Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 197/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący:

SSA Mirosław Ziaja

Sędziowie:

SA Piotr Pośpiech (spr.)

SA Gwidon Jaworski

Protokolant:

Grzegorz Pawelczyk

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Częstochowie Ryszarda Chyrka

po rozpoznaniu w dniach 14 lipca 2017 roku, 5 października 2017 roku i 28 listopada 2017 roku sprawy:

1.  B. J., s. T. i G., ur. (...) w S. , oskarżonego o czyn z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k., art. 270 § 1 k.k. i inne,

2.  J. J., s. M. i O., ur. (...)
w S.
, oskarżonego o czyn z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k., art. 270 § 1 k.k. i inne,

3.  A. K., s. S. i K., ur. (...) rokuw K. , oskarżonego o czyn z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k., art. 270 § 1 k.k. i inne

na skutek apelacji prokuratora, pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego H. M.
i obrońców oskarżonych B. J., J. J., A. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 29 września 2014 roku, sygn. akt
II K 51/04

1.  na podstawie art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. uchyla pkt 1 zaskarżonego wyroku wobec oskarżonych B. J., J. J. oraz A. K. i w tym zakresie sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu
w C.;

2.  uchyla pkt 7 i pkt 20 zaskarżonego wyroku wobec oskarżonych B. J., J. J. oraz A. K.;

3.  uchyla pkt 3 i pkt 5 zaskarżonego wyroku wobec oskarżonych B. J., J. J. oraz A. K. i na podstawie art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.
w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. umarza postępowanie karne co do czynu
z art. 177 ust. 1 ustawy z 21.08.1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118/97 poz.754 z późn. zm.) oraz co do czynu z art. 258 § 1 k.k., obciążając w tej części kosztami postępowania Skarb Państwa.

SSA Gwidon Jaworski SSA Mirosław Ziaja SSA Piotr Pośpiech

Sygn. akt II AKa 197/17

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 29.09.2014 r. (sygn.. akt II K 51/14) uznał m.in. oskarżonych:

1. B. J. za winnego popełnienia czynu z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. i art. 271 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. i za to na mocy art. 294 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 3 k.k. oraz art. 33 § 2 i 3 k.k. skazał go na karę 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności z zaliczeniem na jej poczet na mocy art. 63 § 1 k.k. okresu rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 19 maja 2000 r. do dnia 30 kwietnia 2001 r. oraz 120 stawek dziennych grzywny po 20 zł. każda

2. J. J. za winnego popełnienia czynu z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. i art. 271 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. i za to na mocy art. 294 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 3 k.k. oraz art. 33 § 2 i 3 k.k. skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności z zaliczeniem na jej poczet na mocy art. 63 § 1 k.k. okresu rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 19 maja 2000 r. do dnia 2 maja 2001 r. oraz 100 stawek dziennych grzywny po 20 zł. każda.

3. A. K. za winnego popełnienia czynu z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. i art. 271 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. i za to na mocy art. 294 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 3 k.k. oraz art. 33 § 2 i 3 k.k. skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności z zaliczeniem na jej poczet na mocy art. 63 § 1 k.k. okresu rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 18 maja 2000 r. do dnia 2 maja 2001 r. oraz 100 stawek dziennych grzywny po 20 zł. każda.

W niezaskarżonej części wyroku Sąd Okręgowy, na mocy art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 414 § 1 k.p.k., umorzył postępowanie karne o zarzucane oskarżonym B. J., J. J. i A. K. przestępstwa z art. 177 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1977 r. prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także o przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. z powodu przedawnienia ich karalności.

Apelację od tego wyroku wnieśli prokurator na niekorzyść m.in. oskarżonych B. J., J. J. i A. K., pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego H. M. oraz obrońcy m.in. oskarżonych B. J., J. J. i A. K..

Prokurator zarzucił obrazę prawa materialnego tj. art. 65 § 1 k.k. poprzez pominięcie w opisie czynu i kwalifikacji przepisu art. 65 § 1 k.k. oraz rażącą niewspółmierność kary wymierzonej wskazanym oskarżonym. Wniósł o zmianę wyroku w powyższym zakresie.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego H. M. zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia poprzez błędne przyjęcie, że wysokość szkody jakiej doznał oskarżyciel posiłkowy wyniosła tyle ile wskazał biegły Ż. oraz rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonym. Wniósł o zmianę wyroku bądź jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonego B. J. zarzucił naruszenie przepisów postępowania z art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. poprzez wadliwy opis czynu, art. 6 k.p.k. poprzez uniemożliwienie oskarżonemu zapoznanie się z aktami sprawy, art. 196 § 3 k.p.k., art. 198 § 1 k.p.k. w zw. z art. 92 k.p.k., art. 92 i art. 201 k.p.k. w zakresie dotyczącym opinii biegłego Ż. i biegłego z zakresu badania pisma ręcznego, art. 170 § 1 pkt 2 i 5 k.p.k. poprzez ich bezzasadne zastosowanie, art. 167 k.p.k. w zw. z art. 169 § 2 k.p.k. poprzez nie rozpoznanie wniosku z dnia 28 marca 2011 r. i art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. poprzez naruszenia zapisanych tam zasad. Nadto naruszenie prawa materialnego art. 284 § 2 k.p.k., art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 284 § 2 k.k. i art. 271 § 1 i 3 k.k. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia. Wniósł o zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego bądź uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonego J. J. zarzucił obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku, art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez rozstrzyganie nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego i danie wiary wyjaśnieniom oskarżonej K. i opinii biegłego Ż., art. 170 § 1 k.p.k. i art. 201 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, art. 196 § 2 i 3 k.p.k. wobec zaistnienia określonych w tym przepisie powodów podważających bezstronność biegłego, art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. poprzez brak dokładnego określenia przypisanego czynu, art. 366 § 1 k.p.k. poprzez zaniechanie ustalenia istotnych okoliczności sprawy i art. 424 § 1 k.p.k. poprzez sporządzenie uzasadnienia uniemożliwiającego jego kontrolę oraz błąd ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, a mających na niego wpływ poprzez przyjęcie, że oskarżony przywłaszczenia przypisanej mu kwoty. Wniósł o zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego bądź uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonego A. K. zarzucił obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wyroku, art. 5 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez rozstrzyganie nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego i danie wiary wyjaśnieniom oskarżonej K. i opinii biegłego Ż., art. 170 § 1 k.p.k., art. 196 § 2 i 3 k.p.k. i art. 201 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. poprzez brak dokładnego określenia przypisanego czynu, art. 366 § 1 k.p.k. poprzez zaniechanie ustalenia istotnych okoliczności sprawy i art. 424 § 1 k.p.k. poprzez sporządzenie uzasadnienia uniemożliwiającego jego kontrolę oraz błąd w ustaleniach faktycznych. Wskazał też na bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. poprzez rozpoznanie sprawy pod nieobecność oskarżonego. Obrońca wniósł o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 29.01.2016 r. (sygn. akt II AKa 434/15) zmienił zaskarżony wyrok wobec oskarżonych B. J., J. J. i A. K. poprzez wyeliminowanie z opisu czynów słów „wspólnie i w porozumieniu” i dodanie do niego po słowach „działając” i przed „w krótkich odstępach czasu” słów „w zorganizowanej grupie mającej na celu popełnianie przestępstw” oraz uzupełnienie podstawy skazania i wymiaru kary o przepis art. 65 § 1 k.k. oraz poprzez podwyższenie wymienionych kar grzywny wobec B. J., J. J. i A. K. do wysokości 200 stawek dziennych, przyjmując, że wysokość jednej stawki dziennej jest równoważna kwocie 150 zł. każda.

W pozostałej części zaskarżony wyrok w stosunku do B. J., J. J. i A. K. utrzymał w mocy.

Kasacje od wyroku Sądu odwoławczego wnieśli obrońcy oskarżonych B. J., J. J. i A. K..

Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 14.03.2017 r. (sygn. akt IV K.K. 355/16) uchylił zaskarżony wyrok wobec B. J., J. J. oraz A. K. i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Wniesione apelacje obrońców oskarżonych okazały się o tyle skuteczne, że ich wywiedzenie doprowadziło do uchylenia zaskarżonego wyroku wobec B. J., J. J. i A. K. bez wdawania się w merytoryczną ocenę tych środków odwoławczych. Przeprowadzona kontrola odwoławcza wykazała bowiem, że Sąd Okręgowy w Częstochowie, rozpoznał niniejszą sprawę pod nieobecność wymienionych oskarżonych, których udział w rozprawie był obowiązkowy. Zaistniałe uchybienie stanowi bezwzględną przesłankę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k., skutkującą obligatoryjnym wydaniem orzeczenia o charakterze kasatoryjnym w części dotyczącej tych oskarżonych, względem których procedowanie przebiegało wadliwie. Skutkiem takiego rozstrzygnięcia było przekazanie sprawy B. J., J. J. i A. K. o czyny z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. i art. 271 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. do ponownego rozpoznania i jednoczesne umorzenie wobec nich postępowania o czyny z art. 177 ust. 1 ustawy z dnia 21.08.2997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi oraz z art. 258 § 1 k.k. z powodu przedawnienia ich karalności.

Bezwzględna przyczyna odwoławcza określona w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. występuje wówczas, gdy sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa. Zgodnie z treścią art. 374 § 1 k.p.k., obowiązującą do dnia 1 lipca 2015 r., obecność oskarżonego na rozprawie głównej była obowiązkowa, jeżeli ustawa nie stanowiła inaczej. Wyjątki od tej zasady przewidziane były w konkretnych przepisach postępowania karnego i obwarowane ściśle określonymi przesłankami. Takie wyjątkowe unormowanie przewidywał m.in. art. 376 § 2 k.p.k., który to przepis umożliwiał kontynuowanie procesu i wyrokowanie, jeżeli oskarżony, po złożeniu wyjaśnień, bez usprawiedliwienia nie stawił się na rozprawę odroczoną albo przerwaną, pomimo prawidłowego zawiadomienia go o jej terminie. „Niespełnienie którejkolwiek z wyżej wskazanych przesłanek uniemożliwia jednak prowadzenie w dalszym ciągu rozprawy pod nieobecność oskarżonego. W związku z powyższym sąd musi więc dysponować bezspornym ustaleniem, ze oskarżony został właściwie, a więc zgodnie z przepisami zawartymi w rozdziale 15 Kodeksu postępowania karnego, poinformowany o terminie rozprawy.” (wyrok S.N. z dnia 21 sierpnia 2012 r., III K.K. 234/12, Prok.iPr.-wkł. 2012/11/6). Zatem prowadzenie rozprawy w dalszym ciągu pomimo nieobecności oskarżonego w sytuacji, gdy brak jest pewności co do poinformowania go o terminie rozprawy przerwanej albo odroczonej stanowiło uchybienie mające charakter bezwzględnej przyczyny odwoławczej w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k.

Ustawa wprawdzie nie wymaga badania wpływu uchybień określonych w art. 439 k.p.k. na treść orzeczenia, jednakże niezbędne jest badanie faktu, czy określone w tym przepisie uchybienie rzeczywiście istnieje, czy też jest pozorne, w wyniku nieprawidłowo sporządzonego protokołu rozprawy głównej (post. S.N. z dnia 19 marca 1977 r., II KZ 55/17, OSNKW 1977, z. 4-5, poz. 46).

W rozpoznawanej sprawie bezsporne jest, że uchybienie zasygnalizowane przez obrońców oskarżonych jest rzeczywiste, a nie pozorne. Sąd Okręgowy kilkakrotnie prowadził rozprawę przerwaną lub odroczoną w dalszym ciągu bez jednego z trzech wymienionych oskarżonych, co znajdowało swój wyraz w postanowieniach wydawanych w oparciu o przepis art. 376 § 2 k.p.k., mimo iż nie zostały spełnione ku temu ustawowe przesłanki.

I tak m.in. na termin rozprawy w dniu 14.01.2008 r. nie stawił się J. J.. Sąd uznał, że został on zawiadomiony prawidłowo pomimo braku dowodu zwrotnego potwierdzenia odbioru wezwania, który nadszedł dopiero po rozprawie. Z jego treści wynika zaś, że oskarżony odebrał wezwanie w dniu 22.01.2008 r. (k. 35355).

Z kolei na rozprawę w dniu 23.06.2008 r. nie stawili się A. K. i J. J., którzy zdaniem Sądu zostali prawidłowo o jej terminie zawiadomieni, w sytuacji, gdy awizo od pierwszego z nich nadeszło już po przeprowadzonej czynności procesowej (k. 35755), a w przypadku drugiego brak jest w ogóle zwrotnego potwierdzenia odbioru w aktach sprawy.

W dniu 29.09.2008 r. odbyła się natomiast rozprawa na której nie stawił się B. J. i pomimo braku prawidłowego doręczenia wezwania była ona prowadzona pod jego nieobecność. Wysłane wezwanie wróciło z adnotacją – nie podjęto dopiero w dniu 8.10. 2010 r. z informacją o dwukrotnym awizowaniu w dniach 22.09. i 30.09.2008 (k. 36028)

Podobna sytuacja miała miejsce na rozprawie w dniu 13.10.2008 r, gdy Sąd procedował bez udziału A. K. w sytuacji braku potwierdzenia doręczenia wezwań. Z kolei w dniu 2.02.2009 r. nie było zwrotnego potwierdzenia wezwania od A. K., której brak w aktach sprawy.

Przeprowadzone przez Sąd Apelacyjny czynności nie pozwoliły również potwierdzić sugestii zawartej uzasadnieniu Sądu Najwyższego z dnia 14.03.2017 r. (sygn. akt IV K.K. 355/16) co do możliwości powiadomienie oskarżonych o terminach czynności procesowych w inny sposób. Brak jest jednoznacznych dowodów, zwłaszcza zapisów w aktach sprawy, aby oskarżeni zostali powiadomieni o terminach tych rozpraw w inny sposób. Nie ustalono w szczególności, aby rozprawy przebiegały według z góry ustalonego harmonogramu. Za taki harmonogram nie można uznać informacji przekazanej przez sędziego referenta, iż poinformował strony, że „jego dni sesyjne odbywają się wyłącznie w poniedziałki i piątki … i planuje wyznaczenie sprawy II K 51/04 co do zasady wyłącznie w poniedziałki” (k. 42050). Brak precyzji w takim sformułowaniu, czy w każdy poniedziałek czy też np. co drugi poniedziałek, nie pozwala uznać, aby był to zobowiązujący uczestników postępowania plan rozpraw, tym bardziej w odniesieniu do rozpraw, które miały miejsce 4 lub 5 lat po otwarciu przewodu sądowego. Zresztą przeczy temu wysyłanie za każdym razem wezwań lub zawiadomień do oskarżonych, oskarżycieli posiłkowych oraz oskarżyciela publicznego. Powyższa okoliczność dowodzi również tego, że nie byli oni obecni na tych terminach rozpraw na których przewodniczący pouczał strony do kiedy rozprawa zostaje przerwana lub odroczona.

Powyższe wskazuje, że oskarżonym nie doręczono informacji o wskazanych terminach rozpraw, a Sąd Okręgowy wydając postanowienie o prawnej dopuszczalności prowadzenia rozprawy pod ich nieobecność postąpił nieprawidłowo. W opisanych sytuacjach nie została bowiem spełniona przesłanka z art. 376 § 2 k.p.k. do prowadzenia rozprawy pod nieobecność oskarżonych, co oznacza, że wydane postanowienie dotknięte było rażącym naruszeniem tego przepisu, a to z kolei skutkowało naruszeniem zasady z art. 374 § 1 k.p.k. Z kolei uchybienie temu przepisowi skutkowało zaistnieniem bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k.

Powyższemu stanowisku nie przeczy fakt, że na datę wydania orzeczenia przez Sąd odwoławczy stan prawny uległ zmianie, albowiem w znowelizowanym art. 374 k.p.k. sformułowano odmienną zasadę, z której wynika, że udział oskarżonego w rozprawie jest jego prawem, a nie obowiązkiem. Zmiana tego przepisu spowodowała zresztą konieczność dostosowania do określonych w nim zasad treści art. 376 § 2 k.p.k. Obie powołane normy prawa procesowego w swej znowelizowanej postaci zaczęły obowiązywać od dnia 1 lipca 2015 r., gdy weszła w życie ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Zatem, w aktualnym stanie prawnym nieobecność oskarżonego na rozprawie, jeżeli nie została uznana za obowiązkową w warunkach określonych w art. 374 k.p.k. nie stanowi bezwzględnej przyczyny odwoławczej, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. Jednak nie można uznać, że poczynając od dnia 1 lipca 2015 r. ewentualne uchybienia z tym związane, które zaistniały wcześniej, powodujące naruszenie przepisów o charakterze gwarancyjnym straciły charakter bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. „Oceny, czy stwierdzone uchybienie stanowi bezwzględny powód odwoławczy, czy też postrzegać należy je jako przyczynę względną wymagającą wykazania możliwości wpływu stwierdzonej obrazy prawa procesowego na treść orzeczenia poddanego kontroli kasacyjnej (art. 523 § 1 k.p.k.), dokonywać należy z punktu widzenia przepisów obowiązujących w czasie, gdy miała miejsce okoliczność warunkująca uznanie, że wystąpiło uchybienie wymienione w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k.” (wyrok S.N. z dnia 2 grudnia 2015 r., III KK 287/15, publ. OSNKW 2016/2/15)

Odmienne stanowisko, które w tej sprawie zaprezentował Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 29.01.2016 r. (sygn. akt II AKa 434/15), w związku ze zmianą poglądów w tym zakresie w orzecznictwie, przestało być aktualne. Poza tym Sąd odwoławczy w tym składzie był związany poglądem prawnym wyrażonym przez Sąd Najwyższy rozpoznającym kasacje obrońców B. J., J. J. i A. K.. Zgodnie bowiem z przepisem art. 442 § 3 k.p.k. sąd, któremu sprawę przekazano do ponownego rozpoznania, związany jest zapatrywaniami i wskazaniami sądu odwoławczego co do dalszego postępowania. Zgodnie zaś z dyspozycją art. 518 k.p.k. przepis ten ma odpowiednie zastosowanie do postępowania w trybie kasacji - zapatrywania prawne i wskazania sądu kasacyjnego są wiążące dla sądu, któremu na skutek kasacji przekazano sprawę do ponownego rozpoznania, a więc w tym przypadku dla Sądu Apelacyjnego w Katowicach.

Wobec zaistnienia w niniejszej sprawie okoliczności stanowiących bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. zaszła konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego i to niezależnie od granic zaskarżenia wyznaczonego apelacjami prokuratora, pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego oraz obrońców oskarżonych.

Z tego też względu Sąd Apelacyjny w Katowicach uchylił orzeczenie w pkt 1 w części dot. czynów z art. art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. i art. 271 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania. Konsekwencją tego rozstrzygnięcia było również uchylenie tych punktów wyroku (7 i 20), w których dokonano oskarżonym zaliczenia na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności okresów tymczasowego aresztowania oraz zwolniono ich od ponoszenia kosztów postępowania.

Natomiast co do pozostałych czynów zarzucanych oskarżonym zaszła potrzeba umorzenia postępowania wobec przedawnienia ich karalności mimo wydania już tożsamego rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji. Sąd odwoławczy uznał bowiem, że również w tej części wyrok został obarczony wadą z art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. i z tego powodu podlegał uchyleniu, jednakże stwierdzenie negatywnej przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. nie pozwalało na kontynuowanie postępowania i wymagało jego ponownego umorzenia. Zatem postępowanie zostało umorzone w odniesieniu do czynów przypisanych oskarżonym w pkt 3 wyroku z art. 177 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. prawo o publicznym obrocie papierami oraz w pkt 5 wyroku z art. 258 § 1 k.k.

Przestępstwo z art. 177 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. prawo o publicznym obrocie papierami w chwili popełnienia przez oskarżonych było zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności. Zgodnie z art. 4 § 1 k.k. należy w czasie każdorazowo stosować ustawę w aktualnym brzmieniu, chyba że obwiązująca poprzednio była względniejsza dla sprawcy. Zatem w wypadku oskarżonych B. J., J. J. i A. K. należało dokonywać oceny przedawnienia poprzez pryzmat treści zarzucanych im przestępstw z daty ich popełnienia, którą w przypadku przedmiotowego czynu jest dzień 17 sierpnia 1999 r.

Zgodnie z treścią aktu oskarżenia B. J., J. J. i A. K. popełnili występek z art. 258 § 1 k.k. w okresie od 1 października 1996 r. do września 1999 r., a zatem - zgodnie ze wspomnianym wcześniej art. 4 § 1 k.k. - zastosowanie znajdował przepis art. 258 § 1 k.k. w brzmieniu sprzed wejścia w życie Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2004 r. Nr 93, poz. 889). Przepis ten przewidywał zagrożenie ustawowe przedmiotowego występku karą do 3 lat pozbawienia wolności.

Z art. 101 § 1 pkt 4 k.k. wynika zaś, że karalność występku zagrożonego karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 3 lata ustaje, jeżeli od jego popełnienia upłynęło 5 lat. Z kolei, w myśl art. 102 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015 r., jeżeli w okresie, o którym mowa w art. 101 wszczęto postępowanie, karalność przestępstw określonych w § 1 pkt 1-3 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach - z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.

Treść powołanych przepisów przesądza, że karalność zarzucanych oskarżonym przestępstw przypisanym w punkcie 3 wyroku ustała w dniu 18 sierpnia 2009 r., a tych w pkt 5 w dniu 1 października 2009 r., a więc po upływie 10 lat od ich popełnienia.

Charakter przyczyny, która legła u podstaw tej decyzji powoduje, że przedwczesne było rozpoznawanie pozostałych zarzutów podniesionych w apelacji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji, respektując wyżej poczynione zastrzeżenia oraz uwzględniając zarzuty podniesione w środku odwoławczym, winien dokonać szczegółowej i dogłębnej analizy dowodów istotnych z punktu widzenia zakresu odpowiedzialności oskarżonych i oceny tej dokonać z respektowaniem reguł określonych treścią art. 7 i 410 k.p.k. przy jednoczesnej możliwości ograniczenia postępowania dowodowego do najistotniejszych dowodów, do czego legitymuje przepis art. 442 § 1 k.p.k.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w wyroku.

SSA Gwidon Jaworski SSA Mirosław Ziaja SSA Piotr Pośpiech