Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2017r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Piotr Jarmundowicz

Sędziowie: Sędzia SO Grzegorz Karaś (spr.)

Sędzia SR del. Agnieszka Świderska

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2017r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku A. W. i M. W.

przy udziale (...) S.A. z siedzibą w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu

z dnia 26 stycznia 2017r.

sygn. akt VI Ns 967/14

p o s t a n a w i a

I.  oddalić apelację;

II.  zasądzić od wnioskodawców na rzecz uczestnika postępowania 240 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sędzia SO Grzegorz Karaś Sędzia SO Piotr Jarmundowicz Sędzia SR del. Agnieszka Świderska

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 stycznia 2017 r. sygn. akt VI Ns 967/14 Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu: w punkcie I oddalił wniosek o ustanowienie służebności przesyłu wnioskodawców M. W. i A. W. przy udziale (...) S.A. w K.; w punkcie II zasądził od wnioskodawców na rzecz uczestnika postępowania kwotę 257 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania; w punkcie III nakazał powodom uiszczenie na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu) kwoty 3.223,79 zł tytułem zwrotu wydatków tymczasowo pokrytych ze środków Skarbu Państwa.

Małżonkowie M. W. i A. W. od 2005 r. są współwłaścicielami nieruchomości położonej w miejscowości Ż., stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...), obręb 0030, o powierzchni 0,22 ha, dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków prowadzi księgę wieczystą nr (...). Przedmiotową nieruchomość nabyli w drodze umowy darowizny zawartej ze S. W. – do majątku wspólnego. Działka nr (...) nie posiada obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Na nieruchomości wnioskodawców posadowiona jest infrastruktura elektroenergetyczna w postaci linii (...) 20 kV o długości 43 m. Przedmiotową linię jako linię R- (...) Ż. Hydrofornia zgłoszono do przyłączenia do sieci urządzeń elektrycznych w dniu 27.10.1979 r. Na dzień 30.10.1979 r. właścicielem terenu, na którym posadowiona jest przedmiotowa linia był S. W.. Linia przebiega nad działką i jest zawieszona na konstrukcjach wsporczych. Nad działką zawieszone są przewody linii napowietrznej w układzie płaskim, które wyznaczają przęsło naprężenia linii. Głównym zabiegiem eksploatacyjnym linii są oględziny wykonywane raz na pięć lat, wycinka drzew, którą wykonuje się co dwa lub co 4-5 lat – w zależności od potrzeb. W razie zajścia zdarzenia nagłego może pojawić się konieczność podjęcia jeszcze innych działań. Oględziny linii wykonuje się wizualnie i nie ma potrzeby wchodzić na wszystkie działki. W okolicy działki wnioskodawców znajdują się dwa słupy.

Na działce wnioskodawców znajduje się budynek mieszkalny w zabudowie bliźniaczej o powierzchni około 110 m2, wybudowany na przełomie lat 60-70. Na działce znajduje się również garaż i warsztat, jak również sad owocowy i ogródek warzywny. A. W. mieszka w domu znajdującym się na działce od 1974 r. Linia średniego napięcia przebiega w odległości około 4-5 m od budynku. Linia posiada izolację. Z uwagi na przebieg linii nie ma możliwości przebudowy dachu budynku na dach dwuspadowy.

Pismem z dnia 27.06.2014 r. wnioskodawcy zwrócili się do uczestniczki o ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) położonej w Ż. za jednorazowym wynagrodzeniem z tytułu ustanowienia wskazanej służebności za kwotę 34.830 zł. Uczestniczka zwróciła się do wnioskodawców o przekazanie jej stosownej dokumentacji a w konsekwencji odmówiła uwzględnienia ich wniosku.

Szerokość pasa eksploatacyjnego, koniecznego do wykonania czynności technicznych naprawy lub remontu linii napowietrznej 20 kV w długości przęsła naprężenia na odcinku gruntu o długości 43 m wymaga zabezpieczenia szerokości pasa 4,6 m2, co daje łącznie obszar 175 m2. Dla linii energetycznej o napięciu 20 kV i konstrukcji takiej, jak linia L- (...) nie uwzględnia się strefy ochronnej z tytułu oddziaływania pola elektromagnetycznego. Wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu wynosiłoby zatem jednorazowo 15.725 zł. Z linii energetycznej korzysta zarówno właściciel linii i właściciel sieci. W związku z posadowieniem linii występują ograniczenia w zakresie eksploatacji nieruchomości, a to dotyczące zabudowy, sadzenia drzew, montowania elementów małej architektury. Linia znajdująca się na działce wnioskodawców nie wytwarza pola elektromagnetycznego.

Uczestniczka dokonała wymiany przewodów znajdujących się nad nieruchomością wnioskodawców oraz słupa znajdującego się poza nią. Stary słup był żebrowany – na dwóch nogach. Obecnie posadowiony to okrągły słup, na której zawieszono 3 linie. Usytuowanie słupa po wymianie pozostało takie samo, jak poprzednio istniejącego.

Uczestnik postępowania na skutek wielokrotnych przekształceń tak formy prawnej, jak i firmy, jest następcą prawnym utworzonego w 1945 r. (...) w L., będącego wielozakładowym przedsiębiorstwem państwowym, w skład którego wchodził (...). Z chwilą likwidacji (...), (...) wszedł w skład (...). Następnie (...) z dniem 01 lipca 1976 r. uległy likwidacji, a zakłady energetyczne wchodzące w skład tego przedsiębiorstwa wielozakładowego, zostały włączone do (...). Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r. przedsiębiorstwo państwowe (...)wyodrębniono z (...). W tym kształcie przedsiębiorstwo państwowe (...) istniało do przekształcenia w spółkę (...) S.A. w roku 1993, zgodnie z zarządzeniem Nr (...), wydanym przez Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 09 lipca 1993 r., mocą Aktu Notarialnego z dnia 12 lipca 1993 r., repertorium (...), sporządzonego przez Notariusza T. J. w Kancelarii Notarialnej w W.. Następnie przedsiębiorstwo państwowe – (...), został przekształcony (...) S.A., a następnie w (...) S.A., która w dalszej kolejności zmieniła nazwę na (...) S.A., a dalej – na (...) S.A. Z dniem 1 września 2011 r. uczestnik przyjął obecną nazwę (...) S.A.

Apelację od powyższego postanowienia wywiedli wnioskodawcy, zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucili naruszenie art. 305 ⁴ k.c. w zw. z art. 292 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, iż uczestnik postępowania nabył przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu dla infrastruktury elektroenergetycznej na nieruchomości wnioskodawców z dniem 27 października 2009 r.

W oparciu o powyższy zarzut, wnioskodawcy wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

1)  ustanowienie służebności przesyłu zgodnie z ich wnioskiem z dnia 16 września 2014 r., skierowanym do Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu;

2)  zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania – w tym kosztów zastępstwa procesowego – przez Sądem I i II instancji według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, uczestnik postępowania wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie solidarnie od wnioskodawców na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawców podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleniach faktycznych, uznając je za własne, jako że są one zupełne, prawidłowe oraz odzwierciedlają całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego. Ponadto ustalenia te poprzedzone zostały wnikliwie i szczegółowo przeprowadzonym postępowaniem dowodowym. Na pełną aprobatę zasługiwały także poczynione na ich gruncie – przez Sąd I instancji – rozważania wraz z przytoczoną na ich poparcie argumentacją prawną. Powyższe względy doprowadziły Sąd Odwoławczy do wniosku, iż apelujący nie zdołali skutecznie podważyć zaskarżonego orzeczenia.

Przede wszystkim wskazać należy, iż wnioskodawcy – w wywiedzionej od zaskarżonego orzeczenia apelacji – kwestionowali jedynie możliwość przyjęcia, że przed wprowadzeniem przepisów dotyczących służebności przesyłu nie było dopuszczalne nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. W ocenie Sądu Okręgowego zarzut naruszenia art. 305 ⁴ k.c. w zw. z art. 292 k.c. okazał się jednak całkowicie nieuzasadniony.

W tej kwestii Sąd Odwoławczy podziela w pełni stanowisko Sądu I instancji i przywołaną na jego uzasadnienie argumentację prawną. Zważyć należy, iż istotnie instytucja służebności przesyłu została wprowadzona do polskiego sytemu prawnego dopiero z dniem 3 sierpnia 2008 r., na podstawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731). Nie oznacza to jednak, że przed tą datą nie było możliwości ustanowienia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, co podnosił w apelacji wnioskodawca. Wprawdzie wspomniana wyżej ustawa zmieniająca Kodeks cywilny nie zawiera przepisów przejściowych dotyczących możliwości zasiedzenia służebności przesyłu, jednak zauważyć należy, że przed ustawowym uregulowaniem tej kwestii, dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności (por. uchwała SN z 7 października 2008, III ZAP 89/08). Jeszcze w okresie przed wejściem w życie powyższych przepisów Sąd Najwyższy przyjmował, że jeśli w drodze umownej można ustanowić służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, to dopuszczalne jest nabycie tej służebności w drodze zasiedzenia (postanowienie SN z dnia 10 lipca 2008, III CSK 73/08). Kwestia ta została następnie przesądzona w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 18/13, zgodnie z treścią której przed wejściem w życie art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c. było dopuszczalne nabycie w drodze zasiedzenia na rzecz przedsiębiorcy służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu. Okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c. podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności.

Podkreślenia wymaga, że sama możliwość nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie pojawiła się już z dniem 1 stycznia 1947 r., tj. z chwilą wejścia w życie dekretu z dnia 11 października 1946 r. Prawo rzeczowe (Dz. U. z 1946 r., nr 57, poz. 319). Instytucję wprowadzoną do polskiego porządku prawnego przez art. 184 dekretu Prawo rzeczowe zastąpił obowiązujący do dziś art. 292 k.c., według którego służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia.

W świetle powyższych rozważań, Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne, utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i sądów powszechnych, stanowisko, zgodnie z którym możliwe było przed 2008 r. posiadanie i nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej, odpowiadającej treścią służebności przesyłu. W równym stopniu na akceptację zasługuje przedstawiona na poparcie tegoż stanowiska argumentacja zawarta w przywołanych wyżej orzeczeniach Sądu Najwyższego.

Na marginesie wskazać należy, iż na gruncie powoływanej przez wnioskodawców w apelacji uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2014 r. w sprawie III CZP 87/13, nie zanegowano dotychczasowej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego dopuszczającej możliwość zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Podkreślenia wymaga, iż powyższa uchwała została wydana na tle odmiennego stanu faktycznego i prawnego niż ustalony w niniejszej sprawy. Sąd Najwyższy w sprawie III CZP 87/13 stwierdził bowiem, iż wykonywanie uprawnień w zakresie wynikającym z decyzji wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. i zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, stanowiącej tytuł prawny do ich wykonywania, nie prowadzi do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Jak wynika zaś z poczynionych w sprawie ustaleń sytuacja tego rodzaju nie miała miejsca na gruncie rozpoznawanej sprawy.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację jako bezzasadną.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto na przepisie art. 520 § 2 k.p.c., uznając iż interesy wnioskodawców i uczestnika postępowania w niniejszej sprawie były sprzeczne, a uczestnik postępowania – wobec oddalenia apelacji wnioskodawców w całości – wygrał sprawę w postępowaniu apelacyjnym. Z tych względów, Sąd Okręgowy zasądził od wnioskodawców na rzecz uczestnika postępowania 240 zł kosztów postępowania. Powyższa kwota, stanowiąca koszty zastępstwa prawnego, została ustalona na podstawie § 5 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, w brzemieniu obecnie obowiązującym.

SSO Grzegorz Karaś SSO Piotr Jarmundowicz SSR del. Agnieszka Świderska