Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: protokolant sądowy Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2017 r. w Warszawie

sprawy R. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania R. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 25 sierpnia 2016 r., znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje R. C. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2016 roku na dwa lata.

UZASADNIENIE

R. C. w dniu 6 września 2016 roku złożył, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., odwołanie od decyzji z dnia 25 sierpnia 2016 roku, znak: (...), odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że zaskarżona decyzja jest oparta na błędnym orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS. Podkreślił, że ma problemy z pamięcią, koncentracją oraz chodzeniem z uwagi na zachwiania równowagi i utraty przytomności. W okresie od 27 maja 2000 roku do 27 lipca 2000 roku przebywał w szpitalu z powodu ciężkiego wypadku samochodowego, któremu uległ. Z uwagi na ciężki uraz głowy, jakiego wówczas doznał, każdy wysiłek fizyczny lub umysłowy powoduje u niego silne bóle i zawroty głowy, a także bóle kończyn dolnych ( odwołanie z dnia 6 września 2016 roku, k. 2 a.s .).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. (pismo procesowe z dnia 27 września 2017 rok, k. 3 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. C., urodzony w dniu (...), z zawodu jest stolarzem. W zawodzie pracował w okresie od 1 października 1999 roku do 31 października 1999 roku w (...) s.c. w S. ( świadectwo pracy, k. 4 a.r.). Obecnie od dnia 1 kwietnia 2016 roku pracuje jako ochroniarz w (...) Sp. z o.o. (okoliczność bezsporna).

R. C. jest leczony neurologicznie od 2000 roku. W wieku 19 lat uległ wypadkowi samochodowemu. Z tego powodu w okresie od 27 maja 2000 roku do 21 lipca 2000 roku przebywał na oddziale intensywnej opieki medycznej w Szpitalu (...) z rozpoznaniem urazu głowy, obrzęku i stłuczenia mózgu oraz niewielkiego krwiaka w lewej okolicy czołowo-skroniowej ( karta informacyjna z dnia 4 sierpnia 2000 roku, k. 3v dokumentacji lekarskiej). W 2003 roku z powodu małopłytkowości krwi przeszedł operację usunięcia śledziony. Okres po operacji przebiegł bez powikłań ( karta informacyjna wypisowa, k. 41v dokumentacji lekarskiej). Ubezpieczony leczy się obecnie w Poradni Neurologicznej z powodu padaczki pourazowej po przebytym urazie czaszkowo-mózgowym. Padaczka pourazowa objawia się napadami częściowymi występującymi do kilku razy w miesiącu. U R. C. występują również okresowe napady nieświadomości, zaburzenia pamięci, koncentracji a także równowagi. Zaburzenia równowagi towarzyszą ubezpieczonemu zwłaszcza przy schylaniu się i prostowaniu. Natomiast drgawki prawej kończyny dolnej występują u ubezpieczonego do kilku razy w miesiącu (dokumentacja lekarska).

W okresie od 1 listopada 2000 roku do 29 lutego 2004 roku oraz od 4 czerwca 2004 roku do 30 kwietnia 2016 roku ubezpieczony pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy ( decyzja z dnia 26 lutego 2001 roku, znak: (...), k. 13 a.r., decyzja z dnia 5 lutego 2002 roku, znak: (...), k. 18 a.r., decyzja z dnia 13 lutego 2003 roku, znak: (...), k. 20 a.r., decyzja z dnia 23 września 2009 roku, znak: (...), k. 63 a.r., decyzja z dnia 22 sierpnia 2006 roku, znak: (...), k. 84 a.r., decyzja z dnia 10 lipca 2007 roku, znak: (...), k. 107 a.r., decyzja z dnia 19 maja 2008 roku, znak: (...), k. 113 a.r., decyzja z dnia 18 kwietnia 2011 roku, znak: (...), k.124 a.r., decyzja z dnia 8 maja 2013 roku, znak: (...), k. 134 a.r.).

R. C. w dniu 14 kwietnia 2016 roku złożył w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy ( wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z dnia 14 kwietnia 2016 roku, k. 137 a.r.). W związku z tym w dniu 24 maja 2016 roku został skierowany do Lekarza Orzecznika ZUS, który po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, w tym: dokumentacji z przebiegu leczenia, zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących w dniu 8 kwietnia 2016 roku i opinii lekarza konsultanta ZUS (psychologa) z dnia 19 maja 2016 roku, ustalił, że celowe jest przekwalifikowanie zawodowe ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Jako datę powstania niezdolności do pracy w dotychczasowym zawodzie Lekarz Orzecznik ZUS wskazał 27 maja 2000 roku ( orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 24 maja 2016 roku, k. 140 a.r.).

W związku z wniesionym sprzeciwem, ubezpieczony w dniu 20 czerwca 2016 roku został skierowany do Komisji Lekarskiej ZUS, która po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, w tym dokumentacji z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących w dniu 8 kwietnia 2016 roku oraz w oparciu o opinię lekarza konsultanta ZUS z dnia 19 maja 2015 roku, ustaliła – tak jak Lekarz Orzecznik ZUS - że celowe jest przekwalifikowanie zawodowe ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie . Komisja Lekarska ZUS jako datę powstania niezdolności do pracy w dotychczasowym zawodzie również wskazała 27 maja 2000 roku (orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 22 sierpnia 2014r., k. 128 tom II a.r.).

W oparciu o powyższe orzeczenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 25 sierpnia 2016 roku, znak: (...), odmówił R. C. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (decyzja ZUS z dnia 25 sierpnia 2016 roku, znak: (...), k. 155 a.r.).

R. C. złożył odwołanie od wskazanej decyzji ( odwołanie z dnia 6 września 2016 roku, k. 2 a.s .).

Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu neurologii i chirurgii celem ustalenia, czy ubezpieczony jest zdolny, czy też całkowicie lub częściowo niezdolny do pracy, czy jest to niezdolność trwała, czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres oraz, jeżeli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego, to na czym ona polegała (postanowienie Sądu z dnia 28 września 2016 roku, k. 6 a.s.).

W opinii z dnia 21 października 2016 roku biegły sądowy chirurg J. P. wskazał na występujący u ubezpieczonego stan po obrażeniu centralnego układu nerwowego (stłuczenie oraz obrzęk) oraz stan po usunięciu śledziony z powodu trombocytopenii. Po zapoznaniu się z dokumentacja medyczną zgromadzoną w aktach sprawy i po bezpośrednim badaniu ubezpieczonego, biegły stwierdził, że w zakresie chirurgii aktualne zaawansowanie schorzeń R. C. nie narusza sprawności organizmu w stopniu dającym podstawę do orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy. Tym samym podzielił stanowisko wyrażone w orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 20 czerwca 2016 roku ( opinia biegłego sądowego J. P. z dnia 21 października 2016 roku, k. 15 - 16 a.s.).

Biegła sądowa neurolog B. A. w opinii z dnia 9 stycznia 2016 roku wskazała, że ubezpieczony cierpi na padaczkę objawową pourazową oraz stan po urazie głowy ze stłuczeniem mózgu z następstwem krwiaka przymózgowego. Zdaniem biegłej, padaczka stwierdzona u opiniowanego wymaga systematycznego leczenia oraz ograniczeń w trybie życia i pracy typowych dla osób cierpiących na to schorzenie, tj. zakazu pracy na wysokości, przy obsłudze urządzeń elektrycznych, maszyn w ruchu, a także zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. W ocenie biegłej schorzenia stwierdzone u ubezpieczonego powodują naruszenie sprawności organizmu, a co za tym idzie obniżenie zdolności do wykonywania pracy zgodnie z jego kwalifikacjami. W związku z powyższym biegła stwierdziła, że ubezpieczony R. C. jest częściowo niezdolny do pracy od 3 czerwca 2016 roku na okres 2 lat ( opinia biegłej sądowej B. A. z dnia 9 stycznia 2016 roku, k. 31 – 32 a.s.).

Z uwagi na zastrzeżenia organu rentowego do opinii biegłego neurologa, Sąd postanowieniem z dnia 6 lutego 2017 roku dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego sądowego neurologa B. A. celem wskazania, czy w przypadku ubezpieczonego istnieją wskazania co do przekwalifikowania oraz czy młody wiek ubezpieczonego i jego kwalifikacje zawodowe wpływają na ocenę wyrażoną w opinii z dnia 9 stycznia 2016 roku ( postanowienie Sądu z dnia 6 lutego 2017 roku, k. 41 a.s.).

Biegła sądowa neurolog B. A. w opinii uzupełniającej z dnia 3 lutego 2017 roku powtórzyła, że padaczka stwierdzona u ubezpieczonego wymaga ograniczeń w pracy, które uniemożliwiają wykonywanie zawodu stolarza. Zdaniem biegłej, mimo młodego wieku i kwalifikacji zawodowych, R. C. spełnia kryteria częściowej niezdolności do pracy. Jednocześnie podkreśliła, że nie przeczy potrzebie przekwalifikowania zawodowego, jednak zważając na obecne możliwości rynku pracy, wymaga to dłuższego czasu. Tym samym biegła podtrzymała swoje stanowisko co do tego, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy z przyczyn neurologicznych od 3 czerwca 2016 roku na okres 2 lat ( opinia uzupełniająca biegłej sądowej B. A. z dnia 3 lutego 2017 roku, k. 50 a.s.).

Z uwagi na zastrzeżenia organu rentowego do opinii uzupełniającej biegłego neurologa B. A., Sąd postanowieniem z dnia 29 marca 2017 roku dopuścił dowód z łącznej opinii biegłych sądowych neurologa (z wyłączeniem B. A.) i specjalisty medycyny pracy na takie okoliczności jak wskazane w postanowieniu z dnia 28 września 2016 roku ( postanowienie Sądu z dnia 29 marca 2017 roku, k. 60 a.s.).

Biegła sądowa z zakresu medycyny pracy K. G. oraz biegła sądowa neurolog T. P. w opinii łącznej złożonej w dniu 19 czerwca 2017 roku wskazały, że R. C. z występującymi napadami padaczki, pomimo systematycznego leczenia (od 7 lat), ma ograniczone możliwości znalezienia pracy, gdyż nie może pracować na wysokości, przy maszynach w ruchu, przy komputerze ani prowadzić pojazdów. Biegłe stwierdziły, że ubezpieczony w znacznym stopniu utracił zdolność do wykonywania pracy zgodnej z kwalifikacjami. To powoduje, że jest częściowo niezdolny do pracy zawodowej na okres 2 lat, tj. od czerwca 2016 roku do czerwca 2018 roku. Biegłe jednocześnie podzieliły opinię biegłego neurologa B. A.. Wskazały również, że R. C. wymaga wsparcia psychologicznego, systematycznego leczenia oraz poczucia bezpieczeństwa w życiu codziennym. Ponadto biegłe w opinii sformułowały stanowisko, że nie przeczą możliwości przekwalifikowania zawodowego, zadając jednocześnie retoryczne pytanie „tylko w jakim kierunku ?” ( opinia łączna biegłych sądowych K. G. oraz T. P., k. 81 – 82 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, obejmującego przede wszystkim dowody z dokumentów, oraz opinie biegłych sądowych specjalistów z dziedzin: neurologii, chirurgii oraz medycyny pracy.

W skład dokumentów zebranych w sprawie wchodziły przede wszystkim dokumenty organu rentowego oraz dokumentacja medyczna R. C., która stanowiła podstawę do ustalenia przez biegłych sądowych stanu zdrowia ubezpieczonego oraz występujących u niego schorzeń, momentu ich powstania oraz charakteru, a także wpływu na zdolność do pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji zawodowych. Sąd nie znalazł podstaw do ich nieuwzględnienia.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd uwzględnił wszystkie opinie biegłych sądowych, jakie zostały sporządzone, oceniając je jako wyczerpujące oraz jasno, przekonująco i logicznie uzasadnione. Ustalenia odnośnie częściowej niezdolności ubezpieczonego do pracy Sąd dokonał jednak w oparciu o opinie biegłych z dziedziny neurologii T. P. i B. A. oraz z dziedziny medycyny pracy K. G., które ocenił jako rzetelne i spełniające wymogi fachowości. Wymienione biegłe sformułowały swe wnioski w oparciu o analizę dokumentacji medycznej ubezpieczonego oraz na podstawie badania, jakie same przeprowadziły. Ich opinie miały więc charakter kompleksowy i wszechstronny.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek dowodowy organu rentowego zgłoszony w piśmie procesowym z dnia 25 sierpnia 2017 roku o dopuszczenie dowodu z opinii łącznej uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy oraz biegłego sądowego neurologa. W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy obejmujący m.in. opinie dwóch różnych biegłych sądowych z dziedziny neurologii oraz specjalisty medycyny pracy, nie wymaga uzupełnienia. Wymienieni biegli wyczerpująco, a nadto w sposób zgodny i spójny ocenili stan zdrowia R. C., a wynikające z ich opinii wnioski są jednoznaczne. Z kolei organ rentowy, który negował stanowisko biegłych i wnioskował o dopuszczenie dowodu z opinii łącznej uzupełniającej, nie przedstawił przekonującej argumentacji przemawiającej za uwzględnieniem jego wniosku.

Sąd oddalając wniosek dowodowy organu rentowego miał na uwadze, że wbrew twierdzeniom Zakładu, opinia łącznia biegłych neurologa oraz lekarza medycyny pracy nie jest wewnętrznie sprzeczna i nie wymaga z tego powodu uzupełnienia. Organ rentowy niezasadnie interpretuje treść opinii łącznej uznając, iż biegłe T. P. i K. G. potwierdziły w niej możliwość przekwalifikowania zawodowego. Zdaniem Sądu wręcz przeciwnie, biegłe zadając pytanie retoryczne co do kierunku przekwalifikowania, wskazały, że takie przekwalifikowanie nie jest możliwe.

W ocenie Sądu, wszelkie okoliczności sporne dotyczące aktualnego stanu zdrowia ubezpieczonego zostały wyjaśnione w stopniu wystarczającym dla rozstrzygnięcia sprawy. Dalsze prowadzenie postępowania dowodowego w zakresie stanu zdrowia oraz zdolności ubezpieczonego do pracy bądź możliwości przekwalifikowania zawodowego było w takim stanie rzeczy niecelowe i prowadziłoby do bezzasadnego wydłużenia postępowania, wobec czego wniosek dowodowy podlegał oddaleniu na podstawie art. 217 § 3 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie R. C. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 25 sierpnia 2016 roku, znak: (...), okazało się zasadne i podlegało uwzględnieniu.

R. C. wnioskował o ponowne przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Z uwagi na stanowisko organu rentowego, który zaskarżoną decyzją odmówił mu prawa do świadczenia rentowego, spór koncentrował się wokół tego, czy ubezpieczony, który był uprzednio przed 30 kwietnia 2016 roku uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, w dalszym ciągu jest osobą niezdolną do pracy i czy stan jego zdrowia pozwala na przekwalifikowanie zawodowe.

Art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1383), zwanej dalej ustawą emerytalną, wskazuje, że prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie. Cytowany przepis określa, że prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy może ulec zmianom w przypadku zmiany kwalifikacji niezdolności do pracy, jej ustania lub ponownego powstania. W aspekcie formalnoprawnym następuje więc zmiana rodzaju pobieranej renty, utrata prawa do renty lub ponowne nabycie uprawnień. O zmianach w prawie i wysokości świadczeń rentowych przesądza każdorazowo wynik badania lekarskiego przeprowadzanego przez Lekarza Orzecznika ZUS/Komisję Lekarską ZUS, dokonujących oceny niezdolności do pracy, jej stopnia i trwałości. Treść orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS/Komisji Lekarskiej ZUS w przedmiocie zmiany stopnia niezdolności do pracy, jej braku lub ponownego powstania, powinna w równym stopniu wynikać z profesjonalnej oceny stanu zdrowia badanego, jak i biologicznego aspektu niezdolności do pracy z elementami ekonomicznymi.

W rozpatrywanej sprawie ubezpieczony w okresie od 1 listopada 2000 roku do 29 lutego 2004 roku oraz od 4 czerwca 2004 roku do 30 kwietnia 2016 roku pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy i wnioskował o przyznanie prawa do świadczenia rentowego na dalszy okres. Organ rentowy odmówił jednak prawa do renty uznając, że celowe byłoby przekwalifikowanie zawodowe ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Sąd rozstrzygając zaistniały między stronami spór miał na względzie, że niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania, co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004 roku, II UK 222/03).

Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 grudnia 2000 roku, sygn. akt II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979 roku, sygn. akt II URN 111/79). Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, czyli jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004 roku, sygn. akt I UK 28/04). W orzecznictwie przyjmuje się również (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2003 roku, sygn. akt II UK 11/03 oraz z dnia 5 lipca 2005 roku, sygn. akt I UK 222/04), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia. Prawa tego nie można w szczególności wywodzić z przewidzianych w art. 13 ustawy emerytalnej przesłanek, a więc: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego, przy wzięciu pod uwagę rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych, bowiem odnoszą się one tylko do ustalania stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Są więc bez znaczenia, jeżeli aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, sygn. akt II UKN 675/98, OSNAPiUS 2000/16/624). O niezdolności do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu.

Z kolei wyjaśnienie częściowej niezdolności do pracy i treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006 roku, sygn. akt I UK 103/06). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2009 roku, sygn. akt II UK 106/09, z dnia 8 maja 2008 roku, sygn. akt I UK 356/07, z dnia 11 stycznia 2007 roku, sygn. akt II UK 156/06 i z dnia 25 listopada 1998 roku, sygn. akt II UKN 326/98).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 7 lutego 2006 roku ( sygn. akt I PK 153/05, OSNP 2007/1-2/27) częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo, gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Aktualny jest pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 roku, sygn. akt II UKN 675/98, OSNAPiUS 2000 Nr 16, poz. 624).

Jednakże trzeba jeszcze zauważyć, że w definicji niezdolności do pracy z art. 12 ust. 1 ustawy emerytalnej chodzi o koniunkcję niezdolności do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i sytuacji, w której nie ma rokowań co do odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Celowość przekwalifikowania zawodowego według art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej nie odnosi się jednak do jakiegokolwiek stanowiska pracy, ale do takiego, które uwzględnia rodzaj i charakter dotychczasowej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego. Istnieniu częściowej niezdolności do pracy nie przeczy też wykonywanie pracy zgodnej z kwalifikacjami, choć w rozmiarze odpowiadającym tej nieznacznej zdolności ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2010 roku, sygn. akt I UK 22/10, LEX nr 607130).

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 11 lutego 2016 roku, sygn. akt III AUa 1609/15).

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy Sąd ocenił, że zaskarżona decyzja organu rentowego odmawiająca ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest nieprawidłowa, gdyż nie odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy. Sąd, orzekając w sprawie, uwzględnił opinię główną, uzupełniającą oraz opinię łączną, wydane przez dwóch biegłych neurologów B. A. i T. P. oraz lekarza medycyny pracy K. G.. Z opinii tych wynika jednoznacznie, że R. C. od 1 czerwca 2016 roku na okres dwóch lat jest osobą częściowo niezdolną do pracy bez możliwości przekwalifikowania zawodowego. W toku niniejszego postępowania organ rentowy konsekwentnie podnosił, że ubezpieczony taką możliwość posiada, w związku z powyższym Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego neurologa B. A. oraz dowód z opinii łącznej biegłego neurologa T. P. oraz biegłego lekarza medycyny pracy K. G. celem wyjaśnienia wszelkich wątpliwości w tym zakresie. Biegła sądowa B. A. w opinii uzupełniającej z dnia 3 lutego 2017 roku jasno wskazała, iż możliwość przekwalifikowania zawodowego w przypadku ubezpieczonego jest utrudniona ze względu na obecny stan rynku pracy oraz długi czas, który należałoby na to poświęcić. Stanowisko biegłej sądowej B. A. jednoznacznie podzielił inny biegły neurolog, a także biegły z zakresu medycyny pracy. Wbrew twierdzeniom organu rentowego biegłe sądowe T. P. oraz K. G. w opinii łącznej zakwestionowały możliwość przekwalifikowania zawodowego. Zdaniem Sądu, pytanie retoryczne, jakie zawarły w końcowej części opinii, wskazuje na brak możliwości przekwalifikowania zawodowego w przypadku ubezpieczonego. Wynika to z tego, że R. C. z uwagi na swoje schorzenie nie może pracować na wysokości, przy obsłudze urządzeń elektrycznych (w tym komputera) oraz przy obsłudze maszyn w ruchu. Powyższe ograniczenia w sposób zasadniczy utrudniają możliwości przekwalifikowania ubezpieczonego z pracy co do zasady fizycznej, jaką jest praca stolarza oraz ochroniarza, na inną. Ubezpieczony, nie może wykonywać wielu prac fizycznych z uwagi na wymienione zalecenia, a zatem nie przekwalifikuje się. Nie może również prowadzić pojazdów, co stoi na przeszkodzie przekwalifikowaniu do pracy choćby kierowcy czy np. przedstawiciela handlowego. Z kolei, jeśli chodzi o prace umysłowe, wymagające wyższych kwalifikacji, to obecnie, w dobie postępu technologicznego, w przeważającej części wiążą się one z obsługą komputera, a tego R. C. wykonywać nie może.

W ocenie Sądu, sama idea przekwalifikowania zawodowego w przypadku osób młodych, do których należy ubezpieczony, co do zasady nie może być oceniona negatywnie, z tego względu biegłe sądowe możliwości przekwalifikowania nie przeczyły, ale jednocześnie sformułowały retoryczne pytanie „tylko w jakim kierunku ?” (k. 82). Tak sformułowanego stanowiska biegłych nie można interpretować bez analizy pełnego zdania, jakie w opinii zawarły. Taka analiza prowadzi do wniosku, że o ile pierwsza część zdania, w którym biegłe nie przeczą możliwości przekwalifikowania zawodowego, wydaje się potwierdzać stanowisko Zakładu, o tyle druga część zdania, w którym zostało sformułowane zacytowane pytanie retoryczne, neguje, by w przypadku R. C. mogło to nastąpić. Biegłe nie widzą bowiem kierunku, w jakim przekwalifikowanie mogłoby być przeprowadzone i w związku z tym, zdaniem Sądu, w istocie przeczą takiej możliwości. Zdaniem Sądu, pośrednio potwierdzeniem takiego stanowiska biegłych jest stanowisko samego organu rentowego, który – pomimo, że ubezpieczony doznał wypadku i stał się niezdolny do pracy w wieku 19 lat - w zasadzie nieprzerwanie od 2000 roku wypłacał mu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy i przez 16 lat, licząc od daty, w której przyznanie renty nastąpiło, nie podnosił kwestii możliwości przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonego. Zdaniem Sądu, ewentualne przekwalifikowanie zawodowe miałoby większy sens i szanse powodzenia wówczas, gdy ubezpieczony był młodszy. Obecnie, biorąc pod uwagę jego wiek - 35 lat oraz to, że bardzo długo pozostawał wyłączony z rynku pracy, trudno uznać za celowe i możliwe przekwalifikowanie zawodowe do innej pracy, niebędącej pracą fizyczną. Z tego względu biegli sądowi byli sceptyczni odnośnie możliwości odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu zawodowym, a Sąd stanowisko to podziela.

Organ rentowy, który z takim stanowiskiem polemizował w toku procesu, sformułował bardzo ogólne zarzuty dotyczące możliwości przekwalifikowania zawodowego R. C.. Zdaniem Sądu, Zakład kwestionując opinie biegłych powinien był wskazać, w jakim kierunku ubezpieczony miałby się przekwalifikować. Organ rentowy jednak tego nie uczynił, negując jedynie opinie biegłych. Tymczasem w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych organ rentowy ma pozycję strony (art. 477 ¹⁰ § 1 k.p.c.), więc powinien przejawiać odpowiednią aktywność dowodową między innymi wobec treści dowodu z opinii biegłych lekarzy sądowych, a w przeciwnym razie ponosi negatywne skutki prawne swej bierności, polegające zwłaszcza na zmianie wydanej decyzji czy oddaleniu wniesionego środka zaskarżenia ( Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 marca 2000 roku, sygn. akt II UKN 444/99, OSNAPiUS 2001/17 poz. 543).

Z uwagi na powyższe Sąd ocenił, że przeprowadzone postępowanie potwierdziło zasadność odwołania i tym samym konieczność zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania R. C. prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Ustalając okres, na jaki wskazane świadczenie powinno być przyznane Sąd oparł się na opinii łącznej biegłych sądowych, które wskazywały, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy od czerwca 2016 roku na dwa lata. Tym samym przyznanie prawa do renty nastąpiło od 1 czerwca 2016r. na okres oznaczony przez biegłe. Z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynika, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. R. C. wystąpił z wnioskiem o rentę w kwietniu 2016r, nie mniej jednak biegłe sądowe zgodnie orzekły, że niezdolność do pracy występuje od czerwca 2016r. Ubezpieczony wskazanej daty nie zanegował i nie wskazywał, że niezdolność do pracy powinna być orzeczona od daty wcześniejszej. Wobec tego, uwzględniając treść opinii biegłych sądowych: B. A., T. P. oraz K. G., Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 czerwca 2016 roku na okres dwóch lat.

ZARZĄDZENIE

(...)