Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Tomasz Sagała

Sędziowie SSO Monika Strzyżewska (spr.)

SSO Grzegorz Zabielski

Protokolant st. sekr. sądowy Beata Ossowska

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2017 r. w Ostrołęce

na rozprawie sprawy

z wniosku L. M.

z udziałem Skarbu Państwa- Starosty (...), (...) S.A. z siedzibą w W., Gminy P., W. B., W. K., M. W. (1), K. S., T. J., S. Z., B. K., A. N., I. R., A. W., D. S., J. B. i B. Z.

o ustanowienie drogi koniecznej

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w Pułtusku z dnia 19 września 2017 r., sygn. akt I Ns 648/11

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestnika W. B. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.

Monika Strzyżewska Tomasz Sagała Grzegorz Zabielski

ICa 401/17

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 19 września 2017r. Sąd Rejonowy w Pułtusku oddalił wniosek L. M. o ustanowienie służebności drogi koniecznej dla każdoczesnych właścicieli nieruchomości położonej w P., o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0316 ha, przez nieruchomość położoną tamże o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0264 ha. Zasądzić od wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Pułtusku 3.846,03 zł tytułem zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa oraz na rzecz uczestnika postępowania W. B. 257 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Za podstawę takiego rozstrzygnięcia Sądowi Rejonowemu posłużył następująco ustalony stan faktyczny: W dniu 12 grudnia 2013r. L. M. wniósł o ustanowienie służebności drogi koniecznej z tym uzasadnieniem, że nieruchomość stanowiąca jego własność nie posiada odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Znajduje się ona w rejonie starego miasta (...) o zabudowie pierzejowej, w której jedynie budynki mieszkalne przylegają do drogi publicznej od ulicy (...), natomiast znajdujący się na terenie nieruchomości garaż (pozostający w gospodarczym związku z nieruchomością) nie ma dostępu do drogi publicznej. Podniósł, że usytuowanie działki i budynku mieszkalnego wzdłuż ulicy (...) uniemożliwia przeniesienie budynku gospodarskiego w inne miejsce, do którego byłby zapewniony odpowiedni dostęp. Wskazał również, że przez działkę o numerze (...), stanowiącą własność uczestnika postępowania W. B. w miejscu, w którym miałaby istnieć zawnioskowana służebność, utworzona została droga dojazdowa na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.

Ostatecznie L. M. wniósł o ustanowienie służebności drogowej według wariantu numer 4, bądź 3 opinii sporządzonej przez biegłego geodetę A. M. na potrzeby niniejszej sprawy.

Pozostali uczestnicy:

W. B. właściciel nieruchomości o nr geodezyjnym 175 wniósł o oddalenie wniosku. Wskazał, że 29 marca 2002 roku Rada Miasta P. podjęła uchwałę Nr XXXVII/566/2002 w sprawie uchwalenia zmiany Miejscowego Planu Ogólnego Zagospodarowania Przestrzennego Miasta (...). Na mocy tej uchwały został wyznaczony teren komunikacji stanowiący ciąg pieszo-jezdny zapewniający dojazd do działki wnioskodawcy, lecz L. M. nie skorzystał z możliwości realizacji tejże uchwały. W to miejsce domaga się ustanowienia służebności drogi koniecznej na kilku innych nieruchomościach, by zapewnić dojazd jedynie dla siebie. Nadto uczestnik ten wniósł o oddalenie wniosku z uwagi na istniejący dostateczny dostęp nieruchomości wnioskodawcy do drogi publicznej, a także na sprzeczność żądania wniosku z zasadami współżycia społecznego. W przypadku jego uwzględnienia wniósł o ustanowienie służebności drogowej według wariantu 2 opinii sporządzonej przez w/w biegłego geodetę.

B. i W. K., właściciele nieruchomości o nr geodezyjnym (...) i (...), wnieśli o jego oddalenie w całości. Wskazali te same argumenty co W. B., a nadto na fakt, że budowa wyznaczonej drogi w/w uchwałą była na przestrzeni kilkunastu lat blokowana osobiście przez wnioskodawcę. Ostatecznie w razie uwzględnienia wniosku optowali za wariantem 3, ewentualnie 2 opinii sporządzonej przez biegłego geodetę.

I. R. i A. N. współwłaścicielki nieruchomości o nr geodezyjnym 174 wniosły o oddalenie wniosku, także podnosząc powyższe argumenty. Co więcej, wskazały, że budowa wyznaczonej drogi była blokowana przez wnioskodawcę wielokrotnymi odwołaniami do organów administracyjnych. Ostatecznie A. N. na wypadek uwzględnienia wniosku wniosła o ustanowienie służebności drogowej według wariantu numer 3 opinii sporządzonej przez biegłego geodetę A. M. wskazując, że w przypadku ustanowienia służebności drogi koniecznej według tegoż wariantu nie będzie żądała wynagrodzenia za ustanowienie służebności po stanowiącej przedmiot jej współwłasności nieruchomości. I. R. przyłączyła się do stanowiska A. N..

D. i L. S. (1) właściciele nieruchomości o nr geodezyjnymi (...) i (...), kategorycznie nie wyrazili zgody na urządzenie drogi koniecznej przez ich działkę o nr (...).

M. i A. W. , właściciele nieruchomości o nr geodezyjnym 169 nie wyrazili zgody na przejazd przez ich posesję i bramę właścicielowi działki numer (...). Podali, że w akcie notarialnym z 25 lipca 1979 roku ustanowiona została służebność przejazdu dla Spółdzielni (...) oraz (...) S.A. w W. do czasu urządzenia dojazdu do tych nieruchomości od strony ulicy (...), a uczestnicy o realizację tej drogi starają się od 35 lat. Wskazali również, jak pozostali uczestnicy, że budowa wyznaczonej drogi była blokowana przez wnioskodawcę wielokrotnymi odwołaniami do organów administracyjnych. Ostatecznie A. i M. W. (2) na wypadek uwzględnienia wniosku wnieśli o ustanowienie służebności drogowej według wariantu numer 2 opinii sporządzonej przez biegłego geodetę A. M..

Skarb Państwa, właściciel nieruchomości o nr geodezyjnym (...) i (...) nie zajął stanowiska w sprawie.

(...) S.A. w W. , wpisany w dziale II księgi wieczystej jako użytkownik wieczysty w/w nieruchomości nie sprzeciwił się wnioskowi ustanowienia służebności drogi koniecznej, jednakże z wyłączeniem możliwości jej wytyczenia przez działkę będącą w użytkowaniu wieczystym (...) S.A. w W., zabudowanej budynkiem biurowo-mieszkalnym. Uczestnik wskazał, że w murze zostały zainstalowane skrzynki z instalacją gazową, a przeprowadzenie drogi koniecznej przez jego nieruchomość powodowałaby konieczność przeniesienia skrzynek, wyburzenia muru oraz wzniesionego na nieruchomości budynku garażowego. Co więcej, zdaniem użytkownika wieczystego, wyznaczenie i poprowadzenie drogi w taki sposób, spowodowałoby konieczność poniesienia dodatkowych kosztów. Ostatecznie uczestnik (...) S.A. w W. na wypadek uwzględnienia wniosku wniósł o ustanowienie służebności drogowej według wariantu 3, ewentualnie 4 opinii sporządzonej przez biegłego geodetę.

A. J. i J. B. , współwłaściciele nieruchomości o nr geodezyjnym 176/1 i 176/2 wnieśli o jego oddalenie. Wskazali, że sam wnioskodawca na rozprawie 27 czerwca 2014 roku przyznał, że na ich działce są ustawione murowane budynki. Przeprowadzenie drogi koniecznej przez ich działkę wiązałoby się z koniecznością rozbiórki murowanych budynków i jednocześnie obniżeniem użyteczności i wartości ich nieruchomości. Co więcej, podnieśli, że bezzasadne jest powoływanie się przez pozostałych uczestników postępowania na uchwałę Rady Miejskiej w P. z 29 marca 2002 roku numer XXXVII/566/202, albowiem została ona uchylona orzeczeniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. z 25 października 2011 roku, a postępowania w tej sprawie umorzono, jednakże na okoliczność tych twierdzeń nie przedstawili żadnych dowodów. Jednakże okolicznościom tym przeczy informacja Burmistrza Miasta P., z której wynika, że wskazana uchwała stanowi prawo powszechnie obowiązujące na terenie Gminy P.. Ostatecznie na wypadek uwzględnienia wniosku wnieśli o ustanowienie służebności drogowej według wariantu 3, ewentualnie 4 opinii sporządzonej przez biegłego geodetę.

B. i S. Z. , właściciele nieruchomości o nr geodezyjnymi (...) i (...) nie wyrazili zgody na urządzenie drogi koniecznej przez ich nieruchomości. Ostatecznie B. Z. na wypadek uwzględnienia wniosku wniosła o ustanowienie służebności według wariantu 3 opinii.

Gmina P., właściciel nieruchomości o nr geodezyjnym (...) pozostawiła wniosek do uznania Sądu bez obciążania jej kosztami postępowania.

Wnioskodawca L. M. jest właścicielem nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...) o numerze ewidencyjnym (...), o powierzchni 0,0316 ha, dla której Sąd Rejonowy w Pułtusku prowadzi księgę wieczystą numer (...). Powyższa nieruchomość została oznaczona jako tereny mieszkaniowe. Wcześniej nieruchomość należała do jego rodziców, którzy nabyli ją od wuja L. M.. Przylega bezpośrednio do drogi publicznej – ulicy (...). Od strony ulicy zabudowana jest budynkiem mieszkalno – usługowym. Na parterze znajdują się lokale usługowe z wejściem od strony ulicy (...). Przez te lokale, znajduje się przejście do dalszej części nieruchomości, w tym do lokali mieszkalnych położonych na piętrze budynku oraz części ogrodowej usytuowanej za budynkiem. W tylnej części nieruchomości znajduje się budynek gospodarczo – garażowy wybudowany przez wuja L. M.. Działka użytkowana jest w celach rekreacyjnych, obsiana jest trawą, znajdują się na niej nasadzenia krzewów ozdobnych oraz miejsce zabaw dla dzieci. Budynek gospodarczo – garażowy został wybudowany bez pozwolenia na budowę. Brak jest również decyzji zezwalającej na jego użytkowanie. W budynku tym wuj L. M. przechowywał trzykołowy pojazd inwalidzki. Za zgodą – wyrażoną na zasadzie dobrosąsiedzkich relacji – przez L. i D. S. (właścicieli nieruchomości – działek ewidencyjnych (...)) oraz M. i A. W.(właścicieli nieruchomości – działki ewidencyjnej (...)) wuj L. M. dojeżdżał do swojej nieruchomości w/w pojazdem przez ich nieruchomość od strony ulicy (...). Dojazd do nieruchomości L. M. nigdy wcześniej nie odbywał się od strony ulicy (...). Ani L. M., ani też jego rodzice nigdy nie dojeżdżali do tej części nieruchomości, która położna jest za budynkiem mieszkalnym.

W. B. jest właścicielem nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...) o nr ewidencyjnym 175 o powierzchni 0,0322 ha, dla której Sąd Rejonowy w Pułtusku prowadzi księgę wieczystą numer (...). Uczestnik przedmiotową nieruchomość nabył w drodze licytacji egzekucyjnej w celach inwestycyjnych, które zamierzają do odtworzenie zabudowy pierzejowej wzdłuż ulicy (...) na jego nieruchomości i połączenie nowo wybudowanego budynku z istniejącym budynkiem na jego nieruchomości. W tym celu wystąpił o wydanie warunków zabudowy i zagospodarowania przedmiotowej nieruchomości. Postępowanie administracyjne zostało zawieszone do czasu rozstrzygnięcia niniejszej sprawy oraz z wniosku A. N. i I. R. o ustanowienie służebności drogi koniecznej miedzy innymi przez należącą do niego nieruchomość. Przez nieruchomość W. B. w stronę nieruchomości należącej do A. N. i I. R. oraz B. K. i W. K. przeprowadzone są media, jednakże W. B., w związku z planami inwestycyjnymi co do swojej nieruchomość poczynił ustalenia dotyczące możliwości podłączenia mediów do tych nieruchomości od strony ulicy (...) i zadeklarował poniesienie z tego tytułu koszów. Obecnie nieruchomość W. B. zabudowana jest od strony ulicy (...). Od strony ulicy (...) znajdują się metalowe schody prowadzące na piętro budynku, pod którymi odbywa się przejazd do dalszej części działki. Z przejazdu tego, na chwilę obecną za zgodą właściciela korzystają właściciele działek o numerach (...).

B. i W. K. są właścicielami nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), obręb (...), stanowiącej działki gruntu o numerach ewidencyjnych (...) o powierzchni 0,0026 ha, dla której Sąd Rejonowy w Pułtusku prowadzi księgę wieczystą numer (...). Od strony ulicy (...) nieruchomość ta zabudowa jest budynkiem mieszkalnym. Na tylnej części nieruchomość znajduje się parking samochodowy. Na chwilę obecną właściciele tej nieruchomości dojeżdżają do jej tylnej części za zgodą W. B..

I. R. i A. N. są współwłaścicielkami nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), stanowiącej działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0264 ha, dla której Sąd Rejonowy w Pułtusku prowadzi księgę wieczystą numer (...). Od strony ulicy (...) nieruchomość ta zabudowa jest budynkiem mieszkalnym. Na tylnej części nieruchomości znajduje się budynek usługowy oraz parking samochodowy. Na chwilę obecną właściciele tej nieruchomości dojeżdżają do jej tylnej części za zgodą W. B..

D. i L. S. (1) są współwłaścicielami nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), o numerach ewidencyjnych (...) o łącznej powierzchni 0,0308 ha, dla których Sąd Rejonowy w Pułtusku IV prowadzi księgę wieczystą numer (...). Na nieruchomości tej L. S. (1) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży sprzętu AGD, a na działce numer (...) znajduje się wiata magazynowa. Na chwilę obecną właściciele tej nieruchomości dojeżdżają do niej przez działkę numer (...) na podstawie ustanowionej służebności gruntowej.

M. i A. W. są współwłaścicielami nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0120 ha, dla której Sąd Rejonowy w Pułtusku prowadzi księgę wieczystą numer (...). Działka położona jest przy skrzyżowaniu ulic (...), ma kształt zbliżony do prostokąta i jest praktycznie w całości zabudowana budynkiem mieszkalno – usługowym. W budynku znajduje się brama (przejazd), z którego korzystają właściciele nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...) dojeżdżający do swojej nieruchomości. Na działce tej ustanowiona jest służebność drogowa opisana w §2 aktu notarialnego repertorium (...) roku na rzecz Spółdzielni (...) oraz (...) S.A. w W.. Służebność przejazdu została ustanowiona do czasu urządzenia dojazdu do wspomnianych nieruchomości od strony ulicy (...). Ustanowiona służebność jest dla właścicieli nieruchomości numer 169 uciążliwa, albowiem odbywa się o różnych porach dnia i nocy. Zdarza się, że brama służy za szalet miejski. Przez tę bramę, na zasadach uprzejmości sąsiedzkiej, przejeżdżał w minionych latach wuj L. M. trzykołowym pojazdem inwalidzkim. Uczestnicy W. mają w planach zabudowanie przedmiotowego przejazdu oraz zagospodarowanie nowo powstałej powierzchni na lokal użytkowy, co obecnie uniemożliwia ustanowiona służebność.

Skarb Państwa jest właścicielem nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), o numerze ewidencyjnym (...) o łącznej powierzchni 0,0285 ha, dla których Sąd Rejonowy w Pułtusku prowadzi księgę wieczystą numer (...). Jako właściciel figuruje Skarb Państwa, natomiast jako użytkownik wieczysty (...) S.A. w W.. Okres użytkowania wieczystego został określony do 5 grudnia 2089 roku. Działka (...) ma kształt zbliżony do prostokąta, przylega do ulicy (...) północno – zachodnią granicą. Działka jest zabudowana budynkiem usługowo – mieszkalnym, posadowionym przy granicy z ulicą (...) oraz budynkiem gospodarczym, zlokalizowanym we wschodnim narożniku działki.

A. i J. B. są współwłaścicielami nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), obręb 14, stanowiącej działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...) o łącznej powierzchni 0,0348 ha, dla których Sąd Rejonowy w Pułtusku IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...). Działka (...) ma kształt zbliżony do prostokąta. Jest zabudowana murowanymi budynkami gospodarczymi. Budynek znajdujący się w północnej części działki zajmuje całą jej szerokość, budynek w południowej części zajmuje około połowy szerokości działki i posadowiony jest również na działce (...). Działka przylega częścią północno-wschodnią granicy do działki (...) będącej drogą gminną, zatem właściciele mają zapewniony dojazd od strony działki (...) oraz od ulicy (...). W głębi działki znajdują się murowane budynki gospodarcze, w których przechowywany jest opał. A. J. w domu wynajmuje dwa mieszkania, natomiast wspomniane budynki gospodarcze są przydzielone lokatorom do mieszkań.

B. i S. Z. są współwłaścicielami nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), o numerach ewidencyjnych (...) o łącznej powierzchni 0,0220 ha, dla której Sąd Rejonowy w Pułtusku prowadzi księgę wieczystą numer (...). Działka (...) ma kształt zbliżony do trapezu, jest zabudowana budynkiem gospodarczym z cegły posadowionym w jej południowo – zachodniej części i przylegającym do budynku znajdującego się na działce (...). Na działce znajduje się wiata drewniana, której posadowienie nie wymagało uzyskania pozwolenia na budowę, garażowany jest w niej samochód osobowy. Działka przylega południowo – wschodnią granicą do działki (...) będącej drogą gminną.

Gmina P. jest właścicielem nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), o nr ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0417 ha, dla której Sąd Rejonowy w Pułtusku prowadzi księgę wieczystą numer (...). Zgodnie z uchwałą Rady Miasta P., Nr (...) w sprawie uchwalenia zmiany Miejscowego Planu (...) Zagospodarowania Przestrzennego Miasta (...), podjętą 29 marca 2002 roku, na nieruchomości tej, jak też na działkach ewidencyjnych (...) oraz na fragmencie nieruchomości oznaczonej jako działka (...) planowane jest utworzenie drogi gminnej – drogi wewnętrznej do „tylnej części” działek (...). Starania o utworzenie tej drogi podejmowane są w P. co najmniej 35 lat.

Właściciele nieruchomości oznaczonych jako działki ewidencyjne (...) nie protestowali przeciwko podziałowi ich nieruchomości i wydzielenia części nieruchomości pod planowaną drogę gminną – drogę wewnętrzną – zgodnie z uchwałą Rady Miasta P., Nr (...). Decyzje podziałowe są prawomocne a podział nieruchomości został uwidoczniony w ewidencji gruntów i budynków. Jedynie wnioskodawca L. M. oraz jego poprzednicy prawni – rodzice – nie wyrazili zgody na podział należącej do nich nieruchomości oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) i wydzielenie z ich nieruchomości części gruntu pod drogę publiczną zapewniającą dojazd do tylnej części ich nieruchomości oraz nieruchomości sąsiednich. Sprzeciw argumentowany był zbyt duża uciążliwością planowanej drogi wewnętrznej dla ich nieruchomości, jak też wyzucie ich z prawa własności znacznej części niezabudowanego fragmentu należącej do nich nieruchomości.

Pomiędzy działkami ewidencyjnymi (...) nie ma aktualnie żadnych ogrodzeń, działki te tworzą jedną powierzchnię wykorzystywaną jako parking samochodowy. Nieruchomość należąca do L. M. odgrodzona jest od działki nr (...) metalowym ogrodzeniem z siatki. Od strony działek nr (...), gdzie planowane jest utworzenie drogi wewnętrznej, znajdują się zabudowania – budynki gospodarcze i garaż, użytkowane odpowiednio przez każdego z właścicieli. Od strony działek (...), którędy przejeżdżał wuj L. M. znajduje się mur ogrodzeniowy, budynek garażowy, altana oraz płot.

Zabudowa ulicy (...) w P. ma charakter pierzejowy. Zabudowany jest cały ciąg nieruchomości od strony tej ulicy na odcinku od ulicy (...) do ulicy (...), w ten sposób, iż żadna z nieruchomości za wyjątkiem działek narożnych, nie posiada bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Omawiany teren objęty jest ochroną konserwatorską. Charakter zabudowy pierzejowej posiadała przedwojenna zabudowa ulicy (...). Z punktu widzenia konserwatorskiego, celowe jest odtworzenie zabudowy pierzejowej wzdłuż ulicy (...) o co stra się W. B.. Możliwe jest w ramach jej odbudowy pozostawienie przejazdu pod odtwarzana zabudową w głąb działki nr (...).

Z punktu widzenia geodezyjnego możliwe jest ustanowienie 5 wariantów dojazdu do tylnej części nieruchomości ( garażu) L. M.. Wariant 1. przebiega przez nieruchomości oznaczone numerami (...) i (...), wariant 2. przebiega przez nieruchomości oznaczone numerami (...) i (...) i jest zbliżony do planowanej drogi wewnętrznej zgodnie z uchwałą Rady Miasta P., Nr (...), wariant 3. i 4. przebiegają przez nieruchomości oznaczone numerami (...), (...) i (...), przy czym jedynie droga według wariantu czwartego spełnia warunku przewidziane przepisami prawa powszechnie obowiązującego, wariant 5. przebiega przez nieruchomości oznaczone numerami (...), (...), (...) i (...) i odpowiada historycznemu sposobowi korzystania z działki (...) przez wuja L. M..

Wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej według wariantu 1. Wynosi 21.469 zł, według wariantu 2. wynosi 18.216 zł, według wariantu 3. wynosi 26.999 zł, według wariantu 4. wynosi 42.938 zł, według wariantu 5. wynosi 21.469 zł.

Apelację od powyższego postanowienia wywiódł przez swojego pełnomocnika wnioskodawca, zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie art.145 §1 k.c polegającej na błędnej wykładni i zastosowaniu a przejawiającej się na uznaniu przez ten Sąd, że w ustalonym stanie faktycznym nie są spełnione przesłanki wymagane dla ustanowienia drogi koniecznej dla nieruchomości wnioskodawcy i posiada on odpowiedni dostęp do drogi publicznej, a ponadto, że ustanowieniu żądanej służebności przeciwstawia się interes społeczno-gospodarczy oraz zasady współżycia społecznego. W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie żądania ustanowienia służebności drogi koniecznej według wariantu 4 opinii biegłego A. M. oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu na podstawie art.385 k.p.c. wobec braku jakichkolwiek przekonujących argumentów mogących stanowić uzasadnienie dla dokonania wyrażonej w postulatach apelacji zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Przede wszystkim trzeba podnieść, że apelacja zawiera zarzuty (1 zarzut), które zgodnie z zasadami prawa procesowego i logiki nie dają się - z uwagi na sposób sformułowania, jednoznacznie zakwalifikować jako zarzuty naruszenia prawa procesowego czy prawa materialnego. Uzasadnienie apelacji oparte na wyrwanych z kontekstu fragmentach uzasadnienia postanowienia opatrzone są subiektywną polemiką lecz bez należnej refleksji nad wypowiedziami Sądu Rejonowego, który szczegółowo i wyczerpująco uzasadnił wszystkie aspekty zastosowanej instytucji służebności drogi koniecznej. Omówione drobiazgowo przez Sąd Rejonowy przesłanki art. 145 k.c. mające zastosowanie w niniejszym stanie faktycznym są spójnym i logicznym wywodem prawnym, którego konkluzja zawarta w treści orzeczenia oddalającego wniosek co do zasady, nie wytrzymuje argumentacji apelanta L. M. Odnosząc się zatem do treści apelacji skonstruowanej jako całościowa krytyka orzeczenia Sądu I instancji, należy stwierdzić, że wbrew jej tezom Sąd Rejonowy wszechstronnie ocenił wiarygodność zgromadzonego materiału dowodowego i nie dopuścił się uchybienia reguł służących ocenie mocy poszczególnych dowodów, a więc reguł logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów. W konsekwencji należało przyjąć, że wnioskodawca nie zdołał zdyskwalifikować ustaleń faktycznych, na których oparte zostało zaskarżone orzeczenie. Sąd Okręgowy w pełni je podziela, aprobuje i przyjmuje za własne. W istocie apelacja jest nieudaną polemiką z właściwie wyciągniętymi wnioskami z ustalonego stanu faktycznego i dokonanej oceny prawnej w ramach zastosowanej normy prawa materialnego. Powiela wcześniejszą argumentację wnioskodawcy poddawaną w toku toczącego się postępowania jako zasadniczą za ustanowieniem służebności drogi koniecznej do jego nieruchomości (do nielegalnie naniesionego garażu), która nie mogła zostać oceniona inaczej jak tylko w kategoriach „dla własnej wygody” z pomięciem interesów pozostałych uczestników znajdujących się w podobnej sytuacji. Słusznie Sąd Rejonowy rozpoczął swoje wnioskowanie od tezy, że nieruchomość należąca do wnioskodawcy posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej. Przylega bowiem do ulicy (...), co w konsekwencji eliminuje wniosek w ramach zasadniczej przesłanki przywołanej służebności. Dalsza argumentacja sądu odnosząca się już do rozważań nad kwestią odpowiedniości dostępu, powiększa tylko przewagę nad prawidłowością końcowego orzeczenia. Być może dla skutecznego przekonania wszystkich stron postępowania, w szczególności wnioskodawcy, wypada raz jeszcze przywołać uchwałę Sądu Najwyższego z 14 maja 2014 roku, sygn. akt III CZP 14/14, OSNC 2015/1/8, LEX nr 1491111, Biul.SN 2014/5/8) o tym, że „odpowiedni dostęp do drogi publicznej powinien obejmować także możliwość przejazdu pojazdów mechanicznych, chyba że nie uzasadniają tego potrzeby nieruchomości władnącej, konfiguracja granic, ukształtowanie terenu lub interes społeczno-gospodarczy.” W uchwale tej, Sąd Najwyższy wskazał, że „swobodny dostęp jest naturalnym warunkiem korzystania z nieruchomości; w klasycznym ujęciu oznacza możliwość dojścia i dojazdu do nieruchomości. Pojęcie "dostęp" ewoluuje jednak; dostosowuje się do zmiany stosunków społeczno-gospodarczych oraz rozwoju cywilizacji i potrzeb człowieka. Jest to szczególnie wyraźne przy pojmowaniu "dojazdu", tj. dostawania się (dojeżdżania) do nieruchomości za pomocą środków lokomocji, a w szczególności samochodów. Jest oczywiste, że samochód - zarówno osobowy, jak i ciężarowy (dostawczy) - jest obecnie jednym z najważniejszych elementów systemu życia, współtworzącym współczesną cywilizację, opartą na technologii i mechanice (cywilizacja techniczna). Korzystanie z samochodu stało się standardem cywilizacyjnym i jego funkcja, zwłaszcza użytkowa, będzie się umacniać toteż "odpowiedni dostęp do drogi publicznej musi obejmować komunikację z nieruchomością za pomocą samochodów.

Podzielając co do zasady powyższy pogląd Sądu Najwyższego - Sąd Okręgowy podkreśla z całą stanowczością, że nie wyłącza to jednak konieczności różnicowania treści służebności drogi koniecznej zależnie od okoliczności. Jest to tym bardziej istotne, zwłaszcza gdy przeprowadzenie drogi koniecznej zależy od oceny potrzeb nieruchomości izolowanej i "możliwości" nieruchomości, która ma być obciążona, a także interesu społeczno-gospodarczego, a przy tym okoliczności obiektywnych i technicznych. Nie można wykluczyć bowiem, że przeprowadzenie drogi koniecznej może być wyłączone albo znacznie utrudnione na skutek zastanego, utrwalonego sposobu zagospodarowania nieruchomości, niekorzystnego ukształtowania terenu albo konfiguracji granic, zarówno naturalnych, jak i geodezyjnych, co ma miejsce w tym konkretnym wypadku. Zabudowa uczestniczących w postępowaniu właścicieli jest zlokalizowana w obrębie starego, zabytkowego miasta i ma strukturę zabudowy pierzejowej. Pojęcie odpowiedniości drogi koniecznej nabiera więc kluczowego, ale także specyficznego znaczenia, właśnie w odniesieniu do tej konkretnej sytuacji architektonicznej z jaka mamy do czynienia, bez względu na postulowaną przez doktrynę i orzecznictwo elastyczność w pojęciu "odpowiedniości" dostępu nieruchomości do drogi publicznej. Kryterium to zostało celowo ukształtowane w sposób nieostry, gdyż w takim ujęciu pozwala w każdej konkretnej sytuacji na ustalenie, czy potrzeby nieruchomości izolowanej wymagają zapewnienia komunikacji samochodowej, a jeżeli tak, to w jakim zakresie.

Sąd Okręgowy podziela także rozważania i wnioski Sądu Rejonowego nad zasadą proporcjonalności w ramach normy art.145 kc. Ustanowienie więc służebności drogi koniecznej powinno być wynikiem bilansu korzyści i strat wynikających z przeprowadzenia jej. Służebność ta jest bowiem prawem na rzeczy cudzej, a jej celem jest m.in. godzenie interesów właścicieli sąsiadujących nieruchomości. Jeżeli interesów tych nie da się pogodzić, to mogą zachodzić podstawy do odmowy ustanowienia służebności co w istocie słusznie zauważył sąd I instancji. Kryterium proporcjonalności w tym postepowaniu, aż nadto dobitnie wybrzmiało w stanowiskach pozostałych uczestników postepowania, którzy gremialnie zakwestionowali próby ograniczenia ich prawa własności na rzecz wygody sąsiada, którego rodzina od ponad 30 lat unika kompromisowego rozwiązań proponowanych przez organy administracyjne. Dlatego dość czytelnie jawi się słuszny wniosek, że w okolicznościach niniejszej sprawy uwzględnienie wniosku L. M. o ustanowienie drogi koniecznej, sprzeciwia się omawianej zasadzie proporcjonalności ze względu na negatywny wynik bilansu korzyści i strat dla nieruchomości władnącej i nieruchomości, które miałyby być obciążone. Korzyści, jakie chciałby osiągnąć wnioskodawca z możliwości dojazdu do własnego garażu i parkowania samochodu, który obecnie parkuje na ulicy – są znacznie niższe, niż straty dla nieruchomości, przez które droga konieczna miałaby przebiegać – niezależnie od wariantu przebiegu służebności wskazanego przez biegłego.

Niebagatelne znaczenie, któremu Sąd Rejonowy nadał poważny ton w przedmiotowej dyskusji, a zakwestionowany przez wnioskodawcę w apelacji, jest wymóg przeprowadzenia drogi koniecznej z uwzględnieniem interesu społeczno-gospodarczego. Art.145 kc ustanawia klauzulę generalną odsyłającą do reguł pozaprawnych, obejmujących nie tylko interesy właścicieli sąsiadujących nieruchomości, ale także interes publiczny. Zdaniem Sądu Okręgowego za pomocą tej klauzuli sąd nie tylko może, ale wręcz powinien korygować oceny dokonywane na podstawie art. 145 § 2 k.c., odwołując się m.in. do dobrych obyczajów czy zasad współżycia społecznego. W tym wypadku negatywna ocena sądu ze wszech miar uzasadnia odmowę ustanowienia służebności drogi koniecznej, ponieważ z pola widzenia nie może umykać tak zasadniczy fakt prawny jakim jest prymat prawa własności chroniony konstytucyjnie w art.64 Ustawy zasadniczej RP nad innym prawem. Ograniczenie zaś tego prawa jest wyjątkiem i to ściśle regulowanym przepisami. Jeżeli ograniczenie to zagrażałoby wystąpieniem konfliktów sąsiedzkich, dekomponowało zastane stosunki lokalne, godziło w utrwalony przez wiele lat sposób gospodarowania, naruszało szanowane dotychczas zwyczaje albo narażało nieruchomość obciążoną na szczególne natężenie strat, zarówno majątkowych, jak i niemajątkowych (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2000 r., III CKN 413/00 i z dnia 5 lutego 2004 r., III CK 37/04). Klauzula ta - w węższym zakresie - może być zatem także argumentem przemawiającym przeciwko uwzględnieniu w treści służebności drogi koniecznej komunikacji samochodowej.

Już tylko powyżej omówione zagadnienia dyskwalifikują żądania wnioskodawcy jako słuszne, lecz nie sposób pominąć, a tym samym posłużyć się konkretną argumentacją dlaczego każdy z wariantów opracowanych w opinii biegłego geodety stoi za decyzją Sądu Rejonowego. Wariant 1. i 5. opinii naraża na straty właścicieli działki (...). Uczestnik postępowania M. W. (1) ze względu na istniejący w bramie przejazd uniemożliwia mu zagospodarowanie nieruchomości stanowiącej jego własność na cele komercyjne, czy wynajem pomieszczeń usługowych, jak od lat czyni to wnioskodawca L. M. czerpiąc korzyści z wynajmu własnych lokali, zaś jedyną niedogodnością jakiej doznaje jest parkowanie samochodu pod kamienicą (stąd wniosek). Ustanowienie służebności według wariantu 5. spowodowałoby również konieczność ograniczania przez L. S. (2) powierzchni magazynowej prowadzonego przez niego sklepu (...), co mogłoby się wiązać ze stratami finansowymi dla firmy. Ustanowienie służebności według wariantu 3. opinii naraziłoby przynajmniej właściciela nieruchomości oznaczonej jako działka (...) na straty finansowe polegające na niemożności zabudowy nieruchomości zgodnie z planami inwestycyjnymi oraz odbudowę zniszczonej w tym fragmencie ulicy zabudowy pierzejowej od ulicy (...). Korzyści z ustanowienia służebności według tego wariantu mogliby osiągnąć jedynie właściciele nieruchomość oznaczonych numerami (...) i (...), albowiem należące do nich nieruchomości również nie posiadają dostępu do drogi publicznej od „tylnej części” nieruchomości i mogłoby w przyszłości rodzić żądania o poprowadzenie służebności również do ich nieruchomości według tego wariantu. Zwłaszcza, że z takim żądaniem wystąpiły już właścicielki działki (...) – I. R. i A. N., co w powyższych okolicznościach potwierdza realność tezy o dalszych potencjalnych konfliktach miedzy sąsiadami. Analogiczne uwagi odnoszą się także do wariantu 4. opinii, o co wnosił w apelacji pełnomocnik wnioskodawcy. Ten wariant dodatkowo generuje jeszcze większe straty, albowiem dzieliłby nieruchomość uczestnika W. B. na dwie części szerokim pasem przejazdu. W tym miejscu należy poczynić negatywną refleksję nad postawą wnioskodawcy, który w procesie administracyjnych rokowań zmierzających do urządzenia wewnętrznej drogi przez Gminę, wyklucza jakąkolwiek ingerencję w swoją własność, formułując żądania wobec pozostałych sąsiadów. Takie zachowanie nie może liczyć na ochronę prawa, gdyż w oczywisty sposób godzi w zasady współżycia społecznego, a usankcjonowanie go przez Sąd - za niesprawiedliwe w odczuciu lokalnego środowiska.

Dlatego biorąc powyższe pod uwagę należało odmówić racji wywiedzionej apelacji i oddalić ja jako oczywiście bezzasadna na podstawie art.385 kpc.

O kosztach orzeczono na zasadzie art.520§2 kpc.

SSO.M.Strzyżewska SSO.T.Sagała SSO.G.Zabielski