Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Alicja Sołowińska (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Szponar – Jarocka

SA Dorota Elżbieta Zarzecka

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 listopada 2017 r. w B.

sprawy z odwołania (...) Sportowej Spółki Akcyjnej

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawnych

na skutek apelacji (...) Sportowej Spółki Akcyjnej

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 lutego 2017 r. sygn. akt V U 549/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 14 kwietnia 2016r. w części w ten sposób, iż ustala, że do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zawodników (...) Sportowa Spółka Akcyjna zatrudnionym na podstawie umowy o pracę nie uwzględnia się nagród (premii) wypłacanych za miejsce osiągnięte przez drużynę po zakończeniu rozgrywek Ekstraklasy, za występy w Pucharze Polski i występy w Lidze (...) i oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

2.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 20 lipca 2016r. w części w ten sposób, iż ustala, że do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zawodników (...) Sportowa Spółka Akcyjna zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia oraz członków sztabu szkoleniowego zatrudnionym na podstawie umowy o pracę oraz umowy zlecenia nie uwzględnia się nagród (premii) wypłacanych za miejsce osiągnięte przez drużynę po zakończeniu rozgrywek Ekstraklasy, za występy w Pucharze Polski i występy w Lidze (...) i oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

3.  znosi pomiędzy stronami koszty postępowania,

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie,

III.  znosi między stronami koszty procesu za drugą instancję.

Sygn. akt: III AUa 256/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. decyzją z dnia
14 kwietnia 2016 r. wydaną na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia
2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2015 r.,
poz. 584 ze zm.) w zw. z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.),
uznał stanowisko (...) Sportowej Spółki Akcyjnej - zawarte
we wniosku z dnia 24 lutego 2016 r. - za nieprawidłowe w części dotyczącej nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne
i ubezpieczenie zdrowotne nagród (premii) wypłacanych zawodnikom spółki zatrudnionym na podstawie umowy o pracę.

W odwołaniu od powyższej decyzji (...) Sportowa Spółka Akcyjna zarzuciła organowi rentowemu naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie § 2 ust. 1 pkt 28 rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. z 2015 r., poz. 2236) poprzez błędną wykładnię pojęcia „nagroda” polegającą na zawężeniu jego zakresu znaczeniowego wyłącznie do nagród uznaniowych, których kryteria przyznania nie mogą być zdefiniowane
np. w regulaminie. Wskazując na powyższe skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie co do istoty sprawy, ewentualnie
o zobowiązanie organu rentowego do wydania interpretacji indywidualnej zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym we wniosku. Domagała się także zasądzenia kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Kolejną decyzją z dnia 20 lipca 2016 r. (wydaną na podstawie
w/w przepisów) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. uznał
za nieprawidłowe stanowisko (...) Sportowej Spółki Akcyjnej zawarte we wniosku z dnia 23 maja 2016 r. w części dotyczącej nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne
i ubezpieczenie zdrowotne nagród (premii) wypłacanych:

- zawodnikom spółki zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia;

- członkom sztabu szkoleniowego zatrudnionym na podstawie umowy o pracę;

- członkom sztabu szkoleniowego zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia.

Także tę decyzję zaskarżyła (...) Sportowa Spółka Akcyjna, zarzucając jej (tak jak poprzedniej) naruszenie § 2 ust. 1 pkt 28 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe poprzez błędną wykładnię pojęcia „nagroda”, zawężającą jego zakres znaczeniowy wyłącznie do nagród uznaniowych, których kryteria przyznania nie mogą być zdefiniowane
np. w regulaminie oraz wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie
co do istoty ewentualnie zobowiązanie organu rentowego do wydania interpretacji indywidualnej zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym we wniosku. Skarżąca domagała się także zasądzenia od organu rentowego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Organ rentowy także wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zarządzeniem z dnia 20 października 2016 r. Sąd I instancji oba odwołania połączył do wspólnego rozpoznania.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 23 lutego 2017r. oddalił odwołania praz zasądził od (...) Sportowej Spółki Akcyjnej na rzecz (...) Oddział w G. 720,-zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że (...) Sportowa Spółka Akcyjna jest klubem sportowym prowadzącym działalność w formie sportowej spółki akcyjnej, działającej w oparciu o ustawę z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz.U. z 2016 r., poz. 176 ze zm.).

W związku z prowadzoną działalnością– na podstawie umów o pracę
i umów zlecenia - nawiązuje współpracę z zawodnikami oraz sztabem szkoleniowym, w skład którego wchodzą: trenerzy, asystenci trenera, fizjoterapeuci, masażyści, lekarz oraz kierownik. Spółka pełni rolę płatnika składek na ubezpieczenia społeczne w/w osób.

Zawarte umowy o pracę i umowy cywilnoprawne zawierają zapisy przewidujące wynagrodzenie w ustalonej przez strony wysokości (wynagrodzenie ryczałtowe). Ponadto u wnioskodawcy funkcjonują regulaminy wewnętrzne, które przewidują dodatkowe wynagrodzenie pieniężne w przypadku spełnienia warunków określonych w regulaminie („Wewnętrzny regulamin nagród i kar zawodników I zespołu prowadzonego przez Jagiellonia - B. S.S.A na sezon piłkarski 2015/2016”, „Wewnętrzny regulamin nagród i kar zawodników I zespołu prowadzonego przez Jagiellonia - B. S.S.A na sezon piłkarski 2016/2017” oraz „Wewnętrzny regulamin premiowania sztabu szkoleniowego I zespołu prowadzonego przez Jagiellonia - B. na sezon piłkarski 2015/2016”). Regulaminy wewnętrzne normują system premiowania drużyny (zawodników
i sztabu szkoleniowego) uczestniczącej w rozgrywkach o Mistrzostwo Polski, Puchar Polski i w kwalifikacjach L. (...). Regulaminy są przyjmowane na określony sezon rozgrywkowy, niemniej jednak rodzaje oraz zasady wypłacania nagród mogą być tożsame w każdym roku. W niektórych przypadkach zapisy dotyczące premii mogą być również zawarte w umowach o pracę i umowach cywilnoprawnych.

Regulaminy odrębnie regulują kwestię nagród dla zawodników, a odrębnie dla sztabu szkoleniowego. W przypadku zawodników można rozróżnić trzy rodzaje nagród:

1) za udział w meczach wygranych i zremisowanych;

2) premie za miejsce osiągnięte przez drużynę po zakończeniu poszczególnych rozgrywek;

3) premie za rozegranie określonej liczby meczów w sezonie.

W przypadku nagród za udział w meczach wygranych i zremisowanych regulamin określa wyjściowe premie za każdy punkt zdobyty przez drużynę
w meczach od 1 do 37 kolejki rozgrywek Ekstraklasy, w postaci określonej kwoty pieniężnej (tj.: 1.000 zł - dla zawodnika grającego w wygranym lub zremisowanym meczu przez co najmniej 45 min, 500 zł - dla zawodnika wychodzącego z ławki
w wygranym lub zremisowanym meczu, 250 zł - dla zawodnika przebywającego
na ławce rezerwowych w meczu wygranym lub zremisowanym, 500 zł -
dla bramkarza rezerwowego. Dodatkowo w przypadku kontuzji zawodnika, który grał w ostatnich 3 meczach Ekstraklasy przed kontuzją, jako zawodnik podstawowy (w 3 meczach wychodził w podstawowym składzie), w przypadku wykluczenia zawodnika z powodu kontuzji z kolejnych 3 meczów, w których drużyna zdobędzie punkty, przysługuje mu premia w wysokości określonej regulaminem (tj. 1000 zł za pierwszy mecz wygrany lub zremisowany przez drużynę, w którym zawodnik podlegał wykluczeniu z powodu kontuzji, 500 zł
za drugi mecz, 250 zł za trzeci mecz). Regulamin przewiduje również sposób
i termin wypłaty omawianej premii.

Odnośnie drugiego rodzaju nagród, regulamin zakłada wypłatę premii
za miejsce osiągnięte przez drużynę po zakończeniu rozgrywek Ekstraklasy (wyłącznie za zajęcia od I do IV miejsca w tabeli), premie za występy w Pucharze Polski (wyłącznie za udział w półfinale i zdobycie Pucharu) oraz premie za awans do II rundy kwalifikacyjnej L. (...).

Regulamin (lub umowa) może przewidywać także wypłatę premii dla zawodników za rozegranie określonej liczby meczów (minut) w sezonie piłkarskim w wysokości wskazanej w regulaminie (umowie).

Nagrody określone w wewnętrznych regulaminach nagród i kar zawodników wypłacane są na podstawie uchwały Zarządu po rozpatrzeniu propozycji podziału nagród przedstawionej przez I Trenera oraz zaakceptowanej przez Radę Drużyny. Na kwoty w/w premii składają się nagrody wypłacone przez wnioskodawcę
ze środków własnych, Prezydenta Miasta, Marszałka Województwa oraz inne instytucje, pod warunkiem ich otrzymania od wskazanych podmiotów.

Jeśli natomiast chodzi o sztab szkoleniowy to Regulamin premiowania sztabu szkoleniowego przewiduje wypłatę 2 rodzajów nagród (premii), tj.:

1) za udział w meczach wygranych w B. i na wyjeździe oraz meczach zremisowanych na wyjeździe w ramach rozgrywek Ekstraklasy. W tym przypadku regulamin określa wyjściowe premie dla sztabu szkoleniowego
za zwycięstwa i remisy na wyjeździe w meczach od 1 do 37 (np. za wygrane
dla II trenera może być przewidziana premia w wysokości 2.000,00 zł, natomiast za remis na wyjeździe - 660,00 zł). Regulamin przewiduje także sposób i terminy wypłaty tej premii. Nagrody wypłacane są na podstawie uchwały Zarządu
po rozpatrzeniu propozycji podziału nagród przedstawionej przez I Trenera;

2) za udział w rozgrywkach L. E. w określonej kwocie przeznaczonej do podziału przez I Trenera (wypłata tych nagród następuje
w terminie do dnia 30 sierpnia).

Ustalenie dodatkowego wynagrodzenia ma na celu motywowanie zawodników oraz sztabu szkoleniowego do efektywnej pracy. Nagrody (premie) nie mają charakteru stałego, uzależnione są od osiągnięcia konkretnych wyników
i spełnienia dodatkowych warunków, szczegółowo określonych w Regulaminie. Jednocześnie sposób określenia premii uwzględnia fakt, że do osiągnięcia wyników niezbędna jest praca całej drużyny.

We wniosku z dnia 24 lutego 2016 r. (...) Sportowa Spółka Akcyjna z siedzibą w B. zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. o wydanie pisemnej interpretacji odnośnie tego,
czy w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zawodników spółki oraz członków sztabu szkoleniowego (zatrudnionych zarówno na podstawie umowy o pracę jak i na podstawie umowy zlecenia) należy uwzględniać nagrody (premie) wypłacane zgodnie
z Regulaminem premiowania. Spółka przedstawiła własne stanowisko w którym powołała się na § 2 ust. 1 pkt 28 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 2236). Wskazując na treść powołanego przepisu wskazała, że przychód osiągany przez pracownika czy zleceniobiorcę będzie wyłączony z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
(a co za tym idzie również składek chorobowych, wypadkowych i zdrowotnych) jeśli przychód ten osiągany jest w wyniku otrzymania nagrody za wynik sportowy oraz przychód ten (nagroda) wypłacany jest przez klub sportowy. Wyłączony
z podstawy wymiaru składek będzie też przychód wypłacany ze środków budżetowych za wybitne osiągnięcia sportowe lub wybitne osiągnięcia w pracy zawodowej w dziedzinie kultury fizycznej.

W dniu 14 kwietnia 2016 r. organ rentowy wydał decyzję, w której uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe. Nie podzielił bowiem poglądu zaprezentowanego przez Spółkę, w świetle którego nagrody (premie) wypłacane zawodnikom spółki zatrudnionym na podstawie umowy o pracę nie powinny być uwzględniane w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne
i ubezpieczenie zdrowotne. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy stwierdził,
że spełnienie wymogów zawartych w regulaminie powoduje, iż pracownik - zawodnik nabywa de facto prawo do premii, bez względu na wolę pracodawcy,
co oznacza, że przysługuje mu roszczenie o jej wypłatę, a to kłóci się z istotą nagrody. Zakład wskazał, że premia to rodzaj gwarantowanego regulaminem dodatkowego wynagrodzenia, a regulamin z którego wynikają warunki nabycia świadczenia ma wszelkie cechy regulaminu wynagradzania. Ponadto, zdaniem ZUS z opisu stanu faktycznego wynika, że premie, które wnioskodawca zamierza wypłacać zawodnikom nie mają charakteru uznaniowego. Oznacza to, że jako świadczenia, co do których zawodnik może mieć roszczenie, nie mogą być traktowane jak nagrody. Zakład podkreślił także, że świadczenie ma charakter uznaniowy tylko wtedy, gdy regulamin wynagradzania nie określa warunków przyznania świadczenia albo gdy warunki przyznania świadczenia są określone
w sposób na tyle ogólny, że uniemożliwiają kontrolę ich spełnienia.
Tym samym, aby gratyfikacja była nagrodą, pracodawca nie może zdefiniować kryteriów jej przyznania. W innym wypadku świadczenie traci swój uznaniowy charakter. Tymczasem regulaminy funkcjonujące u skarżącej określają szczegółowo warunki nabycia nagrody – premii, sposób jej wypłaty oraz,
co do zasady również jej wysokość. Zdaniem organu rentowego powyższe powoduje, że w opisanym przypadku nie istnieją przesłanki do zastosowania wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 28 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W drugiej z wydanych decyzji tj. z dnia 20 lipca 2016 r. organ rentowy także uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe powtórzył argumenty wyartykułowane w uzasadnieniu decyzji z dnia 14 kwietnia 2016 r.

(...) Sportowa Spółka Akcyjna zaskarżyła obie decyzje zarzucając im błędną interpretację przepisów prawa materialnego, tj. § 2 ust. 1 pkt 28 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 2236).

W dalszej części uzasadnienia Sąd I instancji przytoczył treść przepisów art.18 ust 1,2 i 3 oraz art.20 ust.1 w związku z art.4 pkt.9 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych a także przepisu art.12 ust.1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z2016r. poz. 2032) dotyczących przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.
Powołał się też na Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2015 r., poz. 2236). Z treści § 2 pkt 28 tego rozporządzenia wynika,
że podstawy wymiaru składek nie stanowią nagrody za wyniki sportowe, wypłacane przez kluby sportowe i polskie związki sportowe, oraz za wybitne osiągnięcia sportowe lub wybitne osiągnięcia w pracy zawodowej w dziedzinie kultury fizycznej, wypłacane ze środków budżetowych. Jednocześnie zgodnie
z § 5 ust. 2 w/w rozporządzenia przepisy w zakresie ustalania podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla pracowników zawarte w § 2 - 4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

W przytoczonym stanie prawnym Sąd Okręgowy stwierdził, że dla rozstrzygnięcia sprawy decydująca była ocena charakteru spornego świadczenia, tj. czy była to premia w ścisłym tego słowa znaczeniu
czy też nagroda podlegająca wyłączeniu z podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenia społeczne na podstawie § 2 pkt 28 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W tym zakresie Sąd odwołał się do utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, które wskazywało na takie kryteria rozróżnienia premii od nagrody,
jak ,,źródło pokrycia świadczeń" według zasady - premia z funduszu płac, nagroda z innych funduszów, czy nazwa świadczenia (por. uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1963 r., II PR 846/63, OSNCP 1965 nr 2,
poz. 25 i z dnia 5 maja 1976 r., I PR 80/76, OSNCP 1976 nr 12, poz. 271; NP 1977 nr 6, s. 919 z glosą J. Brola). Decydujące jest jednak to, czy odpowiednie akty prawne (umowa o pracę, umowa zlecenia, czy regulaminy) przewidują z góry skonkretyzowane i zobiektywizowane (podlegające weryfikacji) przesłanki nabycia prawa do świadczenia lub przesłanki prowadzące do jego pozbawienia albo obniżenia (tak zwane reduktory). W takim przypadku mamy bowiem
do czynienia z premią, której pracownik może dochodzić od pracodawcy, wykazując spełnienie przesłanek nabycia prawa (tak zwany roszczeniowy charakter świadczenia), czy też nabycie prawa do świadczenia zależy wyłącznie
od decyzji (uznania) pracodawcy.

O tym czy dane świadczenie ma charakter premii czy nagrody decyduje więc przede wszystkim fakt czy są określone w regulaminie wynagrodzeń (innym regulaminie wewnętrznym) czy umowie o pracę (względnie w umowie zlecenia) warunki, których spełnienie powoduje nabycie prawa do premii. Jeśli zasady przyznawania premii nie są określone, to taka premia jest niczym innym
jak nagrodą, nawet jeśli nazwana zostanie premią. Przyznanie nagrody zależy wyłącznie od woli pracodawcy, a pracownik nie ma żadnego roszczenia
o jej przyznanie. Roszczenie o wypłatę nagrody powstaje dopiero wtedy,
gdy podjęta przez uprawniony podmiot decyzja o jej przyznaniu została zakomunikowana na piśmie pracownikowi, a następnie nie została wypłacona.
W przypadku premii roszczenie o jej przyznanie przysługuje, gdy spełnione zostały warunki jej przyznania, ustalone w zasadach wynagradzania (regulaminie premiowania, umowie o pracę lub innym akcie). Wówczas po spełnieniu określonych warunków premia staje się obligatoryjnym składnikiem wynagrodzenia . Jeżeli strony w umowie o pracę lub innym akcie uzgodniły przesłanki do nabycia prawa do konkretnego składnika wynagrodzenia , spełnienie tych przesłanek uzasadnia roszczenie pracownika o jego wypłatę, a wypłacany składnik na pewno nie jest nagrodą. Cechą premii jest zatem to, że jest ona składnikiem wynagrodzenia, a prawo do niej powstaje po spełnieniu określonych warunków.

Przenosząc powyższe rozważania na stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd I instancji zauważył, że zawodnikom i członkom sztabu szkoleniowego zatrudnionym
u skarżącej (na podstawie umowy o pracę jak i umowy zlecenia) przysługuje wynagrodzenie ryczałtowe w stałej wysokości oraz dodatkowe wynagrodzenie pieniężne, nazwane nagrodą (a zamiennie także premią), w przypadku spełnienia warunków określonych w regulaminach wewnętrznym. W treści tych regulaminów znajduje się zapis, że „na kwoty premii określonych w niniejszym regulaminie składają się nagrody wypłacone przez KLUB, jak i Prezydenta Miasta B., Marszałka Województwa czy inne instytucje”. Zatem zarówno kryterium źródła finansowania spornego świadczenia (które może być różne),
jak i jego nazwa nie rozstrzygają ostatecznie o tym jaki charakter ma świadczenie wypłacane przez odwołującą. Natomiast sam wnioskodawca, określając
to świadczenia we wniosku o interpretację jako składnik wynagrodzenia za pracę („ dodatkowe wynagrodzenie pieniężne”) traktuje premię jako rodzaj gwarantowanego regulaminem dodatkowego wynagrodzenia a regulamin,
z którego wynikają warunki nabycia świadczenia ma wszelkie cechy regulaminu wynagradzania.

W ocenie Sądu Okręgowego regulaminy wewnętrzne funkcjonujące
u odwołującej określają warunki nabycia świadczenia w sposób dostateczny
dla ich weryfikacji. Są to m.in. osiągnięty wynik sportowy (mecze wygrane
i zremisowane od 1 do 37 kolejki – określona kwota pieniężna za każdy zdobyty punkt) czy miejsce zajęte przez drużynę po zakończeniu rozgrywek Ekstraklasy (od I do IV). Tym samym według tego podstawowego kryterium sporne świadczenie jest premią. Skoro regulamin określił pozytywne warunki premiowania, które są wystarczająco konkretne i sprawdzalne, to premia z natury rzeczy nie może mieć charakteru uznaniowego. Świadczenie ma charakter uznaniowy tylko wtedy, gdy regulamin wynagradzania (albo inny akt) nie określa warunków przyznania świadczenia albo gdy warunki przyznania świadczenia
są określone w sposób na tyle ogólny, że uniemożliwiają kontrolę ich spełnienia, co jednak nie występuje w przypadku premii określonych w regulaminach funkcjonujących u skarżącej. Z zapisów regulaminu wynika, iż wypłata premii jest oparta na obiektywnych i sprawdzalnych kryteriach, po spełnieniu których zawodnik nabywa prawo do świadczenia. Spełnienie wymogów zawartych w regulaminie powoduje, iż zawodnik de facto nabywa prawo do premii bez względu na wolę pracodawcy - zleceniodawcy, co oznacza, że przysługuje mu roszczenie o jej wypłatę, a to kłóci się z istotą nagrody. Analogicznie przedstawia się sytuacja sztabu szkoleniowego. Warunki nabycia nagród (premii), sposób ich wypłaty,
a nawet wysokość są bowiem precyzyjnie określone w regulaminach.

Sąd I instancji podkreślił, że w regulaminach nie tylko nie znalazły się żadne zapisy świadczące o tym, że premia czy nagroda ma charakter uznaniowy, ale wręcz wskazano, że „ wysokość premii jest zagwarantowana, jeżeli wyniki podlegające premiowaniu zostaną osiągnięte w sportowej walce, na podstawie zwycięstw na boisku” a także, że „ klub zapewni we właściwym terminie wypłatę poborów i premii za zwycięskie mecze”.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że decyzje organu rentowego odpowiadają prawu, zaś interpretacje przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji są prawidłowe, pełne i wyczerpujące. W konsekwencji, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oddalił odwołanie.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 i 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Wysokość tych kosztów Sąd ustalił
w wysokości 720 zł (po 360 zł za każdą z dwóch spraw) na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku
w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

Apelację od powyższego wyroku złożyła (...) Sportowa Spółka Akcyjna. Skarżąca zarzuciła:

1.Naruszenie przepisów prawa materialnego tj. § 2 ust.1 pkt.28 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe poprzez błędną wykładnię pojęcia „ nagroda za wyniki sportowe” polegającą na :

a) nieuzasadnionym przyjęciu zawężającego zakresu znaczeniowego w/w sformułowania, tj. uznanie że obejmuje wyłącznie nagrody uznaniowe, których kryteria przyznawania nie mogą być zdefiniowane np. w regulaminie

b) całkowitym pominięciu przy dokonywanej wykładni celu przedmiotowego zwolnienia, tj. zwolnienia wszystkich wypłat uzyskiwanych w związku z rywalizacją sportową, na skutek nieuwzględnienia drugiej części interpretowanego pojęcia tj. określenia „za wyniki sportowe”.

2. Naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art.233 § 1 kpc poprzez

a) dokonanie oceny materiału dowodowego z przekroczeniem zasad swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, że aby nagroda za wynik sportowy była objęta zwolnieniem z § 2 ust.1 pkt.28 rozporządzenia, nie mogą być ustalone żadne kryteria jej weryfikowalności, w przypadku gdy z zasad doświadczenia życiowego wynika, że każda nagroda za wynik sportowy podlega weryfikacji, a w przypadku rozgrywek organizowanych przez Ekstraklasę każdy klub sportowy ustala takie zasady w regulaminach , określając zasady podziału świadczeń,

b) dokonanie oceny materiału dowodowego z przekroczeniem zasad swobodnej oceny dowodów i przyjęcie , że świadczenia opisane w regulaminie mają charakter premii regulaminowej, w przypadku gdy z zapisów regulaminu wynika, że są to świadczenia uznaniowe.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie odwołania z 9 maja 2016r. i z dnia 4 sierpnia 2016r. zmianę zaskarżonych decyzji i orzeczenie co do istoty sprawy, ewentualnie o zobowiązanie organu rentowego do wydania interpretacji indywidualnej w zaskarżonym zakresie zgodnie ze stanowiskiem odwołującego przedstawionym we wniosku z dnia 24 lutego 2016r. i z dnia 23 maja 2016r. o wydanie interpretacji indywidualnej lub o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wnosił o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za II instancję.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje

Apelacja częściowo jest uzasadniona.

Przedmiotem rozpoznania w sprawie były dwie decyzje organu rentowego wydane w trybie art.10 ust.1 i ust.5 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2015r. poz.584 ze zm.) po rozpoznaniu wniosku (...) Sportowej Spółki Akcyjnej o dokonanie interpretacji przepisów z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. W obu decyzjach Oddział ZUS uznał za nieprawidłowe stanowisko J. B. wyrażone we wnioskach z 24 lutego 2016r. i 23 maja 2016r. co do nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne nagród (premii) wypłacanych zawodnikom spółki zatrudnionych na podstawie umowy o pracę ( decyzja z 14.04.2016r,) oraz zawodnikom zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia, członkom sztabu szkoleniowego zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i członkom sztabu szkoleniowego zatrudnionym na podstawie umowy zlecenia ( decyzja z 20.07.2016r.). Stanowisko skarżącego w przypadku każdej z w/w grup tj. zawodników i członków sztabu szkoleniowego, sprowadzało się do twierdzenia, że wypłacone im nagrody przewidziane w obowiązujących w spółce regulaminach są nagrodami w rozumieniu § 2 ust.1 pkt 28 rozporządzenia MP i PS z dnia 18.12.1998r. a przez to nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Przypomnieć należy, że zgodnie z wymienionym wyżej przepisem podstawy wymiaru składek nie stanowią nagrody za wyniki sportowe wypłacone przez kluby sportowe i polskie związki sportowe, oraz za wybitne osiągnięcia sportowe lub w wybitne osiągniecia w pracy zawodowej w dziedzinie kultury fizycznej, wypłacone ze środków budżetowych.

Natomiast zgodnie z art.8 ust.1 i 2 oraz art.20 ust.1 w związku z art.4 pkt.9 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych. To samo z mocy art.18 ust.3 w/w ustawy dotyczy osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej albo innej umowy o świadczenie usług do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Stosownie zaś do art.12 ust.1 ustawy z 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenie zasadnicze, za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop oraz inne kwoty niezależnie od tego czy ich wartość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Przytoczone wyżej przepisy uprawniają do stwierdzenia, że wypłacone pracownikom w ramach stosunku pracy lub umowy zlecenia należności stanowią podstawę wymiaru składki za wyjątkiem świadczeń określonych w § 2 rozporządzenia MP i PS z 18.12.1998r.

W tym stanie Sad I instancji słusznie stwierdził, że decydujące znaczenie w sprawie miała ocena charakteru nagród (premii) określonych w regulaminach i wypłaconych zawodnikom Jagiellonii i członkom sztabu szkoleniowego ( niezależnie od tytułu świadczonej pracy), a w szczególności czy podlegały one wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w oparciu o § 2 ust.1 pkt 28 rozporządzenia z 18.12.1998r.

Analizując obowiązujące w (...) Sportowej Spółce Akcyjnej regulaminy – Wewnętrzny regulamin nagród i kar zawodników I zespołu prowadzonego przez (...) na sezon piłkarski 2015/2016 i 2016/2017 oraz Wewnętrzny regulamin premiowania sztabu szkoleniowego I zespołu prowadzonego przez (...) na sezon piłkarski 2015/2016 – Sąd I instancji w motywach zaskarżonego wyroku szczegółowo przedstawił rodzaje nagród należnych zawodnikom oraz członom sztabu szkoleniowego a także zasady ich przyznawania. Sąd Apelacyjny w całości podziela ustalenia Sądu Okręgowego w tym zakresie, a to czyni zbędnym ich powtarzanie. Podkreślić jedynie należy, i regulamin przewidywał w odniesieniu do zawodników nagrody za udział w meczach wygranych i zremisowanych, za rozegranie określonej liczby meczów (minut) w sezonie piłkarskim, za miejsce osiągnięte przez drużynę po zakończeniu rozgrywek Ekstraklasy ( wyłącznie za miejsca od I do IV w tabeli), za występy w rozgrywkach Pucharu Polski ( udział w półfinale i zdobycie Pucharu) oraz za awans do II rundy kwalifikacyjnej L. (...). Natomiast członkowie sztabu szkoleniowego byli nagradzani (premiowani) za udział w meczach wygranych w B. i na wyjeździe oraz zremisowanych na wyjeździe w ramach rozgrywek Ekstraklasy a także za udział w rozgrywkach L. (...).

Poza sporem w sprawie jest, że zawodnikom i członkom sztabu szkoleniowego zatrudnionym u skarżącego przysługuje wynagrodzenie określone w umowie oraz dodatkowe świadczenie nazwane nagrodą bądź zamiennie premią po spełnieniu warunków wymienionych w regulaminach wewnętrznych.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, iż Sąd I instancji przyjął że sporne świadczenia są premiami, co wynika z regulaminu, który określa szczegółowo i precyzyjnie zasady ich przyznania co z kolei uzasadnia twierdzenie o ich roszczeniowym charakterze. Skoro przyznanie takiego świadczenia nie jest uzależnione od uznania pracodawcy lecz od spełnienia przesłanek nabycia premii, to świadczenie takie nie może być uznane za nagrodę w rozumieniu § 2 ust.1 pkt 28 rozporządzenia z 18.12.1998r. W konsekwencji niezależnie od tego czy takie świadczenie zostanie nazwane premią czy też nagrodą stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, bowiem jest to przychód z tytułu zatrudnienia.

Sąd Apelacyjny w całości podziela rozważania Sądu I instancji co do roszczeniowego charakteru premii wypłaconych zawodnikom oraz członkom sztabu szkoleniowego za mecze wygrane lub zremisowane i za rozegranie określonej liczby meczów w sezonie. Postanowienia regulaminów premiowania obowiązujących w skarżącej spółce szczegółowo określają kwoty premii z tego tytułu, terminy ich wypłat w ciągu sezonu rozgrywek ligowych. Spełnienie warunków przyznania premii skutkuje jej przyznanie niezależnie od stanowiska trenera bądź ostatecznie zarządu spółki. Okoliczności powyższe potwierdziła przesłuchana w charakterze strony wiceprezes zarządu spółki sportowej Jagiellonia A. S.. Zeznała że samo wygranie lub zremisowanie meczu uprawnia do nagrody z tego tytułu. Listę zawodników którzy grali w konkretnym meczu i w jakim wymiarze czasowym przygotowuje trener i kapitan zespołu. Wypłata nagród następuje co 10 kolejek w wymiarze 50% a jeżeli zespół po 30 kolejkach rozgrywek zakwalifikuje się do pierwszej ósemki zespołów wtedy następuje wypłata pozostałych 50%. Trener zespołu nie ma wpływu na wysokość nagrody za mecz wygrany lub zremisowany a jedynie na obsadę zawodników w konkretnym meczu. Przedstawione przez A. S. zasady przyznawania premii za mecze wygrane lub zremisowane oraz za udział zawodnika w określonym wymiarze czasowym w rozgrywkach zgodny jest z postanowieniami regulaminów.

Reasumując tę część rozważań Sad Apelacyjny w całości podziela ustalenia Sądu I instancji, iż premie wypłacone zawodnikom oraz członkom sztabu szkoleniowego stanowią część wynagrodzenia wynikającego z umów o pracę bądź umów zlecenia i nie są to nagrody za wyniki sportowe w rozumieniu § 2 ust.1 pkt.28 rozporządzenia. Ekstraklasa rozgrywek w piłce nożnej składa się z 16 zespołów, a w sezonie rozgrywkowym odbywa się 37 kolejek . Wygranie bądź zremisowanie przez zespół meczu rozgrywanego zgodnie z ustalonym harmonogramem w sezonie piłkarskim nie można uznać za szczególne osiągniecie sportowe. Dopiero suma wygranych ( zremisowanych) meczów i wynikająca z tego ilość zdobytych punktów lokuje zespół na określonym miejscu w tabeli rozgrywek.

Z tych względów Sąd Apelacyjny oddalił apelację w części dotyczącej uwzględnienia w podstawie wymiaru składek premii wypłaconych zawodnikom oraz członkom sztabu szkoleniowego zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i umów zlecenia za mecze wygrane ( zremisowane) i za rozegranie określonej ilości meczów ( minut), Wyrok Sądu I instancji oddalający odwołanie od obu decyzji w tej części jest zgodny z prawem.

Odmiennie natomiast, w ocenie Sądu Apelacyjnego przedstawia się kwestia nagród ( premii) przyznawanych zawodnikom i członkom sztabu szkoleniowego za miejsce osiągnięte przez drużynę po zakończeniu rozgrywek Ekstraklasy, za występy w Pucharze Polski i występy w Lidze (...). W zakresie tych nagród zapisy regulaminów pozwalają na stwierdzenie uznaniowego charakteru. Premie za miejsca osiągnięte przez drużynę po zakończeniu rozgrywek Ekstraklasy dotyczyły miejsca do pierwszego do czwartego pod warunkiem, że czwarte miejsce kwalifikowało do rozgrywek w Lidze (...). Premia za występy w Pucharze Polski dotyczyła wyłącznie udziału w grze półfinałowej i za zdobycie Pucharu Polski zaś za występy w Lidze (...) za awans do drugiej rundy kwalifikacyjnej. Istotne jest że zapisy regulaminu co do tych premii ( nagród) nie precyzują zasad ich przyznawania poza określeniem kwoty należnej drużynie lub sztabowi szkoleniowemu. Podział nagrody w wymienionych przypadkach jak wynika z regulaminu a także zeznań A. S. był uznaniowy. Polegał na tym, że w pierwszej kolejności trener wraz z kapitanem drużyny przedstawiali propozycję podziału nagrody między zawodników a także członków sztabu szkoleniowego kierując się okresem grania w drużynie w całym sezonie, zaangażowaniem na treningach i w trakcie gry, faktem doznania kontuzji. Przy określeniu wysokości nagrody nie miały natomiast decydującego znaczenia strzelone gole czy rozegrane minuty. W dalszej kolejności propozycje nagród były przedstawione zarządowi spółki i to ten organ decydował o przyznaniu i wypłacie nagród. Przedstawione zasady przyznania nagród zawodnikom były takie same w odniesieniu do członków sztabu szkoleniowego przy czym tu propozycje przedstawiał trener.

Powyższe wskazuje, że nagrody za osiągnięte miejsce przez drużynę na koniec rozgrywek w sezonie, za udział w Pucharze Polski i Lidze (...) miały charakter uznaniowy ( brak konkretnych kryteriów ich przyznania) i oceny o ich przyznaniu ostatecznie decydował zarząd spółki.

Sąd Apelacyjny zauważa różnicę w zapisach regulaminów co do zasad przyznawania premii za mecze wygrane (zremisowane) i za rozegranie określonej ilości meczów od premii za osiągniecia drużyny na koniec rozgrywek Ekstraklasy, udział w Pucharze Polski czy w Lidze (...). Przede wszystkim te drugie były uzależnione od osiągnięć drużyny na najwyższym poziomie w realiach rozgrywek w polskiej piłce nożnej. W tym sensie nagrody wypłacone zawodnikom i członkom sztabu szkoleniowego za czołowe miejsce drużyny w Ekstraklasie czy w rozgrywkach Pucharu Polski bądź awans do II rundy rozgrywek L. (...) należy potraktować jako nagrody za wyniki sportowe i osiągnięcia sportowe. W przeciwieństwie do nagrody wypłaconej za wygrany (zremisowany) jednostkowy mecz rozgrywany zgodnie z terminem rozgrywek w sezonie, nagroda za osiągniecia drużyny na koniec rozgrywek Ekstraklasy, Pucharu Polski, L. (...) nie była pewnym świadczeniem, a jej wypłata wiązała się z osiągnięciem sportowym.

W związku z powyższym Sad Apelacyjny uznał, że określone w regulaminach nagrody za miejsce osiągnięte przez drużynę po zakończeniu rozgrywek Ekstraklasy, za występy w Pucharze Polski i w Lidze (...) na podstawie §2 ust.1 pkt.28 rozporządzenia z 18.12.1998r. podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek.

Z przyczyn wyżej wskazanych na mocy art.385 k.p.c. i art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Wobec częściowego uwzględnienia odwołania a także apelacji o kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art.100 k.p.c.