – służby wojskowej – 1 rok i 20 dni,

-

od dnia 11 grudnia 1978 roku do dnia 31 maja 1979 roku pracy w (...) im. Armii Ludowej (...) na stanowisku nastawiacza maszyn – 5 miesięcy i 21 dni,

-

od 11 czerwca 1979 roku do 31 sierpnia 1981 roku na stanowisku mechanika maszyn – 2 lata 2 miesiące i 20 dni,

-

od 1 września 1981 roku do 30 kwietnia 1982 roku na stanowisku mistrza zmianowego – 8 miesięcy,

-

od 1 maja 1982 roku do 31 marca 1986 roku i od 1 lipca 1986 roku do 31 stycznia 1992 roku na stanowisku mistrza salowego – 9 lat 6 miesięcy,

-

od 1 lutego 1992 roku do 2 listopada 1992 roku na stanowisku mistrza salowego – 9 miesięcy i 2 dni.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie podlega zaliczeniu okresu urlopu bezpłatnego od 1 kwietnia 1986 roku do 30 czerwca 1986 roku i od 3 listopada do 31 grudnia 1992 roku.

Staż pracy w szczególnych warunkach wynosi 14 lat 11 miesięcy i 9 dni oku (3 miesiące) i od 3 listopada 1992 roku do 31 grudnia 1992 roku (1 miesiąc i 28 dni).

(zeznania ubezpieczonego min. 00:04:30 – 00:29:57 w zw. z min.01:14:25-01:21:44 protokół z 8 września 2017 r., min.00:00:58-00:13:35 protokół z 18 października 2017 r. świadectwo pracy – akta osobowe – k.23, zakres obowiązków – k.21 akta osobowe)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów, jak i osobowych źródeł dowodowych to jest zeznań świadków oraz ubezpieczonego. Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę. Zeznania świadków: B. H., S. B., A. A., M. B., K. N. – osób niezainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron, a jednocześnie pracowników tego samego zakładu w tym samym czasie, co ubezpieczony, nie budzą wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności, nie są wzajemnie ze sobą ani z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów sprzeczne, wzajemnie ze sobą korespondują.

Nieścisłości w zeznaniach świadków i ubezpieczonego dotyczą wykonywania przez niego pracy w (...) na stanowisku mistrza salowego. Z zeznań świadka A. A. wynika, iż mistrz salowy był bardziej odpowiedzialny, zajmował się „sprawami papierkowymi” co dla świadka oznacza sprawdzanie obecności, planowanie pracy, zgłaszanie urlopów, analizowanie przekazanych przez pracowników godzin pracy, układanie planu wzorów, wydawanie pracownikom poleceń i sprawdzanie czy zostały wykonane. Świadek M. B., który sam wykonywał prace na stanowisku mistrza salowego zeznał, iż do mistrzów salowych należało sprawdzenie obecności i rozstawienie pracowników, a potem była praca na sali. Świadek zeznał, że mistrzowi salowemu podlegali wszyscy pracownicy produkcji od sprzątaczek po mistrza zespołu. Świadek K. N. zeznał, iż ubezpieczony jako mistrz salowy poza pracą przy naprawach krosien na sali nadzorował oddział przygotowawczy, wydawał oleje na maszyny, decydował o premiach. Zeznania świadków znajdują potwierdzenie w zeznaniach ubezpieczonego, z których wynika, iż jako mistrz salowy odpowiadał za wszystkich pracowników, którzy byli zatrudnieni, w ograniczonym zakresie decydował o przyznaniu premii. Ubezpieczony zeznał, że nie podlegali mu pracownicy nieprodukcyjni, natomiast świadkowie K. N. i M. B. zeznali, iż mistrzowi salowemu podlegali wszyscy pracownicy na sali. Zeznania ubezpieczonego są w tym zakresie niespójne – zeznaje bowiem, że nie podlegali mu pracownicy nieprodukcyjni a jednocześnie, że odpowiadał za porządek na stanowiskach pracy, za organizację pracy, przyznaje że podlegały mu też sprzątaczki.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie i jako takie skutkuje oddaleniem.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U z 2017 r. poz. 1383 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl ust.2 art.184 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Z przepisu art.32 wynika, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zasady przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz wykazy stanowisk do tego uprawniających określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W wykazie tym do pracy w szczególnych warunkach zostały zaliczone prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych (dział VII punkt 4) oraz prace kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie” (Dział XIV poz.24).

Stanowiska na których praca jest wykonywana w szczególnych warunkach zostały sprecyzowane w wykazie A stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG nr 4, poz.7). W dziale VII punkcie 4 podpunkcie 48 wymieniono prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych na stanowisku nastawiacza maszyn, a w podpunkcie 47 prace na stanowisku konserwatora maszyn i urządzeń.

W dziale XIV w punkcie 24 podpunkcie 1 zostały wymienione prace podlegające na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowiskach pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie.

Wykaz ten stanowi - jako, że ma charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający ogólne pojęcia istniejące w rozporządzeniu Rady Ministrów - swego rodzaju wskazówkę, dowód, że takie a nie inne czynności były przez pracownika istotnie wykonywane w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2008 roku, I UK 192/07, Lex nr 447272).

Nie budzi wątpliwości fakt, iż ubezpieczony Z. B. (2) spełnia przesłanki ustawowe, co do wieku oraz lat okresów składkowych i nieskładkowych. Skarżący wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Istota sporu ograniczała się zatem do ustalenia czy ubezpieczony na dzień 31 grudnia 1998 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez okres co najmniej 15 lat.

Z zebranego w spawie materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) w okresie od dnia 14 lipca 1977 roku do dnia 24 października 1977 roku i od 11 grudnia 1978 roku do dnia 31 maja 1979 roku jako nastawiacz maszyn oraz w Zakładach (...) od dnia 11 czerwca 1979 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku w na stanowiskach: mechanik maszyn i urządzeń produkcyjnych, mistrz oddziału właściwego tkalni, mistrz salowy, mistrz przewijalni.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 roku I UK 393/10). Okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84). Istotna jest faktycznie wykonywana przez ubezpieczonego praca, nie zaś sam fakt nazwy stanowiska czy też błędnie wystawione świadectwo pracy.

Odnosząc się do poszczególnych okresów zatrudnienia należy wskazać, iż praca ubezpieczonego w Zakładach (...) od 14 lipca 1977 roku do 18 października 1977 roku na stanowisku nastawiacza maszyn – stażysty jest pracą w szczególnych warunkach. Z ustaleń Sądu poczynionych w oparciu o zgodne zeznania ubezpieczonego i świadka S. B. wynika, iż praca na tym stanowisku od pracy nastawiacza maszyn różniła się tylko tym, że była wykonywana pod nadzorem, był to swego rodzaju okres próbny. Ubezpieczony wykonywał wszystkie czynności związane z nastawianiem maszyn jak pracownik zatrudniony na stanowisku nastawiacza maszyn, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W kolejnym okresie zatrudnienia po zakończeniu służby wojskowej od dnia 11 grudnia 1978 roku do dnia 31 maja 1979 roku na stanowisku nastawiacza maszyn ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Prace na stanowisku nastawiacza maszyn zaliczone zostały do prac w szczególnych warunkach. Ubezpieczony wykonywał prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako nastawiacz maszyn zajmował się ustawianiem krosien, ich czyszczeniem, pomagał przy usuwaniu awarii maszyn, dbał aby krosna były w pełnej sprawności.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach należy zaliczyć także okres służby wojskowej od dnia 25 października 1977 roku do dnia 13 listopada 1978 roku.

Zgodnie z treścią art.108 ust.1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1967 r. poz.44 nr 220) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1975 roku czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Warunkiem wliczenia służby wojskowej do okresu zatrudnienia jest zachowanie terminów, o których mowa w art.106 ust.1 lub w art.107 ust.1 (art.108 ust.3). Rada Ministrów została upoważniona do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad wliczania czasu odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia (art.108 ust.4).

Ubezpieczony przez rozpoczęciem służby wojskowej pracował w szczególnych warunkach wykonując prace nastawiacza maszyn - stażysty. W terminie 30 dni po zakończeniu służby wojskowej ubezpieczony wrócił do pracy do tego samego zakładu, w którym pracował przed powołaniem do służby wojskowej, na stanowisko nastawiacza maszyn.

Nie podlega natomiast zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach okres przed zakończeniem pracy a rozpoczęciem służby wojskowej (od 19 października do 24 października 1977 roku), ani okres między zakończeniem służby a powrotem do pracy (14 listopada 1978 roku do 10 grudnia 1978 roku), nie jest to bowiem ani okres składkowy, ani nieskładkowy i w związku z tym nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu uprawnień do świadczeń określonych w ww. ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Należy także wskazać, iż art.120 ww. ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej stanowiący, że pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy, nie stanowi podstawy prawnej do zaliczenia tego spornego okresu jako okresu składkowego w myśl przepisów ubezpieczeniowych. Jak nietrudno zauważyć, przepis ten określa uprawnienia pracownika kończącego odbywanie czynnej służby wojskowej i jednocześnie obowiązki zakładu pracy w zakresie stosunku pracy. Mianowicie, po pierwsze - zakład pracy zatrudniający w momencie zakończenia służby wojskowej ma obowiązek zatrudnić takiego pracownika, po drugie - zatrudnienie winno być na stanowisku uprzednio zajmowanym lub równorzędnym pod względem rodzaju pracy i wynagrodzenia, po trzecie - okres zasadniczej służby wojskowej wlicza się do wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem (dodatek stażowy, nagrody jubileuszowe itp.) i jedynym warunkiem koniecznym dla zachowania tych uprawnień jest fakt zgłoszenia powrotu do pracy w ciągu 30 dni od zwolnienia ze służby (art. 106 KP). Termin 30 dni wymieniony w obu przepisach jest więc terminem nieprzekraczalnym, w którym pracownik ma wyrazić wolę powrotu do pracy, ale nie może być zaliczony jako okres składkowy, bądź nieskładkowy, a to z tej przyczyny, że brak jest w dyspozycji ww. przepisu jakichkolwiek szczególnych uregulowań w tym zakresie. Wręcz odwrotnie, przepis ten mówi wprost o zaliczeniu do uprawnień wynikających ze stosunku pracy jedynie okresu odbywania czynnej służby wojskowej. Przepisy ww. ustawy o emeryturach i rentach precyzyjnie określają, które okresy można uznać za składkowe i nieskładkowe, w tym art.6 ust. 1 punkt 4 wymienia, iż za okresy składkowe uważa się okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby. Przepis ten wyraźnie wskazuje, że do okresów składkowych można zaliczyć okres czynnej służby wojskowej, a nie okres przerwy.

Odnosząc się do zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. należy wskazać, iż ubezpieczony zajmował się stanowisko mechanika maszyn, mistrza zmianowego, mistrza salowego i mistrza przewlekali. Ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych wymienione w dziale VII punkt 4 załącznika A do ww. rozporządzenia oraz w dziale XIV pod pozycją 24 – prace polegające na „kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”.

Ubezpieczony jako mechanik maszyn zajmował się konserwacją maszyn, wstawieniu osnowy w krosno, czyszczenie krosien. Ubezpieczony wykonywał prace nastawiacza maszyn i konserwatora maszyn i urządzeń. Stanowisko pracy nastawiacza maszyn i konserwatora maszyn i urządzeń zostały wymienione w dziale VII punkt 4 podpunkt 47 i 48 ww. zarządzenia.

Do prac w szczególnych warunkach podlega także zaliczeniu okres pracy ubezpieczonego na stanowisku mistrza zmianowego. Ubezpieczony naprawiał maszyny, zakładał osnowy, przeciągał je oraz nadzorował pracę pracowników produkcyjnych na zmianie – tkaczy, nastawiaczy maszyn, mechaników, robotników transportu.

Jako mistrz salowy ubezpieczony miał dodatkowe obowiązki – podlegali mu wszyscy pracownicy S., także zabezpieczający produkcję. Ubezpieczony odpowiadał na porządek i organizację pracy, w ograniczonym zakresie decydował o premiach, decydował o przydziale pracy pracownikom, organizował zastępstwa, analizował przekazane przez pracowników godziny pracy.

W ocenie Sądu wykonywane przez ubezpieczonego prace na stanowisku mistrza zmianowego, mistrza salowego i mistrza przewlekalni należy zaliczyć do prac w szczególnych warunkach wymienionych w dziale XIV w punkcie 24 ww. rozporządzenia, jako prace polegające na „kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”. W ww. zarządzeniu do pracy w szczególnych warunkach zostały zaliczone prace na stanowiskach tkacza, nastawiacza maszyn, robotnika transportu, mechanika maszyn i urządzeń, sprzątaczki produkcyjnej (Dział VIII poz.4 punkt 7, 47, 48, 50, 52).

Ubezpieczony nadzorował pracę tych osób i kontrolował prawidłowość jej wykonania. Ubezpieczony pracował w takim samym narażeniu na czynniki szkodliwe dla zdrowia jak podlegli mu pracownicy.

Niewątpliwie do ubezpieczonego należał dozór inżynieryjno-techniczny i kontrola jakości produkcji. Czynności te ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Czynności związane z wypełnianiem dziennika, wypisywaniem kart czy liczeniem dniówek pracownikom były ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowią jego integralną część.

W utrwalonym orzecznictwie zwraca się uwagę, że zachodzi potrzeba odróżnienia czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych ze sprawowanym dozorem inżynieryjno-technicznym, od czynności, które nie pozostają w żadnym związku z tym dozorem i stanowią dodatkowe obowiązki. Czym innym jest bowiem wykonywanie czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno-technicznego, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru nad procesem produkcji. Wykonywanie takich czynności w ramach zakresu obowiązków na danym stanowisku pracy uniemożliwia sprawowanie dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w konsekwencji wyłącza zaliczenie takiego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2011 roku w sprawie o sygn. akt II UK 48/11, Lex nr 1108485, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 20 marca 2013 roku w sprawie o sygn. akt III AUa 1093/12, Lex nr 1314781, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku w wyroku z dnia 22 sierpnia 2012 roku w sprawie o sygn. akt III AUa 374/12 Lex nr 1217658).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 grudnia 2013 roku w sprawie o sygn. akt I UK 184/13 (Lex nr 1448473) wyjaśnił, że „dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie" - aby mógł być uznany za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art.32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - musi odpowiadać łącznie następującym warunkom:

1.  musi być dozorem inżynieryjno-technicznym, czyli dozorem specjalistycznym, a nie dozorem „jakimkolwiek” (nie może być „zwykłym” dozorem wykonywanym w ramach pracowniczego podporządkowania kierownictwu pracodawcy);

2.  musi być sprawowany „na oddziałach i wydziałach”, czyli powinien być wykonywany bezpośrednio w określonym, skonkretyzowanym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub powodujące znaczny stopień uciążliwości pracy albo wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia;

3.  powinien dotyczyć prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach (zawartymi w załącznikach do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.) i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest nadzór;

4.  musi być wykonywany stale przez osobę nadzorującą, czyli nie może mieć charakteru okazjonalnego (peryferyjnego);

5.  powinien być sprawowany w pełnym wymiarze czasu pracy, jaki obowiązuje osobę nadzorującą na zajmowanym przez nią stanowisku.

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 17 stycznia 2012 roku (I UK 189/11, Lex nr 1125264), że „Pomimo wykonywania pewnych czynności w warunkach nienarażających bezpośrednio na szkodliwe dla zdrowia czynniki, można uznać, że dana osoba wykonuje pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jeżeli są to czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego immanentną cechę (poz. 24 działu XIV wykazu A załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.).

Ubezpieczony w spornym okresie od 1 września 1981 roku do 30 kwietnia 1982 roku, od 1 maja 1982 roku 31 marca 1986 roku, od 1 lipca 1986 roku do 31 stycznia 1992 roku i od 1 lutego do 2 listopada 1992 roku zajmował się dozorem specjalistycznym i kontrolą jakości pracy pracowników. Nie wykonywał innych czynności, które nie miałyby związku z tym nadzorem. Ubezpieczony wykonywał swoją pracę wraz z pracownikami wykonującymi prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Czynności ubezpieczonego dotyczyły dozoru nad pracownikami zatrudnionymi na stanowiskach pracy wymienionych w wykazie A Dziale VII punkt 4 stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia.

Zatem okres zatrudnienia ubezpieczonego na stanowisku mistrza zmianowego, mistrza salowego i mistrza przewlekalni jest okresem pracy w szczególnych warunkach. Dodatkowo należy wskazać, iż o uznaniu tej pracy za szkodliwą świadczy wypłacanie przez pracodawcę dodatku za szkodliwość.

Reasumując do stażu pracy w szczególnych warunkach podlegają zaliczeniu następujące okresy:

-

od dnia 14 lipca 1977 roku do dnia 18 października 1977 roku pracy w (...) im. Armii Ludowej (...) na stanowisku stażysty nastawiacza maszyn – 3 miesiące i 6 dni,

-

od dnia 25 października 1977 roku do dnia 13 listopada 1978 roku – służby wojskowej – 1 rok i 20 dni,

-

od dnia 11 grudnia 1978 roku do dnia 31 maja 1979 roku pracy w (...) im. Armii Ludowej (...) na stanowisku nastawiacza maszyn – 5 miesięcy i 21 dni,

-

od 11 czerwca 1979 roku do 31 sierpnia 1981 roku na stanowisku mechanika maszyn - – 2 lata 2 miesiące i 20 dni,

-

od 1 września 1981 roku do 30 kwietnia 1982 roku na stanowisku mistrza zmianowego – 8 miesięcy,

-

od 1 maja 1982 roku do 31 marca 1986 roku i od 1 lipca 1986 roku do 31 stycznia 1992 roku na stanowisku mistrza salowego – 9 lat 6 miesięcy,

-

od 1 lutego 1992 roku do 2 listopada 1992 roku na stanowisku mistrza salowego – 9 miesięcy i 2 dni.

Do staży pracy w szczególnych warunkach nie podlega zaliczeniu okresu urlopu bezpłatnego od 1 kwietnia 1986 roku do 30 czerwca 1986 roku (3 miesiące) i od 3 listopada 1992 roku do 31 grudnia 1992 roku (1 miesiąc i 28 dni).

Staż pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach wynosi łącznie 14 lat 11 miesięcy i 9 dni.

Powyższe prowadzi do wniosku, że ubezpieczony nie spełnia wymogu podsiania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach i tym samym nie przysługuje mu prawo do emerytury na podstawie art.184 ust.1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy uznając odwołanie za nieuzasadnione, na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

A.L.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonego.

20.11.2017 r.