Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:SSA Przemysław Banasik

Sędziowie:SA Andrzej Lewandowski

SA Mirosław Ożóg (spr.)

Protokolant:sekr. sądowy Anna Majewicz

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2017 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy z powództwa I. K.

przeciwko J. L. o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 6 kwietnia 2016 r. sygn. akt IX GC 260/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Przemysław Banasik SSA Mirosław Ożóg SSA Andrzej Lewandowski

Sygn. akt I ACa 1162/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2016r. w sprawie IX GC 260/15 Sąd Okręgowy w Gdańsku uchylił w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w dniu 22 stycznia 2015r. w sprawie o sygn. akt IX GNc 771/14 oraz oddalił powództwo i rozstrzygnął o kosztach procesu.

Sąd I instancji ustalił, iż w dniu 9 czerwca 2007 r. powódka I. K., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...) w S., zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G. umowę najmu lokalu biurowego nr (...) położonego w G. przy ulicy (...) stanowiącego własność powódki. Na mocy wspomnianej umowy wynajmujący oddał najemcy najem lokal do celów biurowych związanych z prowadzoną przez najemcę działalnością gospodarczą wraz z miejscem postojowym. Z tytułu najmu lokalu i miejsca postojowego najemca zobowiązał się do zapłaty na rzecz wynajmującego miesięcznego czynszu najmu w wysokości 2.700 zł netto oraz podatku VAT. Miesięczny czynsz miał być płatny za każdy miesiąc kalendarzowy z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca na rachunek bankowy powódki. Najemca był także zobowiązany do terminowego ponoszenia w całości kosztów eksploatacji lokalu, miejsca postojowego i udziału w części wspólnej budynku rozliczanych na podstawie odrębnych umów z dostawcami i not obciążeniowych Wspólnoty Mieszkaniowej, dotyczących energii elektrycznej, wody, ogrzewania, telefonu, internetu itp. W przypadku opóźnienia w płatnościach wynajmującemu przysługiwało prawo naliczenia odsetek ustawowych. Umowa najmu została zawarta na czas określony do dnia 31 grudnia 2008 r. z możliwością jej rozwiązania przez wynajmującego w przypadku zalegania przez najemcę o ponad 30 dni z zapłatą czynszu miesięcznego lub innych należności określonych umową – w terminie 2 miesięcy od upływu terminu płatności zobowiązań wynikających z umowy. Strony uzgodniły, że po dniu 31 grudnia 2008 r. umowa automatycznie zostaje przedłużona na czas nieokreślony z jednomiesięcznym terminem wypowiedzenia.

Jak następnie Sąd Okręgowy ustalił, z uwagi na powstanie zadłużenia (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z tytułu korzystania z lokalu powódki na podstawie umowy najmu z 9 czerwca 2007 r. na prośbę powódki członkowie zarządu tej spółki (...) wystawili weksle in blanco jako zabezpieczenie wierzytelności powódki. Do weksli została dołączona deklaracja wystawcy weksla własnego niezupełnego (in blanco), w treści której J. L. i W. K. wskazali, że składają do dyspozycji I. K. weksel własny in blanco wystawiony przez nich jako zabezpieczenie wierzytelności I. K. z tytułu najmu lokalu wynajmowanego na podstawie umowy najmu lokalu z 9 czerwca 2007 r. zawartej pomiędzy I. K. jako wynajmującym a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G.. W treści deklaracji wystawcy weksla wskazali, że I. K. ma prawo wypełnić ten weksel w każdym czasie na sumę odpowiadającą zadłużeniu firmy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. wobec I. K. z tego tytułu łącznie z odsetkami i kosztami sądowymi oraz weksel ten opatrzyć datą i miejscem płatności według swego uznania i uzupełnić klauzulą „bez protestu” zawiadamiając wystawców weksla listem poleconym najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności. W dacie wystawienia weksli in blanco J. L. i W. K. byli członkami zarządu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. i wspólnikami tej spółki. J. L. zbyła udziały w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. i w 2009r. zrezygnowała z funkcji jej członka zarządu. W dniu 9 listopada 2009 r. I. K. skierowała do zarządu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pismo, którego odbiór potwierdził swym podpisem W. K.- prezes zarządu tej spółki. W treści wspomnianego pisma powódka wskazała, że zgodnie z postanowieniami § 8 umowy najmu zawartej 9 czerwca 2007 r. wypowiada umowę najmu z zachowaniem terminu wypowiedzenia 1 miesiąca. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazała zaległości z zapłatą czynszu i zwróciła się o zwrot przedmiotu najmu w terminie najpóźniej do dnia 15 grudnia 2009 r. Z treści przedmiotowego pisma wynikało także, że zgodnie z ustaleniami stron, jeżeli do dnia 15 grudnia 2009r. zostanie spłacona część zadłużenia w kwocie 20.000zł, to wypowiedzenie umowy traci ważność, jeśli zaś kwota ta nie wpłynie na rachunek powódki, wypowiedzenie wchodzi w życie natychmiast czyli 15 grudnia 2009r. Kwota 20.000 zł nie została uiszczona na rachunek bankowy powódki przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G. w terminie wskazanym w treści pisma powódki z 9 listopada 2009 r. z uwagi na brak środków. Powódka nie cofnęła oświadczenia o wypowiedzeniu umowy najmu złożonego w dniu 9 listopada 2009r. W grudniu 2009 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. nie dysponowała środkami na spłatę zadłużenia z tytułu umowy najmu lokalu zawartej z powódką w dniu 9 czerwca 2007r. W. K., wobec braku możliwości rozliczenia się z powódką, pogodził się z wypowiedzeniem umowy najmu lokalu, w styczniu 2010 r. zabrał z niego rzeczy potrzebne do funkcjonowania spółki i rozpoczął poszukiwania innego lokalu, które nie przyniosły rezultatu z uwagi na brak środków na zapłatę kaucji żądanej przez innych wynajmujących. W. K. po rozwiązaniu umowy z 9 czerwca 2007r. z uwagi na zamieszkiwanie powódki w znacznej odległości od G. nie zwrócił jej kluczy do lokalu.

Jak przyjął Sąd meriti, wobec braku możliwości wynajęcia innego lokalu w styczniu 2010r. W. K. prowadził z powódką negocjacje w przedmiocie zawarcia nowej umowy najmu. Po dokonaniu przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G. zapłaty kwoty 4.500 zł, od której powódka uzależniała dalsze rozmowy, strony zawarły ustną umowę najmu, na mocy której spółka korzystała z lokalu na takich samych warunkach jak określone w umowie najmu z 9 czerwca 2007r. Porozumienie to nie przybrało formy pisemnej, a W. K. wyraził zgodę na wystawienie faktury za najem lokalu za styczeń 2010 r. i kolejne miesiące. W dniu 1 stycznia 2011 r. I. K. oraz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. reprezentowana przez W. K. zawarli „aneks do umowy najmu z dnia 1 stycznia 2011r.”, w treści którego wskazano, że od 1 stycznia 2011r. czynsz za lokal wraz z miejscem postojowym będzie wynosił 2.000 zł + VAT. Z treści aneksu nie wynikało, że jest to aneks do umowy najmu z 9 czerwca 2007 r. a o jego zawarcie zwrócił się reprezentujący (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G. W. K. w celu doprowadzenia do obniżenia czynszu najmu. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie uiszczała w terminie na rzecz powódki należności za korzystanie z lokalu nr (...) w G. przy ul. (...) i miejsca postojowego. Powódka wielokrotnie wzywała prezesa zarządu tej spółki W. K. do uiszczania należności i spłaty zadłużenia. W oświadczeniu z 17 lipca 2012 r. W. K. zobowiązał się do zapłaty czynszu począwszy od sierpnia 2012 r., zapłaty bieżącego czynszu w terminie do 15 –go każdego miesiąca na podstawie faktury VAT oraz do spłaty całości zobowiązania do 31 stycznia 2013 r. W korespondencji mailowej z 14 lutego 2013r. reprezentujący (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G. W. K. w odpowiedzi na kolejne wezwanie powódki do zapłaty wskazywał, że rachunek spółki został zajęty przez Urząd Skarbowy i deklarował wolę spłaty zadłużenia. Z uwagi na nieregularne spłaty i dokonywanie płatności częściowych między najemcą a wynajmującym powstały rozbieżności co do salda wzajemnych rozliczeń. W piśmie z 12 kwietnia 2013 r. skierowanym do powódki W. K. przyznał, że zarządzana przez niego spółka posiada zadłużenie wobec powódki z tytułu czynszu, przy czym zwrócił uwagę, że w jego ocenie wysokość zadłużenia jest niższa niż wskazywana przez powódkę i zobowiązał się w terminie dwóch tygodni do przeanalizowania dokumentacji księgowej celem uzgodnienia salda. Zadeklarował również, że do 30 kwietnia 2013 r. skontaktuje sie z powódką celem sporządzenia dokumentu określającego czas i warunki spłaty zadłużenia.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. i powódka nie doszli do porozumienia co do stanu wzajemnych rozliczeń. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w dniu 18 czerwca 2012 r. powódka skierowała do (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. wezwanie do zapłaty kwoty 99.950,71zł obejmującej należności, których termin płatności przypadał między 10 lutego 2010r. a 10 kwietnia 2012r. pod rygorem wypowiedzenia umowy najmu. W okresie od 10 stycznia 2011 r. do 10 maja 2012 r. powódka wystawiła (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. z tytułu najmu lokalu użytkowego i miejsca parkingowego, kosztów eksploatacji i funduszu remontowego, kosztów energii elektrycznej następujące faktury VAT:

-

(...) z 10 stycznia 2011 r. na kwotę 3.743,45 zł z terminem płatności 10 stycznia 2011r.

-

(...) z 10 lutego 2011 r. na kwotę 4.122,32 zł z terminem płatności 10 luty 2011r.

-

(...) z 10 marca 2011 r. na kwotę 2.890,52 zł z terminem płatności 10 marca 2011r.

-

(...) z 10 kwietnia 2011 r. na kwotę 4.801,57 zł z terminem płatności 10 kwietnia 2011r.

-

(...) z 10 maja 2011 r. na kwotę 3.788,44 zł z terminem płatności 10 maja 2011r.

-

(...) z 10 czerwca 2011 r. na kwotę 3.753,32 zł z terminem płatności 10 maja 2011r.

-

(...) z 10 lipca 2011 r. na kwotę 2.847,15 zł z terminem płatności 10 lipca 2011r.

-

(...) z 10 sierpnia 2011 r. na kwotę 3.359,70 zł z terminem płatności 10 sierpnia 2011r.

-

(...) z 10 września 2011 r. na kwotę 3.745,51 zł z terminem płatności 10 września 2011r.

-

(...) z 10 października 2011 r. na kwotę 3.395,62 zł z terminem płatności 10 października 2011 r.

-

(...) z 10 listopada 2011 r. na kwotę 3.827,56 zł z terminem płatności 10 listopada 2011 r.

-

(...) z 10 grudnia 2011 r. na kwotę 3.416,11 zł z terminem płatności 10 grudnia 2011 r.

-

(...) z 10 stycznia 2012 r. na kwotę 3.845,07 zł z terminem płatności 10 stycznia 2011 r.

-

(...) z 10 lutego 2012 r. na kwotę 3.404,52 zł z terminem płatności 10 lutego 2012 r.

-

(...) z 10 marca 2012 r. na kwotę 3.254,16 zł z terminem płatności 10 marca 2012 r.

-

(...) z 10 kwietnia 2012 r. na kwotę 2.460 zł z terminem płatności 10 kwietnia 2012 r.

-

(...) z 10 maja 2012 r. na kwotę 4.558,03 zł z terminem płatności 10 maja 2012 r.

Zgodnie ze stanem faktycznym przyjętym przez Sąd I instancji, w maju 2013 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. ostatecznie opuściła lokal powódki nr (...) w G. przy ul. (...). Powódka nigdy nie wystąpiła przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. o zapłatę czynszu najmu lokalu oraz innych należności związanych z korzystaniem z tego lokalu. Zgodnie z przygotowanym przez powódkę zestawieniem określonym jako rozrachunki z kontrahentem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na dzień 20 lipca 2014 r. zadłużenie tej spółki z tytułu należności objętych fakturami VAT wystawionymi w okresie od 10 lutego 2011r. do 10 maja 2012 r. oraz noty zbiorczej z 31 grudnia 2013 r. wynosiło 92.591,92 zł. Z powyższego rozliczenia wynikało, że należności za korzystanie z lokalu za okres do 10 lutego 2012r. zostały przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G. zapłacone.

Sąd Okręgowy ustalił ponadto, iż w dniu 1 grudnia 2013 r. I. K. wypełniła weksel in blanco wystawiony przez J. L. jako sumę wekslową wpisując kwotę 92.591,92 zł i termin płatności określając na 15 stycznia 2014 r. W dniu 1 grudnia 2013 r. powódka skierowała do J. L. wezwanie do wykupienia weksla informując, że 1 grudnia 2013 r. został wypełniony weksel in blanco na kwotę 92.591,92 zł z terminem płatności oznaczonym na dzień 15 stycznia 2014 r. Powódka wezwała pozwaną do wykupu weksla i wskazała, że w wypadku niewykupienia weksla w terminie do 15 stycznia 2014 r. skieruje sprawę na drogę sądową. Wezwanie do wykupienia weksla zostało nadane listem poleconym na adres pozwanej J. L. w dniu 30 grudnia 2013 r. W odpowiedzi pozwana pismem z dnia 4 stycznia 2014 r. wezwała pozwaną do zwrotu weksla, wskazując, że został on wypełniony bezprawnie. Zwróciła uwagę, że powódka nie posiada wobec (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. żadnych roszczeń z tytułu umowy najmu za okres pełnienia przez pozwaną funkcji członka zarządu spółki oraz posiadania udziałów w tej spółce. Dodatkowo podniosła, że przeciwko spółce nie toczy się żadne postępowanie o zapłatę należności z tytułu najmu lokalu, które zdaniem pozwanej, winno poprzedzać skierowanie żądania zapłaty w stosunku do członków jej zarządu. Pozwana wezwała powódkę do zwrotu weksla w terminie do 11 stycznia 2014r.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów załączonych do pozwu oraz złożonych w toku postępowania, w szczególności weksla in blanco wystawionego przez J. L. w dniu 21 października 2008 r. wraz z deklaracją wekslową, umowy najmu lokalu z 9 czerwca 2007 r., faktur VAT wystawionych przez powódkę, pisma powódki 9 listopada 2009 r. w przedmiocie wypowiedzenia umowy najmu, wezwania do wykupienia weksla z 1 grudnia 2013 r. oraz pisma pozwanej z 4 stycznia 2014 r. z wezwaniem do zwrotu weksla. Sąd I instancji oparł się także na dokumentach w postaci zobowiązania W. K. do zapłaty czynszu z 17 lipca 2012 r. oraz oświadczenia (...) Spółki ograniczoną odpowiedzialnością z 12 kwietnia 2013 r. załączonych przez powódkę do odpowiedzi na zarzuty. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron, mimo że okoliczności ich wystawienia i związane z tym skutki były przez nie odmiennie interpretowane. Sąd pominął dowód z wydruków załączonych do odpowiedzi powódki na zarzuty określony jako rozrachunki z kontrahentem (...) Sp. z o.o. na dzień 1 września 2013 r. mając na uwadze, że nie stanowią one dokumentów, bowiem nie zostały przez powódkę podpisane, oraz kopii dowodów zapłaty za energię elektryczną jako nieistotnych dla rozstrzygnięcia. W swoich ustaleniach Sąd pominął również załączone przez pozwaną do zarzutów od nakazu zapłaty oświadczenie W. K. z 20 lutego 2015 r. mając na uwadze, iż jest to dokument prywatny, który zgodnie z art. 245 k.p.c. stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie i nie korzysta z domniemania prawdziwości. Sąd oparł się także na w zeznaniach świadka W. K., słuchanego po odebraniu przyrzeczenia; dokonując oceny wiarygodności tego świadka Sąd miał na uwadze, że także przeciwko niemu I. K. wytoczyła powództwo o zapłatę tych samych należności, roszczenie swoje opierając na wekslu in blanco, do którego została dołączona deklaracja wekslowa podpisana przez W. K. i J. L., co powodowało, że świadek jest zainteresowany rozstrzygnięciem niniejszej sprawy na korzyść pozwanej, na co zwracał uwagę pełnomocnik powódki w piśmie z 29 stycznia 2016r. Zeznania świadka co do rozwiązania umowy najmu z dnia 9 czerwca 2007 r. korespondowały z zebranymi w sprawie dowodami z dokumentów w postaci pisma powódki 9 listopada 2009 r. w przedmiocie wypowiedzenia umowy najmu, aneksu do umowy z 1 listopada 2011 r. oraz zobowiązania W. K. do zapłaty czynszu z 17 lipca 2012 r. Nadto załączony do pisma powódki z dnia 29 stycznia 2016r. protokół przesłuchania W. K. w charakterze świadka przez KP G. Ś. z 16 grudnia 2014 r. w żaden sposób nie podważa wiarygodności zeznań świadka w niniejszej sprawie, potwierdza natomiast, że (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. nie mogła porozumieć się z powódką co do salda wzajemnych rozliczeń i wskazywała na brak możliwości uzyskania od powódki niezbędnej dokumentacji.

Przesłuchanie pozwanej J. L. przyczyniło się do ustalenia okoliczności towarzyszących wystawieniu przez pozwaną oraz W. K. weksla in blanco tytułem zabezpieczenia należności czynszowych wynikających z umowy najmu lokalu z 9 czerwca 2007 r. oraz intencji stron towarzyszących udzieleniu tego zabezpieczenia, w szczególności treści upoważnienia udzielonego powódce do uzupełnienia weksli in blanco. Pozwana z uwagi na sprzedaż udziałów w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. oraz rezygnację z funkcji w jej zarządzie miała natomiast ograniczoną wiedzę co do warunków, na jakich w późniejszym okresie spółka korzystała z lokalu powódki oraz stanu rozliczeń z tego tytułu, a jej wiedza opierała się na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy oraz relacjach świadka W. K..

Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom powódki I. K. w tej części, w jakiej jej przesłuchanie korespondowało z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Za niewiarygodne w kontekście pozostałych dowodów, w szczególności dokumentów w postaci wypowiedzenia umowy najmu z 9 listopada 2009 r. Sąd I instancji uznał twierdzenia powódki jakoby nigdy nie wzywała najemcy do opuszczenia lokalu oraz że po złożeniu wypowiedzenia została przekonana przez W. K. aby umowy z czerwca 2007r. ostatecznie nie wypowiadać i że sprawa wypowiedzenia została zapomniana. Należy mieć także na uwadze, że gdyby w rzeczywistości nie doszło do rozwiązania umowy najmu lokalu z 9 czerwca 2007r. , z której należności czynszowe były zabezpieczone wekslami in blanco wystawionymi przez J. L. i W. K., zbędnym byłoby składanie oświadczeń o uznaniu długu i zobowiązaniu się do jego spłaty przez W. K. w imieniu własnym w dniu 17 lipca 2012 r.

Okolicznością bezsporną między stronami było, że wystawiony przez J. L. w dniu 21 października 2008 r. weksel in blanco stanowił zabezpieczenie wierzytelności I. K. wynikającej ze stosunku prawnego ściśle określonego w treści deklaracji wystawcy weksla własnego in blanco z 21 października 2008 r. a nie innego stosunku podstawowego. Z treści tej deklaracji jasno wynikało, iż weksel ten stanowi zabezpieczenie wierzytelności powódki wyłącznie z tytułu najmu lokalu wynajmowanego na podstawie umowy najmu z 9 czerwca 2007 r. zawartej przez powódkę jako wynajmującą a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G. jako najemcą i upoważnienie udzielone przez pozwaną do uzupełnienia weksla niezupełnego w chwili jego wystawienia ograniczało się do zadłużenia tej spółki z odsetkami i kosztami sądowymi mających źródło we wspomnianej umowie. W ocenie Sądu Okręgowego pogląd pozwanej, że może bronić się przed powództwem zarzutem uzupełnienia weksla in blanco po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego jest zasadne.

Słusznie wskazywała w zarzutach pozwana, że wobec podniesienia przez nią zarzutu wypełnienia przez powódkę jako remitenta weksla niezgodnie ze stosunkiem prawnym, który ten weksel zabezpiecza, w postępowaniu sądowym spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę prawa cywilnego. Dokonanie oceny zasadności powództwa z przekroczeniem ram wyznaczonych przez stosunek wekslowy uzasadnia także zarzut pozwanej uzupełnienia przez powódkę weksla niezgodnie z porozumieniem poprzez wskazanie jako sumy wekslowej wierzytelności wynikających z innej umowy niż wskazana w treści deklaracji wekslowej oraz wierzytelności przedawnionych. W kontekście powyższego istotnym stało się zbadanie, czy doszło do rozwiązania umowy najmu lokalu z 9 czerwca 2007r., której wykonanie przez najemcę zostało zabezpieczone przez pozwaną wekslem in blanco. W ocenie Sądu Okręgowego okolicznością bezsporną było, że powódka w dniu 9 listopada 2009 r. złożyła (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy najmu z 9 listopada 2009r. o treści wynikającej z załączonego do pozwu dokumentu a przyczyną wypowiedzenia było zadłużenie tej spółki z tytułu czynszu najmu. Umowa najmu zawarta w dniu 9 czerwca 2007r. po dniu 31 grudnia 2008r. przekształciła się z umowy zawartej na czas określony w umowę zawarta na czas nieokreślony z jednomiesięcznym terminem wypowiedzenia, co wynikało z § 8 ust. 1 tej umowy. Skoro w dniu 9 listopada 2009 r. powódka złożyła najemcy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, to miesięczny termin wypowiedzenia upłynął 9 grudnia 2009r. a z treści wypowiedzenia wynikało, że powódka żąda zwrotu przedmiotu najmu najpóźniej do 15 grudnia 2009r. Z dalszej części wypowiedzenia wynika, że po dniu 15 grudnia 2009r. najemca mógłby w dalszym ciągu korzystać z lokalu na podstawie umowy najmu z 9 czerwca 2009 r. jedynie wtedy, gdyby do dnia 15 grudnia 2009 r. dokonał na rachunek bankowy powódki zapłaty kwoty 20.000 zł (zapłata spowodowałaby „utratę ważności wypowiedzenia”) a bezspornie z uwagi na sytuację finansową (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zapłata kwoty 20.000 zł w tym terminie nie nastąpiła i oświadczenie powódki o wypowiedzeniu umowy wywołało skutek w postaci rozwiązania umowy z upływem okresu wypowiedzenia, a z całą pewnością do rozwiązania umowy doszło najpóźniej z dniem 15 grudnia 2009 r. i w tym dniu lokal winien zostać zwrócony powódce zgodnie z jej żądaniem. Okoliczność, iż (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością po rozwiązaniu umowy, mimo usunięcia z lokalu części rzeczy nie zwróciła kluczy do lokalu i zajmowała lokal przez krótki okres bezumownie a następnie na mocy kolejnej – ustnej pozostaje w tych okolicznościach bez znaczenia. Twierdzenia pozwanej J. L. o zajmowaniu przez spółkę lokalu po rozwiązaniu umowy z 9 czerwca 2007r. na podstawie ustnego porozumienia w przedmiocie zawarcia kolejnej umowy najmu znajdują logiczne potwierdzenie także w treści oświadczenia W. K. z 17 lipca 2012r. w przedmiocie jego zobowiązania do spłaty tego zadłużenia. Gdyby w rzeczywistości nie doszło do rozwiązania umowy najmu lokalu z 9 czerwca 2007r., z której należności czynszowe były zabezpieczone wekslami in blanco wystawionymi przez J. L. i W. K., zbędnym byłoby składanie oświadczeń o uznaniu długu i zobowiązaniu się do jego spłaty przez W. K. w imieniu własnym w dniu 17 lipca 2012 r. Podkreślenia także wymaga, że aneks z 1 listopada 2011r. do umowy najmu modyfikujący wysokość czynszu najmu nie zawiera w swej treści żadnego zapisu pozwalającego na ustalenie, że jest to aneks do umowy z 9 czerwca 2009r. Na załączonych do pozwu fakturach VAT także brak wskazania, że są to należności z umowy z 9 czerwca 2007r. Skoro zatem umowa najmu z 9 czerwca 2009r. uległa rozwiązaniu i nie doszło do domniemanego przedłużenia najmu w trybie art. 674 k.c., to w świetle deklaracji wekslowej z 21 października 2008 r. w ocenie Sądu Okręgowego powódka nie była upoważniona do uzupełnienia weksla in blanco na kwotę odpowiadająca należnościom za korzystanie przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z lokalu za okres po rozwiązaniu tej umowy. Sąd I instancji uznał, iż gdyby nawet suma wekslowa opiewała na należności z tytułu czynszu najmu na podstawie umowy z 9 czerwca 2007r. , to należności te ulegające w świetle art. 118 k.c. trzyletniemu przedawnieniu, w dacie uzupełnienia weksla- tj. 1 grudnia 2013 r. byłyby przedawnione (roszczenie o zapłatę czynszu za grudzień 2009r. uległoby przedawnieniu 10 grudnia 2012r.) a zarzut wypełnienia przez powódkę weksla in blanco niezgodnie z porozumieniem wekslowym byłby w pełni zasadny w świetle art. 10 prawa wekslowego. Należy mieć także na uwadze, że z samego zestawienia przygotowanego przez powódkę określonego jako rozrachunki z kontrahentem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością na dzień 20 lipca 2014 r. wynika, że zadłużenie czynszowe za okres poprzedzający dzień 10 lutego 2011r. zostało uregulowane.

W ocenie Sądu meriti, nawet gdyby przyjąć, że umowa najmu z dnia 9 czerwca 2007r. nie uległa rozwiązaniu, to należałoby uznać za zasadny zarzut pozwanej niewykazania przez powódkę istnienia wierzytelności ze stosunku podstawowego w wysokości odpowiadającej sumie wekslowej. Zarówno z dokumentów załączonych przez powódkę do odpowiedzi na zarzuty, jak i zeznań świadka W. K. wynika, że wobec nieregularnych i częściowych spłat zadłużenia saldo rozliczeń między powódką a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G. za korzystanie z lokalu było sporne, spółka kwestionowała przedstawione przez powódkę rozliczenie jako zawyżone. Nadto do załączonych do pozwu faktur VAT nie załączono dokumentów źródłowych pozwalających na ustalenie wysokości kosztów eksploatacji naliczanych przez Wspólnotę ani kosztów refakturowanej energii elektrycznej pozwalających na weryfikację wysokości żądania powódki. Do pozwu nie załączono także noty zbiorczej na kwotę 36.756,87 zł widniejącej jako ostatnia pozycja rozrachunków z kontrahentem. Powódka twierdziła, że jest to nota odsetkowa, ale nie przedstawiła sposobu wyliczenia wysokości tej kwoty, nie wskazała także za opóźnienie w zapłacie jakich konkretnych należności i za jaki okres odsetki te miała naliczyć.

W świetle powyższych okoliczności Sąd Okręgowy uznał powództwo za bezzasadne i na mocy art. 496 k.p.c. wydał wyrok, którym uchylił zaskarżony nakaz zapłaty i orzekł o żądaniu pozwu oddalając powództwo na podstawie art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. nr 37, poz. 282 ze zm.), art. 674 k.c. a contrario i art. 118 k.c.

W punkcie III zaskarżonego wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., § 2 ust. 1 i § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez Radce prawnego ustanowionego z urzędu (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 490 ze zm.) Sąd Okręgowy zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 3.473 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej od zarzutów i kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, która w ocenie Sądu jest adekwatna do charakteru niniejszej sprawy, czasu trwania postępowania i nakładu pracy pełnomocnika pozwanej. Sąd również zasądził od powódki na rzecz pozwanej koszty uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa- 17 zł, ponieważ do kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika podlega zaliczeniu wydatek poniesiony przez nią w związku z koniecznością uiszczenia opłaty skarbowej od dokumentu stwierdzającego ustanowienie pełnomocnika.

Apelację od powyższego orzeczenia wniosła powódka, wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie żądania pozwu w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych, jak również kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Powódka zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1. naruszenie prawa materialnego (art. 368 k.p.c.), a mianowicie przepisu art. 674 k.c. polegające na jego błędnej wykładni poprzez przyjęcie, że powód poprzez złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy najmu wyłącza zgodny zamiar stron powodujący przedłużenie umowy najmu na czas nie oznaczony w trybie art. 674 k.c.;

2. naruszenie prawa materialnego (art. 368 k.p.c.), a mianowicie przepisu art. 353' k.c. w zw. z art. 674 k,c. polegające na jego błędnej wykładni poprzez nieuwzględnienie zgodnego zamiaru stron polegającego na dalszym kontynuowaniu umowy najmu lokalu, po terminie jego rozwiązania na skutek oświadczenia powoda o jego wypowiedzeniu z dnia 09.11.2009r.;

3. naruszenie prawa materialnego (art. 368 k.p.c. ) a mianowicie przepisu art. 70 w zw. z art. 10 ustawy prawo wekslowe polegające na jego błędnej wykładni poprzez przyjęcie możliwości przedawnienia weksla in blanco;

4. naruszenie prawa materialnego (art. 368 k.p.c.), a mianowicie przepisu art. 70 w zw. z art. 10 ustawy prawo wekslowe polegające na jego błędnej wykładni poprzez uwzględnienie zarzutu wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z deklaracją wekslową.

Pozwana złożyła odpowiedź na apelację powódki, w której wniosła o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej koszów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, aczkolwiek z innych względów, niż wskazał skarżący.

Zgodnie z dyspozycją art. 299 § 1 i 2 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Natomiast według § 2 tego przepisu, członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. Przypisanie odpowiedzialności członkom zarządu spółki z o.o. za jej zobowiązania na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. uzależnione jest od wykazania przez wierzyciela istnienia przysługującej mu względem spółki niezaspokojonej wierzytelności oraz bezskuteczności jej egzekucji z całego jej majątku. Spoczywający na wierzycielu spółki, stosownie do brzmienia art. 299 § 1 k.s.h., wymóg wykazania przesłanki istnienia wierzytelności i bezskuteczności jej egzekucji z majątku spółki w istocie zmierza do wykazania doznania przez wierzyciela szkody w wysokości niewyegzekwowanej wierzytelności i kosztów związanych z bezskutecznością egzekucji. Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialności w obliczu bezskuteczności egzekucji przeciwko tej spółce nie wstępuje w sytuację prawną spółki, nie odpowiada tak jak spółka, lecz ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą.

Zarówno w judykaturze jak i doktrynie występuje rozbieżność poglądów dotyczących charakteru prawnego odpowiedzialności członków zarządu, w przypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Koncepcją, którą aprobuje Sąd Apelacyjny w obecnym składzie jest odszkodowawczy charakter odpowiedzialności. Specyfika tego rodzaju odpowiedzialności odszkodowawczej przejawia się w tym, że wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej wierzytelności od spółki, nie musi na zasadach ogólnych dowodzić wysokości doznanej wskutek tego szkody. Wystarczające będzie przedłożenie tytułu egzekucyjnego stwierdzającego istnienie zobowiązania spółki (por. uchwałę SN z dnia 15 czerwca 1999 r., III CZP 10/99, OSNC 1999, nr 12, poz. 203, a co do wyjątków od wymogu przedstawienia tytułu - por. wyrok SN z dnia 13 grudnia 2006 r., II CSK 300/06, niepubl.) oraz wykazanie, że egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna. Podkreślenia jednak wymaga, iż wierzyciel może uchylić się od wykazywania wysokości doznanej szkody tylko w przypadku posiadania tytułu egzekucyjnego. Przepis art. 299 k.s.h. ściśle określa też rozkład ciężaru dowodu. Obowiązkiem wierzyciela jest wykazanie istnienia zobowiązania i bezskuteczności jego egzakcji względem spółki. Wystarcza, by wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej należności wobec spółki, przedłożył tytuł egzekucyjny stwierdzający zobowiązanie spółki i udowodnił, że egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna (wyrok SN z dnia 25 sierpnia 2016r., V CSK 699/15, LEX 2135821).

Należy jednak zauważyć, że w okolicznościach rozstrzyganego przypadku, w procesie przeciwko pozwanej jako członkowi zarządu spółki z o.o. brak było możliwości wykazywania wysokości wierzytelności należnej powódce od spółki z o.o. (...) z poglądem ustalonym w judykaturze wykazywanie wysokości wierzytelności w procesie przeciwko członkom zarządu odpowiadającym za zobowiązania spółki na podstawie art. 299 k.s.h. możliwe jest tylko w szczególnych okolicznościach, gdy występuje trwała lub czasowa niemożność uzyskania przez powoda tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce ze względu na wykreślenie jej z rejestru przedsiębiorców lub wszczęcia wobec niej postępowania upadłościowego (por. wyrok SN z dnia 25 września 2014 r., II CSK 790/13, LEX nr 1506784 i cytowane w uzasadnieniu tego wyroku wcześniejsze orzeczenia Sądu Najwyższego) . Tego rodzaju szczególne okoliczności nie występowały jednak w niniejszej sprawie. Powódka nie powoływała się bowiem na ogłoszenie upadłości spółki z o.o. z którą zawierała umowę najmu lokalu ani na wykreślenie jej z rejestru przedsiębiorców jako na okoliczności, które usprawiedliwiałyby zaniechanie wytoczenia procesu przeciwko tej spółce i uzyskanie tytułu egzekucyjnego stwierdzającego wysokość wierzytelności. Zebrany w toku postępowania materiał dowodowy także nie wskazuje, aby takie szczególne okoliczności rzeczywiście wystąpiły. Istotnym na gruncie niniejszej sprawy pozostaje więc pogląd, zgodnie z którym, aby można było rozstrzygać o odpowiedzialności członków zarządu spółki w trybie art. 299 k.s.h., wierzytelność powinna być stwierdzona tytułem egzekucyjnym przeciwko spółce. Inne jej udowodnienie nie jest możliwe w toku postępowania wszczętego przeciwko członkom zarządu ze względu na brak uczestnictwa w nim samej spółki (wyrok SA w Gdańsku z dnia 15 listopada 2016 r., I ACa 359/16, LEX nr 2166474) (por. też A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 1-300 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U.00.94.1037), Lex 2017, nr. 535723).

Uznać należy zatem, iż roszczenie dochodzone przez powódkę a kwestionowane co do wysokości przez pozwaną było przedwczesne i już z tej przyczyny podlegało oddaleniu niezależnie od trafnej oceny Sądu I instancji o braku dowodów w postaci dokumentów źródłowych pozwalających na ocenę wysokości naliczanych przez Wspólnotę Mieszkaniową kosztów eksploatacji lokalu ani kosztów refakturowanej energii elektrycznej, jak również brak dokumentu w postaci noty zbiorczej na kwotę 36 756,87 zł i sposobu wyliczenia tej kwoty.

Przechodząc do podnoszonych przez stronę zarzutów, wskazać należy, iż zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy zarówno przepisu art. 674 k.c. jak i (...) k.c. jakkolwiek jest w ocenie Sądu Apelacyjnego zasadny, to nie wpływa na prawidłowość zaskarżonego orzeczenia, z powodów wskazanych w przytoczonych rozważaniach. Rację ma bowiem skarżąca, iż umowa najmu z dnia 9 czerwca 2007 roku w ocenie Sądu nadal obowiązywała, pomimo jej formalnego wypowiedzenia przez strony. Była ona bowiem kontynuowana – po upływie terminu wypowiedzenia umowy, wynajmujący nadal umożliwiał najemcy korzystanie z lokalu, najemca zaś na zasadach wskazanych w tej umowie uiszczał czynsz, pozostawał w lokalu, nie wydał wynajmującemu kluczy. Wynajmujący zaś nie podjął czynności prawnych mających na celu rzeczywiste rozwiązanie umowy najmu, czy też uniemożliwiające najemcy korzystanie z lokalu. Świadczy to jednoznacznie o woli stron kontynuowania zawartej wcześniej umowy. Jakkolwiek słusznie zarzucił skarżący Sądowi I instancji naruszenie art. 674 k.c. oraz art. 353 ¹ k.c., to okoliczność ta nie mogła doprowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku.

Odnosząc się zaś do zarzutów naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 70 w zw. z art. 10 ustawy prawo wekslowe, jak wskazał sam skarżący, miałyby one znaczenie jedynie przy stwierdzeniu, że umowa najmu wygasła w dniu 1 stycznia 2010r., a nie trwała dalej po tej dacie. Z uwagi na okoliczność, iż w ocenie Sądu II instancji umowa najmu nie wygasła z datą 1 stycznia 2010 roku, zatem zarzuty te pozostają bez wpływu na ocenę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Z powyższych względów, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powódki, o czym orzeczono w punkcie pierwszym wyroku.

Sąd Apelacyjny zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 5.400zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. w związku z § 2 pkt. 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804) w brzmieniu właściwym z uwagi na datę wniesienia apelacji.