Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Bożenna Zalewska

Protokolant: sekr. sąd. Joanna Synak

po rozpoznaniu w dniu 09 stycznia 2018 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy B. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania B. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 25 sierpnia 2017r. nr (...)

oddala odwołanie

SSO Bożenna Zalewska

Sygn. akt VII U 4399/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 sierpnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu B. G. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 j.t. ze zm.), dalej: ustawa. Organ rentowy podał, iż w dniu 03 marca 2016 r. ubezpieczony ukończył 60 lat, nie jest członkiem OFE, udowodnił na dzień 01 stycznia 1999 r. wymagany okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 27 lat, 3 miesięcy i 29 dni, lecz nie spełnił warunku 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach. Zakład nie uwzględnił ubezpieczonemu do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 01 września 1971 r. do 14 października 1990 r. z wyłączeniem służby wojskowej w Fabryce (...) jako okresu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 13 października 1999 r. nie określił ściśle stanowiska pracy, które wymienione jest w odpowiednim wykazie, dziale, pozycji i punkcie zarządzenia resortowego oraz nie określił charakteru pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Nadto wskazano, iż w postępowaniu przed organem rentowym nie jest dopuszczalne przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach, dopuszczalne są – jako środki dowodowe – kserokopie dokumentów potwierdzających okres takiej pracy, sporządzone przez archiwa na podstawie posiadanej przez nie dokumentacji osobowej, tj. angaże, umowy o pracę, przeszeregowanie (k. 15-15 verte akt emerytalnych).

Od powyższej decyzji odwołanie z dnia 05 września 2017 r. wniósł ubezpieczony B. G., wnosząc o zmianę przedmiotowej decyzji poprzez przyznanie mu prawa do emerytury oraz o dopuszczenie dowodu z zeznań wskazanych świadków – A. B. i K. R.. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, iż wnosi o ponowne rozpatrzenie jego sprawy. Jego zdaniem konieczne jest przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność jego pracy w warunkach szczególnych i w pełnym wymiarze czasu pracy, ponieważ świadkowie ci pracowali z nim na równorzędnych stanowiskach jako ślusarze. Jak podał ubezpieczony, zawnioskowani świadkowie wykonywali wykrojniki z metalu spodowe i wierzchowe w pełnym wymiarze czasu pracy i w tych samych latach zatrudnienia. Co istotne, świadkowie ci przeszli na emeryturę po ukończeniu 60 roku życia, udowadniając pracę w warunkach szczególnych. Tym samym decyzja pozwanego jest w ocenie ubezpieczonego niesłuszna i wysoce krzywdząca (k. nienumerowane akt emerytalnych, k. 2-3 akt sprawy).

W odpowiedzi z dnia 19 września 2017 r. na odwołanie ubezpieczonego pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. W ocenie pozwanego brak jest podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji. Nadto podano, iż prawo do emerytury w warunkach szczególnych było już rozpoznawane przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w sprawie o sygn. akt III AUa 2021/16, w wyniku którego zapadł wyrok oddalający odwołanie wnioskodawcy (k. 4-5 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony B. G., urodzony w dniu (...), z zawodu ślusarz, w dniu 01 czerwca 2017 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach.

Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Wymagany wiek 60 lat ubezpieczony ukończył w dniu 03 marca 2016 r.

okoliczności bezsporne, vide: wniosek ubezpieczonego o prawo do emerytury z dnia 01.06.2017 r. – k. 1-4 akt emerytalnych

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r. staż sumaryczny 27 lat, 3 miesiące i 29 dni – w tym 27 lat, 3 miesiące i 29 dni okresów składkowych oraz 0 dni okresów nieskładkowych, jednakże nie udowodnił żadnego stażu w zakresie wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

dowód: karta przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego – tom II k. 20-20 verte akt rentowych

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia 25 sierpnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu B. G. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 j.t. ze zm.), dalej: ustawa. Organ rentowy podał, iż w dniu 03 marca 2016 r. ubezpieczony ukończył 60 lat, nie jest członkiem OFE, udowodnił na dzień 01 stycznia 1999 r. wymagany okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 27 lat, 3 miesięcy i 29 dni, lecz nie spełnił warunku 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach. Zakład nie uwzględnił ubezpieczonemu do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 01 września 1971 r. do 14 października 1990 r. z wyłączeniem służby wojskowej w Fabryce (...) jako okresu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 13 października 1999 r. nie określił ściśle stanowiska pracy, które wymienione jest w odpowiednim wykazie, dziale, pozycji i punkcie zarządzenia resortowego oraz nie określił charakteru pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Nadto wskazano, iż w postępowaniu przed organem rentowym nie jest dopuszczalne przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach, dopuszczalne są – jako środki dowodowe – kserokopie dokumentów potwierdzających okres takiej pracy, sporządzone przez archiwa na podstawie posiadanej przez nie dokumentacji osobowej, tj. angaże, umowy o pracę, przeszeregowanie (k. 15-15 verte akt emerytalnych).

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do emerytury z dnia 25.08.2017 r. – k. 15-15 verte akt emerytalnych

Uprzednio ubezpieczony ubiegał się o świadczenie emerytalne.

Decyzją z dnia 18 kwietnia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu B. G. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na niespełnienie wszystkich niezbędnych do nabycia tegoż prawa przesłanek- tj. nielegitymowanie się przez wnioskodawcę 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Do stażu pracy w szczególnych warunkach ubezpieczony nie zaliczył skarżącemu okresu od 01 września 1971 r. do 14 października 1990 r. z tytułu zatrudnienia ubezpieczonego w Fabryce (...), z wyłączeniem odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony.

Po rozpoznaniu sprawy o sygn. akt VII U 1019/16 z odwołania B. G. Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 06 października 2016 r. w punkcie I zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu B. G. prawo do emerytury od dnia 03 marca 2016 r., w punkcie II stwierdził brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie, zaś w punkcie III zasądził od pozwanego na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego wywiódł pozwany.

Po rozpoznaniu sprawy B. G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w sprawie o sygn. akt III AUa 2021/16 prawomocnym wyrokiem z dnia 04 kwietnia 2017 r. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I oraz III i oddalił odwołanie.

dowód: akta sprawy VII U 1019/16 SO w Gdańsku w tym: wyrok SO w Gdańsku wraz z uzasadnieniem z dnia 06.10.2016 r. – k. 63 oraz k. 69-75, apelacja pozwanego – k. 80-81 verte, wyrok SA w Gdańsku z dnia 04.04.2017 r. wraz z uzasadnieniem – k. 111 oraz k. 115-122

W okresie od 01 września 1971 r. do 14 października 1990 r. odwołujący się był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładach (...)zajmując kolejno następujące stanowiska: ucznia nauki zawodu, ślusarza.

W okresie od 01 września 1971 r. do 30 czerwca 1974 r. odwołujący się świadczył pracę w charakterze ucznia w zawodzie ślusarza, odbywając praktyczną naukę zawodu pod okiem mistrza. Wnioskodawca łączył wówczas wykonywanie pracy z zajęciami teoretycznymi w ten sposób, że w każdym tygodniu przez 3 dni uczęszczał na zajęcia z teorii, a przez 3 wykonywał przypisaną mu pracę.

W 1972 r. ubezpieczony korzystał z miesięcznego urlopu bezpłatnego.

W dniu 28 czerwca 1974 r. ubezpieczony zdał egzamin zawodowy ślusarza.

Od dnia 01 lipca 1974 r. wnioskodawca rozpoczął pracę na Oddziale Produkcji (...) na stanowisku ślusarza.

W dniu 08 lipca 1974 r. odwołujący uzyskał pozytywną ocenę komisji kwalifikacyjnej, która uznał, że posiada on wystarczające kompetencje do wykonywania zawodu ślusarza.

W okresie od 25 kwietnia 1976 r. do 11 kwietnia 1978 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową.

W dniu 29 kwietnia 1978 r., po powrocie z wojska ubezpieczony zgłosił pracodawcy powrót do pracy (prośbę o umożliwienie wykonywania pracy zawodowej), po czym został ponownie zatrudniony w macierzystym zakładzie pracy z dniem 02 maja 1978 r. na stanowisku ślusarza narzędziowego. W dniu 03 maja 1978 r. złożył egzamin z zakresu odbytego szkolenia przed Komisja kwalifikacyjną.

Praca wykonywana przez skarżącego od 01 lipca 1974 r. do dnia poprzedzającego rozpoczęcia odbywania zasadniczej służby wojskowej a następnie od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy po odbyciu zasadniczej służby wojskowej (tj. od 02 maja 1978 r.) do końca zatrudnienia we wskazanym powyżej przedsiębiorstwie polegała na produkcji wykrojników. Jego stanowisko w trakcie trwania stosunku pracy było zamiennie określane jako „ślusarz” i „ślusarz narzędziowy”. Nazwa wewnętrznej jednostki organizacyjnej, w której B. G. świadczył prace zmieniała się i brzmiała kolejno: oddział 701 (przed 05.10.1979 r.), Wydział Głównego Mechanika (13.10.1980 r.) oddział produkcji wykrojników (27.12.1981 r.), Oddział obróbki ręcznej i mechanicznej (01.10.1982 r.), Wydział Mechaniczny (01.12.1983 r.) i od 01 września 1986 r. – oddział produkcji wycinaków.

Niezależnie od nazwy tej jednostki, przez zasadniczą większość czasu każdego dnia pracy wnioskodawca przebywał w kuźni, w której znajdowały się jego narzędzia stacjonarne: szlifierka, palenisko, kowadło, oraz wyginarka (giętarka).

B. G. otrzymywał gotowe szablony, na podstawie których miał wykonać wykrojniki (nazywane też wycinakami). Na podstawie szablonu, skarżący wycinał ze stali (nożycami) określony tymże szablonem wycinak (wykrojnik). W tym celu ubezpieczony w pierwszej kolejności ucinał odpowiedni kawałek stali, który następnie rozgrzewał w palenisku, po to, by stał się on wystarczająco plastyczny. Następnie skarżący kształtował rozgrzany metal rozklepując młotem ręcznym na kowadle oraz ręcznie wyginając go cęgami a także mechanicznie – wyginarką,.

Po nadaniu powstającemu wykrojnikowi pożądanego kształtu i jego schłodzeniu (heftowaniu w piasku), odwołujący się wyrównywał jego powierzchnię oraz szlifował ją po to, by usunąć wszystkie znajdujące się na nim niedoskonałości.

Następnie B. G. szedł z wykonanym elementem do szlifierni, gdzie spawacze spawali do niego nakładki i łączyli ze sobą wszystkie elementy wykonywanego wykrojnika. Wnioskodawca nie wykonywał prac spawalniczych. Spawaniem zajmowali się zatrudniani przez zakład pracy spawacze. Ubezpieczony asystował spawaczom podczas wykonywanych przez nich prac – tzn. przytrzymywał spawany element po to, by spawacz mógł prawidłowo wykonać przypisaną mu pracę.

Następnie ubezpieczony wracał z wykrojnikiem do kuźni, gdzie nagrzewał go, a następnie hartował go w oleju i w wodzie. Po ponownym schłodzeniu w piasku, czyścił oraz ostrzył wykonywany wykrojnik oraz usuwał powstałe na skutek spawania odpryski. Tak finalnie wykończone oraz oczyszczone wykrojniki były następnie przekazywane do produkcji i służyły do wykrajania określonych części obuwia np. podeszw.

Ilość wykrojników wykonywanych przez ubezpieczonego każdego dnia zależała od ich kształtu oraz stopnia skomplikowania ich wykonania.

B. G. otrzymywał wynagrodzenie akordowe od ilości wykonanych wykrojnków.

W trakcie zatrudnienia odwołujący się nie był kierowany przez pracodawcę do wykonywania innych rodzajowo czynności.

W dniu 13 października 1999 r. pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym wskazano, że odwołujący się w okresie od 01 września 1971 r. do 14 października 1990 r. stale oraz w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę: obsługa urządzeń podstawowych w spawalni na stanowisku ślusarza wymienione w wykazie A, dziale III pod poz. 18 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik Nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 19 z dnia 06 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

dowód: akta sprawy VII U 1019/16 SO w Gdańsku

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Omówiony wyżej stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach emerytalnych pozwanego oraz na podstawie dokumentacji związanej z wnioskiem ubezpieczonego o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym znajdujących się w aktach sprawy o sygn. akt VII U 1019/16 Sądu Okręgowego w Gdańsku (w tym prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 06 października 2016 r. wydany w sprawie o sygn. akt VII U 1019/16 oraz prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 04 kwietnia 2017 r. wydany w sprawie o sygn. akt III AUa 2021/16), których prawdziwości i rzetelności nie kwestionowała żadna ze stron postępowania.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego B. G. nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonej do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym 15–letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające skarżącej prawa do wcześniejszej emerytury, jest słuszne.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 poz. 1383 j.t. ze zm.), dalej: ustawa, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1) legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8 poz. 43), dalej: rozporządzenie. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia w dziale VII (w przemyśle lekkim) pod pozycją 12 wskazano produkcję spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenie i powlekanie tkanin obuwniczych, zaś pod pozycją 14 podano prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego.

Wskazać również należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż ubezpieczony w dniu 03 marca 2016 r. osiągnął 60 rok życia. Wnioskodawca na dzień złożenia wniosku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze przeszło 27 lat, nie przystąpił także do otwartego funduszu emerytalnego.

Przedmiotem sporu pozostawało ustalenie, czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach - prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego - uznać można było sporny okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 01 września 1971 r. do 14 października 1990 r. z wyłączeniem służby wojskowej w Fabryce (...) (poprzednio jako (...) Zakłady (...) w S.), bowiem w ocenie pozwanego pracodawca nie określił charakteru jej pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia oraz bez wskazania stosownych przepisów resortowych.

Zaznaczyć należy, iż dla określenia czy dana praca wykonywana jest w warunkach szczególnych i w szczególnym charakterze nie ma znaczenia nazwa stanowiska pracy, ale charakter faktycznie wykonywanych czynności - tak też wypowiedział się Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 21 kwietnia 2004 r., II UK 337/2003, który to pogląd Sąd w tym składzie w pełni podziela, jednakże muszą to być prace wykonane w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Uwzględniając powyższe wskazać należy, iż nie każda praca wykonywana w fabryce obuwia na każdym stanowisku tylko z racji pracy przy produkcji obuwia byłą pracą uprawniającą do emerytury w obniżonym wieku.

W ocenie Sądu Okręgowego istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma stanowisko zajęte przez Sąd Apelacyjny w sprawie o sygn. akt III AUa 2021/16, który po rozpoznaniu sprawy B. G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w sprawie o sygn. akt III AUa 2021/16 prawomocnym wyrokiem z dnia 04 kwietnia 2017 r. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I oraz III i oddalił odwołanie. Jak bowiem zostało ustalone wyżej, uprzednio ubezpieczony ubiegał się o świadczenie emerytalne, zaś po rozpoznaniu sprawy o sygn. akt VII U 1019/16 z odwołania B. G. Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 06 października 2016 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu B. G. prawo do emerytury od dnia 03 marca 2016 r.

Natomiast uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy poczynił trafne ustalenia faktyczne w zakresie czynności wykonywanych przez wnioskodawcę w toku spornego zatrudnienia, jednakże dokonał błędnej oceny tak ustalonego stanu faktycznego, a w konsekwencji - poczynił nieprawidłowe ustalenia prawne, co skutkowało niewłaściwą subsumcją ustaleń faktycznych pod odpowiednie dyspozycje przepisów prawa materialnego. W dalszej kolejności Sąd Apelacyjny stwierdził, iż dla uznania danej pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych konieczne jest wykonywanie takiej pracy na konkretnie zakwalifikowanym stanowisku pracy. Rodzaje prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wymienione zostały w wykazie „A" stanowiącym załącznik do cytowanego wyżej rozporządzenia, zaś poszczególne stanowiska pracy w warunkach szczególnych - w zarządzeniach „resortowych" poszczególnych ministrów, wydanych na podstawie delegacji zawartej w przepisie § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Za pracę w warunkach szczególnych może zostać uznane wyłącznie zatrudnienie wymienione w ww. przepisach, choćby inny rodzaj zatrudnienia, nie mieszczący się w tym katalogu, wiązał się - zwłaszcza w subiektywnym przekonaniu pracownika - ze szkodliwym oddziaływaniem na jego stan zdrowia. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma możliwość jej zakwalifikowania wyłącznie pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. Zdaniem Sądu II instancji Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych dotyczących czynności, jakie wykonywał wnioskodawca w okresie zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w S.. Niemniej jednak w ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji błędnie zakwalifikował prace wykonywane przez ubezpieczonego jako wykonywane w warunkach szczególnych. Sąd Apelacyjny podkreślił przy tym, że wyodrębnienie rodzajów prac w wykazie ma charakter stanowiskowo – branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono konkretne stanowiska przypisane danym branżom i taki sposób kwalifikacji prawnej tych prac nie jest przypadkowy. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje charakter świadczonych prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość oraz szkodliwość dla zdrowia. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie można zatem swobodnie wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i adekwatnym zarządzeniu resortowym (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010r., II UK 21/10, LEX nr 619638). Sąd Apelacyjny zgodził się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w orzeczeniu z dnia 14 stycznia 2014 r. (II UK 224/13), iż przynależność pracodawcy do określonej gałęzi przemysłu ma znaczenie istotne i nie można dowolnie, z naruszeniem postanowień powołanego rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane w tym akcie prawnym. Konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione, na co nie ma żadnego wpływu przynależność pracodawcy do określonej branży, jeżeli pracownik w ramach swoich obowiązków wykonuje pracę w zakładzie pracy należącym do innego działu przemysłu. Wtedy bowiem konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla tego działu gospodarki, w którym praca jest wykonywana. Jak wskazał Sąd II instancji, w pkt 4 pod poz. 14 działu III wykazu A stanowiącego załącznik do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 19 z dnia 06 sierpnia 1983 r. wymienione zostało stanowisko kowala przy obsłudze pieców grzewczych, młotów, pras, kuźniarek, walcarek obręczy i kół, walcarek gwintów i wierteł, ręcznej obróbce na gorąco oraz regeneracji oprzyrządowania kuźniczego – w ramach szerzej określonych czynności walcowania, ciągarni, prasowni, młotowni oraz produkcji elementów dla kolejnictwa. Z kolei w pkt 1 i 2 pod poz. 78 działu III wykazu A stanowiącego załącznik do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 19 z dnia 06 sierpnia 1983 r. ujęto prace szlifierza i ostrzarza – w ramach szlifowania lub ostrzenia wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowania mechanicznego. W pkt 2 pod poz. 76 działu III wykazu A stanowiącego załącznik do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 19 z dnia 06 sierpnia 1983 r. wskazano prace hartownika – w ramach prac w hurtowniach i wytrawialniach, prac ocynkowaczy, ocynkowaczy, kadmowa czy oraz galwanizerów – cynkiem, miedzią, chromem, kadmem i niklem. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie ulega wątpliwości, że B. G. nie wykonywał ww. wymienionych prac – w hutnictwie i przemyśle metalowym. Sąd ten stwierdził, iż zakłady obuwnicze, w których był zatrudniony nie zaliczają się go tej gałęzi gospodarki, brak jest też związku wykonywanych przez wnioskodawcę czynności z procesem technologicznym właściwym dla hutnictwa i przemysłu metalowego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w przypadku pracy wnioskodawcy właściwe jest natomiast ustalenie, czy wykonywaną przez niego pracę można zakwalifikować pod którąś pozycję działu VII rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach oraz zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 19 z dnia 06 sierpnia 1983 r., w którym to dziale skategoryzowane zostały stanowiska pracy w przemyśle lekkim. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach do prac w szczególnych warunkach w przemyśle lekkim zalicza m. in. prace: w magazynach skór surowych (garbarnie, skup); przy garbowaniu i wykańczaniu skór; produkcja spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenie i powlekanie tkanin obuwniczych; przy przygotowywaniu klejów toksycznych i innych środków chemicznych do produkcji wyrobów przemysłu skórzanego; związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego; przetwórstwo i utylizacja odpadów z tworzyw sztucznych, włókienniczych, skórzanych i makulatury (dział VII, poz. 10-15). Dalej Sąd Apelacyjny podał, że na podstawie § 1 ust. 2 w/w rozporządzenia wydane zostało zarządzenia nr 19 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładzie pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. M.P.C.iL. z 1983 r., Nr 1, poz. 2), które w załączniku nr 1 stanowiącym wykaz A, dział VII – prace w przemyśle lekkim w poz. 10-14 wymienia prace: prace w magazynach skór surowych (garbarnie, skup), prace przy garbowaniu i wykańczaniu skór, produkcja spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenie i powlekanie tkanin obuwniczych (pkt 7 obuwnik - wykrawacz przy wykrawaniu elementów obuwia oraz przy wykrawaniu wielowarstwowego tekstylu), prace przy przygotowywaniu klejów toksycznych i innych środków chemicznych do produkcji wyrobów przemyski skórzanego, prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego. Powyższe zarządzenie straciło moc z dniem wejścia w życie zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. M.P.C.iL. z 1987 r., Nr 4, poz. 2). Zdaniem Sądu Apelacyjnego również w tym zarządzeniu nie zostały wymienione w przemyśle lekkim prace, które wykonywał ubezpieczony. W niniejszej sprawie należy mieć również na względzie przepisy obowiązujące przed 1 stycznia 1983 r., a dotyczące prac zaliczonych do I kategorii zatrudnienia. W załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r., Nr 13, poz. 86 ze zm.) w dziale VII (w przemyśle lekkim) zalicza m.in. prace: w magazynach skór surowych (garbarnie, skup); przy garbowaniu i wykańczaniu skór; produkcja spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenie i powlekanie tkanin obuwniczych; przy przygotowywaniu klejów toksycznych i innych środków chemicznych do produkcji wyrobów przemysłu skórzanego; związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego; przetwórstwo i utylizacja odpadów z tworzyw sztucznych, włókienniczych, skórzanych i makulatury (pkt 10-15). Jak stwierdził Sąd Apelacyjny, analiza stanowisk wymienionych w dziale VII ww. aktów prawnych wskazuje, że pracy ubezpieczonego polegającej na przygotowaniu procesu produkcji obuwia – wykonywaniu tzw. wykrojników stanowiących formy do cięcia poszczególnych elementów skóry, z których następnie szyto obuwie nie można uznać za pracę w warunkach szczególnych. Wnioskodawca nie wykonywał w szczególności prac przy produkcji spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenia i powlekania tkanin obuwniczych czy też prac związanych ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego (poz. 12 i 14 działu VII). Z uwagi na powyższe Sąd odwoławczy uznał, że wykonywanie przez wnioskodawcę pracy polegającej na wytwarzaniu wykrojników stanowiących formy do cięcia poszczególnych elementów skóry nie może uzasadniać przyjęcia, iż spełnia on warunki do uznania, iż stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Skoro więc wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach, to nie spełnił wszystkich koniecznych warunków do przyznania mu emerytury w wieku obniżonym określonych w art. 32 w zw. z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd Okręgowy podobnie jak Sąd Apelacyjny w całości podziela ustalenia dokonane przez Sąd Okręgowy w sprawie o sygn. akt VII U 1019/16 w zakresie wykonywanych przez ubezpieczonego czynności w trakcie spornego zatrudnienia. Niemniej jednak w ocenie Sądu Okręgowego stanowisko zaprezentowane przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w prawomocnym orzeczeniu z dnia 04 kwietnia 2017 r. sygn. akt III AUa 2021/16, w świetle którego niezasadnym było przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym jest w przedmiotowej sprawie kluczowe.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że B. G. nie wykonywał prac w hutnictwie i przemyśle metalowym. Jak prawidłowo ustalił Sąd Apelacyjny, zakłady obuwnicze, w których był zatrudniony ubezpieczony, nie zaliczają się go tej gałęzi gospodarki, brak jest też związku wykonywanych przez wnioskodawcę czynności z procesem technologicznym właściwym dla hutnictwa i przemysłu metalowego.

Równocześnie nie sposób uznać pracy ubezpieczonego polegającej na przygotowaniu procesu produkcji obuwia – wykonywaniu tzw. wykrojników stanowiących formy do cięcia poszczególnych elementów skóry, z których następnie szyto obuwie za pracę w warunkach szczególnych. Wnioskodawca bowiem nie wykonywał w szczególności prac przy produkcji spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenia i powlekania tkanin obuwniczych czy też prac związanych ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego. Podkreślenia wymaga fakt, iż wyodrębnienie rodzajów prac w wykazie ma charakter stanowiskowo – branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono konkretne stanowiska przypisane danym branżom i taki sposób kwalifikacji prawnej tych prac nie jest przypadkowy. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny, specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje charakter świadczonych prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość oraz szkodliwość dla zdrowia. Sąd Okręgowy zgadza się z opinią Sądu Apelacyjnego, iż nie można swobodnie wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i adekwatnym zarządzeniu resortowym (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010r., II UK 21/10, LEX nr 619638).

Wobec tego należy przyjąć, że ubezpieczony B. G. nie spełnił przesłanek uprawniających go do wnioskowanego świadczenia.

Jednocześnie nie uszło uwadze Sądu Okręgowego, iż przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest kolejna (nowa) decyzja pozwanego organu rentowego z dnia 25 sierpnia 2017 r. wydana na skutek ponownego wniosku ubezpieczonego o emeryturę. Niemniej jednak okoliczności, na podstawie których Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za niezasadne zostały wyjaśnione w drodze uzupełnienia materiału dowodowego o ustalenia poczynione w sprawie o sygn. akt VII U 1019/16 przez Sąd Okręgowy w Gdańsku, które miały kluczowe znaczenie dla ustalenia prawa do wnioskowanego świadczenia. Znaczeniu, jakie dla rozpoznania niniejszej sprawy miały ustalenia i rozstrzygnięcie sprawy o sygn. akt VII U 1019/16 Sądu Okręgowego w Gdańsku, Sąd Okręgowy dał już wyraz, dopuszczając dowód z akt ubezpieczeniowych wnioskodawcy oraz z akt sprawy VII U 1019/16.

Sąd Okręgowy zważył również, iż w przedmiotowym postępowaniu wnioskodawca nie podjął próby dowodzenia zaistnienia w niniejszym postępowaniu nowych okoliczności. Odwołując się od zaskarżonej decyzji pozwanego z dnia 25 sierpnia 2017 r. ubezpieczony wniósł jedynie o dopuszczenie dowodu z zeznań dwóch świadków, którzy mieli zajmować równorzędne stanowiska jako ślusarze i przeszli na emeryturę po ukończeniu 60 roku życia, udowadniając pracę w warunkach szczególnych.

Natomiast w ocenie Sądu Okręgowego należy wskazać, iż przedmiotem niniejszej sprawy jest odwołanie od decyzji pozwanego z dnia 25 sierpnia 2017 r. dotyczącej wyłącznie prawa ubezpieczonego do emerytury w warunkach szczególnych. Tym samym Sąd badał okoliczności podnoszone przez strony wyłącznie na moment wydania tej decyzji.

W tym miejscu należy wskazać ma pogląd wyrażany w judykaturze, iż sądy pracy i ubezpieczeń społecznych rozpoznają sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, przez które rozumie się sprawy, w których wniesiono odwołanie od decyzji organów rentowych, dotyczących ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia rodzinnego, emerytur i rent, świadczeń z funduszu alimentacyjnego, innych świadczeń w sprawach należących do właściwości Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zakres i przedmiot rozpoznania sądowego wyznacza treść decyzji organu rentowego. Decyzja zapada po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, którego przedmiotem i celem jest ustalenie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub ich wysokości. Ubezpieczony przedstawia w nim wszelkie okoliczności wiążące się z warunkami stawianymi przez ustawę dla przyznania lub ustalania wysokości świadczeń. W późniejszym postępowaniu, wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, zgodnie z systemem orzekania w sprawach z tego zakresu, sąd nie rozstrzyga o zasadności wniosku, lecz o prawidłowości zaskarżonej decyzji. W orzecznictwie ukształtowany został pogląd, że treść decyzji, od której wniesiono odwołanie wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., sygn.. akt II UZ 52/99, OSN 2000, Nr 5, poz. 601, LEX nr 40789, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 1999 r., sygn. akt II UKN 204/99, OSN 2001, Nr 5, poz. 169). Tożsame stanowisko zajął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 7 kwietnia 2011 r. (I UK 357/10, LEX nr 863946), wskazując, iż sąd ubezpieczeń społecznych nie może wykroczyć poza przedmiot postępowania wyznaczony w pierwszym rzędzie przez przedmiot zaskarżonej decyzji, a następnie poza zakres odwołania od niej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 września 2010 r., II UK 15/10, LEX nr 667499). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ k.p.c., art. 477 ¹⁴ k.p.c.; por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r., II UZ 49/09, LEX nr 583831). W wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r. (II UK 309/09, LEX nr 604210) Sąd Najwyższy stwierdził, że zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji (art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i art. 477 ^14a k.p.c.) w granicach jej treści i przedmiotu. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 601 oraz z dnia 25 maja 1999 r. II UKN 622/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 591).

Co więcej, jak podkreślił Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 07 marca 2017 r. (sygn. akt III AUa 348/16), postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych toczy się trybie odwoławczym od decyzji organu rentowego, co wynika z treści art. 476 § 2 k.p.c. Taki odwoławczy tryb postępowania powoduje, iż sąd powszechny rozpoznając odwołanie wniesione przez stronę postępowania dokonuje kontroli prawidłowości decyzji wydanej przez organ rentowy z punktu widzenia jej zgodności z prawem i równocześnie związany jest jej zakresem. Oznacza to, że przedmiotem postępowania przed sądem ubezpieczeń społecznych nie może być kwestia nie objęta zaskarżoną decyzją.

W orzecznictwie za utrwalony należy uznać pogląd, że w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot i zakres orzeczenia sądu wyznaczana jest przez treść decyzji organu rentowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 października 2013 r., III AUa 401/13 Legalis nr 746610; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 listopada 2013 r. III AUa 34/13 Legalis nr 747047; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r. II UZ 52/99 Legalis nr 47345).

Mając powyższe na uwadze należy podkreślić, iż bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie są orzeczenia zapadłe w przedmiocie ustalenia prawa do świadczeń innych niż ubezpieczony osób.

W konkluzji z przytoczonych wyżej względów Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia odwołania wnioskodawcy B. G. od zaskarżonej decyzji pozwanego organu rentowego z dnia 25 sierpnia 2017 r. i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami orzekł jak w sentencji wyroku, oddalając odwołanie ubezpieczonego.

SSO Bożenna Zalewska